Pagina-afbeeldingen
PDF
ePub

campo Carbonaria (56); ubi facta est plurima cædes A monarcha magna susceptus honorificentia, satis

utrinque ; a quo bello ægre divertit hac etiam vice. In civitate autem quidam 65 vernula audita domini sui nece accurrens, patrem præsulis lecto jacentem cultro transfixit. Post hæc et alia multa, inspirante beo et interveniente consultu sapientum partis utriusque, nova pax vetera dissolvit odia. Archiepiscopus enim memor pastoralis diligentiæ, populus vero recordatus ovilis 67 obedientiæ, donantes præterita, foederati sunt pace perpetua. Præterea sentiens se præsul dispersis facultatibus offendisse ecclesiam, ut clerum leniret ac populum, sancti martyris Celsi fundavit monasterium, multisque ditavit opibus. Ubi completo dierum numero, moriens suo quievit in tumulo (an. 998, Mart. 23). Cui alter successit Arnulfus; de quo dicetur posterius.

68

11. Interim regnante Ottone III, cum matre Græca, quidam Græcus (57), Græcæ domina capellanus, factus est Placentinus episcopus. De quo dictum est quod Romani decus imperii astute in Græcos transferre temptasset. Siquidem consultu et ope quorumdam civium Romanorum, præcipue Crescentii cujusdam prædivitis, apostolicam seiem jam violenter invaserat, dejecto eo qui tunc insederat venerabili papa (58). Quo audito palam, relicta Suevia venit Otto festinus Italiam (an. 997).

69

12. Nec mora, consilio habito cum optimatibus regni, Romanum arripuit iter cum legionibus Latinorum ac Teutonicorum, terrefaciens cuncta in circuitu loca. Ad cujus introitum (an. 998) Roma concutitur universa. Græcus ipse misericordiam clamat; Crescentius vero rebellionem parat, Tiberina sancti Angeli munitus in arce 70. Hunc imperator undique obsidione circumdat, omnibus belli machinis cottidie oppugnans, donec pacto utcumque composito, illius se tradidit potestati. Qui statim in pra:o Neroniano jussus est decolari. Stephania autem uxor ejus traditur adulteranda Teutonibus. Pseudopapa vero Græcus effossis oculis, abscisis naso et auribus, dorso asinæ retroversus manutenens caudam, totam distrahitur per burbem. Sic Roma ante mobilis 71 regis quievit in oculis.

B

C

episcopaliter conversatus est in urbe regia, ita carus ut quicquid poposcerat "facile impetraret.Composito tamdem propter quod venerat negotio, ab eodem Basileo decenter absolutus reversionem accclerat.

76

14. Interea imperator primo juventutis in flore defungitur Otto (an. 1002, Jan. 23), in quo omnis 7 est Ottonum " consumpta propago. Tunc Ardoinus quidam nobilis Ypporegiæ marchio a Langobardis Papiæ eligitur (Feb.) et vocatus cæsar ab omnibus regnum perambulat universum, regio jure cuncta pertractans. Cognito autem jam dicti præsulis reditu, occurit ei in itinere obvius, securitate quanta valuit sibi illum applicare procurans.

15. Eodem tempore Heinricus 77 creatus est rex Alamanniæ (Jun. 29). inter hos de sceptro Italico ingens oritur contentio. In medic principes regni fraudolenter incedentes, Ardoino palam militabant,' Heinrico latenter favebant, avariciæ lucra sectantes, sicut 78 dictum est ad Jerusalem per prophetam : Principes tui infideles, socii furum, omnes diligunt munera, secuntur retributiones (Isa. 1, 23). Quorum conscilio Heinricus direxit in Italiam suum cum exercitu ducem (59). Cui occurrens viriliter Ardoinus, facta congressione in campo Fabrica (60), quamplures stravit, ceteros extra fines regni fugavit.

