¶ Ad hoc dicitur, quòd offenfa poteft dupliciter confiderari. Primò Ad fecundum verò dicitur, quòd procedit ex malo intellectu literæ ; Et ex hoc fenfu patet ratio folutionis ad primum: nam offenfa,ut fic, meretur,ut offenfus fe habeat, ut offenfus, quod nihil aliud eft,quàm quòd offenfus repellat à fua gratia offendentem. In eodem articulo adverte, quòd dupliciter loqui poffumus de poffibili,feu impoffibili in hac materia, dùm dicitur, quòd impoffibile eft pecca Capr.4.fent.dift.16.qu.1. concl.z. Scot.4.f.d.15.q.1.a.3. 528 SUPER QU. LXXXVI. 1.2.q.73.4. 1.3.4.36. ar.s.& 4. di. 15.91. ART. III. › 20 30 ARTICULus tum alicui remitti fine pænitentiæ virtute: & fimiliter quòd non poteft contingere, quòd Deus remittat offenfam alicui abfque immutatione vo luntatis ejus, vel de poffibili fecundum potentiam ordinariam, vel de poffibili fecundum potentiam abfolutam. Et,fi quidem fit fermo de poffibili fecundum potentiam ordinariam, nulla relinquitur difficultatis diverfa g pinio: omnes enim fatemur, quòd, qui creavit te fine te non falvabue se fi ne te: fed,fi de poffibili abfolutè fit fermo, accedit quæftio cum Scot, tra Erata à nobis fuperiùs in commentariis fuper prima fecunde, q. 13. art. 2. & ideò nunc repetendam hanc difficultatem non puto: fed pro præfenti propofito fufficit verificare ea, quæ in litera dicuntur, secundum poffibile, vel impoffibile penes potentiam ordinariam. In eodem articulo, & fpecialiter in refponfione ad primum, pro quan- Dub. to ad omnem remiffionem peccatorum actualium, actualis immutatio voluntatis concurrens attribuitur pœnitentiæ etiam in baptifmo,dubium Occurrit: quoniam falfum hoc videtur, quia propofitum emenda, in qua ratio formalis poenitentiæ dicitur confiftere, non habet locum in adulto confequente per baptifmum plenam remiffionem omnium peccatorum: quoniam, ut Ambrof, docuit, baptifmus omnia condonat,nullumque luctum, &c. requirit. Ad hoc dicitur, quòd baptifmus non præfupponit, fed affert fecum Ref, dub, actum pœnitentiæ virtutis perfectum: quoniam, ficut baptifmus datur in remiffionem peccatorum, ita qui baptizatur, fufcipit illum in remiffionem peccatorum: ac per hoc in ipfa fufceptione baptifmi fubjiciendo fe illi, & fatetur fe peccaffe, & deteftatur priorem vitam, moriendo illi, & fubjicit fe Deo, ut novum Chrifti membrum. Er, quia hoc totum eligit in remiffionem peccatorum, evidenter conftat, intervenire in baptifmo propofitum emendæ, non futuræ, fed præfentis, quæ magis voluntas, ac electio emendæ dicenda eft: eligere fiquidem hæc in remiffionem peccatorum, eft eligere emendam pro peccatis quoad culpam, & quoad pœnam ratione tanti beneficii,quantum eft baptifma. Non igitur eft intelligendum baptifmum omnia condonare, fic, quòd nullum actum in adulto requirat, fed fic, quòd opportunos actus fecum affert, nec eget adminiculo alieno. Et hic eft optimus modus omnia condonandi. TERTIUS. num peccatum fine alio. non attenditur corum connexio, quantum ad converfionem dictam, fecundum quam, ut arguitur, unum mortale peccatum poteft effe fi- *In Ideas SED CONTRA eft, quod Auguft. dicit in lib. de penitentia: Sunt plures, ne alio: fed attenditur rafalls corum connexio, quã. pen.c.6 pe quos pænitet peccaße, fed non omninò, re- tum ad averfionem à medio-+ fervantes fibi quædam, in quibus delectan- bono incommutabili, tur: non animadvertentes, Dominum fimul fecundum quam dicimutum,& furdum à dæmonio liberaffe, per tur, quòd unum non poteft tolli fine ahoc docens, nos nunquam, nifi de omnibus, lio. Nam, remanenfanari. Utrum poffit per pænitentiam unum peccatum fine alio remitti. D TERTIUM fic proceditur. Videtur, quòd poffit per penitentiam unum peccatum fine a6.5.7.1.Cor. CONCL. Impoffibi- lio remitti. Dicitur enim Amos 4. Plui di.16.q. le eft, unum pec- fuper unam civitatem, & fuper alteram ci2.4.1.9.1. catum fine alio per pœ- vitatem non plui: pars una compluta est, cor.d.18. nitentiam remitti. ¶ PROB. Quia & re- &pars, fuper quam non plui, aruit, quod *Hm. 10. miffio peccati per gra- exponens Gregor. * fuper Ezech. dicit: in Exec.cir. tiam, cui quodcumque Cùm ille, qui proximum o lit, ab aliis vitiis 4o peccatum mortale con- fe corrigit, una, eademque civitas ex parte trariatur, & ratio veræ penitentiæ, cujus veri- compluitur, & ex parte arida manet: quia tas confiftit in deteftari, funt, qui,cùm quędam vitia refecant,in aliis quodcumque eft contra graviter perdurant. ergo poteft unum Deum, & perfectio di 91.9.5.9.3. Nied. vinæ mifericordiæ, cu- peccatum per penitétiam dimitti fine alio. *In Pf.118. jus eft totaliter mifereri¶2. Prætereà. Ambr. * fuper pfal. Beati Jer. 18. in ei, cujus miferetur, & immaculati in via, dicit, prima confolatio print.4.r. auctoritas B. Auguftini eft,quia non oblivifcitur mifereri Deus, sefertur. de confec.d.3. conclufionem ipfam efcunda per punitionem, ubi, etfi fides defit, ..cofula, fe veram