Comment,

109

3.4.4.74.1. 4.1.9.1.0.6

telæ opera datur,diftinguendo,tutior cum Magiftro Sent.in 3.d.iz.eligitur
pars,ut ibi patet:fed, fi accufatur falfitatis,negans iftam propofitionem: ifte
homo,feu Chriftus,incepit effe,utinam non ftudeatur calumniæ:quoniam,
ut jam ex dictis perfuaderi poteft : locutio ifta fimpliciter, & abfolutè eft
falfa. Unde damnata nuper eft Parifiis, & cùm appellatum effet ad Apo-
ftolicam fedem, reprobata dicitur fub Alexandro VI.

Secundò in litera probatur conclufio propofita, fcilicet: non eft di-
cendum, quòd ifte homo incepit effe: quia dato, quòd eflet vera, non effet
ea utendum ad evitandam hærefim Arrii attribuentis Chrifto non folùm, 10

Scotus 3.f.dift.11.9.2.
Suarez q. 16.ar. 10, in

comment.

Valent.q.16.a.10.pйct.z.

Medina q. 16, ar, 10.

4. ad 3. SUPER QUÆ. XVI.

d.10.q.1.ar.

1.9.1. d.

11.4.3.

ART. X.

quòd eft creatura, & minor Patre: fed etiam, quòd incepit effe, dicendo, quòd erat,quandò non erat, ut patet in Nicena fynodo. Et eft fenfus. Erat duratio, in qua non erat Chriftus, quia non eft ab æterno, contra Apofto lum dicentem. Jefus Chriftus heri, & hodie, ipfe, & in fæcula, & Joan. dicentem: in principio erat verbum.

¶ In refponfione ad fecundum habes, quod diximus de effe fimpliciter, ut diftinguitur contra effe fubftantiæ,puta hominis, & fimiliter accidentis, cùm ponitur fuperius ad effe hominem, & pari ratione ad effe substantiam, & effe accidens.

Annot

na verbi, & veraciter
Deus naturalis, & pro-
prius.Item hærefim Me-
tamorphiftarum dicen
tium:quod corpus Chri-
fti, cum afcendit in ce
luin, planè factum eft *a.8.bu.q.
Deus : & ipfum corpus
effe Deum, omninò pro-
priè dici debere. Item

ARTICULUS DECIMUS. Utrum hæc fit vera: Christus,fecundum quòd homo, est creatura. D DECIMUM fic proceditur. 20 dum humanam naturam, convenit fibi Videtur, quòd hæc fit falfa: effe creatura, ut fuprà dictum est. * Chriftus, fecundum quòd Sciendum tamen, quòd nomen fic rehomo,eft creatura, vel ince- fumptum in reduplicatione magis propit effe. Nihil enim in Chrifto eft creatu, priè tenetur pro natura, quàm pro fupC ONCL. 1. Si in hac nifi humana natura: fed hæc eft falfa : propofitione:Chripofito:refumitur .n. in vi prædicati,p teftus,fecundum quòd ho- Chriftus, fecundum quòd homo, eft hu- netur formaliter,idem .n. eft dictu,Chri- in incarnationis momo,eft creatura,ly homo mana natura. ergo hæc etiam eft falsa : ftus, fecundum q homo, ac fi diceretur refumatur ratione fup- Chriftus, fecúdum & homo,eft creatura. Chriftus, fecundum eft homo. Et ideò pofiti: fic ipfa propofitio P hac magis eft concedenda, quàm neganda: Chriftus, fecüdum quòd homo,eft creatura.

PROB.1.Quia fuppo

eft falfa: fi autem ibi ly¶2.Prat.Prædicatum magis prædicatur homo refumatur ratione de termino in reduplicatione pofito, quá humanæ nature;fic cade de ipfo fubjecto propofitionis, ficut, fi propofitio eft vera. dicam,corpus,fecundum quòd coloratú, fitum humanitatis in eft vifibile, fequitur, quòd coloratum fit Chrifto eft increatum, vifibile:fed hæc non cft abfolutè (ficut di* art,præc, & æternum, 9.2.art.2. tum est *) concedenda: homo Chriftus Secunda pars,f.fi autem, eft creatura. ergo neque hæc : Chriftus, &c. probatur. Quia Chrifto fecundum hu- fecundum quòd homo, eft creatura. manam naturam con- 3.Præt. Quicquid prædicatur de quovenit effe creatum, ar.2.

*lib.s. Met.

converfo auté fi dicere

PROB.1.Quia ly ho

¶ CONCL. 2. Hac cunque homine, fecundum quòd hoino, propofitio: Chriftus,fe- prædicatur de eo per fe & fimpliciter : cundum quòd homo, eft idem enim eft per fe, & fecundum quòd .... creatura, eft magis coce- ipfum, ut dicitur 5.Met. * fed hæc eft faldenda, quàm neganda, è fa: Chriftus eft per fe,& fimpliciter creatur, Chriftus, fecundum tura. ergo etiam hæc eft falfa : Chriftus, quod hic homo,eft crea- fecundum quòd homo, eft creatura. tura, eft magis neganda. ¶SED CONTRA. Ómne, quod eft, mo magis propriè tene- vel eft creator,vel creatura: fed hæc eft tur pro natura, quàm falfa: Chriftus,fecundum quòd homo,cft pro fuppofito (nomen creator. ergo hæc eft vera: Chriftus, fequippe refumptum in cundum quod homo, eft creatura. reduplicatione tenetur magis formaliter,quàm RESPONDEO dicendum, quòd, materialiter, 4.7.ad 4.) cùm dicitur: Chriftus, fecundum quòd & Chriftus fecundü na- homo,hoc nomen homo poteft refumi in tura humanam eft creareduplicatione, vel ratione fuppofiti, vel tura,a.8.Secunda autem pars,f.è coverfo,&c.pro- ratione naturæ. Si quidem refumatur rabatur. Quia tunc per ly tione fuppofiti,cùm fuppofitum humanę hic trahitur ly homo ad naturæ in Chrifto fit æternum, & incrcaftandum pro fuppofito. 1. ILLATIO CONC. tum, hæc erit falfa: Chriftus, fecundum Ergo hæc,&c.&.Negatur quòd homo,eft creatura. Si verò refumaillatio. S.Procedit.n. ex tur ratione humanæ naturæ, fic eft vera: falfo, quia facit idé judi- quia ratione humanæ naturæ, five fecuncium prædicationis de

