Pagina-afbeeldingen
PDF
ePub

Patriæ, pronilentur et

A

Inter omnes causidicos perennem Gloriam juris tibi, Romoalde, Præstitit usus.

Pace perpetua frui,
Lucis, et regionibus

Te quidem potioribus. Præditum meritis manet

Gloriosa perenniter

Vita, civibus ut tuis

Compareris apostolis.

XLI.

Ad Stephanum cardinalem epitaphium. Stephane qualis in æde Petri, quantusque sacerdos Exstiteris, novit Gallia cum Latio. Edidit hæc, et nutrivit, timuit. Hoc amavit Hoc te dilexit, compsit, et auxit idem. Judicio canonum noras terrere nocentes,

Et sine lege reos legibus erigere. Nobilitas, gravitas, probitas, et mentis acumen, Et virtus animi magna fuere tibi. Quinque manere... cum sol deberet: in urna Clausus es hac. Requiem det tibi Christus. Amen. XLII.

Epitaphium Allonis episcopi Teatini.

Præsulis Attonis tumulasti membra, Casini
Marsia cui tribuit justa priora tuis.
Istius unde domo manavit origo parentum,
Regibus a Gallis linea ducta docet.
Principibus Marsis satus est de stirpe Quiritum;

Mane cum sedis Thetis honore dedit.

Aste nam Genitrix operum tibi virgo locavit,

[blocks in formation]

Te tui census ope vel paterni
Æris insignem, studiisque mores
Aureos sudantibus et propinquis
Protulit orbis;

Ulla quem nunquam potuit notare
Criminis labes, graviter (enentem
Nunc viri prudentis ubique callem,
Nunc sapientis.

Civium nulli, spatio sub hujus
Temporis, fortuna serenitate
Prævalet ridere beatori

Quam tibi nuper.

Quam nimis dives stipis et domorum, Ruris, et quantum probitate clarus, Conjuge et natis fueris, Salernus

Optima novit.

Cumque sic felix, ut in orbe sidus, Fulseris, mundum roseo jacentem Flore sprevisti, simul et suarum Cominoda rerum;

Quod licet visum populis amarum Sit, tamen, me judice comprobante, Rite fecisti, potiore vita

Perfruiturus.

Vivitur quod hic libet æstimari Verius mortem, misere dolores Corporis grandes animæque curæ Nos ubi perdunt.

Non ab incœpto volo pœnitentis More vel cordis moveare mota, Cui satis constat fore profuturum Spernere mundum.

XLV.

Epitaphium Joannis Salernitani nobilissimi viri. Quam fuerit vetiti crimen miserabile ligni,

Sat patet ex solo quod perit omnis homo. Simplicitas puerum, juvenem vis nulla tuetur, Nec valet ingenii dogma favere seni. His fuerat functus juvenis, h'c forte sepultus Sed ibi nil valuit, mors fera cum rapuit. Est dolor immensus, quibus est mo o nota Salernus Flent procul exanimem; fios fuerat patriæ. Tertia cum terris se lux daret arcitenentis,

Ad patriam pacis crimine liber abit.

Omnibus his sanctis animam commendo Joannis
Hunc habeant secum, deprecor, ante Deun.

[blocks in formation]

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

Lætificat verus quam fluminis impetus ejus.
Rex elegit te, summi Patris unica proies-
Ex Jacob specie cujus Deus exstitit hæres.
Mons Sion exsulta, congaude, filia Juda ;
Judicio. Christi super æthera martyr abisti.
In te lætetur tua plebs, Rex maxime regum,
Ad te conversis qui pacis munera reddis.
Porta Sion, dilecta Deo super atria Jacob,
Voce Creatoris tibi laus confertur amoris.
Permanet ante Deum confessio martyris ejus,
Atque decor clarus nulla qui labe notatur.
Lux hodie justis et rectis corde refulsit,
In qua pro summis lætare, Sabina, triumphis..
Vocibus et psalmis sapienter psallite, sancti,
Quos Dominus vitæ comites facit esse Sabinæ.
Induerat te Rex cinctus virtute decorem :
Justitiæ pennis nos indue, maxima martyr.

Rite Deo jubilat læto jam corde Sabina,

Ejus in aspectu quæ sic intrare meretur.

Ante Deum vigilat felix de luce Sabina,

In quo quam nimium mens sancta sitiverat ejus !