oftendunt, ut de his quatuor mediis pæna fatisfacit, & relevat. Poteft ergo aliquis relevari ab aliquo peccato, manente peccato infidelitatis. declaratur in tex, I. ILLATIO CON- SIO. Fides. B. Ideft cō 3. Prætereà. Eorum, quæ non neceffe cont. mum ab Elucid. Ex textu ergo præfenti notato, quanta fit & bonitas Dei in Primò quidem, quia peccatum remit- amicitia. S. Tunc, titur, inquantum tollitur Dei offenfa per &c. Non enim eft cagratiam. Unde in fecunda parte *habi- dem ratio de debito pe- *4.1094.7. cuniæ hominis ad ho- &q tum eft, quòd nullum peccatum poteft minem, & de debito, 1 remitti fine gratia;omne autem peccatum ideft peccato, hominis mortale contrariatur gratiæ, & excludit ad Deum, ut putat ar gumentum. Debitum cam. Unde impoffibile eft, quòd unum enim exterioris rei, peccatum fine alio remittatur. Secundò, puta pecunia quia, ficut oftenfum* est, peccatum mor- contrariatur, & cæt, "ar prec. ut in text. Qui per ly tale non poteft fine vera penitentia re- ridiculum videtur, &c. mitti, ad quam pertinet deferere pecca- vult dicere, quòd, lotum, inquantum eft contra Deum, quod quendo, etiam in hu quidem eft commune omnibus peccatis manis, de debito contrario amicitiæ, ideft de 60 mortalibus: ubi autem eft eadem ratio, offenfa hominis ad ho& idem effectus. Unde non poteft effe minem, tenet hoc, fei verè penitens, qui de uno peccato penitet, licet, quòd una offen& non de alio. Si enim difpliceret ei il fa non remittitur fine lud peccatum, quia eft contra Deum fu- que videretur, quòd per omnia dilectum ( quod requiritur ad ab homine, &c. ut in rationem veræ penitentiæ) fequeretur, tex. quòd de omnibus peccatis peniteret. Un- CLUSIONIS. Ergo vi de fequitur, quòd impoffibile fit, unum desur poffibile, &c. &. peccatum per penitentiam remitti fine a. Negatur illatio. S.Fa lio. Tertiò, quia hoc effet contra perfe- cit enim judicis, de dem de rebus Єtionem mifericordiæ Dei, cujus perfe&ta quibus diverfum eft fafunt opera, ut dicitur Deuteronom.32. un- ciendum. Nam dile de cujus miferetur, totaliter miferetur, tio, qua Deus dili& hoc eft, quod Augu.* dicit in lib. de git homines, &c. ut in *lde en poenitentia: Quædam impietas infidelitatis eft ab illo,qui juftus, & juftitia est, dimidiam fperare veniam. f. quæ no funt covenientia,illa,ut fic,à Deo effe no poffunt.Si igitur ad propofitum præfens particulare applicetur illud Apoftoli, eft idem:ac fi, reddita caufa,in qua implicitè continebatur,diceretur. Quia,unum peccatum mortale fine alio remitti, eft inordinatum, i. inconveniens: ideò à Deo non poteft unum illorum remitti fine alio. Quòd autem, ut fupponitur, hoc i pfum fit inconveniens, remitti. Nam peccatum conftat ex terminis fuis, intelligendum quantum ad remiffionem 1. peccatum mortale, & culpa, fed quantum ad ceffationem ab aau: quia interdùm ille, qui plura peccata confuevit committere,deferit unum, 10 non tamen aliud, quod quidem fit auxilio divino, quod tamen non pertingit ufque ad remiffionem culpæ. mortale eft illud, quod inducit mortem anime, in qua ipfum peccatum eft.Mors autem animæ eft averfio à Deo, qui folus eft fpiritualis vita Ad fecundum dicendum, quòd in verbo illo Ambr. Fides non poteft accipi, qua creditur in Chriftum: quia, ut Aug. dicit fuper illud Joan. 15.Sinon veniffem, animæ juxta illud Ecclefiæ in hymno Angelorum; Tibi Christe Splendor patris, Visa, virtus,cordium,&illud *Tract.80. Deut.30. Diligas domi locutus eis non fuiffem,peccatum non hain 6. a. in- num Deum tuum, i fe ser prin.& enim eft vita tua. Alter berent, 1. infidelitatis: hoc enim eft peccaverò terminus,f. remit- tum,quo tenentur cuncta peccata: fed acciti, eft, ftando in propo- pitur fides pro confcientia: quia interdùm fito,predictam mortem i. averfionem à Deo ex per penas, quas qui patienter fuftinet, anima tolli: & confe- confequitur remiffionem peccati, cujus quenter vitam, i.con- confcientiam non habet. verfionem, ipfi animæ reddi. Declaratis his mes.9. terminis, nonnè vides inconveniens, quod ibi latebat? Nam ex declaratione facta fubitò, vel tenuiter confideranti patet, quòd dicere, u 20 Ad tertium dicendum, quòd pecca- aum peccatum mortale fine alio poffe remitti, eft dicere contradictoria, f. candem animam, in qua funt illa peccata, effe fimul vivam,& mortuam, hoc eft,fimul effe converfam ad Deum, & averfam à Deo.Quia enim unum peccatum mortale eft remiffum ei, ideò de neceffitate conftat, quòd ipfa vivit,ideft,quòd eft converfa ad Deum:quia autem aliud mortale peccatum in ca remanfit, utpote non remiffum ei, ideò de neceffitate conftat, quòd ipfamet non vivit,fed eft mortua,i. quòd non eft converfa ad Deum, fed ab ipfo averfa. A Concilio quoque Lateranenfi fub Innocentio III. illud in principio appendicis dictum infinuatur per hoc, quod dicit cap. 21. 