ordinatus, set in proxima sequente Romana synodo ob id et inobedientiam deponendus, substitutus est. Eodem tempore æstivali domnus papa regi post tot contempta illius promissa et mandata, adhue apostolica mansuetudine (77) attemptando commonitorias direxit litteras (78), quatinus quid et cu promiserit, recogitando meminerit, neque se falsarius aut contumeliosus in Dei et apostolicæ dignitatis contemptum et injuriam pertinaciter erigeret, neque Deum, qui se præ cæteris tam honoratum sublimaret, contumax et incorrigibilis annullaret, set mente plurimum sollertissima id semper attenderet, quia superbis resistit, humilibus autem dat gratiam. que paternarum suarum plenaria libertas, si ei A et populo reclamante, vix appositus, et Simoniace dumtaxat absque omni palam conditione, in hoc eum honorificantes, ad deditionem pervenire non dubitarent. Denique post hujusmodi plures tam fidei veritatique simillimas promissorias assertiones nichil minus quam dolos aut perfidiam sperantes, suasu præsumptibili episcoporum Mogontini maxime et Augustensis, nec non ducis Gotifridi et cæterorum, qui prorsus nisi summa necessitate coartati illis bello detrectarent congredi, sese complices regi juxta condictum promissorum ac deditionem pariter contulerant. Qui mox malesuadis auriculariorum suorum heu perfidiose conspirans susurriis, in diversa præsidia et in custodiaria illos disportari cosque fide promissorum ex integro postposita pariter captivari, utpote durius illorum perduellionis B injurias ultum iri percupientissimus, mente pertinaci præceperat. Et ipse dehinc jure quodam majestativo possessiones quorundam illorum invaserat, et castella omnia, quæ etiam antea sibi rapinatim per totam Saxoniam usurpaverat, denuo econtra nullo saltem vel musitante, præsidiis suis inpositis 155 imperiosus 158 regnator occupaverat. C Ipse autem pro victoria, qua tam magnifice politus est, non quidem maximas Deo, qui ipsum vincere et triumphare dedit, grates, ut oporteret, referebat, verum potius, qualiter se secundum se delectatum et jocundatum haberet, totus semper attendebat. Monita (79) vero apostolicæ lenitatis, quibus eum multotiens antea arguendo, obsecrando, increpando, ad emendatiorem vitam adhortatus est, quasi gratissima sibi simulatorie acceptavit, cæterum re et erroris exaggeratione omnino conculcavit. Aliquoties etiam devotas econtra ipsi salutationes et litteras direxit excusatorias (80), satis confitendo conquerens, tum ætate quod fluxa esset et fragilis, tam quod ab his in quorum manibus curia esset, multotiens sibi male suasum et consultum sit. Aliquoties etiam supplices (81) et omni humilitate plenas ipsi direxit litteras, in quibus se Deo et beato Petro valde culpabilem et criminosum professus est, insuper preces offerens, ut quod ex sua culpa in ecclesiasticis causis contra canonicam justitiam et decretalia sanctorum Patrum statuta depravatum fuisset, apostolica ejus providentia et auctoritate corrigeretur, et in hoc suam obœdientiam, consilium et adjutorium sibi non defutura efficaciter experiretur. Nunc autem hujusmodi sui ipsius et æcclesiarum tam perplures correctionis sponsiones, quas tantotiens per legatos et litteras domno papæ tam multifariam fecit, omnino contumax parvipendit, et excommunicatis in proxima Romana synodo consiliariis et familiaribus suis præsumptuosus cominunicavit, et ecclesias Dei, ut ab olim assolebat, con Herimannus Babenbergensis dictus episcopus ob Symoniacam heresim a papa Gregorio ordine et episcopatu depositus et excommunicatus est. Qui conersione simulata, ab apostolico mox reconciliatus, monasterium Suarzaa petiit, illic se monachum fieri rofessus. Cui mox a rege Roupertus quidam, Goslariensis præposituræ et aliarum plurimarum prælatus, ipsius consecretalis intimus, pene omni clero et populo ingratus, subponebatur, et mox in natalitio sancti Andreæ a