nem conferebat juxta bumanum morem. Igitur & nunc panis in carnem Domini mutatur. Et quomodo, inquis, non apparet nobis caro, fed panis? Ut non abhorreamus ab ejus efu. Nam fi quidem caro apparuisset, insuaviter affecit essemus erga communionem. Nunc autem condescendente Domino noftræ infirmitati, talis nobis apparet myfticus cibus, qualibus alioquin fumus affueti. Omnem Romanam de Euchariftia fidem lucidè profitetur. Nam & Tranfubftantiationem affirmat fieri arcanis Domini verbis, Hoc eft corpus meum. Quòd nempè etiam de hoc articulo cenferet cum Latinis non litigandum. Ad firmandam Tranfubftantiationem item utitur argumento, quo adversùm Saracenos fuerunt ufi etiam Sanctus Joannes Damafcenus, ac ejus difcipulus Theodorus Abucara. Eadem in fide alios etiam fchifmaticorum Græcorum Doctores fuiffe femper conftantiffimos, eft omnibus manifeftum. Videri poffit & Mystagogica Ecclefiafticarum rerum contemplatio, fcripta per Germanum Patriarcham Conftantinopolitanum. Scio opus hoc paffim adfcribi Sancto Germano, qui fub Leonis Ifauri Imperio floruit. At effe Germani fecundi, hominis Schifmatici, qui cum Gregorio nono Pontifice vixit, multa firmiffimè fuadent. Opus iftud Euchariftiæ veritatem in pluribus locis profitetur conftantiffimè, & adjungit: Dominus confpicitur, per Dominica verba, Hoc eft corpus meum; an per fubfequentes in ipforum Miffa orationes? Et Acta Synodalia habent: Hec à Latinis objecła Mitylenenfis Epifcopus canonicè omnia, legitimeque diffolvit. Demonftravit in hifce diverfis ritibus Græcorum fidem à Latina non difcordare. Eadem in fide conftantiffimi femper permanferunt, &ufque hodiè permanent Græci etiam poft. Turcicam captivitatem. Lucet ex Synodalibus. ipforum Actis adversùs Cyrillum Lucarim Patriarcham Conftantinopolitanum, qui Hollandorum nummis intrufus ac feductus, Calvinia nam hærefim conabatur intromittere ac feminare. Adversùs illum Synodaliter ftatuit Patriarcha Cyrillus. Berrhæenfis: Anathema Cyrillo, dogmatizanti & credenti non tranfmutari panem propofitionis, infuper vinum per Sacerdotis benedictionem Spiritus Sancli adventum, in verum corpus & fanguinem Chrifti. Scriptum enim eft in decimo feptimo bæreticorum ejus capitum: Corpus Chrifti non eft, quod in Sacris cernitur oculis, & accipitur. Ut tranfgreffort certiffimorum Spiritus oraculorum, & ex Spontanea malitia Deum Hominem præceptorem non audienti: Nifi manducaveritis carnem Filii bominis, biberitis ejus fanguinem, non habebitis vitam in vobis. Pluribus Evangelii ac Apoftoli teftimoniis fuum anathematifmum confirmat. Facta fuit hæc Synodus præfentis fæculi anno trigefimo tangi fe patitur per tremenda myfteria. Berenga-quarto. Aliam anno quadragefimo fecundo fecit rii coram Nicolao fecundo profeffionem difertè confirmat. Quod item Imperatoris Manuelis Paleologi ad Henricum quintum Anglorum Regem Legatio, de Sacramentariis Joannis Wicleffi erroribus interrogata, Romanam de Euchariftia & omnibus feptem Sacramentis fidem fuerit lucidiffimè profeffa, nobis fupra dixit Thomas Waldenfis. Patriarcha, & inter cætera fanxit: Divinam Euchariftiam Cyrillus ita convellit, ut ipfi nihil aliud, nifi nudam figuram relinquat, quafi adhuc in umbra veteris Teftamenti ferviremus. Neque enim eum qui videtur & comeditur, panem jam. fan&ificatum effe verum Chrifti corpus, fed fpiritaliter tantùm intellectum, aut potiùs imaginando fictum. Quod omni impietate plenum eft. Neque enim dixit JESUS, Hoc eft figura corporis mei, fed, Hoc eft corpus meum. Hic eft fanguis meus. Hoc fcilicet Quòd Græci in Florentino Concilio difputarint aut titubarint de Euchariftiæ veritate, eft