16. Tempore non longo post (an. 1004) cum valida Teutonicorum militia proveravit Heinricusa Germania, ipso Italiæ castrametatus in limine (Apr.). Ex adverso Ardoinus fidens viribus nec minus armis instructus, non tantum defendere quantum super eum paratus insurgere, occurrit illi Verona 7. Sed deceptus perfidia principum, majori militum parte destituitur. Cumque cessisset invitus, regnum Heinricus ingreditur, rex statim electus (Mai. 15), suoque post tempore (61) Romanus imperator effectus. Veniens vero Papiam, cum non ad votum sibi oltemperasset, une totam concremavit incendio. Unde omnis inhorruit Italia, simile pertimescens. Ab hinc illius exinanita confidentia, hujus prævaluit ubique potentia. Verumtamen resumptis 80 interim 81 viribus Ardoinus juxta posse ultionem exercet in perfidos. Siquidem postea Vercellensium urbem cepit, Novariam obsedit, Cumas invasit, multaque alia demolitus est loca sibi contraria. Ad ultimum (an. 1015) labore confectus et morbo, privatus regno, solo VARIE LECTIONES.

13. Tempore præterito " decreverat imperator maternæ gentis sociari conjugio. Hujus causa conscilii præfatus Arnulfus venerabilis archiepiscopus, D regia jussione præmonitus, mare transiens Constantinopolim proficiscitur. Qui ab ipso admirabili

66 quædam Mur. 67 civilis B. 68 ita 3. 5'. B. ad 1. 69 papa Benedicto, qui captus a dicto Crescentio in p. m. in T. s. A. a. B. 71 nobilis, B. castro sancti Angeli strangullatus est nocte natalis Domini addit B. 70 76 arduinus 72 T. autem p. B. 73 posceret B 2. ap. Puricell. Mon. Ambr. p. 305. omnium B. 75 0). e. 3 B. const. 77 henricus B. const. 78 Sic 3. 79 0. i. V. desunt B. ubi sequentia ita: Sed instante p. p. magna suorum parte destitutus, et sic cedente eo, r. H. i. 8° reassumptis 3.

NOTÆ.

[blocks in formation]

81 interdum 1.

una villa, attualmente chiamata Fabbrica, posseduta dalla famiglia de' conti Durini di Milano. Provana, Studi critici p. 211; cf. Thietm. v, 16. Adafbeldi V. Henr. 15-17, et de monte Ungarico Provana p. 908.

(61) 1014, Feb. 14.

contentus est 8 monasterio nomine Fructeria (62); A ibique depositis regalibus super altare, sumptoque habitu paupere 83, suo dormivit in tempore (63).

84

17. Illis in diebus primus in Apuliam Normannorum fuit eventus **, principum terræ consultu vocatus, cum Græci eam innumeris gravarent oppressionibus. Quibus subactis et æquore sulcato fugatis, considerantes Normanni Apulorum inertiam, regionis quoque in omnibus opulentiam, etsi pauci, invadunt ex parte provinciam. Remissis igitur legatis in patriam ad hoc ortantibus cæteros 85, crescente paulatim numero, totam repleverunt Apuliam, jure quasi proprio deinde possidentes, atrociores facti Græcis, Saracenis, ferociores; imo dejectis prioribus, surrexerunt principes ipsi.

[ocr errors]

19. Veniens igitur 88 in conventu Mediolanensis ecclesiæ, anathematis jaculo consecrati transfixit audaciam. Deinde collecto undique exercitu copioso, cum suffraganeis simul episcopis civitatem aggressus Astensem, clausis in urbe marchione cum episcopo, densissima obsidione valavit. Nec a populatione belloque destitit, donec pace.composita illius satisfactum est voluntati. Hæc autem fuit pacis conditio, quod venientes Mediolanum, tertio ab urbe miliario nudis incedendo vestigiis, episcopus codicem, marchio canem bajulans, ante fores eclesiæ beati Ambrosii reatus proprios devolissime sunt confessi. Prætera episcopus virgam et anulum suscepti pontificatus supra sancti confessoris altare deposuit, quæ postea largiente episcopo 9 pic resumpsit. Frater

auri talenta quamplurima; unde producta est crux illa pulcherrima, quæ usque hodie præcipuis tantum geritur in diebus. Deinde nudis sicut venerant pedibus per medium civitatis ad ecclesiam majorém sanctæ Theolocos usque deveniunt, ab archiepiscopo et clero cunctoque recepti in pace populo.

