LONGIORA QUÆDAM DE SITU ET NATURA LOCORUM POPULORUMQUE ANTIQUORUM, EX POETIS LATINIS DECERPTA, COMPLECTENS.
QUID dignum memorare tuis, Hispania, terris
Vox humana valet? Primo levat aequore Solem
India: tu fessos exacta luce jugales
Proluis; inque tuo respirant sidera fluctu.
Dives equis, frugum facilis, pretiosa metallis,
Principibus fecunda piis: tibi saecula debent
TRAJANUM: series his fontibus Aelia fluxit.
Hinc senior pater; hinc juvenum diademata fratrum.
Namque aliae gentes, quas foedere Roma recepit
Aut armis domuit, varios aptantur in usus
Imperii: Phariae segetes et Punica messis
Castrorum devota cibo: dat Gallia robur
Militis: Illyricis sudant equitatibus alae.
Sola novum Latiis vectigal Iberia rebus
Contulit Augustos. Fruges, aeraria, miles,
Undique conveniunt, totoque ex orbe leguntur:
Haec generat, qui cuncta regant. Nec laude virorum
Censeri contenta fuit, nisi matribus aeque
Vinceret, et, gemino certatim splendida sexu,
Flaccillam Mariamque daret pulchramque SERENAM.
TE nascente, ferunt per pinguia culta tumentem
Divitiis undâsse Tagum. Callaecia risit
Floribus, et roseis formosus Duria ripis
Vellera purpureo passim mutavit ovili.
Cantaber Oceanus vicino litore gemmas
Exspuit: effossis nec pallidus Astur oberrat
Montibus: oblatum sacris natalibus aurum
Vulgo vena vomit: Pyrenæisque sub antris
Ignea flumineae legêre Ceraunia Nymphae.
CLAUDIANI LAUS SERENAE, 50-78.
EX CATALOGO SILIANO POPULORUM GENTIUMQUE UNDE CONFLATUS EST EXERCITUS CARTHAGINIENSIS, IN ITALIAM, HANNIBALE DUCE, TRANSITURUS.
-Totus adest vesper, populique reposti:
Cantaber ante omnes, hiemisque aestûsque famisque
Invictus, palmamque ex omni ferre labore.
Mirus amor populo, cum pigra incanuit aetas,
Imbelles jam dudum annos praevertere saxo,
Nec vitam sine Marte pati. Quippe omnis in armis
Lucis causa sita, et damnatum vivere paci.
Venit et Aurorae lacrimis perfusus in orbem
Diversum, patrias fugit cum devius oras,
Armiger Eoi non felix Memnonis Astyr.
His parvus sonipes, nec Marti notus; at idem
Aut inconcusso glomerat vestigia dorso,
Aut molli pacata celer rapit esseda collo.
Cydnus agit, juga Pyrenes venatibus acer
Metiri, jaculove extendere proelia Mauro.
Venere et Celtae sociati nomen Iberis.
His pugna cecidisse decus, corpusque cremari
Tale nefas. Coelo credunt Superisque referri,
Impastus carpat si membra jacentia vultur.
Fibrarum et pennae divinarumque sagacem
Flammarum, misit dives Callaecia pubem,
Barbara nunc patriis ululantem carmina linguis,
Nunc, pedis alterno percussa verbere terra,
Ad numerum resonas gaudentem plaudere caetras.
Haec requies ludusque viris, ea sacra voluptas.
Cetera femineus peragit labor: addere sulco
Semina et impresso tellurem vertere aratro,
Segne viris. Quidquid duro sine Marte gerendum est,
Calläici conjux obit irrequieta mariti.
Nec Cerretani, quondam Tirynthia castra,
Aut Vasco, insuetus galeae, ferre arma morati.
Non, quae Dardanios post vidit, Ilerda, furores,
Nec qui, Massageten monstrans feritate parentem,
Cornipedis fusa satiaris, Concane, vena.
Jamque Ebusus Phoenissa movet, movet Arbacus arma,
Aclyde vel tenui pugnax instare veruto:
Jam cui Tlepolemus sator, et cui Lyndus orige,
Fundâ bella serens Balearis et alite plumbo;
Et quos nunc Gravios, violato nomine Graiûm,
Oeneae misere domus, Aetolaque Tyde.
Dat Carthago viros Teucro fundata vetusto,
Phocaïcae dant Emporiae, dat Tarraco pubem
Vitifera, et Latio tantum cessura Lyaeo.
Hos inter clara thoracis luce nitebat
Sedetana cohors, quam Sucro rigentibus undis,
Atque altrix celsa mittebat Saetabis arce;
Saetabis et telas Arabum sprevisse superba,
Et Pelusiaco filum componere lino.
