Pagina-afbeeldingen
PDF
ePub

sola corporea morte defunctum, nec magis cum illo A
conversandum quam cum mortuo, quandocunque
agnitus fuerit. Eo fere ritu primos Christianos usos
in promulganda excommunicatione ex antiquitatibus
Christianis apparet, et adhuc in quibusdam Ecclesiis
observantur quædam vestigia. Porro quisquis con-
victus fuerit contempsisse excommunicationem quam
scivit se incurrisse, pro hæretico notari debet et
vitari, atque ab omnibus in jus trahi, ne, quemadmo-
dum loquitur Apostolus cum de excommunicato
agit, modicum fermentum totam massam el paro-
chiam corrumpat (I Cor. v, 6), non solum omnes
excommunicatos efficiendo, sed iram Dei et publi-
cam calamitatem in omnes provocando. Propterea
mandamus confessariis omnibus ut examinent non
solum an confitentes sint sibi conscii alicujus excom-
municationis, sed etiam conversationis cum cognitis
excommunicatis, et injungere 49 ut eos extra con-
fessionem revelent.

De scholis et earum magistris.

Spes et seminarium religionis et Ecclesiæ catholicæ ac reipublicæ in scholis versatur, in quibus juventus elformetur ad fidem veram, pietatem et doctrinam, ut inde sancti et idonei sacerdotes, judices et populi gubernatores propagentur. Quoniam quæ prima cura parentibus, et civitatibus atque episcopis esse solebat, postrema facta est, aut potius nulla, pessum icrunt omnia, et periit lex a sacerdote, jurisprudentia a judice, et consilium ac providentia a populi gubernatore. Pietas vero et religionis atque hominum consensio in factiones abiit et studia contraria. Idcirco ad omnia ista instauranda et restituenda una via compendiaria videtur, si a teneris assuescamus homines vivere et institui in eisdem scholis, quasi in eodem ovili, codemque lacte religionis et doctrine imbui, atque idem prorsus sentire et velle. Miramur in nostra diœcesi majorum nostrorum diligentiam, cum vix ulla frequentior parochia occurrat, cui non adhæreret olim domus et fundatio scholis deputata; sed vicissim detestamur nostræ ætatis non solam negligentiam sed sacrilegium; in qua nobiles atque etiam ecclesiastici viri, vel ipsi parochiani, scholarum domos et fundationes usurparunt, vel alienarunt, ita ut jam vix non soluni in pazis, sed ipsis oppidis et amplissimis civitatibus schola ulla habeatur, vel magister inveniatur. Usi vero adhuc aliquod exstat scholarum vestigium et stipendium, sine residentia et docendi ollicio permittitur magister fructibus illis frui, seu potius abuti, et quidvis aliud agere, spectantibus populis ac gementibus suos liberos sine 50 disciplina et doctrina corrumpi. Quia etiam co ventum est amentiæ ut plerique malint domi præceptorem magna mercede conducere, aut suos liberos necdum abecedarios in famosam universitatem ablegare quam assem unicam ad publicæ scholæ instaurationem conferre, imo quam consentire ut de publico ærario vel hospitali salarium aliquod const.iuatur homini docendæ juventutis capaci. Quae omnia nobis cognita et perspecia dolentes recitamus, ut intelligant omnes quam justum sit bis abusibus providere. Quocirca primum maudamus omnibus ludi magistris, seu possidentibus officia, beneficia, pensiones, agros, et quoscunque fructus scholarum rectoribus et doctoribus deputatos, ut intra duos menses ab hac synodo actu resideant in locis et ædibus eorum muneri assignatis, alque actu doceant, nec aliis negotiis se immisceant, nec alia beneficia retineant, cum residentia in scholis, et assiduo dirigenda et erudiendæ juventutis studio et officio incompatibilia. Quod si fuerint ad suam functionem inepti, vel maluerint cedere quam tali oneri astringi, interdicimus ne resignantes opus, conentur opes vel pensionem ullam reservare, quoniam fructus illi exercitio oficii, et non titulo sunt annexi. Qui vero post dictum tempus in contumacia et rebellione perstiterint, declaramus excommuui