infignis fabula. Ipfam lucidiffimè fuerunt pro-quod videtur, & accipitur, & comeditur, & franfeffi. Græci adversùm Latinos nullam penitùs,gitur Latini autem adversùm Græcos moverunt plures de Euchariftia quæftiones. Hæc fuit prima: Cur inclinatis capita, cum de minori Altari ad majus necdum confecrata deferuntur facra munera ? Græci ante Miffe offertorium faciunt magnum & folemnem introitum: Benedicta & non gitur, fanctificatum jam & benedictum. Loquitur juxta Berengarii profeffionem factam coram Nicolao fecundo. Quòd Græci omnem Calvinifmum, & quofvis illius fectatores deteftentur acerrimè, copiosè demonftrat in Occidentalis & Orientalis Ecclefiæ concordia Leo Allatius. CAPUT X. Quomodo Græcorum Patres utantur voce, Antitypa. dum confecrata panis ac vini elementa è Prothefi ac Diaconico deferunt cum folemniffima proceffione ad Altare, & omnis populus illis exhibet fummam reverentiam. Quidam Latini dubitarunt, an illa Græci tunc latricè adorarent, ideoque iftam propofuere quæftionem. Et hæc lucidiffimè fupponit Græcos de Euchariftiæ veritate non dubitaffe. Supponit Euchariftiam à Græcis fuiffe latricè adoratam. Hæc fuit altera quæftio: Cur dicitis, quando necdum N memoriam reduci oportet hæc Sancti Stephani Auxentiani verba: Nufquam Dominus, eft corpus Chrifti, Unus autem militum lancea latus ejus aperuit, & continuò exivit fanguis & aqua? vel Apoftoli, aut Patres imaginem dixerunt facriTertia fuit hæc : Quare non contenti eftis Domini- ficium fine fanguine, quod per Sacerdotem offertur, cis verbis, Accipite & comedite, fed pofteà dicitis; fed ipfum corpus, & ipfum fanguinem. Et ante Et fac panem quidem bunc pretiofum corpus Chri- fandificationis quidem celebrationem typos quibuf dam fanctorum Patrum hæc piè visum eft nominare; fi tui, tranfmutans cá Spiritu Sancto tuo, Amen, Amen Amen? Nos Latini ab illis petivi-poft fanctificationem autem corpus propriè & fan IN mus an transubstantiationem crederent fieri guis Chrifti dicuntur funt creduntur. Et Et iftum loquendi modum oftendit placuiffe San- nes. Prima eft, An Græci Patres confecrata Euchariftiæ elementa nunquam appellaverunt Dominici corporis & fanguinis Antitypa, feu imagines & figuras? Anaftafius Bibliothecarius in marginali ad Sancti Stephani Auxentiani librum Scholio refpondet: Græci Patres jam fan&ificata non rarò vocant antitypa. Et probat authoritate Sancti Gregorii Nazianzeni, & Sancti Cyrilli Epifcopi Hierofolymitani. Et rectè. Etenim fororem fuam Gorgoniam in funebri ejus elogio Gregorius laudat, quòd infirma fe proftraviffet ante domefticum altare, plenaque fide Chriftum Dominum interpellaffet, atque ad. jungit: Et fiquid ufpiam antityporum pretiofi corporis & fanguinis manus recondiderat, cùm id la chrymis admifcuiffet, ftatim fe morbo liberatam fentit. Per antitypa palàm intelligit domum deferri à fidelibus, ac domi confuetam fervari & fumi, adeoque anteà in Ecclefia confecratam Euchariftiam. Et nota quòd venerabilis Gorgonia non folùm panis, fed & vini fpeciem haberet in fuo domeftico altari. Præter morem. Quòd enim folam panis fpeciem deportari domum, ac ibidem fervari & fumi permiferit olim omnis Ecclefia, cunctis antiquæ difciplinæ peritis eft exploratum. Porrò facra Virgo Gorgonia erat & Epifcopi dilecta foror, & alterius Epifcopi di lecta filia: Hinc ab illis habuit fingulare privilegium. ta decidat & conculcetur. Hic fuit antiquus mo dus, antiqua pietas, antiqua reverentia in fumenda domeftica Euchariftia. Notanda funt hic varia. Primo, Quòd quidam fideles haberent, quidam non haberent altare domefticum. Secundò, quòd fumenda Euchariftia flexis genibus