18. (An. 1022.) Heinricus vero quid de reliquo B vero illius Mainfredus marchio donavit ecclesiæ gesserit, quomodo Trojam nobilem Apuliæ civitatem obsederit, qualiter marchiones Italiæ quatuor, Ugonem, Azonem, Adelbertum et Obizonem, captione una constrinxerit (64), recitare non expedit, dum in fortitudine ejus omnis terra contremuit, usque adeo ut si qui repperti fuerint Ardoini favisse partibus, aut fugerent aut deditionem facerent. E quibus Astensis episcopus (65) propria relicta sede Mediolani usque ad obitum latuit. Dederat enim imperator, vivente ipso et abjecto, episcopatum cuidam Olderico (66) fratri Mainfredi marchionis eximii. Quod factum archipræsul Arnulfus vehementer exorrens, consecrationem quæ sibi competebat, omnimodo vetuit. Oidericus 86 autem ille sua fretus ac

[blocks in formation]

91

20. De reliquo Arnulfus sacerdotaliter 99 suam regebat ecclesiam, clerum fovens ac populum, suisque plane vacans negotiis. Hujus beatitudinem plura ecclesiis tradita commendant beneficia. Illius tempore sancti confessoris Monæ revelatæ sunt reliquiæ, in ecclesia sancti Vitalis justa Sanctum Naborem 92. Hic etiam fundavit coenobium sancti Victoris martyris in magno honore et copia frugum, in quo requiescit in pace sepultus. In cujus laude reddenda quoniam dies non sufficit hodierna, præsens claudatur pagina, cum sit altera deinceps aperienda.

INCIPIT LIBER SECUNDUS".

1. Superiori volumine audita tantum utcumque D ac deno imperatoriæ potestatis intronizatur Heriexsuflare temptavimus: nunc autem ea quæ ipsi videndo cognovimus, ex habundanti eructare studeamus. Cœlitus igitur vocato divæ memoriæ Arnulfo (an. 1018, Febr. 25), consultu majorum civitatis

bertus (68) Qui ex quo prælatus est, suis et aliorum vacavit negotiis, pluribus intentus, grandia expertus, quæ quidem narranda, non judicanda suscepimus Cujus in diebus Heinrici consummatur imperium

VARIE LECTIONES.

82 deest B. 3 pauper B. 8 adventus 5'. Mur. se c. 5. N. desunt B.

87

88

ergo

3.5.

89 archiepiscopo B.

83 ad h. o. c. desunt B. 6 Odelricus 1. Ode!ricus B.
91
90 sacerdocialiter B 1. 94 i. in t. B. 92 in e. s. V. i. s.

93 huic libro 2. B 1. superscribunt: Incipit liber secundus istoriarum Arnulfi. Alter sermo venit, quum jam prior ille recedit.

(62) S. Benigno di Fruttuaria.

NOTE.

63) 14 Dec. secundum Necrol. Divionense, V. Provana, p. 305.

(64) Temporum ordinem A. in his non servavit, siquidem eos non diversos esse volunt ab illis quos Thietm. VII, 4, viii, 4, commemorat, filios Obert II, march. Mediolanensis, Astensium progenitoris; v. Terraneum, Contessa Adelaide II, 62; Murat. Aut. Est. 1, p. 137. Scheidii Orig. Guelf. 1, p. 179. (65) Petrus; cf. Terraneo 1. 1., cap 5.

(66) rectius Adelrico.

(67) Quod a. 1008 factum esse probavit Giulini Mem. di Mil. III, 62.

(68) Aribertus... fil. b. m. Gariardi, qui fuit de loco Antimiano et vixit lege Langobardorum: Ita tabulæ ejus nomine confecta incipiunt. Matris nomen erat Berlinda; v. Puricelli Mon. Ambr., p. 371. De Antimiano, jam Intimiano, v. Giul. III, 385. ipse a 1007 subdiaconus eccl. Mediol. erat; ib., p. 56.

tus fieret in populo, sapienter multum popularem declinavit tumultum, cunctos suos adversari volentes ab omni contradictione cobercens.