Mogontino episcopo jussu regis ordinatur (76). Per idem tempus Anno, fidelis et prudens Christi Jesu minister, Coloniensis archiepiscopus, qui bilaris multumque liberalis rerum sibi commissarum in pauperes Christi dispensator, et æcclesiarum quinque novellarum industrius et sumptuosus institutor et provisor, postquam omnia quæ habere videbatur temporaliter, in cœleste gazophilatium congesta thesaurizavit, felicis efficacia consummationis et ipse illuc prosecutus, gaudium Domini sui super multa constituendus, et indeficientibus numquam præmiis remunerandus, beatissimus o utinam! intravit. Qui apud Sigibergense monasterium sepultus, multis revera miraculis inibi sanctissimus claruerat. Cui quidam Hildulfus Goslariensis D fundere et diripere non cessavit (82). canonicus, servus ipse regi, majestate regia, clero 258 ita 2. His compertis domnus papa, cum se tam palam VARIE LECTIONES. 15 et filiis eorum in id ipsum consentaneis, jam aliquamdiu restauratum, nunc sub testamentario regiæ majestatis jure et scriptione plenaria libertatis se omnifariam domino Deo, sancto Petro, sancto Anrelio et sancto Benedicto contradebatur. Et sic ex toto proprietatis illorum absolutum dominio, solita legis Alemannicæ abrenuntiatoria testificatione coram multis testibus apud eundem locum, et in ipso Sancti Aurelii die festo, liberrimum peractam a se prorsus emancipabant (85), et in servitium Dei abbati Wiilihelmo ejusque sucessoribus in liberam potestatem et curam, et fratribus inibi sub regula monastica victuris in necessariam sustentationem destinatum, satis legittime confirmabant. Pro cujus contemptui haberi cerneret, adhuc induratum suum A reptum, a comite Adalberto, uxore cjus Wieldruda vel semel attemptare proposuit, et tres viros religiosos (83) ipsius utique fideles, quorumque duos ad se Romam, utpote cæteris familiariores, jam misit, ad eum quoque familiarius adloquendum et juxta evangelicam doctrinam lucrifiendum festinanter legatos remisit; quique eum, ut est amicorum, suasoriis et secretis suggestionum incitamentis, nec non amicæ et puræ libertatis blandiloquiis ad dignam scelerum suorum poenitentiam instigatum revocarent, et ea, quamvis dictu horrenda, passim tamen vulgatissima, ipsi partim enarrando proponerent, et sic in ore horum trium testium staret omne verbum. Per hos etiam ipsi indubitanter intimari fecit, si eos seorsim sibi loquentes non audiret, quod ejus flagitia æcclesiæ per ordinem propalata innotesceret; B institutionis liberrimæ decretis, apostolicæ auctorisi autem ecclesiam non audiret, ipse eum quasi ethnicum et publicanum a membris ejus omnino separaret. Qui Goslariam ad regem circa nativitatem Domini pervenientes, juxta quod illis per obedientiam impositum erat, caute nimis, set non absque maximo vitæ suæ periculo, peregerant. Quos ille non bona patientia suscipiens, totum quod ipsi secreto in aurem elocuti fuerant, mox ira et indignatione non mediocri succensus, convocatis suis consiliariis palam fecit enarrari querelosus, ea, ut fertur, intentione, ut non solum ipsius, set et suas proprias tanto magis defendere conarentur causas. Et mox, quod præter cætera domnus apostolicus ei speciali ter interdixit, excommunicatis ex studio tunc per- C vicaciter communicavit, non attendens caritatis et longanimitatis illius paternæ tolerantiam, qua salutem et honorem ipsius in gremio sanctæ Ecclesiæ se amplexurum fore per hos viros sibi fidelissime demandavit, si resipuerit; nec metuens econtra severitatis illius comminatorium gladium, quem ipsi pariter, si in errore consueto pertinax et inobodiens perduraret, inrefragabiliter nimis intentave rat. Eodem tempore autumnali Ilirsaugiense cœnobium, ab Erlefredo quodam nobili et religioso senatore jam olim, ut fertur, sub Pippino rege (84) regulariter satis institutum, set posterorum illius invasione ex multo jam tempore destructum