0 Sup.1.67.4 ONCL. Quandò 3.ad 3.69. per gratiam remit 69 a.10.ad titur culpa, tollitur a 34.4.14. verfio animæ à Deo,in mnis utriufque fexus omnia fua peccata confiteatur. Ex eo enim, quòd pręcipit peccata omnia confiteri, ut abfolvatur peccator, fecundum quod ex fubjantis ibid. patet, relinquit pro manifefto intelligendum, quòd de mente fua eft, non poffe peccatum unum mortale fine alio mortali remitti. Item fimiliter infinuatur à Concilio Florentino fic. Ad quam, scilicet oris confeffionem, conveniunt omnia peccata mortalia, & pertinet, ut peccator of ex hac parte habent rationem offenfa, mnia peccata, quorum memoria habet, cöfiteaquam oportet per poenitentiam tol- tur integraliter.Hçc in li. decreto fuper unio. Armenoru.Dic, ut fup.Gocordat & Conciliis premiffis Concilium Trid. feff.14.cap. s. Universa Ad quartum dicendum, quòd de bitum exterioris rei, puta pecuniæ non contrariatur amicitia, ex qua debitum remittitur: & ideò poteft unum dimitti Ecclefia femper intellefine alio,fed debitum culpæ contrariatur xit inftitutam effe à Do mino integram peccatoamicitiæ: & ideò una culpa, vel offenfa rum confeffionem. Sanon remittitur fine altera, ridiculum e- cerdotes fuiipfius vicanim videtur, quòd etiam ab homine ali- rios reliquit, ad quos oquis veniam peteret de una offenfa, & nadeferantur: quò pro non de alia. mnia mortalia crimi poteftate clavium re¶ Ad quintum dicendum,quòd dilectio, miffionis, aut retentioqua Deus diligit hominis naturam non nis peccatorum fentenordinatur ad bonum gloriæ, à quo impe- ibi. Ex quibus patet, & tiam pronuntient. Hæc ditur homo per quodlibet peccatum mortale: fed dilectio gratiæ, per quam fit remiffio peccati mortalis, ordinat hominem ad vitam æternam, fecundum illud Roman.6. Gratia Dei vita æterna. Unde non eft fimilis ratio. quòd Concilia præmif fa loquebatur de mortalibus, dicendo ly omnia;& quòd ad finem, ut poffit remiffio fieri, dicuntur omnia. Aliter ergo,fecundum planam Concilii fententiam,remitti non poffent : nifi omnia fimul.Cæterùm cave, ne ex veritate prædictorum incidas in errorem Jacobi Prepofiti: hoc eft, ne exinde inferas, quòd pœnitentia, feu dolor de uno peccato fine dolore omnium, eft peccatum. Multùm enim diftant inter fe illa veritas, f. unum peccatum perpenitentiam remitti non poteft fine alio,& ifta falfitas, fcilicet penitentia de uno peccato fine dolore omnium eft peccatum. Quam quidem falfitatem & iple Jacobus præpofitus pro errore recognovit, ac revocavit, ut refert Bernardus à Lutzemb. in fuo Catalogo hæretic. Secundò vides: quomodò ex iis benè pensatis, & applicatis doctrina, &c. Secundò conclufionem tripliciter probat, ibi: Primò quidem, &c. ARTICULUS QUARTUS. qui de remotione penæ temporalis, quandò loquimur de remotione culpæ mortalis, ut fic, eft tranfire de formali ad materiale: id, quod eft vitiofum in ratiociniis, reddens illa omninò invalida, fecundum peccati, ut ibidem dicitur. ergo, remiffa culpa,remanet reatus alicujus pœnæ. RESPONDEO dicendum, quòd, ficut in fecunda parte habitu eft,in peccato mortali funt duo, f.averfio ab incom- Philofophum dicétem in lib. Pofter. non licet q.3.4.1. quantum anima per vetur effectus: fed culpa eft caufa reatus 40 mutabili bono, & converfio ad commuta- tranfcendere de gene R.11.1.4. gratiam Deo conjungi- pœna: ideò enim eft aliquis dignus pena, fimul tollitur reatus æ men remanere reatus a Mt Heb. 6. tur, & per confequens quia culpam commifit.ergo, remifla culternæ pena: poteft ta- pa, non poteft remanere reatus poena. 2. Prætereà. Sicut Apoftolus dicit licujus pena téporalis. Rom.5. Donum Chrifti eft efficacius, quàm TPROB.1.Quia patet peccatum: fed peccando homo fimul inex terminis. Secunda currit culpam,& pœnæ reatum.ergo mul ́autem pars,s. & per cōfequens, &c, probatur: tò magis per donum gratiæ fimul remitQuia reatus penæ æter- titur culpa,& tollitur pœnæ reatus. næ confequitur culpam 3. Prætereà. Remiffio peccatorum fit xõe averfionis à Deo, in pœnitentia per virtutem paffionis, bonü peccavit, in eter- fecundum illud Roman. 3. Quem proponum puniatur. tertia fuit Deus propitiatorem, per fidem in fanverò pars, f. poteft, &c. Penæ temporalis confe- tium delictorum:fed paffio Chrifti eft fufprobatur. Quia reatus guine ipfius, propter remiffionem præcedenquitur culpă rōne alia,f. ficienter fatisfa&toria pro omnibus peccoverfionis inordinate catis, ut fuprà * dictum est. non ergo ad creaturam,ut patet. poft remiffionem culpæ remanet aliquis *9.68.6 1. MAJOR. Remota 69.69.79. 4.5. ut, f. qui in æternum caufa, removetur effe. reatus pœnæ. Eus B. Removeturta- SED CONTRA eft, quod 2. Reg. 12. men, fecundum quòd dicitur, quòd, cùm David pœnitens dicaufa eft remota.