catos et pro talibus ab omnibus vitandos, ac cum retentione futurorum fructuum cogendos ad præteritorum restitutionem, quos suos facere non potuerunt quandiu destituerunt ab officio, providen dumque alteri de officio, on obstante quacunque oppositione vel appellatione, cum de correctione publicæ corruptela agatur. Deinde mandamus omnibus ad quos 51 pertinet, pra cptores in urbibus, oppidis et pagis nostræ diœcesis constit tere, ut intra idem tempus de personis idoneis et de justo salario cum ip is hal itatoribus provideant, nisi fundatio sufliciat, que si quoquomodo alienata exstiterit procurent suis et habitatorum sumptibus in integrum restitui. Si negligentes a t id se præbuerint, volumus vel per retentionem fructuum vel per excommunicationem atque alia canonica remed a in illos agi, vel per sui juris in scholas privationem. Ut autem occupata bona scholarum recuperari queant, indicimus omnibus curatis et vicariis ut a die hujus synodi B singulis Dominicis in pronao per spatium duorum mensium moneant omnes qui scienter possident alqua pertinentia ad scholas sub pœna excommunicationis post illos duos menses incurrendae, ut re.ldant bona fideliter, vel saltem de his paciscantur auctoritate nostra. Moneant etiam omaes qui noverunt ab ullo detineri quod scholæ sit proprium, ut intra præfixum tempus revelent curato vel vicario, sicut et illos moneant qui sine auctoritate cclesiastica vendiderunt, aut aliter alienarun quo pro scholis dicatum erat Deo, ut carent illud redhiberi, vel compensationem substitui. Ne autem desint scholæ, ubi nulla habetur eorum fundatio, vei ubi ipsa non sufficit rogamus in Domino patronos parochiarum, et prioratuum atque capellaniarum, tam ecclesiasticos quam sæculares, ut in earum præsens tatione præferant aptos ad docendum, seu qui jam huic operi insudarint, aut saltem ut ipsis reservent aliqua pensionem, quam justam esse de quocunque beneficio pro seminariis inst tuende juventutis declaravit concilium Tridentinum (sess. 25, De ref., c. 18), sicut annexiones quorumcunque 52 benefi ciorum. Insuper quoniam administrationem haspitiorum, et leprosariarum lex regia sæcularibus attribuit, ut impendantur redditus ad pietatis opera que ad nostram directionem pertinent, nec ulla potiora esse possint quam quibus pietas ipsa cordibus hominum ab ineunte aetate imprimitur, Ecclesia ipsa totaque respublica ædificatur, significamus illorum locorum administratoribus ut titulos illorum beneficiorum committant scholarum præceptoribus cum aliqua pensione, vel in scholarum usum de talibus portionem aliquam ne vereantur collocare. Mandamus præterea fraternitatibus, et parochiarum fabricis ut inter illos quibus stipendia distribuunt, semper habcant scholarum rectorem comîmendatum. Denique volumus a curatis seu vicariis ægrotantes moneri ne in testamento eumdem magistrum, tanquam totius reipublicæ parentem, prætereant. Pudendum est enim hæreticos pro scholis impetrandis bella gerere, atque omnia profundere, u. impietas ab eorum liberis imbibatur; et a cathol.cis pie.atis scholas nec publico nec privato subsidio juvari, sed potius diripi et everti.

D

II. Cæterum ne schole ipse serviant religioni et reipublicæ potius dividen læ quam conciliandae, imprimis statuimus pro quacunque parochia unicam fieri ad tollenda dissidia et schismata, ac sub pœna excommunicationis vetamus ne quisque el r.cus vel alus audeat injussu ejus qui scholas habet particularium liberos privatim suscipere erudiendo, sicut sub eadem poena parentibus prohibemus domi magistrum tenere, nisi cum approbatione et assensu publici scholarum rectoris. Sin fuerint plures parochiæ in eadem civitate vel oppido, ubi scholæ tamen 53 publicæ existunt, volumus sub eadem poena omnium parochiarum liberos eo convenire saltem jam in litteris provectiores, ut qui sciunt legere et

cantare; liberum vero esse inferiores ad scholam A quæ suorum ordinum non sunt, ultra licentiam suo ·

publicam vel ad parochialem mittere. Verum ne hæretici in catholicorum scholas irrepant; antequam quis creetur ludimagister, sancimus fidei sue, religionis, atque etiam vitæ et integritatis testimonium saltem a curato seu vicario, atque ædituis parochia de qua venit afferre, et se nobis sive pœnitentiario nostro ostendere ad professionem fidei catholicæ et examen doctrinæ.