et di- D 156 libertati 2. tatis privilegio roborandis, dum mox ejusdem loci abbas Willihelmus Romam perveniret, et ad votum suum apud papam Gregorium id efficaciter, pro quo exierat, perageret, dum repatriare jam moliebatur, acerrima illa passione ilico invasus afficiebatur, quam Greci atrofiam, id est cessationem nutrimenti, dicunt, quæ quidem a diminutione et tenuitate carnis ex causis quibusdam naturæ latentibus et paulatim reconvalescentibus accidit. Insuper febribus planetis, disinteria, æmorroida, id est sanguinis fluore, tabefactus, nec non inguinario quodam tumore non minimum ad hæc una distentus, circiter quinque menses, ab ipsis etiam medicis omnino desperatus, set non solus suorum miserabiliter cruciabatur. Demum vero, postquam Deo omnipotenti medico miserante, tempus miserandi advenit, oleo sacro a fratribus unctum, et a peccatis dimissum, oratio fidei salvavit infirmam. Sic ad cellam suam, mox reconvalescens, cum acquisitis apostolice liberalitatis privilegiis et benedictionibus vix repatriavit (86). Dietwinus Leodiensis episcopus decessit, cui llemricus Viridunensis præpositus successit. MLXXVI. Heinricus rex natalem Domini Goslaria egit, Saxonibus quamquam illi non parum infeusis et non omnino fidelibus, utpote tam seva et injuriosa animositate ipsius majestative suppressis. Gregorius papa, ut bonum pastorem oportet, ovile VARIE LECTIONES. NOTE. Sed (83) Hos ipse Gregorius nominat l. 1, ep. 10, Radbodum, Adalbertum et Uodescalcum. Data est bæc epist. ad regem vi Id. Jan., indict. 14, quod a. 1076 indicat, quo haec sunt referenda. Uss. litteras pap.c anno 1075 scriptas fuisse, ex unanimi Lamberti et Bertholdi narratione constat, qui regem legatos Goslariæ circa nativitatem Domini recepisse et tum generalem principum conventum, Wormatie d. 24 Januarii celebrandum indixisse referunt. Bernoldus regem litteras papæ Kalendis Januarii accepisse scribit. Quæ alias jam in contrariam parem disp itata sunt, inde concidunt, quod si rex literas d. 8 Januarii scriptas exeunte mense Goslariæ recepisset, principum in 'd. 24 ejusdem mensis Wor matiam convocandorum facultas non fuisset. (84) Imo sub Ludovico Pio imp. anno 850, jactis ab Erlafrido comite de Calwa primis cœnobii fundamentis. Vid. Hist. Nigre Silvæ tom. 1, p. 267. Uss. (85) Traditio hæc facta est Hirsaugi a. 1075, indict. 13, fer. 2, xvi, Kal. Oct; confirmatio vero Heinrici IV, cod. a. vii. Id. Oct. Chartam exhibet Belsoldus Docum. monast. Wirtemberg. tom. I, pag. 318. Bullam vero Gregorii VII, pag. 333. Uss. (86) Similia fere habet Heymo in ejus Vita, n. 4, apud Mabill., sæc. VI, p. 1, p. 727. Ussa Christi a lupina rabie undique oculatus sollert's- A aut corripi, non solum non resipuit, quin potius sime muniendo, non modo alibi, verum in ipsa Romana urbe nonnullos adversarios et insidiatores antichristianos propter justitiam sustinebat. E quibus quidam nomine Quintius 157, raptor sacrilegus et prædo facinorosus, post multas insidias vesanus et sacrilegus contemptor omnium sacrorum Dei, consurgens in illum in nocte sacratissima nativitatis Domini, cum ad Sanctam Mariam majorem missas faceret, cum manu armatorum vesana æcclesiam irrumpere 158 furiosus, et antequam postcommunialem orationem eucharistiatus finiret, ab altari rapuit, vulneratum cepit, et in turrim suam tanquam Aatronem sacrilegum cum maximo ludibrio tractum, et miserabiliter coartatum incarceravit. Ibi diu gladio super collum illius furialiter stricto, torvus, B aninax, et omnifariam terrificus, thesaurum et firanissima sancti Petri castella in beneficia sibi exorquere non cessavit ab eo; set omnino non potuit. Nec mora, hoc summopere lamentabili per totam ecclesiam sacrilegio tota civitas ejulabiliter nimis commota est; turrim ipsam cum maximo zeli Dei fervore inpugnant, et eam, domno papa quem jam interfectum putabant inde erepto, destruunt, et