Q CANON XVI. Uicumque temerè, aut periculosè, neque timorem Dei præ oculis habentes, nec agnofcentes Ecclefiafticam regulam difcedunt ab Ecclefia Presbyteri, aut Diaconi, vel quicumque fub regula prorsùs exiftunt; prorsùs exiftunt; hi nequaquam debent in aliam Ecclefiam recipi fed omnem neceffitatem convenit illis imponi, ut ad fuas parochias revertantur. Quod fi non fecerint, oportet eos communione privari. Si quis autem ad alium pertinentem audacter invadere, & in fua Ecclefia ordinare tentaverit, non confentiente Epifcopo, à quo difceffit is, qui regulæ mancipatur; ordinatio hujufcemodi irrita comprobetur. Q CANON XVI I. Uoniam multi fub regula conftituti, avaritiam, & turpia lucra fectantur, oblitique divinæ Scripturæ dicentis: Qui pecuniam fuam non dedit ad ufuram: mutuum dantes centefimas exigunt: juftè cenfuit fancta, & magna Synodus, ut fi quis inventus fuerit poft hanc definitionem ufuras accipiens, aut ex adinventione aliqua, vel quolibet modo negotium tranfigens, aut hemiolia, id eft fefcupla exigens, vel aliquid tale prorfus excogitans turpis lucri gratia; dejiciatur à Clero, & alienus exiftat à regula. SCHOLION. hyemis tempore ut demus decem modios, & in mef L.z.tit.33. riam, ac fefcuplam, quam difce ex lege Anon damnat duplicem ufuram: Pecunia-plus accipiet portionem. Et folent argumentari, & C. 1. Conftantini magni in codice Theodofiano. Quieumque fruges bumidas vel arentes indigentibus mutuas dederint, ufuræ nomine tertiam partem fuperfluam confequantur, id eft, ut fi fumma crediti in duobus modiis fuerit, tertium modium amplius confequantur. Legem exponit Sanctus HieronyL.6. c. 18. mus in commentariis Ezechielis Prophetæ. Solent in agris frumenti & milti, vini & olei, cætera- dicere: Dedi unum modium, qui fatus fecit decem modios, nonne juftum eft, ut medium modium de meo plus accipiam, cùm ille mea liberalitate novem & femis de meo habeat? Porrò omnis olim pecuniaria ufura erat menftrua, adeoque centefima erat per menfem, unus, per annum, duodecim nummi è centum. Ambas hafce ufuras Lex Romana permittebat, ideoque & clerici manus & animas utraque foedabant: utramque Synodus damnat, priorem in illas Laodicenum Cano nem extendens ad omnem Ecclefiam. CANON Q.101. P C ANON XVIII , Ervenit ad fanctum magnumque Concilium quod in quibufdam locis, & civitatibus, Presbyteris gratiam facræ communionis Diaconi porrigant; quod nec regula, nec confuetudo tradidit ut ab his, qui poteftatem non habent offerendi, illi, qui offerunt, Chrifti corpus accipiant. Nec non & illud innotuit, quod quidam Diaconi ante Epifcopos facra oblata contingant. Hæc igitur omnia refecentur & in fua Diaconi menfura permaneant, scientes, quod Epifcoporum quidem miniftri funt, inferiores autem Presbyteris habentur. Per ordinem ergò poft Presbyteros gratiam facræ communionis accipiant, aut Epifcopo cis aut Presbytero porrigente. Sed nee federe in medio Presbyterorum Diaconis liceat: quia fi hoc fiat, præter regulam, & ordinem probatur exiftere. Si quis autem etiam poft has definitiones obedire noluerit, minifterio ceffare debebit. SCHOLION. laconorum fuperbia eft antiquiffima & varia, de qua Canon vigefimus Laodicenfis: Quod non oportet Diaconum ante Presbyterum, feu coram Presbytero federe, fed federe ex juffu Presbyteri. Invafit & Romanam Ecclefiam, de qua Canon decimus octavus primæ Synodi Arelatenfis: De Diaconibus urbicis, ut non ali-. quid per fe præfumant, fed honor Presbyteris reServetur. Romanus enim Diaconus erat & ille Falcidius de quo apud Auguftinum Auctor quæftionum veteris ac novi teftamenti: Diaconos Presbyteris coæquare contendit, non dicam præferre, quia fultius eft, & fortè incredibile videtur. Epift. 