adoraretur. Tertiò, quòd domeftica Euchariftia effet fola panis fpecies.. Quartò, quòd vice Euchariftici calicis fumeretur fimplex vinum. Quod ipfum & nos Latini, dum populum à facro calice coepimus abftinere, fecimus in multis Ecclefiis. Quintò notandum eft, quòd Græcorum populus communicet minutas Euchariftiæ particulas, ipfafque titulet margaritas, qui titulus eft antiquiffimus ac eminentiffimus, lucideque firmat Euchariftiæ verita tem. Sextò notandum, quòd avita fidelium circa panem & calicem, ne quid in terram decidat, per Tertullianum laudata cura fuerit circa Euchariftiam. Et quidem Sancta Gorgonia pro domefticis fuis myfteriis habuit domefticum altare, & omnem à Corinthiorum Epifcopo laudatam reverentiam & fumendi rationem ipfis exhibuit, ideoque & hæc videntur effe antiquiffima, Et olim Corinthiorum Epifcopus fpectabat ad Romanum Patriarchatum, atque ita poffit illa effe Romana Inftitutio. Notandum item eft, quòd Sancta Gorgonia Dominieum fanguinem mifceret fuis lachrymis. Suos forfitan lachrymis tinctos oculos ac genas tingebat etiam iftis myfteriis, juxta fuperiùs laudatum ritum Ecclefia Hierofolymitana. Porrò etiam hujus Epifcopus Sanctus Cyrillus in quinta myftagogica catechefi fcribit à nobis fumi in Euchariftia non panem & vinum, fed Dominici corporis & fanguinis antitypa. Lucidè loquitur de confecrata Euchariftia, Eundem loquendi modum refumit Nazianzenus Gregorius in prima oratione Apologetica: Quo tandem modo externum illud facrificium, magnorum myfteriorum antitypum, offerre auderem? Quod ipfum in quinto Apoftolicarum Conftitutionum libro facit antiquus Author, vulgò dictus Clemens Ro manus. Sanctus Helladis Anachoreta Lucas olim interrogavit Corinthiorum Epifcopum: Amabo, o Domine, qua nos ratione, qui propter multa peccata noftra montes colimus & folitudines, qua, inquam, Et hinc nafcitur altera quæftio, An Magnus ratione poffimus percipere horrenda myfteria? Vides Bafilius ac Magnus Euftatius Euchariftica elecnim ut nedum Collecla, fed neque Sacerdos fup- menta dumtaxat ante, non poft confecrationem petat. Et Epifcopus refpondit: Benè, Pater, dixerint antitypa? Refpondeo Magni Eustatiž deque bona re ac maxima interrogafii. Nam bo- mentem effe mihi ignotam. Etenim ipfius in num quoque, ut ajunt, non bonum eft fi non Salomonis Parabolas commentaria non vidi uf benè fieri contingat. Primò igitur ac principaliter que huc, & ex illius paucis per Stephanum AuSacerdotem adeffe decet. Quòd fi ille neceffaria omni xentianum adductis verbis non poteft firmari juratione abfit, imponendum facræ menfæ Præfan dicium. Etiam Magni Bafilii mens eft obnoxia dificatorum vafculum, fi quidem eft oratorium, findubietatibus. Etenim Bafiliana Liturgia habet autem Cella, feamno mundiffimo. Tunc explicans velum minus , propones in eo facras particulas accenfoque thymiamate, typicorum Pfalmos, aut Hymnum Ter-Sanctus cantabis cum fymbolo Fidei, trinaque genuum flexione adorans manus quidem contrabes ore autem facrum pretiofi Chrifti ac Dei noflri corpus fumes, dicendo: Amen. Loco autem facri calicis, vini/poculum bibes, nec verò ultra calicem in aliorum communem ufum affumes. Rursùm verò reliquas particulas in vafe linteolo colliges, omnem diligentiam adhibens, ut ne margari ifta verba in precibus, quas poft folemniter recitata Dominica verba, Hoc eft corpus meum, adeoque & poft factam confecrationem & tranfub. ftantiationem recitant hodierna Græcorum Euchologia, & per quas iftam fieri errant Græci fchifmatici, Quòd omnes orthodoxi Græci confecrationem femper cenfuerint per Dominica verba fieri etiam à nobis Sacerdotibus, eft certum, ac utcumque