(an. 1024), prole nulla superstite. Tunc Papienses A vero Mediolanensis antistes, ne in die festo tumulin ultionem incense urbis regium quod apud ipsos erat destruxere palatium. Factum est autem, ut simul convenientes in commune, tractarent de constituendo rege primates. Diversis itaque in diversa trahentibus, non omnium idem fuerat animus.

[ocr errors]

4. Rex igitur tumultuantium strepitu attonitus, cognita tandem rei veritate, gradum figens taliter est contionatus: Certum est quidem, reverendi patres, quia sicut privilegium est apostolicæ selis consecratio imperialis, ita Ambrosianæ sedis privilegium est electio et consecratio regalis. Unde ratum videtur, ut manus quæ benedicit et prius coronam imponit regni, si præsens affuerit, repræsentet regem ad imperium promovendum sancto Petro et ejus vicario; quatenus Ambrosiano testimonio jure possit imperare, qui Ambrosiana consecratione di

2. Interque talia fluctuante Italia, suorum comparum declinans Heribertus consortium, invitis illis ac repugnantibus adiit Germaniam solus ipse regem electurus Theutonicum. Cumque Teutones sibi Chuonradum eligerent, cumdem ipsum laudavit (69), omniumque in occulis coronavit (an. 1025), accipiens ab eo præter dona quamplurima Laudensem, episcopatum, ut sicut consecraverat, similiter investiret episcopum. Rediens vero securas in omnibus, totam suis legationibus evertit B dicit et cœpit regnare. › Cumque hæc regis omnibus Kaliam, alios re alios spe benivolos faciens, donec suum electum fere omnes laudavere suscipiendum. Tali fultus remigio veniens Chuonradus Italiam (an. 1026), ab eo ut moris est coronatur in regno; deinde Romam duce commigrat eodem. In cujus adventu (an. 1027) factus est ingens Romæ conventus diversarum undique gentium, episcoporum quoque ac sæcularium principum, præsidente domno papa Johanne.

3. Imminente itaque paschali solempnitate (Mart. 26), cum rex Chuonradus in basilica apostolorum ad culmen imperii apostolica foret consecratione sublimandus, Heribertus Ravennas archiepiscopus temerarie dexteram regis invasit ac tenuit, faciens quod Mediolanensi jure competebat antistiti 27. Quod cum omnium displiceret in occulis, commonebant eum præsules ceteri, quatenus a non suo desisteret. Nichilominus ille pertinaciter tencbat. Heribertus "

2*.

C

placeret sententia, dexteram Ravennati auferens, Ambrosianum jubet accersiri pontificem. Qui prædicta vitandi tumultus causa, venire distulit.

5. Igitur consulente domno apostolico et universis episcopis, dexteram dedit Arderico Vercellensi episcopo illius suffraganeo, ut pater in filio, magister videretur in discipulo. Qui in * imperiali consecratione vicem Mediolanensis archiepiscopi pleniter tenuit 100. Post dies aliquot indicta est synodus Ro◄ mx auctoritate apostolica (Apr. 6), in qua constitutuin est, ut in omnibus negotiis pontificalibus Ravennas nullo modo in æternum se Mediolanensi præferat antistiti; et si forte præsumpserit, canonicæ legi 101 subjaceat. Insuper placuit omnibus, 10 hac re conscribi thomum in sempiternum super testimonium; de quo pauca de pluribus ista decerpsimus (70).

6. Dum hæc agerentur, Mediolanenses cum RaVARIE LECTIONES.

95 conradum 3a. 5', comparium 3. 5*. B. • deest B. B. * antisti 1. henricus B 1. at non B 99 deest B. 100 tenuit plene B. 101 I. s. i. p. o. s. b. re desunt A. 10 in 3. 5. B 2‘. NOTÆ.