Quanta tribus pueris ignes tribuere camini,

Tanta tibi miseri tormenta dedere tyranni.

a Gloria, vita, decus sanctis est omnibus ejus,
Cum quibus es semper vitam sortita perennem.
Abr. Ecce tuum roseis superaddita lilia sertis

Exornant illustre caput: timor est tibi nullus.
Hostili direpta manu, nos cerne precamur

Semper et a nostris tutos fore fac inimicis.

[ocr errors][merged small]

Quae, moriens mundo, vivit super æthera Christ
Martyris est hodie festum gaudete, fideles.
Mente satis stabili tulerat tormenta tyranni,
Ut patriam vitæ posset cœlestis adire.
Bebus opima nimis cum mundo cuncta reliquit.
Lætitiæ summam per sanguinis excipis undam :
Martyribus semper fuit hæc obnoxia merces.
Gaudia digna Deo tanto cumulata trophæo.
Quam pia, quam felix, quam sancta Sabina videris
Est tibi concessum scelerum dissolvere nexum.
Omnibus ecce modis te poscimus, annue nobis.
Pulchra tibi species: ut regis purpura, crines;
Lumina præfulgent ut fontis Ilesebonis undæ
Emicat ex ulnis collum velut invia turris.

[ocr errors][merged small][merged small][merged small][merged small][ocr errors][merged small][merged small][merged small][merged small][merged small][merged small][ocr errors][merged small][ocr errors][merged small][merged small][merged small]
[merged small][merged small][ocr errors][merged small][merged small][merged small]

Super evangelium Cum transiret Jesus per civitatem suam, vidit hominem sedentem in telonio, Matthæum nomine, et ait illi: Sequere me, etc.

(UGHELLI, Italia sacra, tom. X, col. 79.)

B

Evangelica lectio quae nunc auribus vestris inso A propinquum conspiciunt publicanum, felici jam aunuit, dilectissimi, velut insignis inter cætera Dominic eritionis oracula mærentem peccatorum conscientiam recreat; tabescentes animos erigit, pusillanimitatis et diffi 'entiæ frigus excludit, et ad concipiendam spem venia dejectum in alta suspendit. Quis enim de scelerum suorum quantumlibet immanium enormitate diffidat, cum audiat beatum Matthæum venalis lucri quæstibus inhiantem non modo repente vocatum, sed ad obtinenda præcipua duo ministeria euriæ cœlestis adscitum? Nimirum ut apostolici senatus conscenderet apicem, et inter socios evangelistas, in eo quod primus est, privilegii susciperet dignitatem, quod utrumque munus nulli prorsus alii collatum est, nisi Matthæo tantummodo et Joanni. Et quoniam Joannes Dei gratia dicitur, Matthæus etiam donatus interpretatur, dum uterque geminæ dignitatis dona promeruit, ut, inquam, profecto gratia doni cœlestis infulsit, sed ut impleretur illa sententia qua dicitur: Ubi abundavit iniquitas, superabundavit gratia (Rom. v, 20). › Matthæus quoniam scribendi in evangelica veritate fecit originem, ducis ac præceptoris inter cæteros evangelistas possidet claritatem, cui nimirum aptissime congruit illa sententia qua dicitur fidelissimus et omni acceptione dignus, quoniam Christus Jesus venit in hunc mundum peccatores salvos facere, quorum primus ego sum, ut in me primum ostenderet omnem patientiam ad informationem eorum qui credituri sunt illi in vitam æternam (1 Tim. 1, 15). › Unde factum est, sicut nunc evangelica narravit historia, ut eo discumbente in domo ejusdem Matthæi, multi publicani et peccatores venientes discumberent cum Jesu et discipul's ejus (Matth. Ix, 10). Quos eum scelerum suorum mordax conscientia a Redemptoris accessu arcere poterat, Matthæi familiare cum Domino contubernium, ut accederent, provocabat. Et dum ad pietatis fontem