85. Et Sanctus Hieronymus in Epiftola ad Evagrium: Legimus in Efaia, fatuus fatua loquetur. Audio quemdam in tantam erupisse vecordiam, ut Diaconos Presbyteris anteferret. Et fuperbia & error habuere varias radices. Quòd in Ecclefia Romana effent plurimi minores clerici, ideoque à multis inferioribus minifteriis Diaconi excufarentur; quòd Romanus Epifcopus effet totius Ecclefiæ Primas, ideoque ejus lateri semper adhærentes Diaconi poffent omnibus plurimùm & obeffe, & prodeffe; quòd Romæ ad teftimonium Diaconi Presbyter ordinaretur; quòd Diaconos pautitas honorabiles, Presbyteros turba contemptibiles faceret; quòd Presbyteri effent lucris minores. Quæ omnia fuo modo etiam in aliis Ecclefiis habuere locum, atque ita ubique paffim Diaconi L. 14. fup. ignorantes humilitatem ftatus fui, ultra PresbyteExechiel. ros intumefcebant, & dignitatem non merito, fed divitiis æftimabant. C.48. , à Sancto Laurentio, & in Epiftola ad Pulcheriam Epift.58. manu admota ejus os obturavit. Et hinc Canon mus Malmesberienfis, hæc dicit. Ad confeffum L.I.f.223. Addit Sanctus Hieronymus in dictis commen- tum, more, decedente è vita Pontifice, deferebatur. ArchiDiaconum enim fuccedere fummo Sacerdoti, ftatutum erat. Verùm bunc fuperbia laborantem Cornelius, & in fuam mortem imminentem cùm cognoviffet, Pref byterum ordinat, omnes fic illi ad fupremam Cathedram perveniendi fpes præcidens. Hanc fuiffe Novatianenfis fchifmatis radicem exiftimat Eulogius. At certum eft errare. Difertè enim apud Eufebium teftatur ipfe Sanctus Cornelius Novatianum fecum fub Fabiano Pontifice fuiffe Prefbyterum Romanum. Etiam Sanctus Gregorius Laurentium, Archidiaconum fuum, paffus eft L. 1. Epi- rebellem, ideoque exauctoravit. Et calamitaftolarum, tum, quas Sanctus Joannes Chryfoftomus perPræfat. tulit, bona pars originem traxit ex nimia Sera- Epift. 19. mantari, id eft, Papali vefte indui per Priorem C. 17 Eadem fuperbia laboraffe Diaconos apud Gratianum queritur Victor Epifcopus, refpondet que Sanctus Gelafius Pontifex : Quapropter quia invitos fieri Ecclefiaftica moderatio, gravi Dift. 74. tafque non patitur, ut ex nolentibus fiant volen 1.3.C.7 Eliones Presbyteris dare, nec non in folemni fa- Ecclefia Romana, Canonum obfervantiffi- tes, ordinatio illa poterit perficere, fi quos habes clefiis dans Epifcopos etiam de fuis Cardinalibus, Ex hac fuperbia, tefte Sancto Hieronymo, Canonem etiam in Gallia fervatum teftantur Synodus fecunda Arelatenfis, Andega, venfis, & Agathenfis; de Orientali autem Ecclefia fidem faciunt Canon Arabicus, & Trullanus. D E Paulianiftis ad Ecclefiam Catholicam confugientibus definitio prolata eft, ut baptizentur omnimodis. Si qui autem de his præterito tempore fuerint in clero, fi quidem immaculati, & irreprehenfibiles apparuerint, baptizati ordinentur ab Epifcopo Ecclefiæ Catholicæ. Quòd fi difcuffio incongruos eos invenerit, abjici tales convenit. Similiter autem & de Diaconiffis, & omninò de his, qui fub regula verfantur, hæc forma fervabitur. Meminimus autem de Diaconiffis, quæ in eodem habitu effe probantur, quòd non habeant manuş impofitionem, & ideò modis omnibus eas inter laicas deputari. SCHO C. 9. C. 44' C. 6. SCHOLION. Anonem exponit Sanctus Hieronymus in Dialogo contra Luciferianos: Nicæna Synodus omnes hæreticos, id eft, datum à quovis hæretico Baptifmum, fufcepit, exceptis Pauli Samofateni