174 est in præsenti synodo latere. Ad quem accusandum cum Arialdus ille delator assurgeret, protinus ex adverso stantes Astensis (121), Novariensis (122) et Tauriniensis (123) ac reliqui suffraganci præsules, coram omni coetu falsidicum illum scripturarum auctoritate refellunt. Sicque confutatus ab omnibus, resedit in terra confusus. Proinde archiepiscopus cum promitteret domno papæ deinceps obedientiam, accepto ab eo anulo apostolicæ gratiæ ac totius pctestatis ecclesiasticæ, rediit gloriosus in omnibus 17. Interim dum hæc fierent (124), Landulfus Romam adire proponens 180, a Placentinis graviter cæsus et vulneratus revertitur, ultra properare non valens. Post hæc non cessat persequi gravius solito cum clero pontificem. Si adhuc hominibus placerem, Christi servus non essem A ab apostolico tunc Nicolao, cujus dextro potitus " (Gal. 1, 10), profecto sibi et clero opportune consulerent. Verumtamen Hostiensis ille Petrus (118), congregata tunc Mediolani Ambrosiana synodo (an. 1059), ut vidit clericorum nobilium ordinem, personarum statum cultumque vestium, perpendit etiam morum probitates ac dispertita singulis competenter officia, testatus est ad verum, nusquam se talem vidisse clerum. Tamen in præsenti cœtu, quia Romanus erat, archiepiscopo præsidere contendit. Unde subito factus est popularis in urbe tumultus (119), ut nisi cessisset illius humilitas, quod sum erat, fecisset impetum 175, non quidem gratia Widonis, set Ambrosiani causa ho oris. Præterea cum prciperet quorumdam ex clero reatus, servata sibi su; er omnibus potestate, prout sibi complacuit culpas dijudicavit. Ut enim caveatur mendatium, non ex to o fuerant omnes ab objectis immunes. Dein le rude constitutum, abolito veteri, Mediolanensi ecclesiæ a se factis indidit litteris; cui archiepiscopus cum ordinariis, cogente ac vociferante populo, subscripsit invitus. 45. O insensati Mediolanenses, quis vos fascinavit? Heri clamastis unius sellæ primatum, hodie confunditis totius ecclesiæ statum, vere culicem liquantes et camelum glutientes (Matth. xxm, 24). Nonne satius vester hoc procuraret episcopus 176? Farte dicetis: Veneranda est Roma in apostolo. Est utique; set nec spernendum Mediolanum in Ambrosio. Certe certe non absque re scripta sunt hæc in Romanis annalibus. Dicetur enim in posterum subjectum Roma Mediolanum. Ecce metropolitanus vester præ solito Romanam vocatur ad sinodum (120). Abiit 177, sed contra vestros affectus prosper fit illi ad cuncta successus. Decibiliter equidem tractatur 175 Bunquam B. omisso se. Vocatus ad synodum abiit B. 181 Herlembaldum B. cons!. 182 198 B 16. Cum vero placuit Altissimo, qui renes scrutatur et corda, ille qui alienam diu meditatus fuerat lassitudinem, inopinam subito doluit suam ipsius ægritudinem. Cumque langueret biennio pulmonis vicio, vocis privatur officio (125), ut in quo multos affecerat, in eo quoque deficeret, dicente Scriptura: Per quæ quisque peccat, per hæc et torquetur (Sap. X1, 17). Sed ne mortuos accusare videamur, de illo penitus taceamus, cujus vitæ mortisque ratio divino est relinquenda judicio. Arialdus itaque tali destitutus collega, instigat Arlembaldum 181 assidue, defuncti fratris suscipere (126). Qui cum esset laycus, quasi 18 fraternæ gratia pietatis opus sibi præsumpsit indebitum, Arialdi verbis adeo credulus, ut C quos frater flagellis ceciderat 183, ipse percutiat scorpionibus (III Reg. xi, 1¦), et residuum locustæ comedat bruchus (Joel. 1, 4), ad placitum, si quæ' sunt clericorum peccata dijudicans. Dum ergo laicus judicat, clericus tantum 185 vapulat. VARIE LECTIONES. 176 186 177 R. 175 impetus 3a B. epo 1 nonne sanctius v. h. procuravit e. B. NOTÆ. (118) Nicolai Il cum Anselmo functus legatione, de qua amplam relationem postea scripsit ad Hildebrandum, editam ad h. 1. a Sociis Palatinis, inter opera ejus vol. III, opusc. 