C

dacia præsumentes, ipsum fontem non adire dubitant cum reliquis peccatoribus publicanis. De qua nimirum publica communione fontis æterni per Prophetam dicitur: In illa die erit fons patens domus David, habitantibus in Ilierusalem, in ablutionem peccatoris, et menstruatæ (Zach. XIII, 1). Fons operius ac occultus est unigenitus Patris invisibilis Deus; fons vero patens est idem Deus incarnatus, qui fons patens recte domus David dicitur, quia Redemptor noster ad nos venisse ex David genere non dubitatur. Hunc profecto misericordiæ fontem tu, Pharisaica superbia, paras obstruere, dum sitientes et aridos ab ejus accessu niteris elato supercilio prohibere hic per os Isaiæ tibi promittebatur haustus cum dicebat: Effundam enim aquam superficientem, et fluenta super aridam; effundan spiritum meum super semen tuum, et benedictionem super stirpem tuam; et germinabunt inter herbas, quasi salices juxta præterfluentes aquas (Isai. XLIV, 5). ▾ Hic iterum promittebatur, cum et alibi diceret : « Et eris quasi hortus irriguus; et sicut fons aquarum, cui non deficient aquæ (Isai. Lvi, 41). › Sed tu in fastum tumida elationis impudenter erecta, et de falsa justitiæ singularitate lenocinanter inflata, gratis expositum salutis æternæ fontem contumaciter despicis, et vivifica superni fontis fluenta fastidis. Accedens enim ad discipulos Domini, tumens et arrogans, Pharisææ pestiferæ superbiae virus, quod in pectore tuo erat, effundis, et elationis ventum, quam tumida mente conceperas, prærapidi ac male spumantis oris spiramen exsufflas. Quare, inquiens, cum publicanis et peccatoribus manducat magister vester? Idcirco plane cum talibus comedit, ut de pablicanis iustos, de peccatoribus sanctos, de criminosis reddat apostolos. Vocat enim peccatores, ut eos propria virtute justificans efliciat innocentes. Sic nimirum, sic alibi, dum bona tua, Pharisæe, in tem

plo constitutus arroganter enumeras, et alterum A bus judicabiles submorderis. et justitia vestra per publicanum te præferendo condemnas et ille de reatus sui barathro ad promerendam veniam justificatus ascendit, et tu a falsæ justitiæ tuæ culmine ante omnipotentis Dei oculos infeliciter corruisti. Hoc itaque modo dum de fucato vacua justitie vestræ nitore præsumis, et cæteros de suis excessi

VITA ET PASSIO

elationem in peccatum vertitur, et illorum perpetrata nequitia ad obtinendam veniam per humilitatis gratiam reparatur, unde et per prophetam dicitur : « Et erit desertum in charmel, et charmel in saltum reputabitur (Isai. xxx11, 15). ›

SANCTE CHRISTINÆ

VIRGINIS ET MARTYRIS, AB ALPHANO ARCHIEPISCOPO SALERNITANO SCRIPTA.

(Edidit UGHELLI, Italia sacra, tom. X, col. 80.)

PROLOGUS

In claro et exornato triumpho Christinæ nobilis- A certami is agone diviui, cum libidinis tyrannidem simæ virginis dicere existimavimus aliquid, et ex immanissimis cruciatibus et illecebrosis dæmonum admirandis ejus actibus posteritatis memoriæ tradere, atque id potissimum prosequi quo, adhuc in tenero adolescentiæ flore, cum pertinacissimis Chritance professionis insectatoribus pro æterni regis amore certando perpessa est. Honor quippe Dei esse perpenditur cum hæc referuntur; laudes martyribus exhibentur, et animæ bellatorum ad festiva prælia diligentius incitantur. Certissimum est enim in humanis dimicationibus feroces animos militum subito bellorum timore, vel fragore fortuito exterritos deficientes mollescere, ut potius cogantur fugere quam arma corripere : at ubi fortissimorum veteres victorias, gloriam, decus, libertatem, præterea sua quoque clarissima facta meminerint, ex ignavis strenuissimi et ferociores subito alterati in confertissimorum hostium cohortes insiliunt. Ita quidem in

B

immissionibus dimicaturi nutaverint, gloriosissimas sibi martyrum passiones, et coronas perpetuas post victoriam proponentes, maxima spe triumphi decer- . tare nituntur. Sic et ipsi post felices conflictus gaudii quesiti adipiscuntur æterna. Dumque laborum suo-. rum meritis in æterni cubiculi tribunal inthronizantur, angelorum comites, amici Dei omnipotent's effecti, per triclinia aurora radiantia, et amœnissimos campos rosis vernantes, liliis albescentes, violis purpurizantes, pro distributionis quoque titulo indeficiente ætate spatiantur, omnia sunt quieti staturæ opportuna, omnia delectabili viriditate recentia, quibus in pace fruuntur optata. Hæc sunt itaque præmia, quæ timidos fieri fortes instigant, hæcque instructissimos milites divini prælii bellatores dextris suis victorias portare [reportare] compellunt.