§.Túc, xiffet ad Nathan: Peccavi Domino, dixit &c. Nam culpa, fe cundum quòd dicit aver- Nathan ad illum: Dominus quoque tranffionem à Deo, remove- tulit peccatum tuum, non morieris:veruntur per gratiam:& ideò tamen filius,qui natus eft tibi, morte monon eft neceffe,quòd omnis effectus culpæ rerietur: quod fuit in pœnam præcedentis moveatur : fed folùm effectus, qui confequebatur culpam ex parte averfionis. Sic enim fingula fingulis formaliter correfpondent fine confufione alicujus confiderationis extraneæ, ideft rei materialis,qualis eft effectus confequens culpam ex parte converfionis ad bonum commutabile,dùm loquimur & de culpa ex par te averfionis à Deo,& de effectu confequente culpam ex parte averfionis à Deo. Talis verò effectus eft reatus penæ æternæ, non autem reatus penæ temporalis,cùm ifte non confequatur culpam ex parte averfionis, Unde lo bile bonum inordinata, ex parte ergo a- re in genus. verfionis ab incommutabili bono confequitur peccatum mortale reatus pœnæ æternæ,ut qui contra æternum bonum peccavit, in æternum puniatur. ex parte etiam converfionis ad bonum commutabile, inquantum eft inordinata, confequitur peccatum mortale reatus alicujus pænæ: quia inordinatio culpæ non reducitur ad ordinem juftitiæ, nifi per pœnam:juftum eft enim,ut,qui voluntati fue plus indulfit,quàm debuit, contra voluntatem fuam aliquid patiatur: fic .n. erit æqualitas.unde Apoc. 18. dicitur. Quantum glorificavit fe,& in deliciis fuit,tantum date illi tormentum,& luctum. ¶Quia tamen converfio ad bonu cómutabile é finita, nó habet ex hac parte peccatum,quòd debeatur ei pena eterna, unde, fi fit inordinata converfio ad bonum commutabile fine averfione à Deo, ficut eft in peccatis d venialibus, non debetur refutat creaturam illa peccato pena æterna, fed téporalis: quadò pro fine ultimo, i. pro igitur per gratia remittitur culpa, tollitur Deo: quoniam non aliaverfio animæ àDeo,inquatū per gratiã aia ter poffet converti ad Deum ideft ac. Deo cójúgitur. üde & per confeques fimul ceptare eum pro fuo Deo, cùm impoffibile habens timum finem, proptereà illa pro Deo : id,quod docuit Apoftolus per ly quorum Deus venter eft,Philippen.z. Cum verò per gratiam deletur ipfum mortale, mens in codem inftanti verum, mox fit, voluntatem unius hominis ferri fimul in plura,ficut in ultimos fines, 1.2.q.1.4.5.1 .Priùs ergo illa converfio fic inordinata erat,ut nullo modo poffet ftare cu gratia,poft verò ablato illo,per quod inordinatio ipfa non pote rat ftare cum gratia, i. ablata conftitutione ultimi finis in creatura, poteft ipfa converfio inordinata ftare cum gratia, ut à fimili clarè patet in peccätibus folü venialiter. Remanete aute converfione inordinata,etia poft deletione mortalis,ut fic,facta per gratia, eft neceffe,quòd remaneat reaTertia S. Thome. * 4.6. ideft, quòd inordina fionem à Deo, & converfionem ad bota converfio ad bonum num creatum: fed, ficut in fecunda parte commutabile,qug priùs 10 20 * 1.2.q.71, erat cum mortali,ideft, * habitum eft, averfio à Deo eft ibi, ficut cum averfione à vero formale: converfio autem ab bonú creaDeo, fit, propriè loqué- tum,eft ibi, ficut materiale. Remoto au do, caufa hujus pœnæ temporalis. Ex omnibus tem formali cujufcumque rei, tollitur his in textu virtualiter fpecies, ficut, remoto rationali, tollitur inclufis cuique ftudiofe fpecies humana: & ideò ex hoc ipfo dicipatere jam poteft, quòd, tur culpa mortalis remitti,quòd per grafi diftinguenda diftin guantur, & fibi invicem tiam tollitur averfio mentis à Deo fimul reddenda reddatur,ideft, cum reatu ponę æternæ: remanet tamen prout oportet, inter fe illud, quod eft materiale, fcilicet, inordiftribuantur, nulla,vel dinata converfio ad bonum creatum, minima difficultas eft intelligere veritatem pro qua debetur reatus pœnæ téporalis. hanc, fcilicet, quòd, re- ¶ Ad fecundum dicendum, quòd, moto per gratiam pec- ficut in fecunda parte habitum eft, ad 4.7.qu. poffit adhuc reatus po gratiam pertinet operari in homine ju- 30 næ temporalis. Dico ly ftificando ipfum à peccato, & cooperari poffit, quia in aliquibus homini ad rectè operandum. Remissio fcilicet in illis, qui tanta igitur culpæ, & reatus pœnę æternæ pervehementia gratiæ toti tinet ad gratiam operantem, fed remifsio feruntur in Deum, ut reatus poenæ temporalis pertinet ad granihil in ipfis remaneat tiam cooperantem, inquantum fcilicet de inordinata converfione priori, ut patet homo,cum auxilio divinæ gratiæ patiende B.Magdalena, Luc.7. ter poenas tolerando, abfolvitur etiam à Regulariter ergo, ideft, 1.1.4.109. cato mortali, remanere Annot 530 de facto non remanet, 40 de communi curfu, feu de pænitentia fufficienti folùm, non de fuperabundanti loquendo, remiffa culpa mortali remanet temporalis pœnæ reatus: fed comprehendendo utrumque, fcilicet,& curfum converfionis commune, & privilegiatum, ut loquitur textus, tunc,remiffa illa, poteft hic remanere. De converfione, & averfione prædictis vide fundamentum in Veritatibus aureis fuper totam legem veterem, Genef. 3. concl.22. 11. DE CONCLUSIONE. Tollitur pane. R.Eterna.