(Exod. xu, 10), scilicet illud quod sciri non poterit A eos ve scilicet angelorum et aliorum ordinum. Vos estis tantæ dignitatis, quod in curia regis cœlestis familiares estis, consilia cjus cognoscitis, unde dicit in Evangelio: Jam non dicam vos servos, sed amicos, quia servus nescit quid faciat dominus ejus. Vos autem dixi omicos, quia quæcunque audivi a Patre meo nota feci vobis (Joan. xv, 14). Vobis injungit præcepta sua ut aliis dicatis, et tantæ etiam familiaritatis cum Deo estis, quod ex consortio ejus et participatione di vocamini, unde per Psalmistam: Ego dixi: Dii estis (Psal. LXXXI, 6.); et ad Moysen ait: De eo quod ad juramentum deducendus est, applica eum ad eos, id est ad sacerdotes: sed quid valet honor iste, ista sublimitas, si eam vertitis in superbiam? Sciatis hoc omnes, fratres mei, quia si superbiatis, ipsa exaltatio erit vobis ruina, sicut scriptum est: Dejecisti 467 ed dum alievarentur (Psal. LXX11, 18). Non dixit : Dejecisti postquam allevati sunt, sed dum allevarentur, et dum temporali honore suffulti foras videntur surgere, intus cadunt; hinc iterum dicit: Deficien tes ut fumus deficiant (Psal. LXVII, 2). Fomus quippe, ascenden o deficit, et se dilatando evanescit, sicut est sublimatus dum superbit, quia unde ostenditur ut altus sit, inde agitur ut non sit; et iterum : Deus meus, pone illos ut rotam (Psal. LXXXI, 14). Rota quippe ex posteriori parte attollitur et in altioribus cadit Posteriora nobis sunt bona præsentis toi que relinquimus; anteriora antea sunt æterna el permanentia ad quæ vocan.ur, Paulo attestante qui ait: Quæ retro oblitus, in ea quæ sunt priora extendens me (Philip. m, 13). Peccator vero in prosperitate præsentium gloriatur, ex posterioribus elevatur, in anterioribus, id est in cœlestibus, corruit. Etiam alia sublimitas vobis a Deo concessa; permittit a vobis corpus Domini tractari, sanctificari, et de pane corpus suum stra benedictione fieri. Magna dignitas! magna potentia sed videte ne hæc potestas vertatur vobis in damnationem, qui si indigne tractatis, si indigne corpus Domini accipitis, rei corporis et sanguinis Domini eritis; sicut ait Apostolus: Quicunque manducaverit (1 Cor. 1, 27), etc. Prolet autem seipsum, etc. (Ibid., 28). Probatum jubet accipere Mundamini 468 qui fertis vast Domini (Isa. LI, 11). Itaque nalla luxuria, nulla immunditia sit in vobis. Legimus quod sacerdotes veteris legis quibus licitum erat habere uxores, in templo anno vicis sue habitare præcepti sunt, et ab uxoribus abstinere, quia scriptum est: Estote sancti, quia sanctus sum ego Dominus Deus vester (Levit. x1, 44). Quanto magis igitur hi sacerdotes ex die Ascensionis sure servare debent pudicitiam qui sacerdotium sine successione habent et assidue serviunt; et cum Apostolus dicat laic's: Abstinete vos ad tempus ut vacetis orationi (I Cor. VII, 5), multo magis sacerdotes, quibus orandi et saer ficandi juge officium est, debeat a luxuria jugiD ter abstinere. Venit quadam die David esuriens ad Achimelech sacerdotem, et ait : Da mihi aliquid cibi; at ille inquit: Non habeo panes laicos__ad manum, sed tantum sanctum panem; die mihi, Sant mundi pueri tui a mulieribus? Sunt ab heri et nu. diustertius, et fuerunt vasa puerorum sancta. Dedit ergo ei sacerdos sanctifica.um panem (I Reg. XXI 4-6). Si ergo sacerdos interrogavit utrum mundi erant a mulieribus in die al panem propositionis accipiendum, quid sacerdotes debent facere assidue propter corpus Domini accipiendum? Sed quia non vultis digne accipere, dicit Apostolus hæc incommoda contingere: idco inter vos sunt multi infirmi et imbecilles (1 Cor. xi, 30), etc. ltaque 469 mundo vase, mundo linteo corpus Domini tractare, ne de vilitate hospitii irascatur Dominus juste. De