(69) Constantiæ ci in Pentecoste occurrit; Wippo, Vita Conradi.

(70) Hic tomus conservatus videtur in iis quæ hic subjicimus ex ‹ Novo Beroldo, rev. capituli metropolitani Mediolanensis, intra a. 1265-1269. exarato; u..i ita leguntur: Commemoratio superbie Ravennatis archiepiscopi, quomodo se Mediolanensi archi- D episcopo Rome superbe preferre presumpsit, et qualiter inde victus subcubuit et confusus abiit, ad gloriam et laudem Dei, superbos humiliantis et humiles exaltantis, Anno 1027 post divinitus assumptam mortalitatem, in tertio anno donni Johannis pape universalis, factus est ingens conventus Rome diver sarum gentium plurimorum episcoporum ac secularium principum, clericorum quoque et laicorum, Italie, Gallie et Germanie, 7. Kal. Marti (l. Apr.), in sancto die pasce, indictione 10a. Cum rex Chunradus anno regni ejus 3o ad culmen imperii ia ba-silica apostolorum apostolica consecratione esset sublimandus, humani generis inimicus, zizaniorum sator, tanti conventus gaudiis et jocunditatibus invidens fraudolenter et nimis cum discrimine, sicut suum est, menti Heriberti Ravennatis archiepiscopi sese ingressit et venenum sui livoris super eum sparsit; quo eum fastus superbie coegit, ut zelo huPATROL. CXLVII,

militatis et justicie spreto, preferre se presumeret Mediolanensi archiepiscopo. Et quia insolenter superior videri voluit, turpiter inferior apparuit. Omnibus s. ecclesie fidelibus notissimum est, quod Ambroisiana sedes post apostolicam pri na ́um tenuit, tenet et tenebit, et s. Ambrosii vicarius in omnibus negotiis ab apostolico est secundus. Et vere quia sicut Petrus primo Romam docuit, ita Barnabas ejus coapostolus Mediolanii primo catholicam instituit fidein, et multo tempore ibi prefait, et successorem suum unum et priorem ex discipulis Domini Anatelonem ordinavit. Hoc apostolico jure, sicut Romana sedes est prima, ita et Mediolanensis censenda est secunda. Set ut ad antiqui hostis sationem redeamus, supradictus Ravennas ab eodem impulsus, cum rex Chunradus ad imperialem consecrationem esset ducendus, domno apostolico et populo in me. dio ecclesie expectante, ut moris est, nefario el temerario ausu regis dextram invasit ac inconsulte, immo et violenter tenuit; quod Mediolanensi archiepiscopo regibus ad imperium promovendis semper facere pertinuit. Cumque ejus temeritas omnibus coepiscopis super modum displiceret, eundemn increpantibus et commonentibus, ut ab hoc cessaret, spreta omnium sententia, precipiti effrenatione inva

10

103

vennatibus altercabantur ad invicem. Igitur cre- A potestative, tamdem pervenit ad urbem,
scente jurgio, congressi sunt adversum sese
mutuo. Set prævalente impetu et fortitudine Medio-
lanensium, Ravennates terga dederunt, magna ex
parte vulnerati; quos persecuti sunt adversarii us-
que ad hospicia, sarcinas et omnem diripientes
suppellectilem. Ipse etiam Ravennas Heribertus vix
aufugit 10, de manibus insequentium ereptus. Et-
enim postea illa omnis quievit controversia. Imperator
vero a Romanis rediens partibus, commoratus
est in Italia, donec subegit si quos habuit adversa-
rios, patrocinante in omnibus Heriberto; et siluit
terra in conspectu ejus (I Mach. 1, 3).