§. Tunc nihil,&c. ut patet. Nam & articuli conclufio hoc conceffit. Quòd fi argumenti conclufio perly pang intelligat etiam temporalem, formalizetur fic ipfa, & refponfum. Secundum de conclufione. Simul remittitur. Refpond. Vel fuo tempore. S. Quandò fcilicet peccatoris jam juftificati liberum arbitriŭ concurrerit poftea ad fufferendum pœnas fatisfactorias. Utrumque enim eft à dono Chrifti,de quo loquitur major, ideft, à gratia, fed primum, fcilicet remiffia ponç æternæ, eft à gratia fola, quamvis non fine confenfu hominis, fecundum autem, fcilicet remifsio prenæ temporalis, eft à gratia fimul cum libero hominis arbitrio, non tantùm confentiente, ut faciebat in primo, fed etiam cooperante. Tunc nihil, & cæt. Nam ad verificandam auctoritatem illam Apoftoli Rom.s. fufficit, quòd per gratiam remittatur pœna utraque, nec requiritur, quòd fimul, quoniam, quæ à Deo funt, ordinata funt, ut primò de curfu communi remittatur æterna, poftmodum temporalis, & tamen adhuc femper eft efficacius donum Chrifti, quàm peccatum : quoniam & gratia operans non tantùm tollit maculam, 60 & pœnam æternam, quæ peccatum caufavit, fed etiam confert fimul meritum vitæ æternæ, & gratia cooperans non folùm tollit pœnam temporalem, quam etiam caufaverat peccatum, fed etiam confert meritum augmenti gloriæ in vita æterna. Vide q.69.art.3. Et pro hoc ultimo dicto vide Concilium Trid.feff.6.cano.32. Ex quo Concilii canone fimul & articulo præfenti interimes hærefim Catharorum dicentium, ut refert Cardinalis Turrecremata, De Eccl. lib.4.cap.35. quòd per poenitentiam nec gloria augetur, nec pœna inferni minuitur. Sup. a.4.ad 3. Et 4. d. 14.2.2.4.1. 9.1.& 1. JII. DE MINORI, Sed paffio Chrifti, Refp. Confiderata ex parte I' APPENDIX. fui, ideft, quantum eft de fe.§.Tunc nihil, &c. Quòd enim in pœnitentia non fiat remifsio totius pœna temporalis per virtutem pafsionis Chrifti, non eft ex infufficientia pafsionis ejus fed eft ex modo homi. nis, quo participat virtutem ipfius, ut decla ratur in textu. Ex, articulo habes primò : : quomodò pro Eccl. s. per rationem interimas Dei. tis, ut refert Alphonfus de Caftro adverfus hæ reatu pæne temporalis,ficut igitur priùs eft effectus gratiæ operantis, quàm gratiæ cooperantis,ita etiam priùs eft remiffio culpa, & pœnæ æterna, quàm plena abfolutio à pœna temporali: utrumque enim eft à gratia, fed primum à gratia fola, fecundum ex gratia, & libero arbi trio. hærefim Lutheri dicen ad Dominum : Dimit * Utilitar ref.tit.penitentia,quòd, Ad tertium dicendum eft, quòd dimiffa culpa, fimul pafsio Chrifti de fe fufficiens eft ad tol etiam dimiffa eft omnis pœna peccato debira. lendum omnem reatum pœnæ non Et propter hoc (inquit) folùm æternæ, fed etiam temporalis: & nulla debet fieri fatisfa fecundum modum, quo homo participat tratis. Secundò habes: ctio pro delictis perpe virtutem paffionis Chrifti, percipit etiã quomodò per rationem abfolutionem à reatu pœna. In baptifmo oftendas, cam meritò autem homo participat totaliter virtu- damnari à 2.Reg. 12.per tem pafsionis Chrifti,utpote per aquam, quòd cùm David panihoc, quod ibi legitur & fpiritum Chrifti commortuus pecca- tens, &c. ut in argum. to,& in eo regeneratus ad novam vitam, contr. Item per dictum & ideò in baptifmo homo confequitur Numer. 14. Ait Moyfes remifsionem reatus totius pœna. In po- te, obfecro, peccatum nitentia verò confequitur virtutem pal- populi huius fecundum fionis Chrifti fecundum modum pro- magnitudinem miferi cordiæ tue Dixitque Dopriorum actuum, qui funt materia po- minus: Dimifi juxta » 9.84, 61. nitentiæ, ficut aqua baptifmi, ut fuprà verbum tuum: Attamen & * dictum eft. Et ideò non ftatim per pri- omnes homines, qui,&c. mum actuin pœnitentiæ, quo remittitur non videbunt terram, culpa, folvitur reatus totius pœnæ : fed pro qua juravi patribus eorum. Patet enim hìc, completis omnibus pœnitentiæ actibus. ad planam literæ textu rã, quòd,dimifla culpa, remanet adhuc pœna temporalis,puta, non videre terram promifsionis, Ne autem putemus, quòd hoc,fcilicet poenam temporalem poft culpæ deletionem remanere, proveniat ex parva mifericordia Dei,fignanter ibi fcriptura ad deletionem illius peccati appofuit ly fecundum verbum tuum; hoc eft (ut petierat Moyfes,fecundum magnitudinem mifericordiæ meæ.) Acfi in propofito hujus articuli clariùs dictum fit. Quòd, dimiffo peccato mor tali, reatus pœnæ temporalis remaneat, non eft ex defectu mifericordiæ divinæ, fed aliunde, puta ex defectu pænitentiæ hominum,quia fcilicet illo rum converfio ad Deum non eft tanto fpiritus fervore facta, ut fufficiat ad tollendum etiam pœnam temporalem. Vide exam, poft ad primum. Item meritò damnati à Concilio Trident, feff.6. cap. 14. Docendum eft: Chri ftiani hominis pænitentiam poft lapfum continere ceffationem à peccatis, eorum deteftationem, cor contritum, & humiliatum, eorumdem facramentalem confeffionem, faltem in voto, & fuo tempore faciendam, facerdotalem abfolutionem, itemque satisfactionem, non pro pena æterna, que vel facramento,vel