reliquiis etiam, fratres charissimi, providere vobis debetis, ut in maxima reverentia pignora sanctorum habeatis. Audite quid ait Grægorius, de quitate sua morietur, tu autem animam tuam liberasti SERMO IV. AD SACERDOTES. Labia sacerdotis custodiunt scientiam, et legem exquirunt ex ore ejus, quia angelus Domini exercituum est (Mal., 7). Audite, fratres charissimi, quantum thesaurum Dominus vobis commisit, et quanta dignitate nominis vos honoravit; thesaurum scientie vobis tradidit, 466 et hominem angelum vocavit; aft itaque Malachias [ms. Salomon] : Labia sacerdotis custodiunt scientiam; sed quia propter eum solum non sibi commendatur, sed ut aliis diffundatur, sicut ipse ait : Sapientia abscondita et thesaurus. absconditus, quæ utilitas in utrisque ? (Eccli. xx, 32.) Ideo adjunxit: Et legem exquirunt homines ex ore ejus. Et dignum est ex officio ejus' impositum ut alii ab eo verba Domini percipiant, quia angelus Domini exercituum est, id est, nuntius et missus Domini Sabaoth, id est exercituum, In A sequendo, sed dum persecutus est maxime servivit, præsumptione tractandi et videndi reliquias. Sed dicitis: Persecntionem patimur, bella toleramus, omnia perturbata videmus, non possumus gregem Domini custodire. Ecce mercenarii esse ap. paretis, qui veniente lupo fugitis. Audite quid admo net Dominus: Nolite mirari si odit vos mundus (1 Joan. 11, 13). Si mundus vos odit, scitote quia priorem me odio habuit. Non est servus major domino suo; si me persecuti sunt et vos persequentur. Si de mundo fuissetis, mundus quod suum erat diligeret (Joan. xv, 18-20). Quid ergo fratres exsequeremini [f. queremini ]? Nonne estis membra Chris.i qui non venit ministrari, sed ministrare, et dare animam suam pro ovibus suis? (Matth. xx, 28; Joan. x, 11.) Beati qui persecutionem patiuntur propter justitiam. Gaudete et exsultate quia merces vestra copiosa est in cœlis (Matth v, 10, 12). Nolite igitur de talibus omnino fut ait Gregorius) 471 conturbari, quia qui post BOS vixerint deteriora tempora videbunt, ita ut in comparatione sui temporis felices nos æstimient dies habuisse (65). Maxima corona est bonum esse inter malo. Audite quid Dominus ait ad Ezechielem: Fili hominis, increduli e subversores sunt tecum, et cum scorpionibus habitas (Ezech. 11, 6). Et Job ait: Frater fui draconum et socius struthionum (Job. xxx, 29); et Paulus: In medio nationis pravæ et perversa, inter quos lucetis, sicut luminaria in mundo (Philip 11, 15). Sed sunt quædam quæ oportet quanimiter tolerare, quædam vero quæ oportet mansuete corrigere, sicut Ecclesia ait in psalmo : Supra dorsum meum fabricaverunt peccatores (Psal. cxxvi, 3), in dorso quippe onera portantur. Supra dorsum meum fabricaverunt peccatores, quando eos quos corrigere non possumus patienter portamus. Ego Abel esse non suspicor qui Cain non habuerit. Boni, si sine malis fuerint, perfecti esse non possunt, quia minime purgantur; hoc est malus bono, quod fornax auro; hinc dicitur: Et major serviet minori (Rom. ix, 13). Esau nunquam servivit Jacob, nisi per(64) Ambrosiaster, non Ambrosius in c. 1, ad Rom. AD SACERDOTES. Qui descendunt mare in navibus facientes o eranc nem in aquis multis; ipsi videruni opera Domini et mirabilia ejus in profundo. Dixit, et stetit spiritus procellæ, et exaltati sunt fluctus ejus. Ascendunt usque ad cœlos et descendunt usque ad abyssos, anima eorum in malis tabescit. Turbati sunt et moti sunt sicut ebrius, et omnis sapientia eorum devorata est (Psal. cvi, 23-27). Conqueritur Dominus per David, fratres charissimi, de nobis sacerdotibus quibus gubernacului Ecclesiæ suæ commisit, et opera et consilia sua revelavit, quoniam navem suam male gubernamus, nec in die serenitatis, nec in die procellæ discreti sumus. Ait enim Sacerdotes qui descendunt ab altitudine contemplationis suæ ad mare, id est, ad pericula hujus mundi toleranda, positi in navibus, id est, in Ecclesiis regendis ordinati; qui enim curam regiminis assumit populis Dei condescendit, et mare ingreditur, quia Ecclesia Dei multis fluctibus tribulationum circumvallatur; et quare descendant subjungit, facientes, id est, ad hoc 474 ut faciant operationem in aquis multis, id est in populis multis; unde Joannes: Aquæ muliæ, po-, puli muli (Apoc. XVII, 15). Operari debent quia operarii vocantur, juxta illud: Messis quidem multa, operarii vero pauci (Matth. 1x, 37; Luc. x, 2). Operari debent quia nomine increpationis vitia debent a mentibus hominum exstirpare, et grana virtutum seminare; operari debent in aquis multis, quia retibus præceptorum Domini homines de profundo hujus sæculi eripiendo piscari, unde Dominus Peo et Andreæ Faciam vos fieri piscatores hominum (Matth. iv, 19); et ut possiat et sciant sapienter operari revelavit eis Dominus Scripturas, ait enim : Ipsi viderunt opera Domini. Ipsi viderunt in Scripturis opera Domini, quomodo omnia creavit, quoniodo homines redimendo recreavit, et cætera innumera bilia opera ejus, viderunt etiam mirabilia ejus, id est, (65) Ita fere Bernardus in epist. 25 ad Hugonem Rotom. archiep. B deratam pœnitentiam negligen!a paril. De immo- my steria dcculta Dei, sicu: est sacramentum Dominici A D (Tol. v, c. 5). De incuria vero et negligentia officii A viventis et volatile super terram sub firmamento cœli. vestri multoties admonui vos ut lectioni vacaretis, et quid facitis [/. facere], quid prædicare debetis addisceretis. In Aureliano concilio de illis dicitur Sacerdotes qui non sapiunt adimplere ministerium suum, nec discere juxta præcepta suorum episcoporum pro viribus satagunt, vel contemptores canonum existunt, ab officio propr o submovendi sunt, quousque emendata hæc pleniter habeant; ignorantia enim Scripturarum errant et errare populum Dei faciunt, et maledictionem, quam dixit Moyses, incurrunt; ait enim: Maledictus qui errare facit cacum in itinere (Deut. xxvi, 18). De diminutione etiam titulorum vestrorum sæpius præcepi ne aliquis minueret vel minui permitteret; super hujusmodi culpa talis invenitur in canonibus sententia: 481 Quicunque presbyter de jure tituli sui quolibet modo aurum, argentum, gemmas, vestes, vel aliqua alia mobilia ad ornamenta divina data in perpetuum alienare tentaverit, alienator et venditor honoris sui amissione mulctetur. Quid dicerem vobis per singula in multis oportet vos vigilare, quia estis oculus Ecclesiæ: admonere populum Dei ut a vitiis abstineant, publice peccatores arguere, ad pœnitentiam invitare, pœnitentem in spiritu Tenitatis tractare, omnes etiam qui, non confirmati, ut ad confirmationem veniant submonere, quia aliter non sunt perfecti adhuc; baptismus enim datus est ad remissionem peccatorum, in populos manus, ad dationem virtutuin. Deus autem, cujus vicarii estis, qui dedit vobis judicium quod faceretis in mundo confirmari in cœlis, ipse vos regat et confirniet in officio commisso, ut gregem commissum vel subditum offerre possitis venienti Christo. Qui vivit el regnat per omnia, etc. SERMO VI. DE SACERDOTE. Feeù Deus duo magna luminaria, luminare majus ut præesset diei, luminare minus ut præessel nocti, et stellas, et posuit eas in firmamento cœli ut iucerent super terram et præessent diei ac nocti, et dividerent lucem et tenebras. Dixit etiam Dominus: Producant aquæ 482 reptile animæ viventis et volatile super terram sub firmamento cœli (Gen. 1, 46-20). Sic voluit Deus, fratres charissimi, facere creaturas mundi, ut initio creatoris aliquid nobis significet mysterii. Videamus quid in