demonftratum in fuperioribus. Quare videtur Bafilius non propofita & verbaliter oblata, fed omninò confecrata ele menta menta appellaffe antitypa. Et in opufculo de Euchariftia confecratoriis verbis Dominus Cardinalis Beffarion liberè profitetur Sanctum Joannem Damafcenum in hoc puncto erraffe. Magous Alexandria Patriarcha Dionyfius Pepuzenos Montaniftas, licet in facrofan&tæ Trinitatis nomine non baptizatos, tamen docuit non rebaptizandos. Admiratus hoc fuit in Canonicis ad Sanctum Amphilochium Atteris Magnus Bafilius, atque ita gloriofi Martyris ac Doctoris auctoritatem non reveritus fcripfit: Miror quomodo boc latuerit Dionyfium, quamvis omnium Canonum peritissimum. Hoc ipfum de Sancto Joanne Damafceno, primùm uti filius à patre precatus veniam, hoc noftro in puncto fcribit Cardinalis Beflarion, fcribit confecratam Euchariftiam effe Dominici corporis & fanguinis non tantùm veritatem, fed etiam imaginem atque figuram, ideoque adjungit : Non video, quid formidans Damafcenus Præfigurativi seu Antityporum vocabulum timuerit, atque ita exponere fit conatus. Attamen non perfiftit in hoc Refponfo, fed adjungit hoc temperamentum: Fortasse autem, quod impoffibile non eft, diceret quifquam verba illa Bafilii, quibus hæc munera præfigurativa feu antitypa nominavit, Damasceni tempore locum ante verba Domini in Missa habuiffe, ideoque co modo & rectè expofuiffe Damafcenum; nunc verò nefcio quomodo ea verba fuisse transpofita. Multa enim buic fimilia tam longo temporum intervallo acciderunt, Græcorum Liturgiis varias vario tem. pore factas effe mutationes & tranfpofitiones demonftrat exemplis, ideoque & hanc cenfet poffibilem. Et fuiffe reverà factam fuadet antiqua Hierofolymitanæ Ecclefiæ Liturgia, cujus aliquod compendium fuæ quintæ mystagogicæ Catechefi inferuit Sanctus Cyrillus ibidem Epifcopus Canonis in ifta Liturgia præfationem eleganter exponit, atque profequitur de Cherubico hymno: Propterea traditam nobis banc Seraphicam Theologiam recitamus ut in illa cœ. lefti hymnodia cum fupra-mundana militia communicemus, atque fic per ejufmodi hymnos nos ipfos Sanctificantes, Deum benignissimum oramus, ut fuper illa, Euchariftica elementa, propofita San&um Spiritum emittat, & panem quidem faciat corpus Chrifti, vinum verò Chrifti fanguinem. Omninò enim quod attigerit Spiritus Sanctus, boc fanctificatur & tranfmutatur. Deindè verò poft quam confectum eft illud fpirituale facrificium, & ille cultus incruentus fuper ipfa propitiationis hoftia, obfecramus Deum pro communi Ecclefiarum pace, pro tranquillitate mundi, pro Regibus, pro milizibus, pro fociis, pro ægrotis, pro afflictis, & fumma pro iis qui egent auxilio. Hinc dicit fubfequi commemorationem ac orationem pro defunctis. Lucidè affirmat poft præfationem & Seraphicum hymnum proximè fequi Eucharifticæ tranfelementationis expoftulatrices preces, & tunc fieri fpirituale ac incruentum facrificium, videlicet ipfam per ipfa Domini verba tranfelementationem. Quòd ipfa verba non exprefferit, fecit appofita tunc illis lex Secreti, ex quo tunc paffim in fuis fcriptis & dictis Sancti Patres addebant: Norunt fideles. Attamen verba difertè 205 expreffit, atque ipforum ex opere operato virtutem abundè expofuit cum Sancto Gregorio Nyffeno Sanctus Joannes Chryfoftomus. Lau data Hierofolyma Liturgia eundem planè cum cunctis Græcorum Liturgis habet ordinem: Unica differentia eft, quòd illa poftulatrices tranfelementationis preces præponat Dominicis verbis ; hæ poftponant. Et illi, qui Bafilia, nam, omninò ita alterarunt etiam Liturgiam Sancti Joannis Chryfoftomi, immò & Sancti Apoftoli Jacobi. Quòd non