facramenti voto una cum culpa remittitur, fed profana temporali: que, ut facræ literæ docent, non tota femper dimittitur. Hæc ibi. Et cano. 30. Si quis poft acceptam juftificationis gratiam cuilibet peccatori pænitenti culpam remitti, & reatu æternæ pæne deleri dixerit, ita: ut nullus remaneat reatus pæne temporalis exfolvende vel in hoc faculo, vel in futuro in purgatorio, antequa ad regna celorus aditus patere poffit: anathema fit. Hæc ibi. Et fefs. 14. cap.8. Sancta Synodus declarat: falsum omninò effe, & à verbo Dei alienum, culpam à Domino nunquam remitti, quin univerfa etiam pæna condonetur. Perfpicua enim,& illuftria in fa cris literis exempla reperiuntur, quibus hic error quàm manifeftiffime revincitur. Hæc ibi. Ubi per totum capitulum contra hanc erroneam in fide pofitionem quàm pulcherrimè, & efficacifsimè multis rationibus invehitur, quæ omnia vide tu, ne nimis in longuin protrahatur hæc Elucidationum formula. Et cano.15. Si quis dixerit: fictionem effe, quòd, virtute clavium fublata pœna æterna, pæna temporalis plerunque exfolvenda remaneat: anathema fit, Hæc ibi. Tertiò vides: quomodò ex iis, &c, Commentaria Cardinalis Cajetani. Ncorp.duo. Primò juxta duo, quæ funt in peccato, averfionem fcilicet, & converfionem, duplicem pœnam afsignat, æternam ex parte_averfionis: temporalem ex parte converfionis. Secundò refpondet, remiffa culpa, non remanere reatum pœnæ æternæ, poffe tamen remanere reatum poenæ temporalis, ibi: Quia tamen, &c. Nart.4. ejufdem q. in refponf. ad 1. pro quanto ibi dicitur, quòd,remif Sot. 4. f. d. 15. quæft. z. artic. s. SUPER QU. LXXXVI. AR T. V. manere hujufmodi converfionem, fed poteft fimul totum tolli, Et fimiliter dato, quòd non totum fit fublatum, non eft necefle remanere ipfam coverfionem, fed inordinationem, quæ fuit ipfius converfionis. Poteft enim, qui peccato avaritiæ deliquit, ante remiffionem peccati,dimiffis avaritiæ 70 actibus, & inclinationibus in oppofitos actus converti, & tunc apparet, quòd,adveniente gratia remittente peccatum prioris avaritia non remanet converfio illius habitualis ad commutabile bonum, fed inordinatio ipfius incurfa, per pœnam temporalem ordinanda: ratione fiquidem illius inordinationis remanet reatus poenæ temporalis tamdiu, quoufque culpabilis inordinatio ordinata futficienter fuerit per pœnam. QUINTU s. ARTICULUS Utrum, remissa culpa mortali, tollantur omnes reliquiæ peccati . D QUINTUM fic proceditur. Videtur, quòd remiffa culpa mortali, tollantur omnes reliquia peccati. Dicit enim * 80 *In li. de pofitiones ex præce- Auguft. in lib. de poenitentia: Numquam falla pen. tæ, quæ dicuntur pes- Dominus aliquem fanarit, quem omninò Cor. lect. 7. 11. ONCL,Nihil pro Chibet, quin,remif fa culpa, remaneant dif vera, dentibus actibus caufa .9.foff me. cati reliquiæ, remanent 10.4 tamen debilitatæ, & diminuta. PROB. I. Quia, fublato co, quod in peccato mortali eft ex parte averfionis, poteft non liberavit: totum enim hominem fa- remanere id, quod navit in fabbato: quia & corpus ab in- ibi erat ex parte confirmitate & animam ab omni converfionis, ut patet art. : & id, 4. ad primum: tagione: fed reliquiæ peccati perti- quod ibi tanquam a nent ad infirmitatem peccati. ergo peccato ipfo caufarum non videtur poffibile, quòd, remiffa fionis, eft quædam dif , erat ex parte convervel positio in anima, etiam habitus, ad talis peccati fimiles actus, ut patet. Hæc autem, cùm inter princ, med. cùm relinquantur ex peccato, rectè vocantur peccati reliquiæ. Secunda Nam ex præfentia gratiæ, per quam remifla fit culpa, procedit, quòd culpa, remaneant reliquiæ peccati. *.4.par.4. liquiæ peccati quando de divi.*nom. bonum eft efficacius, quàm 20 APPENDIX. Einfinuatum à fcripturis : quòd remiffa culpa quandoque non tollitur ef que defcriptio data à fpiritualem, adhuc remanent in eo alique 30 Perantem fucceffivè tollit peccati reli- catore, cui dimiffum eft Philofopho in prædica mentis confideretur, reliquia peccati præteriti. Quòd autem peccatum RESPONDEO dicendum, quòd caufet inclinationem peccatum mortale ex parte converfionis in malum, & diminuat inordinate ad bonum commutabile quáinclinationem in bonu, que duo funt ipfius pec- dam difpofitionem caufat in anima, vel cati reliquiæ, vide 1. z, etiam habitum, fi actus frequenter iterear. prac. 9.85.art. 1. * tur: ficut autem dictum eft, culpa pec1. EX D. AUGUST. Quem omninò non libe- cati mortalis remittitur, inquantum raverit. &. Vel fubitò, tollitur per gratiam averfio mentis à vel fucceffivè. §. Tunc Deo. B. nihil,&c.ut patet in tex. Sublato autem eo, quod eft ex parte 11. DE MINORI, Contrahit B. Quando averfionis, nihilominus remanere poteft que ftatim, quandoque id, quod eft ex parte converfionis inornon fic. S. ut textus di- dinatæ, cùm hanc contingat effe fine il*ar. præc. cit. Tunc nihil, &c. ut patet ex dictis ad pri- la, ficut priùs dictum eft, & ideò