luminaribus, quid in die et nocte, quid in firmamento, quid in terra nobis præfiguratum est, et imitemur si quid in eis nobis imitandum est; ad nos enim, fratres, pertinet hæc figura, quia nos sumus illa firmamenti luminaria. Quid firmamentum, nisi Scriptura super quam firmata est Ecclesia? Quid luminaria firmamenti, nisi pastores Ecclesiæ qui eam illuminant exponendo aliis? Cum Evangelium exponitis, quid aliud facitis, nisi firmamentum cœli, id est, Scripturam dilucidatis? Et duo sunt luminaria, id est, majus et minus, videlicet sapientiores et minus sapientes; dies iterum significant sapientes, et nox insipientes. Præest majus lumen diei, quia sapientiores doctores magis Capaces instruunt. Quid Augustinus, nisi sol in Ecclesia? quibus loquitur, nisi sapientibus? Vos autem, sacerdotes minus scientes, minus lumen estis, Vos præestis nocti, quia laicis præestis qui ignari Sunt Scripturæ, et in tenebris ignorantiæ versantur, Sed quodcunque lumen estis, lumen estis tamen. Vos estis lux mundi (Math. v, 14); vos in medio natonis prava 483 el perverso luceatis quasi lumina ia (Philip. 11, 15). Caeteri clerici qui prælationes super populum Dei non habent stellae dicuntur, qui quamvis non possint doctrina, tamen et opere lucent super terram, id est, super Ecclesiam. Luminaria dividunt lucem ac tenebras, quia capacitatem singulorum prædicatores discernunt, ut carnalibus humilia, spiritualibus profunda prædicent. Sequitur: Dixit etiam Deus Producant aquæ reptile animæ PATROL. CXLVII. B D Cum pastores Ecclesiæ præfigurasset, sequenti die officiorum suorum demonstravit [Hic. f. add. debitum], creavit enim pisces et aves de aquis; per aquas baptismus intelligitur; pisces et aves, duo genera fidelium baptismate regeneratorum designantur; alii enim sunt amantes sæcularia, et lata hujus nundi itinera sectantes, qui pisces dicuntur, de quibus David: Volucres cœli et fisces maris, qui perambulant semitas maris (Psal. vin, 8). Mare est men fus, semitæ maris sunt lata itinera hujus mundi; ali sunt volucres, id est, ad cœlestia voiantes pennis virtutum. De utroque genere hominum inveniuntur in sacramentis baptismatis regenerati, unde pisces et aves sunt de aquis creati. Vobis, fratres, regenerationis officium commissum est, vos filios Deo generatis. In hac generatione Spiritus sanctus Pater est, et aqua mater; 484 unde ait Nicodemo Dominus: Nisi quis renatus fuerit ex aqua et Spiritu Sancto, non potest introire in regnum Dei (Joan. m, 5). Prima generatio ex carnali patre carnales facit, secunda ex Spiritu spiritales reddit, unde ait Nicodemo : Quod natum est ex carne caro est: quod natum est ex spiritu spiritus est (Ibid. 6), id est, ex carne carnales, et ex spiritu fiunt spirituales. Sicut nascuntur carnsliter homines ut intrent in mundum, sic nascuntur spiritualiter ut intrent in cœlum; unde ait: quia aliter non polest introire in regnum Dei. Vos autem estis ministri hujus introitus, vos facitis filios diaboli filios Dei. Ecce porta cœli vobis tradita est, dum aqua baptismatis vobis commissa est; sed cavete ne sitis similes aqua baptismatis; aqua abluit peccata, et postea descendit in loca fetida. Pravus sacerdos similiter homines per officium salvat, per pravitatem meruit ut in infernum corruat. Præterea vobis, fratres, claves regni cœlorum traditæ sunt; vobis enim dicitur, dum apostolis dici.ur : Quacunque ligaveritis super terram erunt ligata et in cœlo, c! quæ solveritis super terram erunt scluta et in cœlo (Maith. xvi, 18). Duæ sunt claves, altera claudendi, altera aperiendi; potestas enim ligandi est una clavis, et altera po estas solvendi. Una pœnitentibus aperit, altera obstinatis aditum toit. Sed timendumi est ne vos qui 485 janitores estis cæli, cum