foli Conftantinopolitani Patriarchæ, fed & ipfi Imperatores facris Liturgiis addiderint, detraxerint, ac alias variationes intulerint, eft omnibus notum. An præfens variatio procefferit ab aliquo Schifmatico, non poffim conftans affirmare. Quidquid fit, illa fchifmaticis præbuit novi erroris fundamentum atque fomentum . Poffint opponi duo. Primò authoritas San&ti Germani Patriarchæ Conftantinopolitani, qui Sancto Joanni Damafceno coætaneus, Liturgiæ ordinem refert atque exponit ad hodiernum morem Tranfmutationis poftulatrices preces manifeftè fupponit effe Dominicorum verborum recitatione pofteriores. Secundò opponi poteft authoritas omnium hodie Græcorum Euchologiorum, in quibus & Sancti Jacobi, & Sancti Bafilii, & Sancti Joannis Chryfoftomi Liturgia iftas fibi preces infertas habent poft facrofancta Chrifti Domini verba. Nec poffit adduci aliud exemplar. Nec antiquum nec novum. At verò hæc omnia vitiata aut certè alterata afferere eft in antiqua Ecclefiæ documenta palam graffandi, & confuetæ Hæreticorum audacia dare peffimum exemplum, & ab omni Chriftianitate damnatam licentiam. Refpondeo præfatum opus esse valdè ambiguum, ideoque modica authoritatis. Eruditi plures ipfum non Sancto Germano adfcribunt, fed Germano fecundo, viro fchifmatico, cujus de facienda Ecclefiarum unione ad Gregorium no num Epiftolas habss apud Matthæum Parifienfem. Ad fecundum refpondeo Rituales Ecclefiarum libros non spectare ad Bibliothecas, nec paffim in ipfis affervari. Nam & apud nos Latinos plurimi olim fuerunt Poenitentiales, Miffales, aliique rituales libri, quorum nulla reperire eft authentica exemplaria. Adeò ut nec habeamus antiquum Miffale Sancti Gelafii. Nec accufari hic poffim de ufurpata graffandi licentia. Etenim me palam tuetur irrefragabilis & clara authoritas Sancti Cyrilli. Et cuncti paffim Græcorum Patres conftanter profitentur duo. Primò tranfelementationem fieri per fingulare opus Spiritus Sancti. Secundò, Spiritum Sanctum ad iftud patrandum per fingulares preces à Sacerdote advocari. Profitentur & tertium: Quòd nempe ifte preces illud opus antecederent. Varia Patrum loca adduxi fuperiùs. Et hinc vides Francifcum Turrianum ac Jacobum Billium, dum adducta Sancti Joannis Damafce-> ni de Magni Bafilii fenfu verba affirmant effe fpuria atque intrufa, effe locutos fine funda? mento. cap. z. Quæ omnia infigniter confirmantur ex SanLib. 1. to Fulgentio. Etenim inter quæftiones, quas illi Monimus propofuit, fuit & hæc : Cur à Patre mittendus ad confecrandum facrificium corporis & fanguinis Domini Spiritus Sanclus poftuletur? Et Fulgentius refpondit: Jam nunc illa noLib. 2. bis eft de Spiritus Sandi missione quæftio revoluenda . cap. 6. Cur fcilicet, si omni Trinitati facrificiam offertur, ad fanctificandum oblationis noftræ munus Sancti Spiritus tantum miffio poftuletur? Quafi verò, ut ita dicam, ipfe Pater Deus, à quo Spiritus Sandus procedit, facrificium fibi oblatum fanctificare non poffit, aut ipfe filius fanctificare nequeat facrificium corporis fui, quod offerimus nos, cum corpus fuum ipfe fanctificaverit, quod obtulit, ut nos redimeret, aut ita Spiritus Sanctus ad confecrandum Ecclefiæ facrificium mittendus fit, tanquam Pater Cap. 10. filius facrificantibus defint. Demonftrat noftrum facrificium fanctificari ab omnibus tribus Perfonis, addit per Spiritum Sanctum frequenter in facris litteris intelligi diffufa per ipfum dona in noftris cordibus, & concludit: Cum itaque Ecclefia Spiritum Sandum fibi cælitus poftu lat mitti, donum fibi charitatis & unanimitatis poftulat à Deo conferri. Quando autem incongruentiùs, quàm ad confecrandum