zomtyds gefchied, dat eerft een gedeelte van de muur tot een zekere hoogte werd opgemetzeld, om dan naderhand het lager gedeelte mede te voltooijen ; maar gelyk opmetzelende, kan men de eenparige vermindering alleen waarnemen, die evenredig moet zyn met de hoogte en dikte van de muur. Die vermindering is in groote muuren een vyfde of zesde van de hoogte

GEBREKEN der Beenen. Dezelve komen gemeenelyk uit zwakheid voort, waar toe men dit hulp of geneesmiddel gebruikt; Doopt een doek die zes of zevenmaal dubbeld gevouwen is, in water waarin tien of twaalf uuren lang, eenig colcothar (het droog overblyffel van de gedifteleerde berg-ftoffen) te trekken heeft geleegen; fchut de pot of fles, daar dit water in is wel om, voor dat gy het gebruikt, en flaat die doornatte doek om de beenen. Wanneer men hier van gebruik maakt, om de zwakte der beenen van de kinderen te herstellen, legt men compreffen, in dit water nat gemaakt, niet alleen op de beenen en kniën, maar ook op de lendenen en nieren: de kragt van dit water zal de beeǹen versterken, en de kinderen fpoedig doen lopen. Dit water is ook goed' tegen de verzameling der kwade vogten op de kniën en andere deelen, welke het gebruik daar van beletten; als de gal gezwellen, St. Anthonies vuur, kneuzingen, branding, uitzakking van het fondament of van de lyfmoeder, zo de banden niet verbroken zyn.

Ander Geneesmiddel. Neem de bladen van 'hadik of wilde vlier, marjolyn en faly, van ieder even veel, ftamt het en perft 'er het fap uit; doe dit in een fles en fluit ze wel digt toe met deeg van roggenmeel, zelfs moet men die fles geheel met dat deeg omkleden; zet ze dan in den warmen oven, de fles zo lang daar in latende ftaan als 'er tyd nodig is om een groot brood wel door te bakken. Neem dan. de fies uit den oven, laat ze koud worden, doet het

deeg

decg daar af, fla de fles aan ftukken, en neem daar uit de ftoffe welke gy'er in vinden zult, die dik en een foort van balfem zal wezen; doe die balsem finelten met de merg uit een kalfs-fchinkel, van ieder even veel, en wryft de beenen en dyen dikmaals daar mede. Dit geneesmiddel is zo wel goed voor kinderen als voor volwassene personen, wanneer de zenuwen verzwakt of verrekt zyn.

GEBROKENS, of Gebroken getallen, noemt men in de rekenkunft een getal, dat een of zommige gelyke deelen van een geheel aantoond. Men fchryft een gebroken getal met twee cyffer letters, die door een dwars linie onderfcheiden worden, onder welke het onderfte getal de Noemers werd genaamd. Deze toond aan in hoe veele deelen het geheel gedeelt is, en of het halve, derde, vierde, zesde, of agtste deelen zyn. Het bovenfte getal werd Teller genaamd, en toond aan, hoe veele zodanige deelen van het geheel, dit gebroken in zich befluit: By voorbeeld: loot; dat drie vierendeelen van een loot is. Het onderfte getal, of de Noemer 4, toond aan, dat een loot in 4 vierendeels loot gedeelt is. Het bovenfte getal, de Teller 3, geeft te kennen, dat 'er van deze vier deelen, maar drie deelen in dit gebroken begrepen zyn.

GEEL KOPER, is eene vermenging van koper en kalmei. De kalmei, of kalmei-fteen, is een geele en niet zeer harde fteen, waar van de befte omtrent Aken uit de fteen-groven gegraven werd, die, gelyk de andere foorten, niet gerooft, gebrand of op een stampmolen behoeft gemalen te worden; maar men neemt enkel een gedeelte van de kahnei, en mengt dat met twee deelen gezift stof van koolen: men maakt het vogtig om het ftuiven voor te komen, en, als het door een geroerd is, dan is de kalmei bereid om 'er Geel koper mede te maken. Een Geelkøper brandery, bestaat uit een groote plaats, welke van boven met yzere latten belegt is, om 'er de damp

te

te laten uitrekken. De ovens zyn op zodanig eene wyze in de aarde gemaakt, dat de wind het vuur door de gaten, die onder in den oven zyn, dryven en de koolen aanblazen kan. In zodanig een oven ftaan gemeenlyk, agt potten in 't rond, en als die potten heet genoeg zyn, ligten zy ze fchielyk uit, en fchudden de kalmei daar in. Daar toe hebben zy een zekere maat, verdelende de kalmei in die agt fmeltpotten of kroezen, in agt gelyke deelen, zynde gemeenlyk 68 pond: dan leggen zy in ieder kroes, boven op de kalmei, 8 pond klein geflagen-rood. koper, zetten de kroezen dan weder in den oven en laten ze negen uuren lang, in den grootste gloed welke gemaakt kan worden ftaan, wanneer de branders met een yzer in de kroezen roeren, om te zien of de ftoffen geheel vloeibaar zyn geworden: als het vloeibaar is laten zy het nog een uur ftaan koelen, wanneer zy kroes voor kroes daar uit nemen, en ze in een vorm of zo genaamde gragt uitgieten, om een groot ftuk Geel-koper te hebben. Die groote ftukken, nog warm zynde breken ze in kleinder ftukken, die wat van een leggende, ontfangende het Geel koper in 't breeken, een fchoone geele couleur. Maar willen zy van dit Geel-koper, ketels &c. maken, of het zelve tot draad trekken gebruiken, dan gieten ze de kroezen tot zekere daar toe gemaakte fteenen, genaamd britfche fteenen, om dat ze uit Engeland ko. men, tot groote platen, die naderhand, op een werk tafel, met de zaag, tot ftaven gefneden wer den, waar na men ze polyft om ze een schoone glans te doen verkrygen. Het aanmerkelykfte van allen is, dat het Geel koper, onder het gezegde branden, in plaats van te verminderen, grotelyks in gewigt toeneemt; want als men 55 pond koper in de gemelde agt kroezen werpt, krygt men 90 pond daar uit, zu dat men van vier centners gemeenlyk vyf centners fchoon Geel koper ontfangt.