5, in Mansi Coll. Conc. XIX, p. 887. Cf. Boniz. p. 806. Apud Andream nulla horum mentio fit. (119) De eo v. Petrum . 1. Landulfus tunc in extremo discrimine positus vovit ut monachus fieret. Quod votum persolvere postea detrectantem Petrus Dam. reprehendit ep. quæ inter opuscula ejus legi tur 42. poterit; cf. Bonizonem p. 807. Alexandri II epistolæ ad Landulfum et Arialdum fragmentum servavit Ivo Decr. p. xi, cap. 24. Mansi Conc. XIX, p. 980. et (126) Etiam Andreas c. 16 auctor est, Herlembaldum mortuo fratre ab Arialdo esse in societatem vocatum. Qui cum multis eremitis et monachis consiliatus, Romam denique perrexit: ubi sub inevitabili imperio ab Alexandro papa (ergo post medium a. 1061) et a cardinalibus ei præceptum est redire, Christi adversariis in defensione justitiæ usque ad proprii sanguinis effusionem viriliter cum beato Árialdo: resistere. Cui etiam ex B. Petri parte mirificum vexillum dedere, ut quotiens hæreticorum vesania ultra modum insaniret, illud in manu tenens eos reprimeret. Quod quam constanter per decem et octo fore annos (at a. 1075. occisus est) impleverit, nec lingua plene promere nec stylus meus exprimere est profecto idoneus. Erat enim nobilis Herlembaldus coram sæculo quasi dux in vestibus pretiosis et in equitibus ac ar mis, sed in abscondito coram Deo sicul eremita agrestis indutus erat laneis, etc. (Gal. 1, 9). Hæc enim dicentes non adversamur vobis, o seniores Romani, cum magister noster dicat Ambrosius Cupio in omnibus sequi Romanam 197 ecclesiam. Vobiscum enim credimus, vobiscum cunctas hæreses abdicamus; sed videtur nobis ratum, ut jus ecclesiasticum doctor exhibeat ecclesiasticus, non ydiota laycus. 18. His diebus, declinante jam vere (an. 1066, Apr. Mai), mensis unius spatio dirum sparsere jubar ardentes 198 in colo comete; frequentes quoque terræmetus mundo fuere, adeo ut die ipso resurrectionis dominicæ bis fieret, mane scilicet et vespere (152) (an. 1065, Mart. 27). 17. Interea Arialdus inter plures alias quas in- A gelizaverit præter id quod accepistis, anathema sit duxerat in ecclesiam novitates, letanias illas quas Ambrosiani post ascensionem dominicam antiquitus devotissime celebrant 186, suis prædicabat auditoribus exe rindas (127). Unde ipso instante triduo di cidentibus inter se turbis, factus est in urbe conflictus. In quo Deo est operante fugatus et victus, casis suis et interfectis aliquibus (128). Cujus tamen consultu Arlemballus præter innumeras quas irrogaverat 187 clero injurias, cum archiepiscopus defuncto abbate sancti Celsi alterum ex more provideret ordinandum, penitus interdicit 188 spreto illo, alterum jam consecratum (129) omnino contempnit, armans contra illum monachorum cum famulis conspirationem. Alium vero a cœnobio sancti Vincentii modo repellit eodem (150), symoniacæ ordi- B nationis arguens illos. Quid plura? cuncta simul usurpat ecclesiastica jura, expulso ab urbe pontiSice, cujus fuerat a progenitoribus miles ipse. Mirabile prodigium, nec auditum neque visum a sæculo! Set mirabilius, quod Romanus 189 favet ascensus. Quod quidem multis probatur indiciis, cum sæpenumero mittantur ei legationes et litteræ apestolicis prænotatæ sigillis (131), quibus fatetur, se in suis gestis Romanis 190 obtemperare præceptis. Qua velut auctoritate suffulta ipsa vulgalitas 19 symoniaca occasione divina execratur officia, cum quid sit inter dextram et sinistram, prorsus ignoret. Præterea gloriatur 19 Arlembaldus idem, ab ipsa Roma 193 bellicum sancti Petri se accepisse vexillum contra omnes sibi adversantes. Quod appensum C Alexandro victoria. Ad quem de præsenti negolanceæ, homicidiorum videtur indicium; cum profecto