natura humana, & de creatura, cùm tamen in plus fe habeat effe creatu-
ram,quàm effe naturam humanam. Nomen fiquidem naturæ humanæ no
prædicatur de concretis: nomen autem creaturæ natum eft, &c.ut in text.
11. MAJOR. Prædicatum magis prædicatur de termino in reduplicatione
pofito,quam de ipfo fubjecto propofitionis. R. Si ipfe terminus eundem fensũ
habeat utrobique. S. f.in reduplicatione,& in fubjecto.Tunc nihil,&c.Nam
ly homo pofitu in reduplicatione habet fenfum diverfum à femetipfo pofito
in fubjecto.Quoniã ly homo,fecudum quòd ponitur in fubjecto, &c.ut in tex.
III. DE MAJORI. De quocunque homine.R.Habente folùm naturam hu-
manam.§.Tunc, &c.Nam Chriftus non folùm eft fuppofitum, &c. ut in tex.
Ex quo dic, quòd illa philofophi propofitio de per fe, fecundum quòd
ipfum, verificatur non tantùm de homine quocunque,fed etiam de omni
alia re, dummodò unam tantùm naturam habeat.
APPENDIX.

EX art. habes primò quomodò per ratione radicitùs interimas hærefim
Augustini de Roma dicentis:quòd natura humana in Chrifto eft perfo-

Itulus clarus, ut fonat.

30
Si tame adderetur aliquid,per q trahere- dicit creaturam, pugnat
tur ad fuppofitú, effet propofitio magis ne- radicaliter contra omnes
illas hærefes:inquantum
ganda,quàm concedenda:puta,fi diceretur: ipfæ aliquo modo po-
Chriftus,fecüdü quòd hic homo,eftcrcatura. nunt, quòd natura hu-
AD PRIMUM ergo dicendum, quòd, mana Chrifti eft divina,
licèt Chriftus non fit humana natura, eft feu Deus. Nam fecun-
dum iftam eorum pha-
tamen habens humanam naturam. No- tafiam Chriftus, etiam
men autem creaturæ natum eft prædica- fecundum quòd homo,
ri non folùm de abftratis, fed etiam de ideft, fecunduin huma
concretis:dicimus enim, humanitas eft nitatem, non effet crea-
tura,neq; incepiffet effe:
creatura, & quòd homo eft creatura. fed effet creator, & æter
¶ Ad fecundum dicendum, quòd ly nus. Secundo habes
homo,fecüdum quòd ponitur in fubjecto, quomodò per rationem
magis refpicit fuppofitú: fecúdum aut damnari à Concil. Bafi-
auto
ponitur in reduplicatione,magis refpicit leenfi, à quo & ipfa Au-
natura,ut dictum eft. * Et,quia natura eft guftini de Roma reci-
creata,fuppofitum verò increatum,ideò, ejus damnatione, & de "In corp..
licèt non cócedatur ifta fimpliciter: Ho- hujus Concilii valore
moChriftus eft creatura:cóceditur tñifta: (nam in multis non eft
Chriftus, fi quòd homo, eft creatura.
validum, quamvis hìc
valeat)vide q.15.ar.1.ap
Ad tertium dicendum, quòd cuilibet pend, cum locis ibi cita-
homini, qui eft fuppofitum folius naturæ is Item meritò damna-
humanæ, cópetit, qp non habeat effe,nifi rià q.2. ar.z. & 9.13.ar.
fim humanam naturam: & ideò de quoli- luc. Item à dictis in 1.9.
1.& q. hac art.s.cum E-
bet tali fuppofito fequitur, fi fecundum 14.ar.16.9.75.AT.7.ci
homo, eft creatura, quòd fit creatura, Eluc. Item ab Addit.
q
fimpliciter fed Chriftus non folùm eft art.n.389. Item à Conc.
fuppofitú humanæ naturæ, fed etiam di- multis. Nam celebra-
vinæ, fm quam habet effe increatum: & tum eft præfentibus
ideò non fequitur, fi, fi quòd homo, eft 630.Patribus contra E-
tychem prædictum: qui
creatura, quòd fit fimpliciter creatura.
afferebat, Chriftum poft
humanitatis affumptionem non ex duabus naturis exiftere fed folùm
in co divinam naturam permanere : & contra Diofcorum defenforem
ejufdem. Unde in fine Concilii tot, tantique patres veritatem contra iftos
ita concludunt. Confentientes fanctis patribus, unum, eundemque filium
confiteri dominum noftrum Jefum Chriftum, confona voce edocemus: pari-
ter perfectum eundem in deitate Deum,& hominem eundem ex anima ra-
tionali,& corpore : fecundum divinitatem unius cum patre naturæ,fecun-
dum humanitatem unius naturæ nobifcum. Hunc unum, eundemque Chri-
ftum filium Dei, unigenitum in duabus naturis inconfuse, immutabiliter,
indivise, infeparabiliter cognofcendum, nusquam sublata differentia natu-
rarum propter unitionem: magis autem falva proprietate utriufque natu-
ræ,& in unam perfonam,atque fubfiftentiam concurrente: non in duas per-
fonas partitum, five divifum: fed unum, & eundem filium unigenitum,
Deum verum,dominum noftrum Jefum Chriftum ;ficut antè prophetæ de eo
&ipfe Christus nos erudivit, & Sanctorum Patrum nobis tradidit sym-
bolum. Hæc ibi. Tertiò vides: quomodò, &c.