totum quod ad Crescentium 159 pertinebat, in brevi dissipant, ipso vix interventu papæ, cui se reum dederat, inde vivo propulsato, uno autem solo, qui papam in caput sacrilegus vulneravit, ibidem interfecto; sic apostolicus gratanter ad altare rediens, Inissas consummavit. ampliori tergiversatione contra fas temerarius satis periculose desipuit. Namque infausto consilio cum suis inito, plures regni episcopos et principes, eos maxime quos suæ voluntati consentaneos noverat, apud Wormatiam (88) convocavit. Quos pene omnes debitam (89) beato Petro et apostolica sedis præsuli Gregorio obedientiam abnegare, eique palam unumquemque ex nomine suo specialiter scripto, imprimis autem sui ipsius prænotato, inita in id ipsum conspiratione abrenuntiare coegerat. Indeque litteras abrenuntiatorias per episcopos duos, Spirensem (90) et Basiliensem (91), primum in Italiam principibus et episcopis illius patriæ, huic conspirationi associandis, direxit, deinde Romam. Qui mox habito non minimo conventu juxta Placentiam, non solum verbis et litteris set testificatione jurisjurandi domno papæ obedientiam debitam non exhibendam, utpote qui se ab eo pro Symoniaca heresi damnandes non parum timebant, communi voto simul omnes deliberabant. Denique litteras hujusmodi inobœdientiam continentes per legatos, quendam Parmensem canonicum, et servum quendam regis, properanter ad Romanam synodum dirigebant. Ubi litteris et mandatis publice in audientia totius conventus recitatis, domino papæ inobedientia deliberata pronuntiabatur, et ut cathedra descenderet, cui indignus præsideret, ex parte regis ipsi comminatorie satis imperabatur. Quid ibi tumultus et conclamatianis et in legatos illos non ordinatæ incursionis sit nostrum inde dixisse, domnum (92) apostolicum non sine sui ipsius corporis magno satis periculo quam vix eos Romanorum manibus semivivos eripuisse. 160 Quincius vero solita papam deluserat vecordia; C excreverit, noverint illi qui præsto fuerint. Hoc unum quippe in turri sua dum civium suorum tumultama zelumque Dei in se ardentissimum videret, metuens vitæ suæ et suorum, confessus est ipsi peccatum suum, et obedientiam dignamque poenitentiam et satisfactionem ei devotione quamvis simulata promisit. Quod ex toto parvipendens, noctu Urbe fuga Japsus evasit. Dehine papa datis indutiis eum ad pœnitentiam, quam inposuit, revocavit; ipse autem non modo apostata in hujusmodi factus est, quin etiam quoddam castellum firmissimum ibi contigum occupavit, ubi latrocinando rapinis et sanguine victitabat. Unde papa per Prænestinum episcopum fecit eum excommunicatum damnari. Ipsc autem regi per omnia morigerus, sic per biennium orassabatur, Dei contemptor induratuz Tandem facto silentio, domnus papa fecit synodalia statuta super his inquiri et recitari, qui quasi in medio totius ecclesiæ contumaciter summo post Deum pontifici et suo rectori temere abjurato, inobedientiam suam non erubuerant scriptis ex nomine profiteri, non intelligentes neque timentes quod ad illum et cæteros æcclesiæ magistros pertinuerit, quod Paulus ait : ‹ Parati semper ulcisci ominem inobedientiam. Ipsos namque oportuerat diligentius attendisse quod sanctus Silvester (93) D papa in Romana synodo jam inrefragabiliter decrevit (94) Nemo primam sedem judicabit, quia omnes sedes a prima sedis justitia desiderant teinperari, neque ab omni clero, nec ab omni populo VARIE LECTIONES. quamquam Uss. NOTE. Tandem vero rex, non modico furore post discessum virorum prædictorum permotus, et indignum (87) ducens se a quoquam reprehendi debere 157 ita 2. 158 irrupit 1 Uss. (87) Indignum 159 ita 2. 160 Germ., l. 1., p. 379. (88) Vid. Bernoldi opusc. 1, epist. 3, p. 217. (89) Debitam- abnegare. Ibid., p. 380. (90) Huzmannum. (91) Burchardum. (92) Sed Romanus pontifex (legatos) — de mani bus Romanorum vix demum eripuit - factoque p. 220. (93) S. Silvester —- judicabitur. Bern. opusc. 