105

7. Contigit autem tunc temporis, Laudensem mori

106

sumin

secum deducens pontificem. Quam undique obsidione circumdans, perseveranter opugnat. Cumque cives viderent se frustra 107 resistere, proposita pacis 108 conventione, demum in commune deliberant suscipiendum episcopum. Ante portam namque civitatis facta sunt palam juramenta promissæ fidelitatis; et sic jam dictus receptus est episcopus, omnibus postea carus, doctrina scilicet et operatione præclarus. Ab illo etenim tempore inter Mediolanenses atque Laudenses imp'acabile viguit odium, unde postea per multa annorum curricula prædas et incendia cælesque alternant innumeras. MedioJanenses quidem, multitudine divi.iis ac brachii virtute confis, frequenter illes bello aggrediuntur,

bana cuncta demolientes. Laudenses vero exigui numero, sed truces animo, opibus angusti, viribus honusti, nunc suo nunc alieno se dampno defendunt. Qua si scriberentur per singula, plura fierent inde volumina.

pontificem, cumque archiepiscopus sua investitura, quemadmodum ab imperatore susceperat, B obsidione circumscpiunt, agros et vineas ac suburalium subrogare decerneret, indignati Laudenses insolitam sui episcopatus constitutionem audacter despiciunt. Quorum parvipendens Heribertus audaciam, elegit Ambrosium de suorum numero cardinalium sacerdotem satis ydoneum. Cui primo tradens virgam et anulum, deinde ut moris fuerat consecravit episcopum. Quo peracto, cuncta Laudensium violenter aggreditur opida. Quibus subactis

8. Hiis denique diebus mortuo Burgundionum rege (71) [An. 1032, Sept. 6], proponit Chuonradus Burgundiam invadere (72). Ad quam invadendam VARIE LECTIONES.

103 deest B2'. c. a. sunt m. B1. 10% efugit B. ubi deest ereptus. 195 Conradus addit B. 106 Cum B.

107 viderunt se fustra B1.

108 deest B.

NOTE.

[ocr errors]
[ocr errors]

it ejus dementia. Domnus vero Heribertus s. Me- C diolanensis ecclesie venerabilis (ita conjicio; venit codex) archiepiscopus vir strenuus et modestus imo et pacientissimus, ne forte in populo fieret umultus, adversus ejus diram insaniam opposuit sanctam temperantiam, a tante seditionis turbine humiliter declinavit, et coepiscopos et omnes suos, banc temeritatem condempnantes et illi temerario in faciem resistere volentes, blanda persuasione admonuit, ut scandalum ejus humiliando vitarent, ne in tanta plebe impetuosa sedicio cresceret, ne diabolus tocius erroris auctor bonum pacis raperet de proposito episcoporum, quod moribus decet inesse laicorum. Rex igitur nimia populorum circumdatus compressione, ac tumultuantibus et circumstrepentibus diversis rationibus non pleniter aput se totus, jam in templo (jam into cod.) apostolico invitus et tanquam nescius ductus gressum fixit, et mentis et corporis viribus resumptis, ita coram omnibus dixit: Certum quidem et manifestum est, reverendi patres, quia sicut privilegium est apostolice sedis consecratio imperialis, ita et Ambrosiane sedis privilegium est electio et consecratio regalis. Unde ratum videtur, ut manus ejus qui benedicit, unguit et prius coronam regni imponit, si presens adfuerit, ut regem representet sancto Petro et ejus vicario sublimandum ad culmen imperii, et ut tante consecrationi verus testis non desit, Ambrosiano testimonio jure possit imperare, qui Ambrosiana consecratione prius didicit et cepit regnare. Cumque hec regis sententia omnibus placeret, dexteram Ravennati tulit, et suis venerabilibus nuntiis, archiepiscopo videlicet et episcopis, domnum Heribertum archiepiscopum Mediolanen. sem accersivit, et ad fores ecclesie redeundo ei occurrere paratus fuit, ut pleniter ibi fieret quod deberet, et s. Ambrosius per suum vicarium sui honoris primatum teneret. Set innumera populorum compressione impediente, idem domnus Mediol, archiep. ire nequivit, et sapienter, immo patienter,