difcipulis. Et Sanctus Auguftinus in Jibro de Hærefibus: Iftos fanè Paulianos baptizandos effe in Ecclefia Catholica, Nicæno Concilio conftitutum eft. Undè credendum eft eos regulam Baptifmatis non tenere, quam fecum multi Hæretici, cùm de Catholica difcederent, abftulerunt, eamque cuftodiunt. Et Innocentius primus in Epiftola ad Epift.22. Rufum Epifcopum Theffalonicenfem: Canones apud Niceam conftituti à Paulianiflis venientes etiam baptizari præcipiunt. Numquidnam cùm de Paulianiftis jubent, omnes, qui ab Hæreticis revertuntur, erunt hoc exemplo baptizandi? Quod cùm nullus audeat facere, de ipfis tantùm effe præce ptum ratio ipfa demonftrat. Eadem enim Synodus recepit non folummodò Baptifma, fed & ordinationes Novatianenfium. Quod idcircò diftinctum effe ipfis duabus hærefibus ratio manifefta declarat: Quia Paulianifiæ in nomine Patris & Filii & Spiritus fancli minimè baptizabant, & Novatiani eifdem tremendis venerandifque nominibus baptizabant. Eadem de caufa natos ex Paulo hoc Photinianos rebaptizari mandat fecunda Synodus Arelatenfis. C. 6. C. 2. L.1.C.7. Et hinc exorto Neftorio quidam moverunt quæftionem, cur Paulianiftarum & Photinianorum Baptifmum exfufflaret Ecclefia, reciperet verò Neftorianorum, quos certum eft cum iftis eadem docere. Refpondet verò in Neftorianæ & Eatychiane hærefeos Breviario Liberatus, Diaconus Ecclefiæ Carthaginenfis, Neftorium quoad folam Divinæ Incarnationis, non autem circa Sanétiffimæ Trinitatis fidem cum illis, quos certum eft Sabellio adhæfiffe, adeoque nec circa Baptifmatis Regulam deliraffe. Hunc Canonem laudat frequentiffimè Sanctus Auguftinus difputans de Sancti Cypriani rebaptizantis errore contra Donatiftas. In libris de Baptifmo dicit antiquam confuetudinem, poft varia ac invicem pugnantia Provincialium Synodorum decreta, plenario tandem totius orbis Concilio, remotis dubitationibus, firmatam. In eodem libro hocce decretum vocat univerfalis ac plenarii Concilii fyncerum & eliquatum placitum, totiufque orbis Catholici confenfum. Et in libris contra L.1.c.13. Parmenianum ait hoc jam in ipfa totius mundi uni C. 18. tate difcuffum, confideratum, perfectum, atque fir matum. Ad quæ & alia loca id genus plura rectè Scholiaftæ noftri Lovanienfes: Quia nufquam neque nomen neque locum Concilii Auguftinus expreffit, varii varia divinarunt . Quidam putarunt effe primam Synodum Conftantinopolitanam, cujus Symbolum profitetur unum Baptisma in remissionem peccatorum, & cujus Canon feptimus Sancti Bafilii de rebaptifmo fententiam difcuffit accuratiffimè, folofque Eunomianos, Montaniftas, ac Sabellianos, à fubftantiali regula deviantes, rebaptizari mandat, fufcipiens omne legitimi verbi ac elementi Sacramentum, apud quofvis hæreticos datum. Alii effe putant Synodum Capuanam, habi Canones Conc.Nic. Tom. I. tam fub Siricio Papa, quam, quòd rebaptifmum ac reordinationes damnet, femper maximi fecit, & adverfum Donatiftas ubique publicavit Ecclefia Africana. Licèt coierit ad folum Ecclefia Antiochenæ fchifma componendum, adfueretamen omnium dioecefeon Epifcopi, atque ita decidit etiam quæftiones Africanas. Nec defunt exiftimantes effe primam Synodum Arelatenfem: Hæc enim difertè damnat Donatiftarum Rebaptifma, & à fecunda Arelatenfi Synodo, omnibufque, præfertim Afris, orthodoxis dicta paffim fuit Synodus magna. Verùm hifce omnibus obftant varia. Etenim prima Conftantinopolitana Synodus non fuit totius orbis plenaria: Coiit ex folis citra Apoftolicam juffionem & legationem Orientalibus Epifcopis, quorum multi