1, 3, p. 218. - (94) Fictitiam esse hanc synodum, adeoque et allatuin Silvestri papæ decretum, dudum consentiunt eruditi. Vide Bernoldi opusculum 4, epist. 3, n. 9, ubi hæc plenius habentur. Uss. mens sanior erat, non ita. Ex quibus quidam episcopi, patriarcha Aquilegiensis, episcopus Salzburgensis, Pataviensis, Wormatiensis, qui et ipse cathedra sua pulsus est a rege, nec non Wirziburgensis, et pene omnes Saxonici, nec non duces Roudolfus, Berhtoldus, Welf, et cæterorum regni primatum pars non modica cum apostolico indubitanter sentiebant, quique prædicta conspirationi interesse noluerant. Unde et dehinc a rege vocati ipsum devitabant, cum propter anathenia, tuni etiam quod maxime in illo 13 confidebant. 162 judex judicabitur; et illud decretum beati papæ A solummodo complices et fautores; exterum quibus Gregorii (95) Decernimus reges a suis dignitatibus cadere, et participatione corporis et sanguinis Domini nostri Jesu Christi carere, si præsumant apostolicæ sedis jussa contemnere ; › et id genus multa. Quapropter (96) illic synodalis sententia data est, divinarum et humanarum legum auctoritate testificata, regem lleinricum non solum excommunicari, set absque spe recuperationis honore regni debere destitui, ut in excommunicatorum consortio foret, cum quibus ipse potius quam cum Christo habere partem eligeret. Primum (97), quod perti. nax ab eorum communione, qui pro sacrilegio et reatu Symoniacæ heresis excommunicati sunt, abstinere noluit; deinde quod, contemptor Dei publicus, pro criminosis actibus suis pœnitentiam non solum suscipere set nee promittere quidem voluit, nequaquam servans ea quæ legatis apostolicis jam promiserat; nec non quod publica pervicax inobœdientia, apostolica sedi contumaciter resistere, et sie corpus Christi, id est unitatem sanctæ ecclesiæ, scindere et scandalizare induratus non expavit. Pro his denique culpis synodali judicio illum domnus apostolicus nec non omnes qui studio et voluntate in illa inobedientia rei pervicaciter exsisterent et omnes majores et minores in hujusmodi re ex industria ipsi consentientes excommunicavit, et usque ad dignam satisfactionem a membris æcclesiæ in perpetuum separavit, ut quos mitis non potuit, vel severus ad viam salutis Deo miserante revocaret. His omnibus Agues imperatrix, mater regis, inter- C erat, cujus animam ipsius gladius damnationis non parum sauciaverat. His diebus synodalibus dux Gotifridus demum 161 ab illa Wormatiensi conspiratione, non minimus suffragator et incentor illius, dum rediret, a milite quodam ad requisita naturæ in secessu sedens de deorsum vulneratus, infeliciter exspiravit excommunicatus. Cujus marcham (98) sororis suæ filius æquivocus illius, 40 libris auri vix emptam a rege possedit, ducatu, quem sibi jam avunculus præstitum ab eo acquisivit, injuste privatus. Cui filium suum vix biennem (99) rex præsidere fecit. Episcopus Paderbrunnensis 16 obiit, cui Poppo præpositus Babinbergensis non omnino canonico successit, quippe a rege jam anathematizato, comBmunicans ipsi 18, episcopatum suscepit. Quem tametsantea Trajectensis episcopus cuidam suo consanguineo a rege dandum pro munere conditionalizer accepit, ut scilicet Coloniensis episcopi, qui Symoniace et non 166 per ostium ascendit, ordinationi non. resisteret, set ipse eum consecraret. Qui adeo delusus, non astitit regi toto animo, ut prius. D 167 Apud Trajectum rex pascha egit, collectis un.. decumque illuc non parvis suæ rebellionis et inoba dientiæ complicibus. Ibi tunc æcclesia, quam episcopus jam diu maximis impensis et studiis construxerat, a Deo et sancto Petro despecta, igne ultore mirabiliter conflagravit. Indeque per Lotharingiam revertitur Wormatiam, illic in pentecoste colloquium cum suis comparibus habiturus. Willihelmus Trajectensis episcopus regi subiratus declinavit 168 