nihil prohibet, quin,remißa culpa, remaneant mum. 40 ¶ Ad fecundum dicendum, quòd peccatum etiam quandoque ftatim inducit debilem difpofitionem, utpote per unum actum caufatam: quandoque autem fortiorem, caufatam per multos aЯus. peccatum, &adhuc re- i, per fructus dignos penitentia, f. per fatisfa ratur per correctionë, &tionem, & exercitium ¶ Ad tertium dicendum, quòd uno bonorum operum: tunc fit putredo interiùs, i, actu humano non tolluntur omnes reli- delectatio peccati præquia peccati: quia, ut dicitur in Prædi- teriti, & confentit in a camentis,* pravus ad meliores exercitatio- liud fimile. Hoc eft, ut nes deductus ad modicum aliquid proficiet, brevius dicatur. Sicut quandoque per infipienut melior fit. Multiplicato autem exercitio tiam medici vulnus puad hoc pervenit, ut fit bonus virtute acqui- trefit: ita ex infipientia fita. Hoc autem multò efficaciùs facit di- hominis, in quo relivina gratia, five uno, five pluribus acti- quiæ peccati remanfe bus. runt, nefcientis fibi benè cavere, contingit recidivum. Hæc S. Doctor in fententia. Item, quòd quandoque tollantur ipíę reliquiæ remiffa culpa, per hoc infinuatur, quod ex perfona Dei culpam remittentis ad animam dicitur, Hierem. 30. Obducam cicatricem tibi, & à vulneribus tuis fanabo te. Ecce, quòd Deus ex bonitate fua promittit aliquibus: fe non tantùm in eis fanaturum vulnera, ideft peccata, fed etiam vulnerum cicatricem, ideft pe ccatorum ipforum reliquias. Vide tex. ad primum. Secundo vides: quomodò ex his benè penfatis, & appli III. ILLATIO CON- tur. SEX TU S. productionis effectus fui. Utrum remiffio culpæ fit effectus pænitentiæ. NOT. Diligenter penfanda eft fpecificatio DSEXTUM fic proceditur. Prætereà. Remiffio culpæ non illa textus,f.Tamen pro་ 3. Videtur, quòd remiffio cul- eft, nifi ex virtute paffionis Chrifti, fe- ut hi actus aliqualiter pæ non fit effectus pœniten- cundum illud Hebr. 9. Sine fanguinis effu- ordinantur ad claves CONCL, Remiffio tiæ, fecundum quòd eft vir- fione non fit remiffio: fed poenitentia, in- Ecclefiæ. Limitatio hæc culpæ eft effectus pœnitentiæ, fecundum tus. Dicitur enim pœnitentia virtus, quantum eft facramentum, operatur in clarandü præfentem loquòd eft virtus: princi- fecundum quòd eft principium huma- virtute paffionis Chrifti, ficut, & cat. fa- cum, ideò que dicta in paliùs tamen, fecundu ni actus: fed humanus actus non opequòd eft facramentum. cramenta,ut ex fupradictis *patet.ergo re- 9.84.4.1.ad primum:sed ⋆ miffio culpa non eft effectus poenitentiæ, pœnitentiam, quæ eft inquantum eft virtus, fed inquantum eft virtus, fructuosa ab infacramentum. fructuofa, five catholiSED CONTRA. Illud eft propriè corum ab hæreticocaufa alicujus, fine quo effe non poteft: naturali ratione moomnis .n. effectus dependet à fua caufa: veatur homo ad pœnifed remiffio culpæ poteft effe à Deo fine tendum de malis, quæ penitentiæ facramento, non autem fine fecit, qu. 84. artic. 7. & poenitentia, fecundum quòd eft virtus, ferat totaliter bonum ut fuprà dictum eft: unde & ante facra- naturæ, 1. 2. quest. 85. articul. fecundo, *ar. prax. poteft hæreticus dolere de aliquo fuo peccato: fed, quia ille fuus humanus actus, fcilicet dolor, non ordinatur aliqualiter ab co ad claves Ecclefiæ,id PROB. Quia poeni ratur ad remiffionem culpæ, qui eft quid formale, ut patet funt excellentiores pœnitentia: fed remif- 80 *q.60.4.6. ad 2.0.4. 7. cò ipfa ejus pœnitentia non eft vera, ideft infructuofa, hoc eft, fecundum præfentem textum, non trahit fecum remiffionem culpæ. Que contra catholicus, poenitendo fed de peccatis, quæ fecit, menta novæ legis pœnitentibus Deus teat, fed principaliùs, fionis. Videlicet: Re lentem fubjicere clavi pectare, fatisfacereque RESPONDEO dicendum, quòd principaliùs effectus gratiæ; quàm faeramenti penitentiæ. Quod gratis conceditur: fed nihil eft contrà. eft gratiæ infufio, & remiffio culpa, fed APPENDIX. E quomodo per ra- pro El tionem oftendas, effe infinuatú à fcri meri- Dei, etiam motus liberi arbitrii in Deum, qui producti cum remiffione culpe: unde re- principalius eft effectus rantis. Ad fecundum dicendum, quòd in Trid.feff.14.c.4. Decla ¶ Ad tertium dicendum, quòd ad teris etiam odium con jicite à vobis omnes ini quia talem fuum dolo pœnitentia eft virtus, fecundum quòd,ibi, ut effectus gratiæ operantis, fimul eft fine ordine ad claves rem ordinat ad claves eft principium quorundam actuum hu.. Ecclefiæ. Ex his patet manorum. Actus autem humani, qui facilior fenfus conclu- funt ex parte peccatoris, materialiter fe miffio culpæ eft, &c. habent in facramento pœnitentiæ. Ideft: Pœnitentia virtus Omne autem facramentum produhabet pro effectu fuo cit effectum fuum non folùm virtute forremiffionem culpæ: dúmodò ordinetur ad cla- mæ, fed etiam virtute materiæ, ex utroves Ecclefiæ. Quod eft: que enim eft unum facramentum, ut fuquandò dolens de pec- prà* habitum eft: unde, ficut remiílio cato intendit, fe fic do- culpæ fit in baptifmo; non folùm virtute bus Ecclefiæ,i. confite- forma, fed etiam virtute materiæ, fciliri miniftro Ecclefiæ, ab cet aquæ, principaliùs tamen virtute forco abfolutionem facra- ma, ex qua & ipfa aqua virtutem recimétalem humiliter ex- pit: ita etiam & remiffio culpæ eft effepro peccatis ei confeffis &tus pœnitentiæ, principaliùs quidem ex fecundum arbitrium e- virtute clavium, quas habent miniftri, jufde miniftri Ecclefiæ. ex quorum parte accipitur id, quod eft * 4.84. a. Sed humanus actus. R. formale in hoc facramento, ut fuprà di- 30 Ut fic, ideft, ut præcisè &tum est: fecundariò autem ex vi actuum humanus. S. Tunc ni- pœnitentis pertinentium ad virtutem hil, &c. Cum hoc enim pœnitentia, tamen,prout hi actus aliquaftat quòd humanus actus, ut gratia ope- liter ordinantur ad claves ecclefiæ: & fic rantis effectus, opere- patet, quòd remiffio culpa est effectus pœtur ad remiffionem cul- nitentia, fecundum quòd est virtus, prinpæ:& fic intelligit conclufio articuli ly remif- cipaliùs tamen, fecundum quòd est facrafio culpæ no fit fine actu mentum. pænitentiæ virtutis. AD PRIMUM ergo dicendum,quòd Hoc confirmatur ex effectus gratiæ operantis eft juftificatio * 2. Concil. Triden, feff. 4. 9. 113. in cap. 4. Quidam falsò impii, ut in fecunda * parte dictum est: in divifione calumniantur catholi- qua, ut ibidem dictum eft, non folùm cos fcriptores, quafi tra III. DE MINORI. Pænitentia, inquantum eft facramentum R. Et I inere; juxta illud. Proquitates veftras, in quibus pravaricati eftis, facite vobis cor noDocet prætereà: etfi covum,& fpiritum noví. tritionem hac aliquãdò charitate perfectam effe contingat, hominem que Deo reconciliare, priufquam hoc panisësie facramentum actus fufcipiatur; ipfam nihi Ad id autem, quod in contrarium objicitur, dicendum eft, quòd actus pœnitentiæ virtutis habet, quòd fine eo non poffit fieri remiffio culpæ, inquantum eft infeparabilis effectus gratiæ, per qua lominus reconciliatioprincipaliter culpa remittitur, quæ etiam nem ipfi contritioni fine operatur in omnibus facramentis: & ideò facramenti voto, quod per hoc non poteft concludi, nifi quòd in gratia eft principalior caufa remiffionis culpæ, quàm pœnitentiæ facramentum. Sciendum tamen, quòd etiam in veteri lege, & in lege naturæ erat aliqualiter facramentum pœnitentiæ, ut fuprà* di Etum est. illa includitur, non e adfcribendam Hæc ibi. Quorum ultima fententia, ly docet pretereà, &c. fufficiebat propofito demonftrando: fed ideò prima ad 4. ducta fuit, ut omnibus q. 14.07. patefieret,quòd fub no 7, ada, mine contritionis ibi accipitur penitentia virtus:fecundum quòd manifeftat ejus defcriptio præfens, fi conferatur defcriptioni penitentiæ virtutis datæ fuprà q. 85.4.1.2.3. A fcripturis verò infinuatur per hoc, quod dicitur Joan.20. Accipite Spiritum fanctum quorum remiferitis peccata,remittuntur eis, & quorum retinueritis, retenta funt. His.n. verbis Chriftus inftituit facramentum penitentiæ fecundum Concil. Trid. feff.14.c. 1. tanquam lapfis post baptifmu ad falutem neceffarium,ut nondùm regeneratis ipfe baptifmus, fecundum idem Conc.ibid.c.2.ex cujus inftitutione univerfa Ecclefia femper intellexit, inftitutam etiam effe à Domino integram peccatorum confeffionem, & omnibus poft baptifmum lapfis jure divino neceffariam exiftere, ut docet idem Conciliu ibid c.. Stante igitur tali inftitutione per ly Accipite, &c, fic explanata ab Ecclefia, facilè conftat ex fcriptura illa propofitum, quod quæritur.Na, fi remiffio peccati poffet effe effectus penitentiæ virtutis abfq; ordine ad claves, ideft ad penitentiam, fecundum quòd eft facramentum: jam penitentiæ facramentum non effet neceflarium, neque integra confef Chrifto factam, ut dictum eft. Ex præmiffis quoque patet, quòd illud fio facramentalis effet neceffaria: quorum utrunque eft contra inftitutione emendationis propofitum, de quo loquitur q. 85. a. 3. cadens in definitione penitentiæ virtutis, eft intelligendum fecundum ordinem ad claves. Ac fi ibi dictum fit. Penitens dolet de peccato commiffo, inquantum eft offenfa Dei, cum propofito emendationis, ideft confitendi facramentaliter ipfum peccatum, & pro ipfius menfura fatisfaciendi fecundum arbitrium confeffarii miniftri Ecclefiæ. Secundò vides : quomodò ex iis, &c. à &c. Ncorpore duo. Primò notat, penitentiam, ut virtus eft, fe habere, effe penitentiæ effectum, & ut virtus eft, & ut facramentum; principalius tamquam materiale refpectu penitentiæ, ut facramentum eft. Se- 70 tamen, fecundum quòd facramentum eft, ibi: Omne autem, cundò, allato exemplo de Baptifmo, refpondet, remiffionem culpæ QUESTIO OCTUAGESIMA SE P TIM A. De remiffione venialium peccatorum, in quatuor articulos divifa. EINDE confiderandum eft de remiffione venia- Et circa hoc quæruntur quatuor. Secundò. Utrum poffit dimitti fine gratiæ infufione. |