B

Ill.Injungendum illi præcipimus ante omnia ut exemplo et verbo juventutem omni pietate et fide cathofica imbuat, et assuescat Deum timere, colere, præcepta Decalogi tenere et facere; missam quotidie audire, ecclesiasticis officiis cum reverentia deservine, libenter orare, cum septem psalmis preces horarias, si fieri potest, memoriter scire, atque alia pietatis exercitamenta. Non sinat in pueris vitia adolescere, eos nutriat in disciplina et correptione Domini, ad omnem egressum et ingressum scholæ tam matutinum quam vespertinum oratio publica ab omnibus fiat, sive canendo (Veni, Creator), sive aliud quo Deus, Virgo mater, et sancti invocentur pro pace, religione, et Ecclesia catholica. In vigilia festorum discant Officium et cantum Ecclesiæ a minimo usque ad maximum, Diebus festis aliqua hora sive in Ecclesia sive in schola interrogentur, præsentibus aliis, dno vel tres per ordinem de Symbolo apostolorum, Decalogo, et aliis contentis in catholicorum catechismo Latine et Gallica. Fiat etiam ibi a præceptore facilis et familiaris ad pietatem exhortatio et instructio 54 de festo occurrente. Diebus quoque solennioribus, et, quam sæpissime fieri poterit, consuefaciat et doceat pueros peccata confiteri, eosque qui annos discretionis attigerunt altaris sacramentumn, probata conscientia, sumere. Alliciat et adhortetur parvulos ipsos ad pietatem et studium potius quam compellat, ne prius utrumque oderint quam noverint. Quoniam tamen secundum Scripturas, qui parcit virge, odit animam pueri (Prov. xii, 24), non C nisi coactus ad verbera veniat; sicut autem præceptorum moderatam sævitiam desideramus, ita parentum puniendam censemus dissolutam indulgentiam, qui liberis volunt quidvis licere sine discipli a, propter quam si vel liberos a schola avocarint, vel In imagistros aliquam contumeliam fecerint, damus ipsi per hoc nostrum statutum potestatem illos citandi coram nobis vel nostro officiali, ut discant non irasci, cui debuerunt gratias agere. Postremo curatis et decanis injungimus ut ista omnia curent exsecutioni tradi, de omissione nobis rationem reddituri.

De concionatoribus.

Duplici honore dignos vere presbyteros scribit Apostolus, maxime qui laborent in verbo et doctrina (ITim. v, 17); quod præcipue infelici nostro tempore faciendum est quo, circumstrepentibus ubique falsis prophetis, rari admodum comperiuntur qui possint aut velint evangelizare virtute multa; sed nec, eodem teste Apostolo, audiendi sunt omnes ad evangelizandum idonei, nisi legitime mittantur (Rom. x, 15), ne mali se intermisceant bonis, sub ovina pelle Jupos tegant, aut ne quod verbo aut facto asseruerunt, facto et vita negent, quod maxime etiam nostro corruptissimo 55 sæculo cavendum est; quo etiam in errorem et depravationem inducuntur, si fieri potest, ipsi electi. Proinde sancta synodus Tridentina recte constituit (sess. 5, De ref., c. 2), ne regulares concionatores cujuscunque ordinis, nisi a suis super.oribus de vita, moribus et scientia examinati et approbati fuerint, ac de eorum licentia etiam in ecclesiis suorum ordinum, prædicare non possint, cum qua licentia personaliter coram episcopis præsentare, et ab eis benedictionem petere teneantur antequam prædicare incipiant. Quin etiam eadem sancta synodus (sessione 2, cap. 24) vetat ne ipsi regulares in ecclesiis suorum ordinum contradicente episccope prædicare præsumant. In ecclesiis vero