quod factum fuerat.... Cujus admirabilem pacientiam et s. tolerantiam omnes unanimiter laudaverunt, et pari voto et communi consensu consulentes regi persuaserunt, ut ad eflicacem observationem honoris s Ambrosii et stabile fundamentum sui im perii, quod ibi jure debuit facere Heribertus Mediol. archiepiscopus, hoc faceret Hardericus Vercellensis episcopus et ejus suffraganeus. Et satis justum et competens visum est, ut vicarius s. Eusebii ibi vicem teneret vicarii s. Ambrosii, ut in discipulo magister audiretur et in filio pater honoraretur. Quorum conscilium regi Chunrado placuit et adquievit, Arderico Vercellensi dexteram dedit, qui imperiali consecratione vicem Mediolanensis archiepiscopi pleniter tenuit, et quod Ravennas temere invadere voluit, turpiter perdidit. Unde Mediolanensis ostensa patientia laudatur, Ravennas vero effrenata insollentia infamis censetur. Facta imperiali consecratione in unum omnes convenere; cumque super hac re in longum protraherent ser monem, auctoritate apostolica synodo indicta 8. Id. Apr. in qua constitutum et confirmatum est primo a domno apostolico, deinde consentientibus omnibus venerabilibus patribus ad eandem synodum congregatis, ut in omnibus negotiis pontificalibus Ravennas nullomodo in eternum se Mediolanensi archiepiscopo preferat; et si forte presun pserit. canonice legi subjaceat, sicut merito debet, qui pacem ecclesie scindere non formidat. Ab omnibus dictum est fiat ! Et ne ulterius in s. ecclesia hujusmodi appareat divortium, placuit omnibus hoc scriptum fieri in testimonium. Acta et promulgata sunt hec apud urbem Romam, presidente ibi d. Johanne pon is e summo universali papa, domno vero Chuonra o imperante, anno imperii ejus 1° feliciter. BETHM.

[blocks in formation]

119

ma

Cumque reniti præsumerent, conveniunt in campo
qui dicebatur Malus (78), ab evo; recteque
lus, quoniam humano fuerat cruore rigandus. Ibi
commisso campestri certamine, facta est strages
magna interfectorum part's utr'usque. Inter quos
dum incederet medius, jam dictus Astensis configi-
tur episcopus (79), pars denique maxima belli. Cujus
interitus certaminis factus est terminus 120. Hic
amisso tanto fratre confusus, illi autem occiso tanto
ho te securi, recedentes 121 a pugna diverterunt ad
propria.

Longobardorum jubet properare militiam. Ipse vero A fidelibus, nititur insequi et universos opprimere. ex contigua sibi parte obstrusos 109 irrumpens aditus, municipia quæque præoccupat (An. 1034) E vicino autem Italia cum optimatibus ceteris electi110 duces incedunt scilicet præsui Heribertus (73) et egregius marchio Bonifatius, duo lumina regni, explorantes accessus illos, quos reddunt meabiles precisa saxa inexpugnabilis opidi Bardi (74). Per hos ducentes Langobardorum exercitum, Jovii 111 montis (75) ardua juga transcendunt; sicque vehementi irruptione terram ingredientes, ad cæsarem usque perveniunt. Cumque nequirent Burgundiones resistere, dedicionem accelerant, perpetua subjectionis condictione Chuonrado substrati. Et factum est, ut in magna gloria reverterentur omnes ad propria.

9. Per idem tempus mense Junio in die sanctorum Petri et Pauli (An. 1053, Jun. 29) fervente meridie eclypsis solis apparuit, tribus horis mundo inducens tenebras. Tempore post alio visa est noclu 113 luna colore fuscata sanguineo.

10. Multis igitur prosperatis 11 successibus præsul Heribertus immoderate paululum dominabatur omnium, suum considerans, non aliorum animum (76). Unde factum est, ut quidam urbis milites, vulgo valvassores nominati, clanculo 15 illius insidiarentur operibus, adversus ipsum assidue conspirantes. Comperta autem occasione cujusdam potentis beneficio privati, subito proruunt in apertam rebellandi 16 audaciam, plures jam facti. Quod ubi innotuit præsuli, parat multis 117 consciliis obsistere illorum 18 insidiis. Ubi vero nil proficit, virtute superare contendit. Ac primo quidem bello victi atque pugnando vehementer attriti, exeuntes ab urbe discedant morentes. Quibus mox subveniunt Marciani ac Seprienses (77), pluresque regni commilitones, simul mori simulque parati vivere, præcipue Laudenses, recentis injuriæ memores.