alios intromiseritis, vos ipsi intrare non possitis; non est ollicium ex merito, nec meritum ex officio. Multi intrant qui non habent claves, et multi habent claves qui non intrant. Proh dolor! oves intrant, et pastores ejiciuntur. Dominus autem cum vendentes et ementes ejecisset de templo, accesscrunt ad eum cæci et claudi, et sanavit eos (Matth. XX1). Quia indignos sacerdotes de domo sua ejecit, cæcos vero in scientia et clandos in operatione, id est, peccatores plerosque Dei legis ignaros accedentes per pœnitentiam in templo recipit et sanat, dum plerumque laics simplices inter! a inspiratione convertit, et sapientes liberatos excæcari permittit. Et cum deberent esse oculi columbarum, efliciuntur oculi corvorum. Dicit Christus Ecclesiæ in Canticis: Oculi tui columbarum (Canı. iv, 1). Qui sunt oculi Ecclesia, nisi pastores? Oculi sunt qui providere inferioribus debent, columbæ comparantur, quia simplices et innocentes deLeut esse. Hi sunt illi de quibus dictum est : Qui sunt isti qui ut nubes volant, et quasi columbæ ad fenestras suas? (Isa. LX, 8.) Vos enim nubes estis, qui alios compluere debetis; vos volare debetis ad coelestia, ut viam ostendatis exemplo quam prædicatis verbo; et quamvis in alto sitis, quasi columbæ speculari, ne 486 accipiter veniat, debetis. Fenestrae vero sunt Scripturæ per quas Deum videtis, per quas ovibus providetis. Vos estis lux, et oculus, et sal. Lux, ut luceatis, unde: Luceat lux vestra coram hominibus (Matth. v, 16). Oculus, ut provideatis, unde ad Ezechielem dictum est: Speculatorem dedi te domui Israel (Ezech. m, 17). Sal, ut condiatis prædicationem 8 vestram, ut vermes peccatorum exstinguatis. Hæc A tria vobis necessaria sunt, lux bone operationis, oculus bonæ discretionis, sal prædicationis et correptionis. De illis qui bene prædicant et male faciunt ait Dominus: Que dicunt facile, sed tamen opera eorum nolite facere; dicunt enim et non faciunt (Matth. XXII, 3), isti sunt etenim lux. Sunt alii qui oculo discretionis carent, qui non discernunt peccata et pœnitentias, qui ligatione, qui absolutione digni habeantur, de quibus Dominus per Ezechielem : Sacerdotes mei contempserunt legem meam, et polluerunt sanctuaria mea; inter sanctum et profanum non habuerunt distantiam, et inter pollutum et mundum non intellexerunt (Ezech. xxn, 26). Sunt iterum alii qui nesciunt prædicare, de quibus dictum est: Canes muti non valentes, vel nescientes latrare, (Isa. LVI, 10). Si oculum discretionis non habet, indigne solvit et ligat. Si non est sal, canis est circa gregem Domini, sed lupum latratu prædicationis non fugat. Si 487 non est lux, alios introducit, sed non intrat. Hæc ergo ita, fratres, vobis simul necessaria sunt; B si unum eorum deest, gregem Domini periculose servatis, quia si non estis lux, cum periculo corpus Domini tractatis, et officio vestro indigni estis. Si oculo discretionis caretis, tunc cæcus cæcum ducet, et ambo in foveam cadent (Matth. xv, 14). Si salem prædicationis non habetis, tunc jejunus populus Domini erit et deficiet in via, quod valde vobis periculosum est, cum Dominus dicat: Nolo eos dimittere jejunos ne deficiant in via (ibid., v. 32). Considerate ergo onus vestrum, clamat vobis propheta Osee: Audite hoc, sacerdotes, et attendite, domus Israel, quia vobis judicium est (Ose. v, 1); et unde judicium exspectent, supponit: Quoniam laqueus facti estis Sion, et rete expansum (ibid.); quasi diceret: Vos qui alios expedire debetis, malo exemplo vestro alios illaqueatis. Pensate igitur quid estis? videtis ad quod ministerium in domo Dei ordinati estis. Vobis tradidit Deus pecuniam suam dum redeat, dicens: Negotiamini dum venio (Luc. xix, 13). Deus autem qui dixit: Ego sum pastor bonus (Joan. x, 11), pastores suos et greges suos conservet, ut eos in cœlestem Jerusalem, ubi pax, et gaudium, et vita, perducat. Qui vivit et regnat, elc. DE EXPOSITIONE BAPTISMATIS ET EUCHARISTIÆ. Ex eodem ms. codice Bigotiano.) 