D

ram uperiorum, etiam licentiam episcopi habere
præcipit, sine qua in ipsis ecclesiis non suorum or-
d num nullo modo prædicare possint, quam gratis
ab episcopis jubet concedi. Quoniam hujus synodi
decretis generales regularium, præsertim mendi-
cantium, ordines jurarunt obedientiam, prohibemus
quibuscunque concionatoribus etiam regularibus,
ne deinceps præsumant conciones habere per parc-
chias nostre diœ esis, nisi de expressa nostra licen-
tia, nec eos recipiant curati seu vicarii, vel permit-
tant loqui ad populum, nisi visa aut saltem cogni a
nostra licentia, nec iidem regalares in suis domil us
intra nostram diœcesim existentibus collocent con-
cionatorem nisi per nos approbatum, sub pœna ex-
communicationis, contumaciæ et perjurii contra
sanctum concilium Tridentinum. Eisdem vero præ-
cipimus ne sine nostra licentia audeant sibi locos
ullos aut terminos, tanquam quodam jure debitos,
vindicare, ac si in 56 episcopi potestate non sit
alios quos noverit magis idoneos eo mittere, nec
ipsis liceat stationem assignatam deserere, vel per-
mutare sine eadem nostra licentia, alioqui pro de-
sertione puniendi. Obtestamur autem illos in Domino
atque alios concionatores ut ita sua studia et vitam
componant quod diœcesi nostræ adjumento sint,
ædificationi, et ornamento, nec nos pudeat eos
mittere, ac tanquam domesticos aliis quibuscunque
anteponere. In urbibus et oppidis nostræ diœcesis,
in quibus conventus habent regulares, graviter con-
queruntur curati et vicarii nullas diebus Dominicis
et festivis conciones fieri, ac potius impe limenta,
dissidia, et scandala ab ipsis exhiberi, quam hum l-
lima pro modestia regularitatis subsidia. Expostu
lant quoque nobiscum rustici populi et cu ai se
totos annos transigere sine ulla concione, nisi forte
tumultuaria in messe et fructuum collectione. Pro-
pterea iterum obtestamur regulares in Domino, ne
snant ullos dies festos, præsertim in suis domibus,
sine peculiari sibi concionandi munere elabi, ut pa-
cem colant cum curatis per tot pontificum decreta
firmatam, atque intelligant ne quidem confessiones
audiendi in conventu sine episcopi licentia a co¡ -
cilio Tridentino (sess. 33, De ref., c. 15) sibi po-
testatem permitti, et omnia indulta ac privilegia a
quibuscunque ob enta, per Gregorium XII, domi-
num nostrum papam, novissime intra concessa a
concilio Tridentino et antiquis canonibus redigi,
quibus sine scelere non possunt reclamare. Horia-
mur ut lectioni, orationi et exhortationi potius in--
cumbant quam discordiis inter clerum et popul’m
serendis, ac Patrum suorum magis æmulentur reli-
giosam simplicitatem quam 57 inordinate ambu-
Tent. Quibus stationein dederimus, volumus in ea
ipsos concionari saltem semel in mense toto anno,
aut alium qui in ipsorum absentia vices suppleat
nobis præsentari, ut ad minus semel in mense verbo
Dei pascantur omnes nostræ parochie. Si defece-
rint, jubemus a curatis nobis significari, ut de aliis
provideamus, et eleemosynarum collationem impe-
iri. Ne autem seminantes spiritalia temporalibus
egeant, mandamus a curatis seu vicariis ad hospi-
candum invitari, et cun gaudio ac veneratione ex-
c'pi, nisi apud nobiles aut alios ditores parochos
maluerint hospitari; tantum prohibemus tabernas
publicas ingredi. In Adventu vero et Quadragesima
civitas tota, vel parochia, si unica sit, provideat
ipsis de victu et hospitio, præsertim si fieri potest
apud aliquem de ecclesiasticis, qui a prædicatorum
alimentis non debent esse immunes ne cum aliis
contribuant, sed potius suo exemplo alios incitare.
Statuimus præterea quemque conventum in suis
terminis omnibus Dominicis anni in pronao com-
mendari. Declaramus etiam de hospitiorum et le-
prosariarum fructibus atque aliarum administratio-
num quæ operibus pieta is attribuun.ur, juste ac
merito portionem impartiri mendicantium conven-

tibus, ac monendos a curatis decedentes ne ipsorum A in testamentis obliviscantur. Sicut autem in partem nostræ sollicitudinis atque omnium ecclesiasticorum subsidium vocantur, ita æquum est ab omnibus eos participes effici beneficiorum, quibus propter oflicium gaudemus. Porro quoniam dies mali sunt, rogamus ipsos ut in concionibus sint prudentes, stu deantque potius nostros exhortari 58 in doctrina sana quam contradictiones et hæreses revincere, præsertim ubi populus nulla laborat hæreticorum frequentia. Insectentur potius vitia ac depravationes morum popularium, et ad pœnitentiam atque emendationem magis lacrymas excutiant quam accendant furorem vel iracundiam ad seditionem. Denique de bis omnibus ad populum sermonem habeant quæ proposuimus in curatorum atque ipsius populi officio.

De provisione el reformatione breviariorum et aliorum librorum ecclesiasticorum pro diœcesi Ebroicensi.