nefas sit tale 19 aliquid suspicari de Petro, aut 195 aliud habuisse vexillum præter quod datum est in evangelio : Qui vult post me venire 193, abneget semetipsum, et tollat crucem suam et sequatur me, dicit Dominus (Matth. xvi, 24). Fideliter, et ideo confidenter loquimur cavenda est doctoribus absolute prolata Pauli sententia: Si quis vobis evan 19. Præerat tunc temporis Roma Alexander apostolicus, ex Mediolanensi clero ecclesia Lucensis primo factus episcopus; cumque satis foret ydoneus, apostolicam deinde promeruit dignitatem, Alexander de Anselmo vocatus (an. 1961, Oct. 1). Huic statim surrexit adversarius Cadalous 199 Parmensis episcopus institutione regis ac matris augustæ pɔpa nuncupatus (Oct. 28). Qui hostiliter Romam adiit, post multam interfectorum stragem usque ad muros Urbis Alexandri prosecutus exercitum (an. 1062, Apr.). Tempore post alio (an. 1063), quorundam ex Urbe ope et conscilio, Roniam quam Novam perhibent ingressus, conscendit arcem Crescentii. Factis ¡gitur in Urbe partibus, cottidie bellis bella succedunt. Ad ultimum post diuturnos variosque conflictus recessit morens, confusus et victus, concessa tio consulendum Romam profectus est Arlembaldus (133),Arialdo interim furente in præsulem, concitando turbam civilem et agrestem. 20. Definito tandem conscilio rediens (an. 1066), excommunicationis litteras detulit archiepiscopo. Quod pluribus 200 grande visum est civitatis obprobrium. Unde factum est, ut in die sancto pentecosten procedens antistes ad publicum conscenderet VARIE LECTIONES. 189 Qund 186 celebrabant B. Mur. 188 187 erogaverat B 1. a. more predecessorum p. o. p. interdixit B. Anselmi, qui jam Alexander secundus (dicebatur addit B 2* et Puric.) favet asensus B. 190 papalibus temperare B. obtemperare Puric. 191 ita vulgaritas rell. 192 gloriabatur 3. 193 ab apostolico Alexandro B. isalia manus supplevit 1. 195 haud B. 196 200 quod a pl. B. ven. p. me 3. (127) De his fuse egit Fumagalli, Ant. Long. Mil. D I 229 sq. Jejunia tantum ab Arialdo improbata esse, Andreas refert c. 21, et Bonizo p. 808, qui eam paucis diebus post expulsum esse narrat; cf. Land. u, 30. (128) Canonicam scil. ab Arialdo institutam diripuerunt. Hæc ut nobilis Herlembaldus ceterique pdeles audiere, sumptis armis in audacem plebem et temerariam irruere; quos protinus sic exterminavere omnes quasi essent vilissima pecudes. Im cum virtute magnna el potestate ad ecclesiam majoreo venientes, violenter ab impiis abstulere quicquid de domo Domimini rapuerant. Andr. 1. 1. (129) Lanfrancum; v. lAndr. c. 17. (150) Hujus Andreas non meminit, sed Ariprandi qui ante a. 1064 mon. S. Ambrosii usurpavit. 197 R. s. 3 B 2. 198 199 8 ardente Mur. candolus B. (131) Epistolarum clero et populo Med. missarum post syn. Rom. a. 1063 fragmenta v. ap. Mansi Conc. XIX, p. 978, 979. Arialdo et Arlembaldo Petrus Dam. direxit epistolas V, 14, 15. (132) V. Ann. August. 1067. Cometa plurimi annalium scriptores meminerunt. V. Ann. Benev., S. Germani minores, Lamberti, Bernoldi, et Bertholdi qui plurali numero utitur. (133) Teste Andrea c. 23. Arialdus cum neophytos pretio dato a Widone ordinari videret, litteras per manus Herlembaldi ad apostolicum direxit, quatenus ipse decerneret quid de Guidone adultero el simoniaco atque perjuro fieri oporteret. Sequentia idem et qui eum exscripsit Anonymus nam apud Andream hic lacuna hiat simili modo sed fusius referunt. contentus Arlembaldus Romam pergens, iterum novum iniit cum Romanis conscilium. Vetus quippe fuit Italici regni condictio perseverans usque in hodiernum, ut defunctis ecclesiarum præsulibus, rex provideat successores Italicus 206, a clero et populo decibiliter invitatus. Hoc Romani canonicum esse negant, sed instantius archidiaconus