110

12. (An. 1036.) Igitur imminente tanto discrimine, providit archiepiscopus vocare suum a Germania cæsarem, sperans illum futurum auxiliatoBrem. Veniens autem Veronam imperator (Dec. 1037), indeque Mediolanum, honorabiliter die primo suscipitur; in crastinum tumltuante ac vociferanie in cum populo, graviter offenditur. Audierant enim, regem Laudensi jure defraudasse Heribertum. Quol augustus 121 dissimulans, Papiam adiit. Ubi cum generale statuisset colloquium, eoncinuato colo cepit ac tenuit archiepiscopum, Aquilegensi tradens patriarchæ (80) custodiendium. Ecce Mediolanensis attonita inherruit civitas, proprio viduata pastore dolens ac gemens a puero usque ad senem. O quæ Domino preces, quanta funduntur et lacrimæ: Cumque proclamarent assidue clerus populus : atque miles, facta est de absolutione conventio, datis obsidibus augusto. Quibus receptis, nichilominus tenuit, tractans perpetuc dampnare illum exilio. Quin etiam tres alios uno die (84) comprendit episcopos, Vercellensem (82), Placentinum (83) et Cremonensem (84). Archiepiscopus vero post menses duos fugam arripuit (85), cui venienti tota occurrit civitas ita ylaris, ut servus domino, mulier non cederet 1 viro præ gaudio cursitantes. Ecce vespertinus urbis fletus subito conversus est in matutinam lætitiam (Psal. xxIx, 6).

C

13. Videns autem se Chuonradus delusum, suum

116

11. (An. 1035) Archiepiscopus autem collecto undecumque potuit agmine, non tamen absque suis VARIE LECTIONES. 109 contingua s. p. obtrusos B. c. velut d. i presul enim H. B. 111 Jovi BI. Jovis B2* 112 Conra116 113 nocte B1. dum addit B. prosperatus 3. 115 latenter B. prorumpunt in a. rebelli B1. 2. (hic rebelles) 1.) prins B. 118 eorum o. i. Mur. 119 el recte Mur. 120 Inter quos jam d. Oldericus A. episcopus tello confossus occubuit cujus i. belli mox f. e. t. B. 121 discedentes B. ubi deest a pugna. C. ac p. B. 124 ita Mur. crederet 1. 5a. 5. Loco Archiepiscopus vero cursitantes hæc habet B. Preterea beatus Ambrosius ecclesiæ suæ precibus exoratus, promeruit a Domino. suum liberare vicarium, ignorantibus cunctis et ipso cesare.

122 conradus B.

117

123

NOTE.

(75) Postquam domi testamentum condidit, m. D Laudem locus. SIGON. Martio 1034; v. Giulini III, 216.

(74) Bard castellum ad Doriam Balteam, viam defendens regiam ab Aosta Eporediam ducentem. BETHM.

(75) Mons major S. Bernardi. PAL.

(76) Qui omne regnum Italicum ad suum disponebat nutum. Heinr. ll in carta a. 1017, ap. Murat. Ant. VI, 218.

(77) Milites scil. comitatuum Mediolanensi a scplestrione vicinorum, Sepriensis et Martisamnensis.

(78) Prope Mottam, qui est inter Mediolanum et

(79) 1055 Herim. Aug.
(80) Popponi.

(81) Sed aliquanto postea, cum Heriberto conjuncti legatos ad Odonem direxissent, teste Ann. Sax. a. 1307.

(82) Ardericum.

(83) Petrum, ut videtur.

(84) Hubaldum.

(85) V. quæ de ea ipse narrat in docum. a. 10:0, cui Ardericus ep. Vercell. subscripsit. Campi Piac. 1, p. 507; Ugh IV, 105.

« VorigeDoorgaan »