In corpore articuli duo fiunt. Primò dicitur, quid poteft dici diftinguendo, hoc eft, quòd utraque pars fuftineri poteft cum diftinctione, quia ly homo poteft ftare vel pro natura, vel pro fuppofito. Secundò, in quam partem fit potiùs declinandum. Et duo dicuntur. Primum circa propofitam propofitionem,fcilicet,Chriftus, fecundum quòd homo, eft creatura,vel incœpit effe, & dicitur, quòd in partem affirmativam declinandum eft, quia ly homo tenetur formaliter, quia habet vim prædicati. Secundum circa alteram propofitionem,fcilicet, Chriftus, fecundum quòd hic homo eft creatura,aut incœpit effe. Et dicitur, quòd in partem negativam declinandum eft: quia ly hic trahit hominem ad fuppofitum .

¶Hoc in loco adverte, quòd, quia ifta propofitio: Chriftus eft creatura,non eft reprobata, quia omninò falfa, fed, quia Arrianos fonans, idcò cũ

90 de ifta modò eft quæftio: Chriftus, fecundum quòd homo, eft creatura, minor quæftio eft, & nulla de falfitate, fed de ufu. Et ifta quidem vti licet, illa non,quia in illa cum Arrio communicaremus, in ifta non. Verùm adverte, quòd, cùm de Chrifto fermo facer loquitur,& diftinguit ea, quæ conveniunt illi,tatione naturæ affumptæ, femper utitur ly inquantum, aut ly fecundum quod fumptum fpecificativè, dicimus enim,quòd Chriftus,fecundum quòd homo, eft crucifixus, fepultus, defcendit ad inferos, prædicavit, afcendit in templum, circumcifus eft, &c. Conftat namque, quòd in his, & fimilibus ly inquantum non tenetur reduplicativè, quoniam natura humana non eft per fe ratio talium, fed multa per accidens infunt, ut patet;fed tenetur fpecificativè, quoniam fpecificat eam partem, feu conditionem, qua infunt hæc ficut, cùm dicitur, æthiops, fecundum quòd habet dentes,cft albus. Unde & in propofito, licèt poffit teneri reduplicativè (quia

effe

Quefle.

Ob. Scot.

Confir

effe hominem eft per fe ratio, quòd fit creatura) à fanctis tamen assum-
videtur principaliter, ut tenetur fpecificativè, ut denotetur, quòd
ptum
effe creaturam non convenit Chrifto fecundum fuppofitum, fed fecundu
naturam affumptam, & fimiliter incipere effe. Verùm inter has duas ex
prædictis patet differentia, quòd illa reprobata eft, ut malè fonans, ifta, ut
falfa ita, quòd dicimus iftam effe falfam: Chriftus incœpit effe: iftam au-
tem veram: Chriftus, inquantum homo, incœpit effe,

¶ Num hæc fit vera reduplicative: Chriftus, fecundum quòd
homo, incapit effe.

Ccurrit autem ftatim hic Scot, in q. 2. diftinctio. 11. 3. Sentent., ob-
jiciens, quòd propofitio affirmativa falfa ex repugnantia terminorum
non fit vera per additam reduplicationem, vel determinationem non tol-
lentem illam repugnantiam. Sed reduplicatio propriè fumpta non dimi-
nuit alterum extremum, quia eft determinatio extremi ad extremum.er-
go ipfa non verificat aliquam propofitionem, quæ fine reduplicatione fuit
falfa. Si igitur ifta eft falfa: Chriftus incœpit effe, ifta non eft vera: Chri-
ftus, inquantum ho,incœpit effe,& hoc loquendo de reduplicativa propria.

cabulo fumitur minuere, prout utens aliquo unius, & non utens aliquo ejufdem, minuit illud (pro quanto non totaliter, feu fecundum totum,fed fecundum aliquid ejus illo utitur) fic concedimus, quòd reduplicatio minuit quandoque, quia reduplicat terminum ratione naturæ, feu formæ, & non ratione fuppofiti. Et proptereà tollit repugnantiam inventam in præ jacente propofitione inter extrema fine reduplicatione propter fuppofitum, fic enim eft in propofito. Nam ifta: Chriftus incoepit effe, eft falfa ex repugnantia extremorum, quia incipere effe repugnat fuppofito per ly Chriftus in fubjecto, ut prædiétum fuit, fed, quum aliquid tantùm Chritum homo, incoepit effe, repugnantia tollitur, hoc eft, incipere effe non fignificatur convenire fuppofito abfolutè, fed ratione naturæ humanæ, ratione cujus in veritate convenit illi fuppofito incipere effe. Et proptereà ifta reduplicativa dicitur vera, & illa falfa. Nec ex hoc, quòd reduplicatio eft determinatio extremi ad extremum, fequitur, quòd non minuat prædicto modo, quoniam conftat, quòd poteft effe determinatio unius ex-, tremi fecundum fuum formale ad alterum, & non fecundum fuum materiale, ut contingit in propofito.

oz

Rep. ad
Ad id verò, quod fubditur, quòd,fpecificativè fumendo ly in quantum, cor.
propofitio eft vera, fed impropria dicitur, & quòd eft vera, & propiia:
quoniam fpecificatio non denotat, fpecificatum terminum effe rationem
inhærentiæ prædicati ad fubjectum, & proptereà specificativa potest esse
vera in materia contingenti, ut eft ifta: Socrates, inquantum capillatus,
eft crifpus; & ens, inquantum ens,eft fubjectum metaphyficæ: fed deno-
tat illud, fecundum quod, feu mediante quo prædicatum ineft fubjecto
five per fe, five per accidens prædicatum infit, five fubjecto, five conditio-
ni fpecificatæ. Signum autem, quòd hujufmodi enuntiationes funt non
folum veræ, fed propriæ, defert frequens ufus earum, cùm de his, quæ
conveniunt Chrifto, difcretè, ac cautè loquimur, dicentes, Chriftum, fe-
cundum quòd erat homo, paffum, natum, fepultum, refurrexifle; cum his
tamen omnibus, quia in litera comparative dicitur magis concedendum,
quàm negandum, vel è converfo, difce declinare quidem in alteram par-
tem, fed non pertinaciter contendere.