Fulgent praecipuis Parnasia Castulo signis,
Et celebre Oceano atque alternis aestibus Hispal,
Ac Nebrissa Dionyseis conscia thyrsis,
Quam Satyri coluere leves, redimitaque sacra
Nebride, et arcano Maenas, nocturna Lyaeo.
Arganthoniacos armat Carteia nepotes:
Rex proavis fuit humani ditissimus aevi,
Ter denos decies emensus belliger annos.
Armat Tartessos, stabulanti conscia Phoebo,
Et Munda, Emathios Italis paritura labores :
Nec decus auriferae cessavit Corduba terrae.
Hos duxere viros flaventi vertice Phorcys,
Spiciferisque gravis bellator Arauricus oris,
Aequales aevi; genuit quos ubere ripa
Palladio Baetis umbratus cornua ramo.
SILII ITALICI PUNICORUM, lib. 111. v. 325.
CARTHAGO (NOVA) impenso naturae adjuta favore Excelsos tollit pelago circumflua muros. Arctatas ponti fauces modica insula claudit, Qua Titan ortu terras adspergit Eoo. At qua prospectat Phoebi juga sera cadentis, Pigram in planiciem stagnantes egerit undas, Quas auget veniens, refluusque reciprocat aestus. Sed gelidas a fronte sedet sublimis ad Arctos Urbs imposta jugo, pronumque excurrit in aequor Et tuta aeterno defendit moenia fluctu.
SILIUS ITALICUS, xv. 220.
GALLIA, HELVETIA, ET ALPES.
CAESAR, ut acceptum tam prono milite bellum
Fataque ferre videt, ne quo languore moretur
Fortunam, sparsas per Gallica rura cohortes
Evocat, et Romam motis petit undique signis.
Deseruere cavo tentoria fixa Lemanno,
Castraque quae Vogesi curvam super ardua rupem
Pugnaces pictis cohibebant Lingonas armis.
Hi vada liquerunt Isarae, qui gurgite ductus
Per tam multa suo, famae majoris in amnem
Lapsus, ad aequoreas nomen non pertulit undas.
Solvuntur flavi longâ statione Rutheni :
Mitis Atax Latias gaudet non ferre carinas,
Finis et Hesperiae promoto limite Varus:
Quaque sub Herculeo sacratus nomine portus
Urget rupe cava pelagus: non Corus in illum
Jus habet aut Zephyrus; solus sua littora turbat
Circius, et tuta prohibet statione Monoeci.
Quaque jacet littus dubium, quod terra fretumque
Vindicat, alternis vicibus cum funditur ingens
Oceanus, vel cum refugis se fluctibus aufert.
Ventus ab extremo pelagus sic axe volutet
Destituatque ferens, an sidere mota secundo
Tethyos unda vagae lunaribus aestuet horis,
Flammiger an Titan, ut alentes hauriat undas,
Erigat Oceanum fluctusque ad sidera tollat,
Quaerite, quos agitat mundi labor; at mihi semper
Tu quaecunque moves tam crebros causa meatus,
Ut Superi voluere, late. Tunc rura Nemossi
Qui tenet, et ripas Aturi, qua littore curvo
Molliter admissum claudit Tarbellicus aequor,
Signa movet, gaudetque amoto Santonus hoste:
Et Biturix, longisque leves Suessones in armis :
Optimus excusso Leucus Rhemusque lacerto,
Optima gens flexis in gyrum Sequana fraenis :
Et docilis rector rostrati Belga covini:
Arvernique ausi Latio se fingere fratres,
Sanguine ab Iliaco, populi: nimiumque rebellis
Nervius, et caesi pollutus sanguine Cottae:
Et qui te laxis imitantur, Sarmata, braccis
Vangiones; Batavique truces, quos aere recurvo
Stridentes acuere tubae: qua Cinga pererrat
Gurgite: qua Rhodanus raptum velocibus undis
In mare fert Ararim: qua montibus ardua summis
Gens habitat cana pendentes rupe Gebennas.
Tu quoque laetatus converti proelia Trevir :
Et nunc tonse Ligur, quondam per colla decora
Crinibus effusis toti praelate Comatae :
Et quibus immitis placatur sanguine diro
Teutates, horrensque feris altaribus Hesus,
Et Taranis Scythicae non mitior ara Dianae.
Vos quoque, qui fortes animas belloque peremptas
Laudibus in longum vates demittitis aevum,
Plurima securi fudistis carmina, Bardi.
Et vos Barbaricos ritus, moremque sinistrum
Sacrorum, Druidae, positis repetistis ab armis.
Solis nosse Deos et coeli numina vobis,
Aut solis nescire, datum; nemora alta remotis
Incolitis lucis; vobis auctoribus, umbrae
Non tacitas Erebi sedes Ditisque profundi
Pallida regna petunt: regit idem spiritus artus
Orbe alio; longae (canitis si cognita) vitae
|