ille Hildeprandus, qui cum abolito veteri novum temptaret inducere constitutum, palam fatebatur, haud secus sedari 207 posse Mediolanense discidium quam canonicum habendo pastorem, ad quem eligendum necessarium dicebat Romanum fore consensum. His instructus assertionibus Arlembaldus Mediolanum rediens, quod audierat festinanter exequitur. Prius ergo secreto paucos convenit ex amicis. A quibus cum exigeret sponsionem celandi credita, caute subintulit juramento causam futuri eligendi pastoris post discessum præsentis. Deinde die noctuque laborans, laicos quosque et clericos eidem juramento reddit obnoxios. Interim tamen a persequendo præsulem non desistebat Widonem, omnisque suæ consanguinitatis affines. ecclesiæ pulpitum, questurus quod acciderat incom- A debeat in posterum (137) (Aug. 1). Nec tamen his modum (Jun. 4). Cumque staret ex adverso Arlembaldus cum Arialdo, responsurus auditis, fit vehemens in plebe tumultus, diversis diversa clamantibus. Ad ultimum factis 201 in medio ecclesiæ partibus 202, clamoso impetu vicissim in sese consurgunt, cumque per diversa confligerent, remansit pæne solus antistes. Quem pars aggrediens inimica, fustibus crudeliter cæsum et quasi semivivum reliquit; deinde ipsam invadens episcopii aulam pretiosa que que decerpit. In crastinum (Jun. 5) visa tanta crudelitate cives horrescunt mente confusi. Communiter igitur statuunt, aut tantum punire facinus, aut vivere nolle amplius (134). Unde factum est, ut fugiens Arialdus ab urbe diebus lateret aliquot. Cumque diversas erraret per latebras, solis gradiens B noctibus, proditus a comeantibus incidit in manus quærentium 203 animam ejus. Quem tenentes et nocte tota illa secum ducentes, facto mane, præcisis auribus et in guture lingua cum naribus geminoque suffosso lumine, penitus interficiunt (Jun. 27). Quo perempto, dissimulat Arlembaldus modicum, reservans iram in posterum. Favebat enim tunc pontifici pæne civitas universa. Sed more suo populus non diu statu permansit codem. Mox enim ut præsul ab urbe discedit, ad insequendum illum resumptis viribus impatienter Arlembaldus accedit, fautorem asserens perpetrati flagitii. Iterum ergo ad juramenta convertitur, invitis tamen civibus; et si quos habebat suspectos, acrius jurare compellit. Agrestes turbas et civiles cogit assidue turmas, ad Widonem persequendum antistitem omnemque suam delend im progeniem. Et fecisset utique, nisi generosa suorum fidelium (135) restitisset audatia. Sæpe etenim convenerunt parati subire pro seniore certamen. Nulla interim requics erat prædonum in diripiendis substantiis clericorum. 22. Archiepiscopus autem cum tot nequiret imminentes tollerare pressuras, ævo jam maturus et diuturno languore membris omnibus dissolutus, arbitratus est fore conveniens, ut quod ille faciendum præviderat, ipse quoque destruendo præveniret; scilicet ut dignitatem propriam alteri se vivente concederet (138). Per idem tempus fuerat C quidam ex ordinariis ecclesiæ subdiaconus nomine Gotefredus 208 (139), illius a secretis præ omnibus unicus, qui ex quo domini sui penetraverat mentem, in se transferendum omnimodis satagebat honorem. Secreta igitur facta conventione cum eo præsul, datis communis pacti ex alterutro sacramentis, dignitatem deponit ad præsens, virga cum anulo cæsari per legatos directa. Gotefredus autem cum jam pridem labore multo sibi regis conciliasset affeclum, recenti tamen pacto ab eodem augusto gaudens adeptus est præsulatum. Verumtamen juxta scripturæ veritatem mixtus est dolore risus, et extrema gaudii occupavit luctus (Prov. XIV, 13). Reprobatus enim a civibus, nullis in locis episcopii vel ad ho`p:tandum recipitur, ipsis etiam factus invisus agricoVARIE LECTIONES. 