Et addit, quòd, loquendo de ipfa fpecificativè, quamvis fit vera, eft tamen impropria: quoniam deberet fpecificatio fe tenere ex parte prædicati, puta, Chriftus incoepit effe fecundum hominem: ficut non eft propria illa, æthiops, fecundum quòd habet dentes, eft albus: fed ifta, æthiops eft albus fecundum dentes. Et hæc fint allata quoad illam propofitionem Chriftus, inquantum homo, incœpit effe, quia apud nos ifta eft vera,& fua præjacens falfa, quamvis Scotus fubfumat de illa: Chriftus, inquantum homo, eft creatura, quia ipfe tenet illius præjacentem effe falfam. Refulq. Ad hæc dicitur, fuftinendo etiam hanc effe veram, & propriè redupli cativam Chriftus, fecundum quòd homo, incœpit effe: ita tamen, quòd non fiat difficultas circa incœptionem effendi: an per fe conveniat homini, an folùm de facto, quia non eft ab æterno, quoniam ad propofitum non refert. Et proptereà, fuppofito,quòd per fe conveniat naturæ huma næ incipere effe, ficut per fe convenit ei effe creaturam, dicitur, quòd major Scoti eft vera; fed minor tacita, fcilicet, fed nulla reduplicatio tollit illam repugnantiam, eft falfa. Et ad illius probationem expreffam, quia 30 fcilicet reduplicatio non minuit extremum, fi propriè loquimur de conditione diminuente, conceditur totum, quod affumitur, fed negatur fequela, quoniam conditio diminuens tollit terminum, quem diminuit : ficut homo in potentia non eft homo, & homo mortuus non eft homo conftat enim, quòd reduplicatio extremi non tollit illud. Sed fi latiori vo

S.Bonav.3.f.d.10, 4. 1.q.
1.6 2.
Durand.3.d.10.q.1.nu.

12.

3.d.se.q.1. Medina q.16, ar, 11.

87.1.9.1.6

4.3.Cor. SUPER QUÆ. XVI.

ART. XI.

ONCL. I. Si ly ho

quòd homo, fit Deus.

naturarum. Vide 4.10.

,

PROB. Quia naturę 2.Prætereà. Dimittere peccata eft pro-
illæ, fcilicet, divina, & prium Dei, fecundum illud Ifa. 43. Ego
humana funt diftinctæ fum ipfe, qui deleo iniquitates tuas propter
fecundum differentiam me: fed Chriftus, fecundum quòd homo,
app. de Cocil. Chalcedo. dimittit peccata, fecundum illud Matth.
CONCL.2. Si ly ho- 9. Ut autem fciatis,quia filius hominis ha-
mo dicat perfonam, fic bet poteftatem in terra dimittendi peccata,
verum eft, quòd Chri-
q
ftus, fecundum quòd &c. ergo Chriftus,fm & homo,eft Deus.
homo,fit Deus.
3. Prætereà. Chriftus non eft homo

50

ARTICULUS
Utrum hæc fit vera: Christus,fecundum quòd homo, est Deus .
D UNDECIMUM fic proce- 40 ¶ Quia tame terminus in reduplicatione Auctoritative.§.Tuc ni
hil,&c.Nam filius homi-
ditur. Videtur,quòd Chriftus, pofitus magis propriè tenetur pro natu- nis habet in terra,&c.ut
fecundum quòd homo fit ra, quàm pro fuppofito (ut fuprà dictum tex. Ex quo dic fum-
Deus. Chriftus enim eft Deus
eft *) ideò magis est ista negada:Chriftus, fe- matim, quod, fi ly filius Ar.præs.
C cus
hominis ftat pro fuppo-
cundu quòd ho,cft Deus,qua fit affirmanda. fito humanitatis,tunc fi-
mo dicat naturam, per grátiam unionis: fed Chriftus,
fic falfum eft, quòd quòd homo,habet gratiam unionis. ergo TAD PRIMUM ergo dicendum, quòd lius hominis auctoritati-
Chriftus, fecundum Chriftus,fecundü quòd homo,eft Deus. non fecundum idé convenit alicui move- vè dimittit peccata,quo-
ri ad aliquid, & effe illud: nam moveri nia talis perfona eft ve-
convenit alicui ratione materiæ, vel lius hominis ftat
rus Deus, fi autem ly fi-
fubjecti, effe autem in actu ratione for- tura humana, tunc per
mę. Et fimiliter non fecundum idem co- poteftatem folùm mini-
venit Chrifto ordinari ad hoc, quòd fit fterialem dimittit pecca-
ta filius hominis.
Deus per gratiam unionis,& effe Deum, III. ILLATIO CON-
fed primum convenit fibi fecundum hu- CLUSIONIS. Ergo,&c.
manam naturam; fecundum verò fecun- R.Negatur illatio.§.Pro-
dum divinam.Et ideò hæc eft vera:Chri- cedit enim, ac fi effet i-
dem judicium faciendū
ftus, fecundum quòd homo, habet gra- de ly fecundum quòd ho-
tiam unionis; non tamen ifta: Chriftus, mo, & de ly fecundum
fecundum quòd homo, eft Deus.
quod ifte homo, quod ta-
men eft falfum. Nam,
Ad fecundum dicendum, quòd filius cùm dicitur, ifte homo,
hominis habet in terra poteftatem dimit- &c. ut in tex.
tendi peccata, non virtute humanę natu- APPENDIX
rx, fed virtute naturæ divinæ;in qua qui- EX art, habes primò
quomodò per ra”:
dem natura confiftit poteftas dimittendi tionem, tanquam in ra-
peccata per auctoritatem,in humana au- dice, interimas hærefes
tem natura confiftit inftrumentaliter, & Augustini de Roma, &
Metamorphiftarum,quç *Homil..
per minifterium. Unde Chryf.fuper Mat- ponuntur in ar.10.appe, in Matth.
th.* hoc exponens dicit: Signanter dixit: Secüdum enim illas he- cimero..
In terra dimittendi peccata,ut oftenderet refes Chriftus, fecundü
quòd humanæ naturæ potestatem divinita quòd homo,ideft,fecun-
humanam natură,
tis univit indivifibili unione: quia, etfifa- eflet Deus, cujus omni-
&tus eft homo,tamen Dei verbum permafit. nò contrarium articulus
¶ Ad tertium dicendum, quòd, cùm di- hic demonftrat, & ideò
citur ifte homo, pronomen demonftra- pradictas hærefes impu-
tivum hoc nomen homo trahit ad fuppo- cundò habes: quomodò
fitum; & ideò magis eft hæc vera: Chri- per rationem oftendas
ftus, fecúdum qp ifte homo,eft Deus,qua dictis,& relatis ibid, art.
ifta: Chriftus,fecüdü q homo,eft Deus. 10.Tertiò vides, &c.