Multorum de clero precibus, et querimoniis indueti, proposuimus Deo, nobis propitio, preces horarias pro laicis, breviaria et missalia pro presbyteris, et manualia pro nostræ diœcesis curatis diligentins visitare, ac de consilio piorum virorum reformare, atque iterum emendatiori et elegantiori impressioni mandare, præsertim cum eorum omnium jam fere ubique in nostra diœcesi laboretur penuria. Verum quia non ea est impressorum copia vel potentia quæ olim fuit, et in una impressione numerum librorum excudi debet, qui ad multos annos sufficiat, tantum negotium expediri nequit sine maximis sumptibus, quos impendere nec ipsi impressores volunt nec possunt, nec nos ipsi sumus satis potentes. Idcirco de prudentum hominum consilio, rationem inivimus qua huic oneri aliqua in parte satisfiat, ut singuli abbates, priores, curati, ac presbyteri cujuscunque professionis, et ecclesiarum æditui conferant nobiscum, singuli pro modo suarum facultatum et necessitate 59 librorum illorum, vel plura vel unicum aureum, vel minus aureo, et deponant apud deputatos ab hac synodo ad nobiscum urgendum istud negotium; quo peracto, de pretio librorum quos quisque pro sua necessitate accipiet, tantum diminuetur quantum antea contulerit. Quocirca a decanis de hoc nostro statuto moneri jubemus omnes prædictos, et scripto mandare quantum quisque obtulerit, ut a deputatis judicetur an summa pecuniæ quanta opus est convenire possit. Ne autem collata pecunia depereat, uni vel pluribus fidelibus qui sint Soivendo de consensu omnium deputatorum committetur custodienda.

De decanis ruralibus.

Ego N. aecanus de N. juro per Deum vivum et hæc sancta Evangelia quod amodo in antea quidquid novi, aut audivi, aut postmodum inquisiturus sum quod contra voluntatem Dei, aut rectam Christianiialem in decanatu mihi commisso factum sit aut facium erit, si in diebus meis evenerit, et ad cognitionem 60 meam pervenerit, aut indicatum mihi fuerit, synodalem causam esse et ad ministerium domini met episcopi pertinere; quod nec propter amorem, nec propler timorem, nec propter pretium, nec propter parentelam, ullatenus celabo prædicto domino meo episcopo aut ejus misso, cui hoc inquirere jusserit, aut ejus officiariis. Sic me Deus adjuvet et hæc sancta Dei Evangelia.

PRIVILEGIUM URBANI PAPÆ, QUOD EPISCOPUS EBROICEN

SIS POSSIT COMPELLERE SUBDITOS SUOS AD ORDINES
ET RESIDENTIAM.

URBANUS episcopus, servus servorum Dei, veneraB bili fratri episcopo Ebroicensi salutem et apostolicam benedictionem.

C

Ne autem frustra lex et statutum detur, si nemo sit qui observet, vel observari in nostra absentia procuret, præcipimus decanis ut, tanquam ex alta specula, prospiciant in omnes, ac fideliter deferant delinquentes et contumaces; in quem finem damus ipsis potestatem citandi quoscunque sine alio man- D dato speciali, et prohibemus ne conniveant, vel cum ullo pretio interposito transigant sub pœna erga nos perfidiæ, et perjurii in Deum contra juramentum. Quod omnibus synodis volumus ab illis in nostris manibus fieri et renovari, cujus hæc est forma ex sanctis canonibus sumpta.

Significasti nobis quod nonnulli decani rurales et ecclesiarum rectores tuæ diocesis sacros ordines suscipere, et in decanatibus et ecclesiis suis, prout eorum cura requiri, personalem residentiam facere et prætextu quarumdam indulgentiarum per quas eis a sede apostolica dicitur esse concessum, ut non teneantur nec compelli valeant ad prædicta, necnon exercere officia ad quæ tenentur decanatuum et ecclesiarum earumdem ratione ad mandatum tuum recusant, propter quod prædicti decavatus et eccle siæ debitis obsequiis defraudantur. Nos igitur tuis supplicationibus inclinati compellendi eosdem decanos et rectores monitione præmissa per subtractionem proventuum dictorum decanatuum et ecclesiarum, ad suscipiendum sacros ordines statutis temporibus, et ad residendum in eisdem decanatibus et Ecclesiis personaliter et ad exercenda prædicta officia ut tenentur; indulgentiis 61 hujusmodi, et quibuslibet litteris apostolicis veritati et justitiæ præjudicantibus nequaquam obstantibus; ac demum si protervitas eorum exegerit ipsis in hujusmodi contumacia manentibus per terminum, privandi eos dicus decanatibus et ecclesiis, et conferendi eos, prout ad te spectat, personis idoneis, quæ in eisdem decanatibus et ecclesiis, in ordinibus quos eorum cura requirit, velint et valeant deservire. Nechon contradictores per censuram ecclesiasticam, appellatione postposita, compescendi, illis duntaxat exceptis qui nostris aut fratrum nostrorum immorantur obsequiis, fraternitati tuæ plenam et liberam concedimus auctoritate præsentium facultatem.