ab eo, et domum veniens, maximo. sibi epularum apparatu fecit studiosissimus ministrari; et sic a mensa, in qua uno die tertio convivatus est, inpudenter nimis incrapulatus retrahitur, morteque repentina præventus et inopinata, miserrime satis defunctus est, anathematis spiculo et ipse indubitanter condemnatus (101). Cui Chounradus Mogontiensis camerarius, regis communicator sedulus, et episcopatus datione ab eo non canonicecomplacatus, successit. Colloquium quod apud Wormatiam fieri a rego constitutum est, ea condictum est 169 intentione ut Pehinc rex et sui comperto apostolico anathemati arunt, ut papa illic quasi canonice a tribus episcopis. fere omnes contradixere (100), et omnino injuste et qui præ cæteris seniores viderentur præjudicatus, non canonico ordine actum, quicquid tunc in synodo et ob scelera accusatorie ipsi objecta damnatus, sedo Romana a tam sacrilego errore actum sit, affirmanapostolica qualitercumque dejiceretur, et sic pro eo tes, pro nichilo id prorsus habuere. Et hoc regis alius, quem juxta cor suum sibi morigerum et obVARIE LECTIONES 163 scilicet apostolico; Ussermann non ante maxime inserendum 16 baderbr. 2. 165 ipsi corr. ipse 2. 166 deest 2. 167 collegit 2. 181 Domum 1. 162 cum corr. tum 2. censuit; fortasse minime legendum est. 168 declamavit 2. 169 deest 2. Uss. NOTE. (95) Idem legitur in Bernoldi opuse. vi, 9, p. 361. Decretum hoc desumptum est ex S. Gregorii M. epist. 8 (libri XIII nov. edit. Opp. t. II, p. 1223), ad Senatorem abbatem, ad quam etiam provocat Gregorius VII, in hae causa ad Hermannum Metensem scribens. Uss. (96) Quapropter, — eligeret. Gregor. VII, ep. ad Germ., 1. 1., p. 379. (97) Primum revocaret. Ib., 580. (98) Antwerpiensem. Hujus Godefridus erat oc cisi consobrinus, qui sub Bullionii nomine celebris postea evasit. Ess. (99) Conradum, cui tamen a. 1089 ob rebellionem ducatum ademit, et Godefrido concessit. Uss. (100) De hoc legendus ipse Gregorius epist. 2 et 3. lib. iv. Item Otto Frising. Chron. 1. vi, c. 55, et De gestis Friderici I imp. lib. 1, c. 1. (101) Cf. Gregor. Regist. iv, 6, ad Henricum Leod. episc. : sequialem invenirent, ibidem mox supponeretur. A Julius, et reliqui sine numero omnino astipulantur, qui adeo amplexati sunt veritatem, ut potius mori quam mentiri deliberarent. Et hoc nimirum pro suo principatu egerant, quem beatus Petrus apostolus verbo Domini et tenuit semperque tenebit. Hos sequitur beatissimus papa Adrianus (105) kapitulo 18173 in decretis suis, Generali, inquiens, decreto statuimus, ut execrandum anathema fiat, et velut prævaricator catholicæ fidei semper apud Dominum reus exsistat, quicumque regum seu polentum sive episcoporum deinceps statuta Romanorum pontifi· cum (106) in quocumque violanda crediderit, vel perviolari permiserit. Nec minus hoc metuendum est, quod sanctus Leo in decretis suis terrificus nimis decrevit (107) Omnis, inquit, qui diffinitiones themate percellatur, et qui contumax nostris saluberrimis statutis contradixerit, a membris ccclesiæ omni tempore separetur. Et ideo cuicumque judicium sedis apostolicæ in dubium venerat, cum ipso apostolico potius quam cum aliis ventilare debuerat sine quo id, quod judicatum est ab eo, nullatenus retractari vel mutari poterat. Nostrum est enim, apostolicis institutis absque omni hesitatione obœdire, stultas autem et sine disciplina quæstiones devitare, quæ generant lites et multum proficiunt ad subversionem audientium. Domni autem apostolici est suas sententias ratione firmare, si cuiquam in eis quid dubium videatur occursare. Qui tres jam in ipsa conspiratione prænominati, in Dei autem prædestinatione, ne illuc pervenirent', retardati sunt. Quorum Trajectensis, ut prædictum est, subito moritur; Brixiensis in itinere ipso captus a comite Hartmanno (102), in custodiam et ipse jam ab apostolice excommunicatus mittitur; tertius