204 21. Ad quod sedandum litigium contigit tunc 205 temporis (An. 1067), Maginardum episcopum Silva candida et Minutum cardinale.n presbyterum (136) Romanos legatos venisse Mediolanum. Qui dum apostolico præcepto pacem evangelizarent omnibus, consulte satis provident de nece Arialdi foedus componere. Deinde inter clerum judicantes et populum, eleganti scripto constituunt quid fieri condempnant canonico, judicii sui litteras Mediolanensibus super illo 109 mittentes. Qua elatus Arlembaldus fiducia, acrius insurgit non solum in illum, verum etiam fautores in omnes, universa flammis ac ferro demoliens; contra quem etiam per vicos et castella multorum exaggerat sacramenta. Unde fit ut, si quando de facultatibus ecclesiæ aliquid præsumere nititur, ab omnibus penitus interdicatur. Ubi vero sanctæ Mariæ conscendit montem (140), circumveniente ab urbe exercitu, nocte vix fuga lapsus evasit 210. Interea Wido fatebatur se Golefredi delusum insidiis, communis pacti transgressorem illum appellans. Qui cum amissum resumere 11 valet honorem, cum Arlembaldo pacis fœdera sociavit. O mens cæca mortalium! Veniens enim illo duce Mediolanum, non ad urbem ut voluit, sed ad Sineti Celsi ducitur monasterium, de privato factus privation. Ibi commendatus custo libus, diebus multis resedit inglorius, hac etiam vice delusus 113. B t lis. Hunc Romani domno cum apostolico jure statim A conflagravit incendio (142) (Mart. 19). Cumque tunc vehemens flaret turbo ventorum, arreptis ignium globis longe lateque multas combussit ædes, eo usque ut ligna et lapides vorax 210 flama consumeret ; aurum quoque et 221 argentum ac metalla cetera calore nimio liquefacta sunt universa. O quæ et qualia domorum hædificia, quamque decora combusta sunt moenia, de quibus omnibus vix superfuit præter parietinas quaslibet vel titio minimus! Sed quod 22 est omni dampno deterius, plures sanctorum sunt crematæ basilicæ in urbe et extra. Sanctus ipse Laurentius, vivæ carnis olim cruciatus incendio, iterum se flammis permisit exuri; cujus speciosissima omnium adeo fuit ecclesia, ut relatu difficile videatur, quæ fuerint lignorum lapidumque sculpturæ eorumque altrinsecus 222 compaginatæ juncturæ, quæ suis columpnæ cum basibus, tribunalia quoque per gyrum, ac desuper tegens universa musyum. O templum, cui nullum in mundo simile! et o civitas cujus comparatione villæ fuerant reliquæ! Heheu! Trenes illæ propheticæ in te fere translatæ videntur. Ubi autem rumor tam dirus castris insonuit, quamplures ilico relicta obsidione eunt tenues ab igne reliquias et miseram visitare familiam. Arlembaldus vero cum aliis retenta parte castrorum perseverat obnixius, cottidie belligerare non desinens. Gotofredus autem tribus jam obsessus mensibus, ut vidit tenuem castrorum exercitum, clam vocare suos et caute satis procurat amicos $15. Cumque paschales instarent feriæ (143), convenientes in unum, instructa acie protinus in castra consurgunt impetu et clamore non modico. Nec minus obsessi ruptis claustris ex omni 226 parte prosiliunt. Arlembaldus autem tanto positus in discrimine, arreptis 227 armis audet cum suis paucis juxta vires obsistere, signifer ipse factus. Et nisi sua suorumque pugnasset audatia, dies illa sibi fuisset extrema. Videntes autem multi paucorum constantiam, ultro recedunt, educentes secum ab oppido Gotefredum. Hos longe persecuti sunt Mediolanenses, conglobati repente simul et qui in castris fuerunt et qui in urbe remanserant; nec a persequendo diebus aliquot cessarunt ac noctibus, donec in summa constrictos necessitate coegerunt 28 illos 23. (An. 1071.) Gotofredus autem pluribus jam coarctatus obstaculis, cum parte suorum aliqua suo se collegit in opido, quo vulgo Castilio dicebatur (141), inexpugnabile revera præsidium, monibus ac loci na ura munitum. Ex eo