488 Sciendum est denique quod Augustinus, Ambrosius, Gregorius, Isidorus, Hilarius, Maximianus, Innocentius, Gelasius firmiter credunt et diffiniunt quod baptisma, et eucharistia, et chrisma nec per bonos sacerdotes augentur, nec per malos minuuntur. Beatus vero Hieronymus sacerdotes ad sanctam et mundam vitam provocans, eadem fide, licet aliis verbis, ut quibusdam videtur, in Expositione duodecim prophetarum dicit quod vita eucharistiam et non verba faciunt; quod cum maxima concordia cæterorum sanctorum Patrum accipiendum et pie resolvendum est. Deus enim omnipotens per fidem et solemnia verba sacerdotis, licet peccator sit, substantiam panis et vini vertit in veram substantiam carnis et sanguinis Domini nostri Jesu Christi. Sed si sacer dos mundus, et castus et pius est, in hoc facit encharistiam ut per vitam bonam et orationes suas prosit in salutem ipsam eucharistiam conficienti et accipienti, quæ per se plena et perfecta est, id est, ex Deo omnipotente; id est, et verbis, et fide sacerdotis, et fide astantium corpus et sanguis Domini nostri Jesu Christi est; sacramentum enim Dominicom per se sanctum et verum est solemnibus verbis et fide, sicut dictum est. Sed si sacerdos bonis operibus exsequitur quod credit et tractal, facit eucharistiam sibi et accipientibus prodesse in salutem. Accedit enim verbum divinum, et facit sacrainentum (AUGUST., tract 80 in Joan.), facit (inquam) id est, obtinet apud Deum vita bona, vita conficientium ut eis accipientibus prosit. APPENDIX AD ACTA VETERA. SYNODALES CONSTITUTIONES Per reverendum in Christo Patrem, et D. dominum Ludovicum de Canossa, Dei et sanctæ sedis apostolicæ gratia Bajocensem episcopum, editæ et publicatæ in ejus synodo æstivali Bajocis solemniter celebrata anno Domini millesimo quingentesimo decimo octavo, die 13 mensis Aprilis post Pascha. Quæ anno Domini millesimo quingentesimo decimo C quinto, mensis vero Aprilis die decima septima, per bone memoriæ prædecessorem nostrum immediatum in æstivali.synodo promulgata fuerunt statuta lenoris sequentis. 1. Prædecessorum nostrorum vestigiis inhærendo statuimus et ordinamus quatenus viri ecclesiastici nostræ Bajocensis diœcesis, sub pœna emendæ arbitrariæ, cum habitibus decentibus, nimia longitu dine vel brevitudine minime notatis, sed honestis et suo statui congruis et decentibus, tam in ecclesiis quam extra, uti habeant, debita tonsura muniti, comam nullatenus nutrientes, sed auribus patentibus incedant. II. Item quod sæcularibus negotiis contra statum ecclesiasticum nullo modo se immisceant; nec quovis 2 modo mercantias publice faciant causa lucri emendo vel vendendo, nec conductores seu locato res, arrendatores, seu affirmatores terrarum maxime laicis spectantium aut ipsorum in suis dominiis et curiis sæcularibus procuratores existant, seu receptores, et maxime beneficiati, et qui habent curam animarum. Quibus præcipimus residentiam facere in locis suorum beneficiorum, ut infra dicetur. Nec in dicis aut subsidiis regis rotulos dictando, scribendo, receptas faciendo, seu alias quovis modo se intromittere audeant. III. Item, quod mulieres, de quibus aliqua possit oriri suspicio, cum scandalo in suis mansionibus non teneant, nec filios forsan ex illicito coitu procreatos in ecclesiis vel officiis divinis sibi ministrare permittant. IV. Insuper caveant sub pœna arbitraria ne quovis modo insolentiam aut tumultum, seu scandalum facere audeant in servitiis defunctorum; nec ad illa se ingerant, aut compareant causa celebrandi missas |