obfcuriffimi, utpotè per Eufebianam factionem promoti, defcripti ad vivum à Sancto Gregorio Nazianzeno. Nullus ei adfuit Africanus Epifcopus, ejusque dumtaxat Symbolum probavit Romana Ecclefia, Canones femper conftantiffimè refutavit. Etiam Capuana & prima Arelatenfis nequaquam fuerunt ex orbe toto plenariæ: Hæc ex folo Romano Patriarchatu pro folis quæftionibus Africanis; Capuana eft adeo obfcura, ut ejus meminerint folus San&tus Ambrofius › ginenfes. Pergunt Scholiaftæ Lovanienses: Rectè Francifcus Balduinus, & poft eum Pamelius, non aliud quàm Nicænum id effe cenfuerunt. Verùm & huic afferto obftant quædam Auguftini loca. Dicit enim, in libris de Baptifmo contra Donatiftas, Vigilantius etiam poft iftas variarum Synodorum provincialium difputationes tanti Sacramenti faluberrimam obfervationem in Ecclefia Ca tholica non potuiffe mutari, fed Conciliorum etiam majori robore confirmatam religiofiffimè cuftodiri. L.6. c.7. Et in alio ejufdem operis libro ait, univerfæ Ec clefiæ confuetudinem etiam Conciliis univerfalibus roboratam. & quædam Synodi Cartha- Epift. 5. 9è Quocirca omninò exiftimo illum loqui de Nicæna Synodo, attamen non de fola: loqui de Nicæna, Conftantinopolitana, Arelatenfi, & Capuana, ac per varias regiones aliis, quæ Stephani Pontificis decretum probarunt, receperunt, confirmarunt. Principaliter verò de Nicæna, quæ fola fuit totius orbis plenaria, cujufque Canones Sanctus Leo magnus fcribit Spiritu Dei conditos, & totius mundi reverentia confecratos. Nihilominus tres aliæ fuerunt univerfales. Eaque eft caufa, cur adducta Synodi nec nomen nec locum Auguftinus exprimat : Nempè non de una, nec uno unius Canone, fed de pluribus loquitur pluribufque ejufdem Nicænæ Canonibus,utique octavo & hocce deci mo nono. Hic ergò nofter Canon difpenfatoriam antiqui rigoris gratiam Meletianis ac Novatianenfibus factam, extendit & ampliat, refarciendæ unitatis ftudio, etiam ad Epifcopos & Clericos Paulianiftas. Revera ampliat. Etenim in illos omninò quadrat, quod ad Amphilochium Iconienfem Epifcopum fcribit Sanctus Bafilius de Encratitis: Ut indigni receptione judicarentur ab Ecclefia, conati funt etiam proprio baptismate præoccupare, ac sese à nobis longiùs alienare. Nullum LI Chri L. 3: ciga Chriftianitatis Sacramentum, nullum Divina benedictionis fignaculum habuere ratum & validum, ideoque tamquam ex gentilibus Neophyti à fuperioribus Ecclefiæ gradibus merebantur arceri. Ifidori Mercatoris verfio Paulianiftis adjungit Cataphryges, At malè. Crediderim irrepfiffe ex feptimo Canone Conftantinopolitano. Fallitur item Alexius Ariftinus Paulianiftas vocan's Paulicianos. Duo enim fuere Pauli Samosatenfes: alter Antiochenus Epifcopus, difcipulufque Artemonis, alter Manichæus, & hujus fequaces paffim vocamus Paulicianos, Sub Conftantino Copronymo per Thraciam graffatos fcribit Theophanes, ac à Michaele Augufto eliminatos Historia mifcella in ejus vita. Divino zelo Imperator piiffimus motus contra Manichæos, qui nunc Pauliciani dicuntur, capitalem animadverfionem promulgavit. Ut autem Paulianiftæ gratia Canonis frui pofGint, effe debent cætera irreprehenfibiles, defuperque fubire Epifcopi ordinaturi examen. Est antiqua Ecclefiæ regula, de qua Tharafio, Patriarchæ Conftantinopolitano, dicenti Epifco | pos & Clericos è quavis hærefi venientes fuiffe ab bibeat. Eamdem gratiam Canon extendit ad Diaconiffas, utpotè membrum cleri. At cur eas dicit non habere manus impofitionem ideoque modis omnibus inter laicas deputari? Hifce verbis quidam circumfcribuntur