sæpius erumpentes, cum s pra modum prædis inhiarent ac cædibus, indignati Mediolanenses proponuni arcem illam protinus expugnare turritam 2. Nec mera, instructo exercitu et his quæ ad usum militie fuerant necessaria paratis, proce lunt omnes, castrametati ad radicem montis; aberat enim ab urbe vigessimo paulo plus miliario. Mox undique circumvallantes 116, incessanter oppugnant. Ad hoc etiam 117 cunctos regionis illius instant aggregare ruricolas, diuturnam jurantes obsidionem. Construunt 218 ergo petrarias et omnis generis bel ici machinas, fundas quoque et 119 ballistas, milleque mortis parant insidias. Obsessis vero ad posse repugnantibus, multa cottidie fiebat cruoris effusio, adeo ut in ipsa quadragesimæ venerabilis observantia nulla fuerit humanæ cædis abstinentia. 24. Hac itaque tempestate cum rarus in urbe ropulus sua frueretur securitate, repentina calamitas improvidam invasit urbem. Horesco referens; pri C mo namque quadragesimæ sabbato, magno civitas D iterum Castilionem intrare. VARIE LECTIONES. 209 illos B. illo Puric. p. 259. Ubi evasit desunt B. qui eorum loco habet : quemadmodum factum est in aliquibus, de quibus narrare per singula longum est, ymo superfluum est judicare (indicare Puric.). Interea etc. 211 presumere B. at non Puric. p. 261. 211 f. est p. B, 213 Hac e. v. d. ad sequens caput trahit 1. etiam deest B. 11 colligit B. 915 currit B 1. deest B 2. et Puricello. 21 circulantes B. 817 deest 218 constituunt B. 219 deest B. 220 voras 1. 221 deest B. 323 quoque B. quod Puric. Mon. Ambr. p. 223 alteri secus 1. intrinsecus B. extrinsecus 3a. 22 deest B. at non Puric. I. I. 235 et c. s. caute p. a. B. at non Puric. de sanctis p. 263. 126 0. ex 3. 27 ereptis B. at non B 2'. nec Puric. 218 constructos n. cogerunt B. at non B 2. constitutos Puric. B. 461. (140) Prope Varisium. (141) Castiglione d'Olona, ut videtur, quod a Varisio 5 m. p. ad austrum distat. NOTE. (142) Non. Mart. 1070. Eccl. S. Laurentii combusta est. Kal. Ambr. in. Mur. SS. Ib, p. 235; v Non. Mart. a. D. 1071 combustum est Mediolanum ab igne de Castelliono. Kal. Siton. ib. IIb, p. 1035 De anno v. infra IV, 8. (143) Post pascha teste Bonizone p. 809. legato Romano, eligit 236 Attonem, adhuc tantummodo clericum ac tenera ætate juvenculum, invito clero et multis ex populo, adeo ut stomachati recederent ab ecclesia. Proh dolor! 237 altare sacrosanctum ecclesiæ visum est concuti tunc, ac suo moveri de loco, dum nimia plebis undique comprireretur instantia. Cumque cum suis Atto ad convivandum pontificalem 238 conscenderet aulam fucrant enim jam in mensis ampla parata convivia 9. Post hæc redeuntes ad urbem, jurejurando A pastore commemorans, adstante quodam Bernardo defiunt, Gotefredum numquam recipiendum, imo alterum de catalogo majoris ecclesiæ communiter eligendum. Jam enim migraverat a sæculo archiepiscopus ille Wido (an. 1071, Aug. 23), sepultus in loco qui nominatur vulgo Berguli 30 (144), ubi post urbis incendium in amaritudine animæ diem clausit extremum. Ab illo etenim die Arlembaldus omni instat conamine, modo cum clero modo cum populo de eligendo agens episcopo, nova a Romanis accepta licentia, spreta vero regum veteri providentia (145), Verumtamen major civitatis portio ex clero ac sapienti populo priscæ consuetudini et regio intendebat honori. Ipse autem neglectis omnibus et juramento communi, solum Romani illius Ildeprandi auscultabat consultum 31. Jamque dies illa proplu- B quabat, quam ad hoc agendum ipse providerat, sancta scilicet theophaniæ sollempnitas (an. 1072. Jan. 6). Studet ergo sollicitare præsentes, vocare absentes, clericos et 32 laicos, abbates et monachos, amicam sibi non 933 omittens turbam agrestium. Cumque dies instaret festus, factus est 3 multorum