Comment

CONCL.3.Hçc pro

PROB. Quia perfo communis,fed eft homo ifte particularis:
na humanæ naturæ in fed Chriftus, fm q eft ifte ho, eft Deus, 60
Chrifto eft perfona filii
Dei:& perfonæ filii Dei quia in ifto homine defignatur fuppofitu
per fe convenit effe æternum, quod naturaliter eft Deus. er-
Deum omnia patent. go Chriftus, fecüdum q homo,eft Deus.
pofitio, f. Chriftus SED CONTRA. Illud, quod conve-
fecundum quòd homo, nit Chrifto, fecundum quòd homo,con-
&c. magis eft neganda, venit cuilibet homini . Si ergo Chriftus,
quàm affirmanda. fi qp hó,eft Deus,fequitur, quòd omnis
nus in reduplicatione homo fit Deus, quod patet effe falfum.
pofitus,ut eft in propo- RESPONDEO dicendum, quòd ifte 7°
fito ly homo, magis pro- terminus homo in reduplicatione pofitus
priè tenetur pro natura,
quàm pro fuppofito, id poteft dupliciter accipi. uno modo quan-
tum ad naturam, & fic non eft verum,

PROB. Quia termi

eft, perfona.

I. ILLATIO CONC. Chriftus, fecundum quòd homo, fit
Ergo Chriftus, &c.B.Ne- Deus, quia humana natura eft diftincta
gatur illatio.§.Procedit
.n.ex falfa imaginatio- à divina fecundum differentiam naturæ.
ne, f. quòd fecundum Alio modo poteft accipi róc fuppofiti, &
idem conveniat alicui fic, cùm fuppofitum naturæ humanæ in
fe illud ad aliquid,& ef- Chrifto fit perfona filii Dei, cui per fe
illud. Quod, quam sit
falfum,patet. Nam mo-
convenit effe Deum, verum eft, q Chri-
veri convenit alicui ra- ftus, fecundum quòd homo, fit Deus.

In refponfione ad tertium perfpice refponfionem confiftere in hoc quòd, licèt fecundum rem Chriftus non fit homo communis, fed ifte, in propofitione tamen illa: Christus, fecundum quòd homo, eft, &c. ly homo non trahitur ex reduplicationis nota ad fuppofitum, ad quod trahitur ex pronomine. Et ideò ifta conceditur: Chriftus, fecundum quòd ifte homo, eft Deus, & non illa: Chriftus, fecundum quòd homo, eft Deus.

Utilitas pros.Ecch

Annot.

20

30

40

liorum hominum in infinitum dignior, id, quod eft, perfonam Chrifti ho-
minis effe perfonam divinam. Hinc patet, quòd omnia ad invicem corre-
fpondent, quod eft fignum apertæ veritatis. Correfpondet enim homo
hominibus, & homo de cœlo cœleftis, ideft, per unionem cœlitùs fingu-
lariter factam cœleftis, quandoquidem, ut homo, habet perfonam in
perfonando humanam, &, ut homo cœleftis, habet perfonam in ef
fendo divinam. Et hoc eft, quod voluit dixiffe textus: Omni homini
convenit effe perfonam, fecundum quòd omne fubfiftens, &c. ut ibi.
II. DE MINORI. Nature individua fubstantia. R. Completa. §.
ideft, non exiftens in alio, fed per fe fubfiftens feparatim ab aliis. Tunc
nihil, &c. Humana enim natura Chrifti exiftit in alio, & non fubfiftit
per fe feparatim ab illo, fcilicet, à Verbo, à quo affumpta eft : & ideò, licèt
ipfa natura humana poffit dici fubftantia individua, ideft, individuum
quoddam in genere fubftantiæ, non tamen poteft dici fubftantia indivi- 80
dua completa modo expofito, feu modo, quo in definiendo perfonam in-

QUÆSTI O DECIMA SEPTIM A.
De pertinentibus ad unitatem in Chrifto quantum ad effe, in duos articulos divifa.

EINDE confiderandum eft de his, quæ pertinent ad unitatem in Chrifto in communi. Nam de his, quæ pertinent ad unitatem, vel pluralitatem in fpeciali, fuis locis determinandum eft:ficut fuprà determinatum est,quòd in Chrifto non eft una tanQuat.35. tùm fcientia, &* infrà determinabitur, quòd in Chrifto non eft una tantùm nativitas.

U S
Utrum Chriftus fit unum, vel duo.

D PRIMUM fic procedi-
tur. Videtur, quòd Chri-
ftus non fit unum,
10
fed
duo. Dicit enim Aug.in 1.
de Trinit.* quia forma Dei
nus mafculine, fed etiã accepit formam fervi, utrumque Deus
PROB. Quia ex eo, propter accipientem Deum, utrumque au-
quòd duæ naturæ non tem homo propter acceptum hominem: fed
prædicantur de Chrifto, utrumque dici non poteft,nifi, ubi funt
nifi prout fignificantur duo.ergo Chriftus eft duo.

in perfona, feu fuppo- 2. Prætereà. Ubicumque eft aliud,& fito, oportet, quòd u-2. num, vel duo prædicen- aliud,ibi sut duo:fed Chriftus eft aliud, 15. à med, tur de Chrifto fecundú & aliud, dicit enim Auguft. *in Ench. rationem perfonæ, feu Cùm informa Dei eßet, formam fervi acfuppofiti ut patet ex

terminis: & in Chri- cepit, utrumque unus, fed aliud propter
fto eft folùm una perfo- verbum, aliud propter hominem. ergo
na, feu fuppofitum, 9.2. Chriftus eft duo.
art.2.3.6.

COROLL. Ergo, 13. Prætereà. Chriftus non eft tantùm
Chriftum effe unu ma- homo, quia fic purus homo effet. ergo
fculine idem eft, quod eft aliquid aliud,quã hó,& ita in Chrifto
Chriftum habere tan- eft aliud,& aliud. ergo Chriftus eft duo.
tùm unam perfonam,&
Chriftum effe unũ neu- 4.Prætereà. Chriftus eft aliquid, quod
traliter idem eft, quod eft pater,& eft aliquid, quod non eft pa-
Chriftum habere tantü ter. ergo Chriftus eft aliquid,& aliquid.
unum fuppofitum.Ergo,
quia fuppofitum in na ergo Chriftus eft duo.

AD PRIMU Mergo dicendum,quòd tione cujus ipfe eft aliverbum illud Augu.* nó eft fic intellige quid, quod non eft dum, quòd ly utrumq; teneatur ex parte prædicati, quafi dicat, quòd Chriftus fit utrumque, fed tenetur ex parte fubje&ti. Et tunc ly utrumque ponitur non quafi pro duobus fuppofitis, fed pro duobus nominibus fignificantibus duas naturas in concreto. Poffum enim dicere, utrumque, fcilicet, Deus, & homo, eft Deus propter accipientem Deû, & utrumque,fcilicet, Deus, & homo, eft homo propter acceptum

Ad fecundum dicendum, quòd, cùm dicitur : Chriftus eft aliud,& aliud, locutio eft exponenda, ut fit fenfus, habens aliam, & aliam naturam. Et hoc modo exponit Auguft. in lib. contra Felicianum, *ubi, cùm dixiffet: In mediatore Dei, &c.in fi. hominum aliud Dei filius,aliud hominis filius, fubdit. Aliud, inquam, pro difcretione fubstantia, non alius pro unitate perfonæ.Unde Gregor. Nazianzenus in Epift.ad Cledonium dicit.

* Si oportet compendiosè dicere, aliud quidem, & aliud ca, ex Ad Cled. quibus Salvator est: fiquidem non ide eft invifibile vifibili, & prin. me. quòd abfque tempore ei, quod fub tempore, non autem alius, & Incipit: Hoalius,abfit,hæc enim ambo unum.

pater, non ponit in numerum cum natura divina, ratione cujus ipfe eft liquid, quod eft pater. Licet enim humana natura, & natura divina fint duæ res, tamen perfona naturæ humanæ in Chrifto, & divina natura funt tantùm una res.

V. MAJOR. Sicut in myfterio trinitatis funt tres perfonæ in una natura, ita in myfterio in

carnationis funt due na-Ad tertium dicendum, quòd hæc eft ture in una perfona. R. falfa: Chriftus eft tantùm homo, quia Cum hac tamen differe

myfterio autem incar

tet.

Quafi habentia unitaté,

inferas, quòd fanctus Doctor feipfum retractaverit (hoc enim attribuere
tanto viro, nifi ubi fpeciatim ipte verbaliter fe retractat, & puerile eft, &
quandam injuriam fapit) fed inferas, quòd ipfe ætate proficiens, profe-
cit & fapientia. Potes ergo ex hoc, & fimilibus locis dicere, quòd D.Tho-
mas fuit in fumma Theologiæ Doctior feipfo alibi feribente,& confequen
ter,quòd doctrina fum
me hujus eft perfectior,
fe: profundior, aut li
ma tior, quàm doctrina
fua in aliis locis tradita,
fed de retractatione nul-

cum natura divina, quæ prædicatur de
patre, & filio.

Ad quintum dicendum, quòd in my-
10 fterio divinæ Trinitatis natura divina
prædicatur etiam in abftracto de tribus lam potes, fi sapias,
perfonis: & ideò fimpliciter poteft dici, habere confequentiam.
quòd tres perfonæ fint unum: fed in my- APPENDIX.
fterio incarnationis non prædicantur
ambæ naturę in abstracto de Chrifto: &
ideò non poteft fimpliciter dici, quòd