ad negandam earum clericalem ordinationem. Refpondeo effe exceptionem à gratia facta. Dionyfii Exigui verfio non plenè confonat textui Græco, cujus hic legitimus fenfus: Meminimus autem Diaconiffarum, quæ in illo ordine & habitu deprehenfæ funt, ut cùm nullam manus impofitionem habuerint, omninò inter laicas habeantur. Hoc eft, gratiam hanc facimus folis illis, quæ in Pauli parte manus impofitionem reapsè acceperint; ad illam autem necdum acceptam dumtaxat electæ ac defignatæ nullam hujus gratiæ partem habeant, utpotè etiam in illo fchifmate adhuc laicæ. Gratia item parti, cipari poteft à folis illis, quas Epifcopi catholici examen repererit dignas. Cap. 12. Ο Uoniam funt quidam in die Dominico genua fle&tentes, & in diebus Pentecoftes: ut omnia in diverfis locis confonanter obferventur, placuit fancto Concilio, ftantes Domino ́vota perfolvere. VA SCHOLION. Arias orantium fuperftitiones fuggillans Tertullianus in libro de oratione dicit : Item quòd adfignata oratione, assidendi mos eft quibufdam, non perfpicio rationem. Porrò cùm perindè faciant Nationes, adoratis figillaribus fuis refidendo, vel proptereà in nobis reprehendi meretur, quod apud idola celebratur. Eò apponitur & irreverentiæ crimen, etiam ipfis Nationibus, fi quid faperent, intelligendum: Siquidem irreverens eft affidere fub confpectu, contraque confpectum ejus, quem quàm maximè reverearis, & venereris quantò magis fub confpectu Dei vivi, Angelo adbuc erationis adftante, factum iftud irreligiosissimum eft ? Agit adversùs morem fedendi in publico Ecclefiæ conventu, idque adfignata, feu finita oratione, id eft, incruento noftro facrificio, ad folemnes preces fubfequi confuetas. Porrò figillaria funt parvæ Deorum icunculæ, pueris dari confuetæ, uti etiam nos hodie illis damus facras, aut profanas puppas. Hinc ille Epift.22. pupulus apud Senecam : Ego fum Falicio, cui folebas figillaria adferre. Notanda funt & hæc verba: Angelo orationis adbuc adftante. Oftendunt antiquitatem fidei noftræ, qua noftro tremendo facrificio, precibufque ritualibus ipfum ornantibus, credimus fanctos Angelos adeffe, & miniftrare. Eundem fedendi morem damnat in Clericis L.1.c.131. divina pfallentibus Synodus Aquis-granenfis fub Ludovico Pio, fcribitque ad Hugonem primum, Vefontionenfium Metropolitam, Sanctus Petrus Damiani. Unum torporis, & defidia L.3. Epift. fignum in Ecclefia tua vidi. Plerique fiquidem ibi 8. Clericorum refident, dum vel Canonica horarum celebrantur officia, vel etiam ipfa missarum offeruntur terribilia Sacramenta. Cujus torporis ignaviam per Galliarum partes nonnullis ineffe etiam monachis deprehendi: Quod profectò prava confuetudinis vitium conftat penitùs eradendum. Eleganter, & variè oftendit pfallentes in Ecclefia Clericos de bere ftare. Pergit & de Laicis. Diftrictè prohibendum est, non modò Clericis, fed & Laicis utriufque fexus, ut nifi, ficut mos eft, inter nocturni lectiones officit, alias dum Divinis bymanis infiftitur, nemo fedeat, nifi corporis cum valetudo compellat. Plurimùm laudat illos, & clericos, & laicos, qui nec podio, nec ulli alteri fuftentaculo volunt ftantes inniti. Abufus poftmodùm denuò invaluit. Etenim clericis pfallentibus, ut ad Gloria Patri sur- Seff.21, gant, & ad venerandum Jefu nomen caput inclinent, mandat Synodus Bafileenfis. Etiam Græcos pfallentes paffim federe teftatur Codinus Curopalates. Etiam ad popularem Epifcopi, aut Presbyteri L.3.c.7. fermonem ftetiffe olim omnes, liquet ex Eufe bio Cæfaræenfi. Laudat enim Conftantinum L.4.C.33Augu |