facrificium corporis Chrifti, fancta Ecclefia, quæ corpus eft Chrifti, Spiritus Sandi depofcat adventum, quæ ipfum caput fuum fecundùm carnem de Spiritu Sando noverit natum? Sic enim Angelico Maria informatur eloquio: Spiritus Sanctus fuperveniet in te, & virtus Altiffimi obrumbabit tibi, ideoque quod nafcetur ex te Sanctum, vocabitur Filius Dei. Affirmat Latinæ etiam Ecclefiæ Miffalibus libris tunc infuiffe preces Sancti Spiritus invitatorias ad peragendum myfterium tremendæ confecrationis, Lib. 3. & tranfelementationis. Et dat caufam: Quia cap.4. idem Deus homo, qui femel natus eft ex Virgine, quotidie nobis in altari nafcitur, ideoque non minus bic & nunc, quàm ibi & tunc opus eft Spiritu Sando. Eafdem preces refpicit & laudat in libris de fanctiffima Trinitate Sanctus Auguftinus: Quod per manus hominum ad illam vifibilem panis fpeciem perducitur, non fandificatur, ut fit tam magnum Sacramentum, nifi operante invifibiliter Spiritu Dei. Quòd iftæ preces fuerint folemniffimæ, evincit propofita per Monimum quæftio. Et tamen ipfarum nullus apertè meminit antiquus Pater, nifi folus, cui multas debemus gratias, Sanctus Fulgentius. Quid ergo mirum eft, quod etiam iftius pofteriores Græcos factæ tranfpofi. tionis non habeamus aperta teftimonia? Verumtamen Sancti Cyrilli teftimonium eft fatis aper tum. Præterea & Latinæ & Græcæ Liturgia, licet in accidentibus differant, eadem eft fubftantia, idem fubftantialis ordo: Et quin iftas preces Latina olim Ecclefia ante folemnia Domini verba dixerit, non eft dubitandum. Hæc femper credidit fe per ifta verba confecrare. NicoCap. 30. laus Cabafilas, qui antiquam Latinorum Ecclefiam & ipfum hodiernum Sancti Gregorii Miffale ftudet vocare in fuum errorem, manife ftè perdit operam, & inaniter fe fatigat. Etenim in Gregoriano Miffali Sacerdos proximè ante Divina Domini verba Deo Patri fupplicat fuam oblationem fieri ratam, rationabilem, atquè acceptabilem, ut nobis corpus & fanguis fiat Domini noftri Jefu Chrifti. Hoc verborum compendium Magnus Gregorius pofuit in locum longiorum precum, quas laudat Sanctus Fulgentius. Et Monimi quæftionem præcidit. Suum compen dium dixerit non ad fancti Spiritus, fed ad nomen Dei Patris. Eadem verba habentur apud Sanctum Ambrofium in quarto libro de Sacra. mentis, ideoque quidam exiftimant ex Ambro.. fiano Miffali mutuata à Magno Gregorio. Alii tamen inde opinantur libros iftos non esse veraciter Ambrofianos, fed Magno Gregorio pofteriores. Quidquid fit, quin etiam Græca olim Ecclefia iftas fancti Spiritus advocatorias preces eodem ordine dixerit, videtur non dubitandum. Etenim notanda funt hæc Bafilianæ Liturgia verba: Confidentes fando tuo altari appropinquamus, & propofitis fancti tui corporis & fanguinis antitypis rogamus. Altè clamant fe dicenda effe, adeoque olim fuiffe dicta in primo ex Prothefi ad altare acceffu, dudum ante confecrationem. Altiffimè iftud ipfum clamat Sancti Cyrilli Patriarchæ Alexandrini Liturgia. Et enim dudum poft prolata Dominica verba rogat mitti Spiritum Sanctum fuper has oblationes venerandas, quas incipio apponere coram te. Quomodo ad Miffæ finem dicat Sacerdos: Incipio apponere? Certum videtur preces iftas à Sancto Cyrillo fuiffe pofitas non diu poft magnum introitum. Et etiamnum hodie fimiles preces eodem loco habent Sancti Bafilii, & fancti Jacobi, & præfertim Sancti Joannis Chryfoftomi Liturgia. Similes item habent ante Dominica verba. Omnino credo omnes, & quas ante, & quas poft laudata verba hodie videmus, preces olim fuiffe conjunctas. Et ita etiamnum hodie eft in Missa Æthiopum, quos certum eft femper fpectaffe ad Patriarchatum