tia, quòd in myfterio non excludit aliud fuppofitum, fed alia
Trinitatis natura, etiam naturam eo, quòd termini in prædicato
in abstracto, prædicatur pofiti formaliter tenentur. Si verò adde-
de tribus perfonis, in retur aliquid, per quod traheretur ad
nationis ambæ naturæ fuppofitum, effet vera locutio, quia
in abstracto non prædi- Chriftus eft tantùm id, quod eft homo.
cantur de Chrifto. §. Non tamen fequitur, quòd fit aliquid
Tunc nihil, &c. ut pa- aliud, quàm homo: quia ly aliud, cùm
VI. EX PHILOS. fit relativum diverfitatis fubftantia,pro-
Unum, & duo denomi- priè refertur ad fuppofitum, ficut &
native dicuntur. R. omnia relativa facientia perfonalem re- 20
vel dualitatem, non in lationem: fequitur autem. ergo habet a-
aliquo alio, fed in ipfo, liam naturam.
de quo unum, & duo Ad quartum dicendum, quòd, cùm
prædicatur.§. Vel(quod
idem eft) ita denomina- dicitur: Chriftus eft aliquid, quod eft
tivè dicuntur, quòd di- pater, ly aliquid tenetur pro natura divi-
cunt unitatem, vel dua- na,quæ etiam in abftracto prædicatur de
litatem non in aliquo a patre, & filio:fed, cùm dicitur: Chriftus
lio, fed in ipfo, de quo eft aliquid, quod non cft pater, ly ali-
tur. Tunc nihil, &c. ut quid tenetur non pro ipfa natura huma-
patet in tex. Conclude- na, fecundum quòd fignificatur in abs-
bat ergo argumentum
de naturis Chrifti,quòd tracto, fed, fecundum quòd fignificatur
funt duo, non autem de in concreto, non quidem fecundum fup-
Chrifto, quòd fit duo. pofitum diftinctum, fed fecundum fup-
VII. EX PORPHY. pofitum indiftinctum,prout fcilicet fub-
Aliud. R. Vel fimplicitat naturæ, non autem proprietatibus
ter, vel fecundum quid.
Ş.Si enim forma fubftã- individuantibus: & ideò non fequitur
tialis diverfitas trahat quòd Chriftus fit aliud & aliud, 40
fecun diverfitatem fup- vel, quòd fit duo, quia fuppofitum hu-
pofiti, tunc facit aliud

unum,& duo prædican

fimpliciter, fi autem no mana natura in Chrifto, quod eft pertrahat fecum ifta, tunc fona filii Dei, non ponit in numerum

facit aliud fecundum

quid. Tunc nihil, &c. Non enim ex hoc fequitur, quòd Chriftus fit aliud, & aliud fimpliciter: quoniam formarum fubftantialium, ideft, naturarum diverfitas non eft in ipfo cum diverfitate fuppofitorum, fed ex hoc folum→ modò fequitur, quòd Chriftus eft aliud, & aliud fecundum quid, ideft, quòd habet aliam,& aliam naturam: itemque non fequitur, quòd Chriftus fit duo fimpliciter, quafi habens duo fuppofita cum duabus naturis; fed foùm, quòd fit duo fecundum quid, ideft,habens duas naturas tantùm. Iftæ tamen locutiones, fcilicet, Chriftus eft aliud, & aliud, vel Chriftus eft duo, funt impropriæ: quamvis addatur ly fecundum quid: quoniam prædicatio fit de fuppofito, quod importatur per hoc nomen Chriftus, ut patet in ad fextum, & fuppofitum ipfum eft tantùm unum. Rectificanda ergo funt locutiones illæ dicendo, quòd in uno Chrifto eft aliud, & fimiliter, quòd in uno Chrifto funt duo. Ex his patet via ad clarius intelligendum refpon, ad primum,fecundum, tertium.

¶ NOT. Licèt, fi contuleris articuli hujus doctrinam ei, quæ à D. Th. datur in quæftionibus difputatis de unione verbi incarnati, articulo tertio, vifurus fis, quòd præfens doctrina altior eft, quàm illa, hinc tamen ne

Comment.

Aanst.

30

Chriftus fit duo.

EX articulo habes interimas hærefim Elce- pros, Euch

primo: quomodò Utilitas feorum dicétium: Chriftum non unum, fed plures fuiffe. Secundò

divinitatis in carnem, fed affumptione huma

Ad fextum dicendum, quòd duo dicitur, quafi habens dualitatem,non qui habes: quomodò per dem in aliquo alio, fed in ipfo, de quo rationem oftendas,hane duo prædicantur. Fit autem prædicatio meritò damnari à dictis de fuppofito, quod importatur per hoc quæstio. quarta, artinomen Chriftus. Quamvis igitur Chri- culo fecundo, append. Item à fymbolo fancti ftus habeat dualitatem naturarum, quia Athanafii dicente. Qui, tamen non habet dualitatem fuppofito- licet Deus fit, & homo: rum, non poteft dici Chriftus effe duo. non duo tamen, fed unus eft Chriftus. Unus Ad feptimum dicendum, quòd alteautem non converfione rum importat diverfitatem accidentis,& idcò diverfitas accidentis fufficit ad hoc, quòd aliquid fimpliciter dicatur alterú, omninò non confufione fed aliud importat diverfitatem fubftan- fubftantia, fed unitate tiæ: fubftantia autem dicitur non folùm perfona, Nam, ficut aninatura, fed etiam fuppofitum,ut dicitur ma rationalis, & caro in quinto Meta. * & idcò diverfitas natu-& homo unus est Chri- *Lis. Met. unus eft homo,ita Deus, ræ non fufficit ad hoc, quòd aliquid fim- fius. Haec ibi. Quanta exist pliciter dicatur aliud,nifi adfit diverfitas autem auctoritatis fit fm fuppofitum : fed diverfitas naturæ prædictum fymbolum, facit aliud fecundum quid, fcilicet fm nius Quartus per hoc, demonftrat Papa Engenatură, fi non adfit diverfitas fuppofiti. quod, facro approbante Concilio Florent. i

nitatis in Deum. Unus

pfum vocat compendiofam regulam fidei, ut patet in fua conftitutione fuper unione Armenorum. Item meritò damnari à Matthæi 13. Magifter vefter unus est Chriftus. Non folùm enim dictum hoc exponitur fic: vefter magister eft unus, qui eft Chriftus: fed etiam fic, vefter magifter eft Chriftus, qui eft unus. Et ideò (ut ibi dicitur) ne vocemini magifiri: hoc eft, juxta hunc fenfum, ne habeatis plutes magiftros. Item à 1. Corinth. 1. Divifus eft Chriftus? Quafi dicat. Abfit. Pro maximo enim inconvenienti fe habere declarat Apoftolus, quòd vel in fpeciem detur occafio cogitandi, quòd Chriftus fit divifus, ideft, quòd fit plures, dùm Corinthios fic acriter redarguendo corripit, as fiex ipfo modo interrogandi dixerit, Manifeftum & cft, & vobis effe debet, ideoque mirum eft, fi vobis non fit manifeftum, quòd Chriftus non eft divifus i. quòd Chriftus non plures, fed unus eft. Item à Conciliis Conftantinopolitano quinto, & Ephefino primo, ut prudens lector applicabit ex q. 2. ar. 2. 3. cum Elucid. Tertiò vides: quomodò ex iis benè penfatis, & applicatis doctrina præfens Angelica viciffim declaretur, atque confirmetur.