in ecclesia yemali conventus, illis tamen abscentibus, cum quibus istam se facturum juraverat electionem. Celebratis itaque missarum solempniis, primo concionatus ad libitum, ac multa de justo 235 inflammati eives invadunt repente domum, interiora et exteriora scrutantes. Ipse autem clectus noviter cum cameræ unius lateret in angulo, inventus capitur et 39 misere laniatuo; demum per suras el brachia a summis ad ima protrahitur. Qui cum staret in ecclesia metu mortis altario prostratus, clamante populo ascendit in pulpitum, ibique facto sacramento in auribus omnium, abrenunciavit sedi Ambrosianæ in præsens et in perpetuum. Interea fautores quique 20 sui diversas fugere per latebras; ipse etiam Romanus legatus vix discerptis vestibus laceratus evasit. Ceterum Gotefredus et Atto dielus postea multis" remanserunt privati pariter ambo, propriis tantum contenti laribus atque substantiis 243. INCIPIT LIBER QUARTUS". 1. Fixum manebat in corde propositum, in gestis C invalidum. Hunc Romanus adeo verebatur antistes, præsentibus amodo servare scilentium, quoniam nullis hæc audita retro temporibus multorum offendunt graviter animum, sed et dilata diutius modum videntur excedere, cum Dei sapientia Patris juxta scripturæ veritatem in numero, pondere, et mensura universa disponat (Sap. x1, 21). Verumtamen in me conversus, denuo ad liquidum cœpta describere commodius judicavi, ut factorum agnita, qualitate certius fieret inde judicium. Omnis enim laus atque blasphemia termino cujusque deputatur negotii, cum tamen incertum sit, utrum dies nostros qui omnipotens est finem dilatet ad illum. Sed fiat voluntas tua sicuti in coelo 6, et in terra, Pater altissime. 2. (An. 1072.) Igitur auditis his quæ Attoni conti. gerant, præfatus ille archidiaconus Hildeprandus sua, cum cardinalis esset, auctoritate illico juramentum illud violentiæ omnimodis judicavit habendum per 5*. Puric. D ut eo inconsulto nichil omnino præsumeret, cum patenter sanctum prædicet evangelium (Matt. x, 24; Luc. vi, 40), super magistrum non esse discipulum. Unde factum est, ut collecto Romæ cœtu pontificum (146), instante ipso, Atronem juste prædicaret electum, prostrato anathemate Gotefredo. Quæ omnia Hildeprandus suis litteris sæpe jam dicto retulit Arlembaldo. Cui etiam ex suo, quod oppulentissimum habebat, ærario copiosam auri atque argenti fertur misisse peccuniam, ut distributo quibuscumque indifferenter pretio, fautores aggre garet quamplurimos. Non enim latebat illum prophetice dicta sententia : A majore usque ad minorem omnes avaritiæ studen' (Jerem. vi, 13). 5. Interea suffraganei sedis Ambrosianæ pontifices, accepto a rege mandato (147), apud urhem convenientes Novariam, Gotefredo manum consecrationis imponunt, illum prout quiverant roboranVARIE LECTIONES. 12 deest B. at nen pontificatum B. 240 239 C. 943 Hic 230 Burguli 3. B. 231 ita 3. B. consultiri 1. 1 ac B 2. cleros ac B 1. 23 deest B. 235 isto B. 236 elegit B. 237 ecclesia pro dolore. B. 238 discerpitur et B. c. d. ac Puric. p. 271. quinque f. B. 241 et J. B 1. 22 d. p. m. desuni B. desinunt 5. B 1. (qui addit: Deo gratias amen. explicit liber copiarum Arnulfi.) B 1. B 2. Sequentia habentur in 1. 2. 3. 4. 5'. (qui in margine habet: Hactenus e cod. rev. capituli Mediol, qui heic finem facit Arnulphi historiæ. Sequentia ex Archintæo codice mss. petita.) B 2. (ex eodem cod. Archinteo). 144 ila 2. ubi adjungitur : Quartus describit, quod tertius ordo reliquit. In 1. libri omnino non distinguuntur; in 3. 4. 5. hac ad tertium adhuc librum pertinent. B 2. ex hoc et sequenti quartum librum fecit. a. h. 3. regio (pro in c.) 1. NOTE. 943 15, scripta Kal. Jul. 1075; cf. 11, 30. Attonem juste electum esse dicit ep. 11, 8. (147) Per Rapotum V. Boniz. p. 814. |