Alexandrinum, & iftius Ecclefia ritum fuiffe fecutos. Iftæ preces funt ibi ante prolata Domini verba, nulla poft ipfa. Et ad prolata per Sacerdotem Dominica fuper panem verba populus ftatim acclamat: Amen, Amen Amen, credimus, &confidimus, & laudamus te, o Domine Deus nofter. Hoc verè corpus tuum eft. Eodem modo acclamat ad Dominica verba prolata fuper calicem, Palam profitetur confecrationem per ipfa perfici. Ad eundem Patriarchatum & ritum olim fpectavit etiam Orientalis India, utpote ad Chriftum Dominum converfa per Sanctum Frumentium, illi datum & confecratum Epifcopum à Magno Athanafio. Hinc & iftius gentis antiqua, quam vulgavit & à Neftorianis erroribus expurgavit in fua Angamallenfi Synodo venerabilis Alexius Menezius, ex noftro Ordine Ar chiepifcopus Goanus & Orientalis India Primas, Miffa in Sanctorum Patrum Catalogo primum locum dat Sancto Athanafio. Eadem Miffa Spiritus Sancti invitatorias ad confecrandum preces habet dudum ante Dominica verba, & nullas post ipfa. Per ipfa confecrationem fieri manifeftè profitetur.Nempè fchifmatici Græci nullum cum iftis Indis unquam habuere commercium , ideoque eorum Rituales libros non potuerunt corrumpere. Ter 207 & vinum peragitur. Quæ quidem in facra mensa propofita per ineffabilem quamdam Omnipotentis Dei vim ac facultatem in Chrifti corpus & fanguinem verè commutantur. Etenim ne carnem & fanguinem in fandtis Ecclefiarum menfis propofita confpicientes borrorem concipiamus, idcircò Deus ad infirmitatem noftram fe demittens, propofitis rebus vivifi cam vim immittit, atque ea ad carnis fuæ operationem transfert. Neque verò quin hoc verum fit, ullo pacto ambige: Cùm ipfe apertè dicat, Hoc eft corpus meum, Hic eft fanguis meus. Quin potiùs Salvatoris fermonem fide accipe. Nam cùm verus fit, minimè mentitur. Hinc pergit ad noftri præfentis vocabuli commentarium: Per antitypum autem ifotypum intelliges, fi quidem de magnis illis ac pretiofo fanguine iftud accipias. Sic enim Magnus Bafilius hoc quoque appellavit. Præpofitio enim bæs , nonnumquam æqualitatem etiam fignificat. Si autem ad futura myfteria hæc referantur, nec enim defunt qui hæc verba ad hunc modum accepe rint, non tanquam Chrifti corpus ac fanguis non verè fint, antitypa dicuntur, fed quia nunc quidem per ea Divinitatis Chrifti participes efficimur, noftris videlicet corporibus velut commixti & contemperati, tunc autem spiritualiter per folam contemplationem. Verùm quonam pacto, cùm Salvator ipfe per demonftrationis modum dixerit, Hoc eft corpus meum Hic eft fanguis meus Divini tamen hi Magiftri, nempè Magnus Bafilius &o Gregorius Theologus, antitypa Dominici corporis Tertia quæftio eft, An adducta Liturgica preces, licet poft Dominica verba & peractam ab ipfis tranfelementationem dicantur, non poffint habere legitimum fenfum? Refpondeo poffe. Etenim ipfa eodem ordine habet antiquæ Bafiliana Liturgia Latina translatio, & interpretatur hoc modo: Te poftulamus, Sandie Sandorum, beneplacita tibi benignitate venire Spiritum Sanctum tuum fuper nos, & fuper propofita munera ifta, & benedicere ea, & fanctificare, & oftendere quidem panem iftum, ipfum honorificum corpus Domini Dei & falvatoris noftri Jefu Chrifti, quod autem eft in calice ifto, ipfum fanguinem Domini Dei & falvatoris noftri JESU Chrifti, qui effufus eft pro mundi vita. Libri, quibus ufus fuit Dominus Cardinalis Beffarion, pro oftenderemyfteriis, hoc eft, de fanctiffimo Chrifti corpore habent facere. Et ita omninò habent etiam hodierna Græcorum Euchologia. Attamen Leo Allatius in libris de utriufque Ecclefiæ Concordia probat & fequitur priorem contextum. Preces