GELL

GEELZUGT, door deze kwaal word de gantfche huit, zelfs het wit der oogen geel Dezelve onderfcheid men in de eigentlyke zo genaamde Geelzugt, of de zwarte Geelzucht, wanneer de huit donkergeel word. De oorzaak van deze kwaal is de gal, die van het bloed afgezondert, zich onder de bovenfte huit verzameld.

Geneesmiddel tegen de Geelzugt. Neem drie handen vol aarbeziën planten, zo bladen als wortels; drie oncen gedroogde druiven of razynen; doe dit alles in het zuiverfte water koken en drink den gantfchen dag veel van dien drank.

Tweede Geneesmiddel. Doe de wortel van de groo te gouwe klein gehakt, in witte wyn trekken, die daar door een geele couleur zal verkrygen. Of mengt een once fyn geftampte poeijer van hartshoorn, met zo veel vylzel van ftaal, doe een halve drachma van dit mengzel met een drachma fuiker in het fap van roode rype cicers, dat men twaalf of vyftien dagen agter een, de zieken des morgens in 't nuchteren doet innemen. Alle de geneesmiddelen voor de Geelzugt, moet men een geruimen tyd agter een blyven gebruiken, om dat het eene hardnekkige kwaal is; en zo lang het geloosde water klaar en ros blyft, moet men met het medicineren blyven aanhouden.

GEELZUGT der Bomen, is, wanneer een boom geen uiterlyk ongemak ondergevig is, en nogtans geele bladen draagt, oogfchynelyk treure en kwynt. De oorzaak daar van is uitwendig of inwendig; uitwendig door groote droogte, meeldauw enz. inwendig, door het knabbelen der mollen en aardmuizen, of witte wormen. In welk geval men al het geen de wortel fchaden kan moet wegnemen, het befchadigde wegfnoeijen, en de wortel met meft en nieuwe goede aarde omleggen. Zie verder BOOM QUAALEN en BOOMEN (kwyning der)

GEELZUGT der Paarden. Deze kwaal ontdekt men, als het wit in de oogen geel word; als de paar

den

den fchynen te treuren en niet graag zyn in 't eeten. Om dit te geneezen, zo neemd men de gentiana of maldergeer, en cardebenedict, tot een poeijer gemaakt, Angelica en rhabarber met een weinigje faffraan, te zamen in warme azyn gemengt; dit moet men het zieken paard, vier morgen aan een, nugteren ingeven, en doen het dan twee uuren lang vaften, en dan aan de long-ader een lating geven.

GEESTMER AMBACHT, BINNENLANDSCH. GEESTMER AMBACHT BUITENLANDSCH. Zie LANDMATEN alwaar aangetoond word wat Roeden en Mergen Lands op beide die plaatzen în gebruik zyn.

GEHALT, van de Nederlandfche goude ducaten en ryders. EenNederlandfche goude ducaat houd 23 cáraat. 7 grein; zonder vafte bepaling van wit en rood, gelyk ten aanzien van de ryders. Dus is een Nederlandfche goude ducaat, 5 grein minder als fyn; want een mark fyn. goudis 24 caraat; en een caraat is 12 grein. Een Nederlandfche goude ryder houd 22 caraat 16 grein wit, en 8 grein rood; zynde deze bepaling gemaakt op dat ze allen van een couleur zouden zyn: dus het even voordeelig is.. gerande ducaten of ryders te ontfangen: zynde het eenigfte onderfcheid, dat een ducaat een negotie penning en daarom verandering van cours onderworpen is; maar de ryder, een ftandpenning zynde, behoud dezelve cours. GEHEIM, voor de jonge Juffers, om een fchoon yel te verkrygen, en alle vlakken &c uit het aangezigt. weg te nemen, kan men vinden in het Aanh. van de Volm. Holl. Keuken-Meid, Pag. 48.

C

GEHOORNDE MAANKOP. Van dit gewas vind men driederlye foorten. De eerfte fchiet uit haare wortel lange en breede bladen, dik, vleefig, ruig en diep ingekurven, zee-groen, aan de rand getakt, groeijende digte by de aarde, ftaande op dikke fteelen, zy blyven des winters groen: de bloemen zyn als gemeene Maankoppen; ieder heeft vier geele blaadjes in de gedaante als een roos, het zaad als

dat