Datum apud Erbem Veterem, v Idus Octobris, pontificatus no tri anno 111.

LITTERE GREGORII PAPE X SUPER EODEM. GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, venerabili fratri episcopo Ebroicensi salutem et aposto

licam benedictionem.

Insinuasti nobis quod nonnulli decani, etc. (ut supra.)

Datum apud Urbem Veterem, 11 Kalendas Septembris, pontificatus nostri anno 1.

Cérémonies qui s'observent en l'église cathédrale de Rouen en présence de Mgr

l'Archevêque.

(Ex registro capitali Rotomagensis.)

Du mardi 6 jour d'avril 1632, le chapitre étant assemblé per juramentum et aomos.

Les articles dressez en la chambre des comptes pour les ceremonies qui sont à observer présence de Mr l'archevêque officiant, ou present à l'office, ont été placitez ce jourd'hui 62 en chapitre, et ordonné qu'ils seront observez et gardez de point en point, et enregistrez comme il s'ensuit.

S'il est dimanche, et que ledit seigneur soit present A à l'aspersion de l'eau bénite, en la place où il se sied lorsqu'il n'est pas triple, aprés que celui de Mrs qui fera l'office aura fait l'aspersion en la croix, et en pas

sant donné de l'eau bénite aux diacre et soûdiacre suivant la coûtume, il descendra: étant devant ledit seigneur, aprés lui avoir fait une profonde reverence, et baisé le vipillon ou aspersoir, lui presentera afin de prendre lui-même l'eau benite et en asperger l'officiant, lequel par aprés poursuit l'aspersion suivant la coutume. Mais si ledit seigneur était en la chaire ou proche de l'autel, il semble que l'officiant lui doit presenter l'eau benite avant que d'en distribuer aux diacre et soúdiacre, parce que en ce cas il n'y a aucune messeance, comme il y auroit si du bas du choeur on retournout vers lauy tel ausdits diacre, et soudiacre, pour puis aprés recommencer l'aspersion à ceux de Mrs qui seront proche dudit seigneur.

Dés que les ministres et officians, ou autres personnes de l'eglise passeront pardevant ledit seigneur, B ils le salueront avec l'honneur et la bienseance requise en sa qualité à leur ordre, observant toujours une difference entre cette salutation et l'adoration, ou reverence due au saint sacrement.

Lorsque les ministres, et l'officiant sera entré au chœur, ledit seigneur montera à l'autel pour la confession, aprés laquelle il fera la benediction de l encens qui lui sera presenté par le diacre dedans la navette, l'enfant tenant devant lui l'encensoir ouvert, el ladie benediction faite il retournera en sa place.

Le soúdiacre montant au jubé ou pulpître pour dire PEpitre, et d'icelui retournant à l'autel, se contentera 63 de faire la reverence audit seigneur en passant et repassant par devant lui, suivant l'ancien usage de cette eglise, sans lui poser ni le livre des epîtres devant lui, ni lui baiser ia main ni l'anneau.

Lorsque les ministres seront arrivez devant ledit seigneur, allans au pulpître ou jubé pour l'évangile, le soudiacre prendra l'encens de l'enfant qu'il presentera audit seigneur pour en faire la benediction en le meitant en l'encensoir, qui lui sera presenté par son aumonier, qui à cette fin l'aura pris des mains de l'enfant, et en aprés le diacre lui demandera la bene"diction par une profonde inclination pour annoncer L'evangile, laquelle reçue, presentera à baiser audit seigneur le crucifix qui est au livre des évangiles, disant: Adoramus te, Christe, etc.

L'Evangile annoncé lesdits ministres retourneront à l'autel, où étant le diacre encensera le prêtre, et le soudiacre lui presentera à buiser le texte de l'evangile, puis retournans vers led. seigneur il sera encensé par le diacre, et le soudiacre lui presentera le livre ou

text de l'evangile pour le baiser. En toutes lesquelles actions lesdits ministres ne doivent baiser ni la main, ni l'anneau dud. seigneur, pour être chose non usitée en cette eglise, et que ledit seigneur n'est en office.

La benediction de l'eau pour le calice et de l'encens pour l'oblation sera faite par le prêtre qui fait le sacrifice.

Après l'ile missa est ledit seigneur donnera la benediction pontificale à l'ordinaire.