INCIPIT VITA ET PASSIO.

Igitur Christina gloriosissima virgo, gente patricia Aniciorum exorta, in puerilibus admodum annis ve-terum philosophorum argumentis edocta, in ratione dicendi exercitata, poetarum usa carminibus, posse subtiliter disputare, civiliter agere, metro ludere præ cunctis comitibus videbatur. Ast ubi talibus disciplinis est plenius erudita, incunte adolescent a, in qua nimirum maxima exstat dubietas quibus quisque velit vivendi studiis implicari, deliberatione habita cum duas cerneret vias, unam voluptatis, alteram vero virtutis, illam denique quæ honestatis, decoris ac pudicitiae est cura ferventi ingreditur. Erat enim hæc puella non solum generis ingeniique noi ili ate fortunata, sed et pretiosissima pulchritudinis specie decorata, ob quam multi eam in matri- C monium juvenes pet ere. Quibus tanquam semper adversus tædas jugalis amoris, connubiique illecebras pe horrebat. Pater vero ejus, Urbanus nomine, no

lens deesse tam laudabili voto filiæ, ratus eam vestali instinetu perpetua velle virginitate frui, hortatur uti. cum duodecim ancillis diutina sibi familiaritate conjunctis more majorum suorum, quorum beneficia. plurima in Romana republica essent, diis immortalibus. debita absque ulla procrastinatione persolvat. At visa tametsi de exhibendis cæremoniis patris sanctione concutitur, tamen quia penes eumdem si adversaretur, cogendi potestas erat; ita sicut censuerat, simu lato animo promissionem facit. Erat autem turris miræ altitudinis miræque structuræ.

His obsequiis destinata, clauditur hic Christinacum collactaneis accuratissimis vestibus, et ornamentis præcipuis decoratis, quibus Urbanus in mandatis dat uti sacrificorum ritum magnifice doceant, simulque sacrorum numinum majestatem accuratissimis dictis extollant; et minatur pœnam capiti: mis decretis suis paruerint. Stabant autem

ad

in ca pyramide, a parte occidentis, statuæ Jovis et A cadem mihi et vobis fore imperavi. Spem, fortuApollinis, utræque ex auro purissimo fusiles. Cumque famulæ Dominici mandati memores statuunt ut ex condicto sacrificent, prosternentes se ad pulvinaria, offerre thura, hortantur dominam ut eadem faciat; at illa recusat; rogant, et abnegat; affirmat se palam Christi sponsam esse, et ideo manufactis simulacris supplicare in perpetuum non debere; hanc denique vocem comites obstrepunt, vestes quibus inducbantur repente discindunt, et sese manibus lacerantes his in puellam clamoribus 'nvehuntur: Die age, sacrilega, cujus fiducia in hanc declinas insaniam? unde tam reticendum nefas ore polluto evomis peritura? Que te res ad tantam obscenitatem impulit?.non forma, non gnus, non divitiæ deerant; huccine Urbani patris vitae peracta B studia evasere? Ergone co miseriarum perducitur, ut quam ipse primo ad honorem deorum mortaJium, inde senatus plebis populique Romani artium Liberalium disciplinis instrui voluit, per te possimum clarissimi generis sui infamiam et perai iera sortiatur? Qui et si nihil sævi criminis alias videatur in patria commisisse, tamen quod te talem educaverit filiam, meritissime censebitur inter maximi reos facinoris. Ad hoc itaque obstinato animo dulcissima connubia exsecraris? et illustrissimorum juvenum amplexus, quibus nihil ne conjicitur quidem dulcius, reformidas, ut homini perdito virginitatis 1uæ insignia perdas ? et numina, quibus, si optares, sui maximo fores, ad tui pœnam exitii perhorrescas? An te latet quia ex quo tantæ calamitatis portentum urbem irrepsit, Romani imperii status externarum gentium præliis lacessitus imminuitur, variisque calamitatibus mancipatur? Exhibe ergo, dum vales, gratum diis ob.equium, ne, ad ir...m ulterius provocatis, Augustalis senteutiæ motu imJaturam mortem experiaris. ›