Neapolitanus solus pervenit. Set nemo juxta legis præceptum damnatur, uno contra se testimonium dicente. Dux etiam Gotifridus, qui papam illic constituendum ad sedem Romanam se perducturum jam regi audacter promiserat, et ipse, ut notum est omnibus, excommunicatus interierat. Deo namque illud colloquium sic dissolvente, Mogontiæ in festivitate apostolorum Petri et Pauli iterum conveniunt. et ut se ulciscerentur inordinatius et sese ipsis ju- B nostras per inobedientiam evacuare contendit, anadicibus damnatos plenius damnarent, sacrilego motus sui ausu domnum apostolicum, falsis testimoniis quasi judicatum, temere satis excommunicabant, et quod synodali judicio in regem et in cæ teros suæ confœderationis participes ab apostolico actum est anathema, utpote temerarium, injustum et nullius ponderis, prorsus conculcandum et floccipendendum, quasi sententialiter confirmabant. Non enim attenderant cautissime quod apostolicæ majestatis reatum incurrerint, juxta quod decretalia sanctorum Patrum statuta inrefragabiliter sanctiunt, quicumque sedis apostolicæ judicium quasi reprobabile inmutare seu retractare præsumpserint, et quod nulli unquam permissum est, aliquid inde hoc reprobato judicaverint. Unde sanctus 170 Silvester in Romana synodo, cui 284 episcopi cum 40 presbiteris, et diaconibus plurimis, præsente Constantino augusto et matre ejus sancta Helena, subscripserunt, ita decrevit 17: Nemo primam sedem judicabit, et cætera, ut præscriptum est. Et beatus (103) papa Gelasius in decretis suis kapitulo 2 (104) Cuncta, inquit, per mundum novit æcclesia, quod sacrosancta æcclesia Romana de omni æcclesia fas habeat judicare, neque cuiquam liceat de ejus judicio judicare; siquidem ad illam de qualibet mundi parte appellandum est, ab illa autem nemo est appellare permissus. Set nec illa præterimus, quod apostolica sedes absque ulla synodo præcedente absolvendi quos iniqua synodus damnaverat, et nulla exsistente synodo damnandi quos oporteat, habeat facultatem, quod sanctissimi pontifices Calistus, Fabianus, Xistus, 170 papa C Diversus siquidem sermo inter synodiacos de hoc eodem anathemate regis per totum regnum sine intermissione terebatur, justene actum sit an injuste? Verumtamen hoc apud contentiosos maxime, qui non veritati set contentionibus conati sunt deservire; aut enim ignorabant, aut ex industria dissimulabant, quia duo judiciarii ordines in sacris Scripturis colliguntur (108), unus in dubiis rebus, ubi induciæ, pro quibus nunc, ut ipsi aiunt et testantur, minime datis maxime controversati sunt, pro acquirendis testibus et defensoribus necessariæ sunt. Alter vero in publicis criminibus, in quo nullæ induciæ concedenda leguntur, cum sine accusatore et teste in contumaces et inobedientes sine mora sit sententialis proferenda vindicta. In (109) dubiis namque causis, licet veris, nondum autem publicatis vel sponte confessis seu aperte convictis, necessario eas ad inquirendum vel comprobandum induciæ concedendæ VARIE LECTIONES. 172 D 171 NOTE. (102) Dilingensi, infestissimo Heinrici hoste; cf. Casus S. Galli Mon. SS. II, 157. (103) Beatus papa Gelasius -- semperque tenebit, apud Bernoldum bis legitur, opusc. 1, 4, 5, p. 216, el opusc. IV, 23, p. 308. Verba Callistus deliberarent secundo tantum foco inveniuntur. (104) Epistola 13, ad episcopos Dardaniæ, Labb. Conc. t. IV, 1203. Uss. (105) Cap. 80 in capitulis Adriani I ad Carolum M. (Labb. Conc. t. VI, col. 1835) Bern. opusc. 1, 6, p. 561. Uss. in quo (106) Ed., deinceps canonum censuram, cumque, etc. Uss. (107) Videtur respicere ad cap. 5 epistolæ 1, ad episcopos Campania (Labb. Conc. t. III, col. 1294). Uss. (108) Eadem, paucis mutatis, exstant Bern. opusc. I, I, p. 187. (109) In dubiis multa proveniunt, leguntur in Bernoldi opusc. iv, 22, p. 306, exceptis verbis, vel sponte comprobandum. Eadem fere recurrunt opusc. 1, 1, p. 187. |