iftæ poffint expoftulare, ut divina gratia jam factam tranfelementationem firmet, confervet, & nobis oftendat, feu nos in ejus fide illuminet atque ftabiliat. Illuftrat hæc nofter adverfarius Cap. 29. Nicolaus Cabafilas: Et Sacerdotis & Pontificis ordinatio perficitur per orationem. Oremus enim. pro ipfo, ut veniat in ipfum gratia fanctiffimi Spiritus, poft impofitionem manus is qui ordinat, ad Clerum clamat. Ita clamat poft datum à manuum impofitione Spiritum Sanctum . Nempe ejus jam factam donationem fupplicat effe ftabilem ac firmam. Eodem modo & fenfu antiqui Græcorum Patres poffint oraffe pro jam fanctificatis & tranfmutatis Euchariftiæ elementis. Et hinc ad prolata per Sacerdotem Dominica tam fuper calicem, quàm fuper panem verba circumfans Græcorum populus refpondet, Amen. Etiam in hodiernis Euchologiis. Factam confecrationem profitetur, ac ipfi confentit. Confecrationis enim verba Græci Sacerdotes dicunt alta voce: Ex Inftituto Imperatoris Juftiniani. Et hine Græci à Florentina Synodo, licet priorem de iftis precibus errorem deponere fuerint coacti, de illarum tamen facienda tranfpofitione nullus,& Nicetas Serronus commentatur: Ea vox du fuit fermo, nulla memoria. Nec ipfam fieri fuafit unquam Cardinalis Beffarion, potentiffimus expugnator iftius erroris. Quin immò tradit varios modos, quius ifte preces, licet diAæ poft Dominica verba, poffint habere fenfum legitimum atque orthodoxum. Et hinc lucet nullum effe fundamentum, ex quo fchifmatici Græci Magnum Bafilium, Sanctum Joannem Chryfoftomum, aut alium fuæ Ecclefiæ Patrem advocent in fui erroris patrocinium. Attamen nunquam credidero hodiernum Ordinem fuiffe in antiquis Liturgiis. fanguinis appellant? Nimirùm eximius ille Joannes Damafci alumnus interventu fuo diffenfionem eam cujus hic fpecies quædam objicitur, diffolvit, his verbis utens. Adducit adducta fuperiùs Sancti Joannis verba. Quæ omnia confirmat in undecima orationis commentario, & adjungit. Sciendum eft, quòd per antitypa hoc loco Gregorius intelligat ifotypa. Id quod frequens eft tum apud externos, tum apud Divinos noftros Magiftros. In quadragefima fecunda oratione Gregorius affirmat Ecclefiæ luminaria effe cœleftium & fupercœleftium luminarium antitypa, plicem fignificationem habet. Nam & pro contraria figura accipitur. Sic ferpens æneus fufpenditur, non ut typus Chrifti, fed ut antitypus. Et pre aquali figura, ut boc loco. Affirmat uterque Com mentator vocem, antitypa, accipi tribus modis: Pro contraria figura, pro ifotypo feu figura æquali, & pro fimplici figno feu fimilitudine. Affirmat ipfam dici poffe & de confecratis elementis, & de propofitis dumtaxat, feu fimpli ci benedictione ad confecrationem præparatis. Priori modo acceptam affirmat effe idem quod ifotypum: Quia nempè tunc accipitur pro invifibili Chrifti corpore, quod corporis vifibilis eft æqualis & confubftantialis figura. Confirmat duplex Chrifti corpus, quod à multis etiam La Quarta quæftio eft, Qua ratione fancti Græcorum Patres confecratam Euchariftiam appellent Dominici corporis & fanguinis antitypa ? Refpondeo quòd variis modis. Primum edicit intinis Patribus fuprà audivimus laudari . Per poftefuo ad primam Sancti Gregorii Nazianzeni apologeticam orationem Elias Metropolita Cretenfium. Primò audiamus ejus lucidam de Euchariftica veritate profeffionem : Per externum facrificium Gregorius intelligit illud, quod per panem riori modo acceptam vocem affirmat importari fimplex ac inæquale fignum, & adjungit ita fuif fe acceptam non tantùm à Sancto Joanne Damafceno, fed etiam à Magno Bafilio, & Nazianzeno Gregorio. Quòd nempè etiam Gregorius |