Commentaria Cardinalis Cajetani.

N titulo fige oculos mentis in neutrum genus, cùm legis: an Chriftus fit unum, vel duo ita, quòd ly duo in neutro etiam genere fumitur, & ineritò, ut directè opponatur ad ly unum. Nec addendus eft aliquis alius ter- 60 minus, puta ens, an fcilicet fit unum ens, vel duo entia, fed abfolutè, ut fonat, difcutienda eft quæftio, an Chriftus fit unum, vel duo. Sic enim promiffus, rectufque ordo de confequentibus incarnationis myfterium fervatur, dùm, difcuffis his, quæ ad veritatem effe, vel fieri fpectant, in pracedenti quæftione, in hac veritas indaganda eft corum, quæ fpectant ad unitatem, inter quæ conftat primum locum tenere unitatem, aut dualitatem fimpliciter,& abfolutè, & deindè unitatem, vel dualitatem talem. Eft igitur quæftio in hoc articulo. an Chriftus fit unum, vel duo fimpliciter, & abfolutè fine determinatione aliqua.

¶In corpore duo fiunt. Primò refpondetur, fecundum quid attendatur
effe unum, vel duo in Chrifto. Secundò refpondetur determinatè quæfito 70
unica conclufione.

Quoad primum conclufio eft illa. Chriftus eft unum,vel duo,non fecun-
dum dualitatem naturarum, fed fecundum unitatem, vel dualitatem fup-
pofiti, feu perfona. Probatur conclufio hæc quoad primam partem: quia
de Chrifto non prædicantur ambæ naturæ in abftracto, fed altera tantum,
fcilicet, divina, quod probatur ex differentia inter Deum, & alia in hoc,
quòd in folo Deo natura fecundum fe prædicatur de fuppofito: hinc enim
fequitur, quòd humana natura non prædicatur de Chrifto. Quoad fecun-
dam verò partem: quia ambæ naturæ, ut in fuppofito, predicantur de Chri-
fto, five fignificentur in fuppofito indeterminate, five determinate.

Ubi nota, quòd, licèt diverfimodè poffit formari hæc prima pars cor-
poris articuli, puta, premittendo differentem habitudinem Chrifti ad natu-
ras fecundum fe, velut in fuppofito fignificatas, & fubdendo conditiona-
lem proceffum, fi ambæ naturæ, &c. vis tamen rationis confiftit in hoc'.
Adeffe duo exigitur, quòd Chriftus fit aliqua predicata ponentia in nu-
merum,
deitas autem, & humanitas ponunt in numerum, funt enim duæ

nature; & ideò, fi Chriftus effet fua humanitas, ficut eft fua deitas, Chri-
ftus verè effet duo. Et hoc eft, quod in litera dicitur, quòd, quia numerus
dualitatis in Chrifto ponitur circa ipfas naturas, ideò, fi ambæ naturæ, &c.
Sed predicata, quæ verè affirmantur de Chrifto, non ponunt in nume-
rum: Deus enim, & homo in Chrifto non ponunt in numerum: non.n.
funt duo habentia deitatem, & humanitatem, fed unum, & idem nu-
mero eft habens humanitatem, & habens divinitatem, & fimiliter filius
Dei, & hic homo, feu Jefus non ponunt in numerum, ut patet. In hoc
confiftit tota vis hujus articuli.

¶Et in hac quidem prima parte corporis devenitur ufque ad hoc, quòd,
fi natura utraque predicaretur de Chrifto, effet duo Chriftus: quia naturæ
ponunt in numerum: fed, quia non predicatur, non conftituit Chriftum
duo, &, quia predicatur, ut in fuppofito, ideò fecundum rationem fup-
pofiti numerati, vel non numerati, dicendus eft Chriftus unum, vel duo.
¶ Ubi occurrit duplex dubium. primum eft circa illud. In folo Deo na- Dub 1.
tura prædicatur de fuppofito, habet enim inftantiam, quia in angelis fup-
pofitum non differt à natura.

Dub.z.

¶ Alterum cft circa proceffum literę conditionalem: quoniam procedit
à deftructione antecedentis, quod non licet. Ait enim. Si ambe nature
in abstracto prædicarentur de Chrifto, fequeretur, quòd Chriftus effet duo ;
fed, quia duæ naturæ non prædicantur, &c.
Ref.dub.
Ad primum facilè patet refponfio, quòd, quia aliquo modo differt fup
pofitum à natura in angelis, quamvis in illis non differat individuum à
natura, ideò folida ftat litera.

¶ Ad fecundum dicitur, quòd, quia in propriis argumentum à deftru- Residul 1,
&tione antecedentis non eft prohibitum, ideò, cùm ex propriis hìc proce
datur ut patet ex declaratis) abfque vitio proceffum eft

¶ Quoad fecundam partem corporis conclufio eft. Chriftus est & unus, & unum, Deducitur conclufio ex præmiffis, fubjunctis tribus modis dicendi de fuppofito, feu perfona Chrifti. Primus cft dicentium, in Chrifto duo Lup

Comment.