Lorsque ledit seigneur fera l'office aux rêpres, il sortira de la sacristie revéiu de ses habits pontificaux, accompagné d'un de messieurs les dignitez pour lui servir de prêtre assistant, ayant à ses côt z deux chopelains pour soulever les deux côtez de sa chappe : ses croix et crosse seront portées devant lui par dux autres chapelains, et un autre sera reservé pour tenir son mitre en tems, lesquels tous seront revétus de chappes.

Elant entré en sa chaire il fera les prières accoût umées, 64 puis il commencera les vêpres chantant : Deus, in adjutorium, et continuera à dire le chapire, et l'antienne de Magnificat lui sera annoncée par le chapier usant du moi de monsieur en lui baillant ladite antienne.

Durant que l'antienne sera poursuivie par le chœur, le prêtre assistant lui presentera la navette avec l'encens, et lui bai era la main ou l'anneau, et cette benediction fate il partira de sa chaire pour se trouver à l'autel lorsque l'on commencera le Mg ificat, jour donner le tems aux deux chanoines officians de porter l'encens en la chapelle Notre-Dame.

Etant arrivé à l'autel le prêtre assistant lui presɛntera l'encensoir en lui baisant la main ou son anneau, ce qu'il reiterera aussi en reprenant d'encensoir,

L'encensement de l'autel achevé, il retournera en sa chaire, et cependant lesdits deux susdits chanoines encenseront les tombe ou sepultures des rois et l'autel de la chapelle de Notre-Dame, é ant retournez au chœur ils encenseront ledit seigneur, et monsieur le doyen si faire se doit, le surplus étant continué suivant l'usage de cette église.

Aprés que le Magnificat et l'antienne seront finies avec la neume, il chantera Dominus vobiscum et l'oraison avec sa clause finale, et repetera à la fin Dominus vobiscum. Si il y a plusieurs oraisons à cause des memoires ou de la sation de l'invio ata, il repetera derechef Domiaus vobiscum à la fin de la derniere oraison, et le Deo gratias étant chanté il donnera la benediction pontificale au peuple, soit en sa chaire s'il n'y a point de station, où en la nef s'il y a station. Fail les jours et an que dessus.

Sigué, L. PATRY.

JOANNIS CHARTA

Qua prioratus S. Victoris in Caletis evehitur ad abbatias.

(Anno 1074.)

(Gall. Christ., Instrum. tom, XI, pag. 15, ex Pommerario, Concil. Rotomag., p. 97.)

JOANNES, Dei gratia Rotomagensis episcopus, uni- D quodam concilio congregato in urbe Rotomagensi versis Christi fidelibus salutem, gratiam ct benedictionem.

Notum sit omnibus, modernis et futuris, quod petitio Rogerii de Mortuo mari et uxoris ejus Advitæ ad nos venit, ad dominum Guillelmum regem Anglorum et ad me, sedentes et tractantes de negotiis ecclesiasticis et sæcularibus cum episcopis in

ut domnum Nicolaum abbatem S. Audoeni Rotomagensis, cognatum nostrum, obnoxie conv. niremus, quatenus pro amore Dei et nostri abbatiam fieri dimitteret de quodam prioratu de ecclesia S. Victoris in Caux, in qua habitabant monachi S. Audoeni, quæ dicitur ad S. Victorem, et quam ecclesiam quidam presbyter nomine Tormer, de cujus

jure erat, ecclesiæ S. Audoeni assensu Guillelmi A præsentia hoc factum fuit, auctoritate domini papæ,

tunc ducis Normannorum, et Malgerii archiepiscopi Rotomagensis, et Rogerii de Mortuo Mari, in cujus feodo erat, pro salute animæ suæ dederat in cicemosynam; et in ecclesia S. Audoeni monachus effectus fuerat cum quodam nutritio suo nomine Gilberto. Et præfatus Rogerius concessit ut tantum reditum augeret ecclesiæ S. Victoris et ecclesiæ S. Audoeni, ut honorifice ibi Deo monachi servire possent, et eis digne sufficeret, et quale dominium habuerat antea ecclesia S. Audoeni in prioratu, tale postea in abbatia æternaliter possideret. Cum vero prædictus abbas Nicolaus assensu capituli sui, et rogatu nostro, et amore Rogerii et uxoris suæ, hæc concessisset, Radulphum quemdam monachum suum ibi abbatem præficiens ad supra dictum locum constituendum misit, et cum eo de monachis suis S. Audoeni, Fulbertum, Gislebertum Fauvetel, Hubertum Treton et Guillelmum, tali tamen conditione quod dominium suum S. Audoeno in domo S. Victoris nullo modo minueretur, sed ibi poneret abbatem alio defuncto, sicut priorem ponere solebat, salva dignitate S. Audoeni. Hoc enim constitutum est inter nos ratum et firmum esse in perpetuum, cujus rei testes sumus ex utraque parte. Si enim in disponendo abbate monachi vel laici rebelles ecclesiæ S. Audoeni fuerint, statuimus et firmiter præcipimus Guillelmus rex, et ego Rotomagensis archiepiscopus et Rotgerus de Mortuo Mari, in quorum