D

4

C

nam, dominationem, consilii mei summam arbitratui vestro commisi, atque ideo, quod fides vestra admo lum mihi opportunajamdudum spectata fuerat. Si quid horum forte inficiamini, reipsa in propatulo constituta convincam. At comites plura dicere cupientem, talibus aggressionibus appetunt. ‹ Facilius clavem de manu divellere valebis Herculea, quam nos, a canabulis devote numinibus sacra Solventes, tuis ferventibus in arte rhetorica studiis Christianae secte absque promissa disceptatione a jungere Tantum si in deorum divinitate aliquo modo hæsitas, sit a Jove principium, quod si omnipotentem non esse poetarum vel philosophorum testimoniis comprobaveris, quandoquidem tum de cæteris reticendum est, tuis jam assertionibus nos assentire amota dubitatione videbis; sin autem hoc asserere forte nequiveris, æquitatis ratiocinatio præstat ut pari modo deorum nostrorum una nobisCum subdaris imperio. Sapientissima virgo respondit: Sit juxta vestram sententiam; rem, quam modo dictura sum, puto, corde tenetis; sed in aucto is sententiam pedibus ire ad præsens fastiditis. In illo namque libello Apuleii, qui De Deo sacratis titulatur, in quo propter incredibilem copiam Suavitatemque dicendi sæpe et multum studere solebamus, non solum de impotentia Jupiter, verum etiam de commissis ad posse sceleribus apertius inflammatur. Nam cum iste vester omnipotens summæ potestatis gloria Cretensium regno potiretur (sic enim ibi accepimus), Ascribatis filio magna vi, multoque labore oppugnatus, dum resistere nequit, solio expulsus abscedit. Et quia ludibrio a suis com plicibus habebatur, diu sua indagatione incertus tamen habitis auspiciis sese empireum injecit, diis sacrificia exhibuit, cosque postulat sibi opitulari, quibus suffragantibus hostis devincitur, et ita Jupiter exstitit laureatus. Plane, ut reor, mecum acuminatis eum de impossibilitate satius posse notari, qui regnum, quod suo juri vindicaverat, bellis aperte convinctis, hosti reliquit, et qui eum cum quo manus conferre solus erubuit, aut certe timuit, auxiliis alienis, quem fletibus obtinuit interficit. Et paulo post idem Apuleius de ince

pulcherrimæ matrum familias; Liberi quidem patris feriæ mense sequenti subintrant, certe vicissim illius simulacrum per rura, per compita, imo per urbem.

Ad hæc cum alia maledicta adderent: « Queso, inquit Christina, quorsum hæc corruptionis evadit temeritas? Bacchamini multum in dominam, resipiscite in hoc; quippe, ut noscitis, Minerva nibil docet. Servata disputantium consuetudine alternis ad comprobandam rei veritatem obtemperando doctorum testimonio procedamus. Et ille : « Si potes, inquiunt, tu prior quid censes agendum aggredere. D stuosis ejus facinoribus ita orditur. Expergiscimini At puella, ut erat oratorum studiis accensa, ita sili eas affectare benevolentiæ locis primo conala est. Meministis, sociæ, quanta in prosperis et adversis utrorumque communicatur erga vos exitium, quod etiam neque animo, neque corpore a vobis abfuerim. Sæpius ego mecum proposueram uti, post patris matrisque extrema, totius patrimonii summam, famam tamen intelligere meam, cæterum usum et procurationem ejus penes vos esse, avos mihi parentum, vos aflinium loco ducere. Præterea hæe, quæ præ manibus sunt, monilia, dextrocheria, annulos præfulgentibus gemmis mirabiliter insignilos, vestes purpureas, et auro purissimo redimitas, omniaque, quibus regia proles mirifice adornantur,

Marcus etiam

Varro quid de hac cui supplicatis, Vesta in digestis suis affixerit, satis legentibus patet. Vesta, inquit, quæ nuperrime virginitatis privilegio gloriabatur, Jovis adulterio incestata, cum de ejus corruptione quæstio vereretur, corruptionis suæ instinctu cribrum de aqua implevit Tiberis, et quia non perfluit facti abstulit controversiam. O delirum caput! o hominem totius sceleris fæce pollutum! o exsecrabile, et omni oppletum deformitate monstrum! vio

« VorigeDoorgaan »