B

Gregorii et regia potestate, omnibus hæredibus et successoribus nostris, ut abbas S. Audoeni accipiat ecclesiam prioratus sui S. Victoris cum omnibus appenditiis suis tunc ibi inventis, in ecclesiis, in decimis, et aliis substantiis, et ponat priorem in ecclesia illa sicut antea solebat, ne ecclesia S. Audoeni pro liberalitate sua detrimentum patiatur fraude et dolo, quam antecessores nostri pro salite animarum suarum fundaverunt. Hanc conventionem. auctoritate nostra ab abbate Nicolao et Rogero de Moriuo Mari concessam coram rege, ratam esse statuimus, et præsentis scripti privilegio, et sigilli nostri auctoritate confirmavimus, et prohibuimus ego Joannes Rotomagensis archiepiscopus sub anathemate, ne quis alterius clericus vel laicus audeat hoc infringere presentibus istis episcopis, et mecum excommunicantibus. Gisleberto Ebroicensi episcopo, Odone Bajocensi, Hugone Lexoviensi, Roberto Sagiensi, quorum anathemate oinnes fractores hujus operis confodiantur. Præfatus autem rex Anglorum Guillelmus prohibuit sub foris factura xx unciarum auri reddendarum duci Normanniæ, et xx librarum Rotomagensi archiepiscopo, ne ab aliquo infringatur testibus prædictis episcopis, et Fulberto archidiacono et Rogero de Mortuo Mari, in quorum præsentia hoc factum fuit anno ab Incarnatione Domini 1074.

CHARTA

De jure institutionis, destitutionis, procurationis, correctionis, etc., quod episcopus Abrincarum plene retinuit in monasterium S. Michaelis, abbatem et XII canonicos.

(Anno 1061.)

(PETIT, Theodori Pœnitentiale, II, 664, ex Libro Pontificali Ecclesiæ Abrincarum. }

Anno ab Incarnatione Domini 1061, Ranulfus, C in Purificatione sanctæ Mariæ, unum scilicet alba abbas Montis S. Michaelis, vir cautus in regimine tam cleri et populi, quam monachalis ordinis, conveni Joannem venerabilem Abrincarum pontificem super quibusdam gravaminibus, quæ fiebant a minis episcopalibus frequentissime super cierum et populum Montis. Cogebantur venire Abrincas, ad respondendum de quacunque accusatione contra Christianitatem, nec excusare poterat eos mare insurgens, nec Britonum insidiæ, quia præveniri poterant, et ita sæpe in forifacta et emendationes episcopales incidebant, et sæpe juramentis fatigabantur. Propter prædicta sibi habenda in Monte obtulit abbas episcopo D de suo competenter per singulos annos unam vestem, quæ tam nobilem et tam sublimem personam deceret cum gratia recipere, et abbatem Montis honorifice dare; et tres libras incensi, et tres libras piperis, et sex tabulas ceræ de 1x ponderibus, et tres cercos PATROL. CXLVII.

ceræ unius ponderis, ad manus episcopi, duos alterius ceræ unius ponderis ad decani et thesaurarii manus. Episcopus vero præfatus, ut erat animo et genere nobilis, petitioni abbatis annuit, et archi diaconum suum in Monte eum fecit: ita tamen ut quod bene non faceret, vel non posset, episcopus corrigeret Abrincis, et ccclesiastico judicio terminaret de conjugiis autem illicitis, si qui legales testes procederent, apud episcopum audirentur, et per sacramentum ipsorum lege dissolveretur, quod contra legcm præsumptum erat; de criminalibus culpis venirent ad judicium et sententiam episcopi pœnitentes, confessi, vel convicti coram suo archidiacono excommunicati ab episcopo ad ejus satis.. factionem et absolutionem venirent : jużicium ferri igniti et aquæ ferventis Abrincis portaretur, si clerici lapsi in culpam degradationis forte invenirentur,

9

« VorigeDoorgaan »