en worden hier allen 's winters in de oranjery gekweekt en door het kernzaed en inleggers vermenigvuldigd.

De wortels en schors van de Stekende Winde bezitten een zweetverwekkend middel; maer de krachtigste dezer planten is de Sarsaparilla, die in Bresilië, Nieuw-Spaenje en Peru wast, in Europa by de apothekers wordt bereid en met Pokhout, Steenbreek of Chinawortels wordt gemengd of alleen gebruikt. De doctor Guersent zegt dat het een goed middel is om de Venusziekte te genezen, als men het den zieken door af kooksel te drinken geeft. De wortels van de Sarsaparilla worden ook veel in poeijers bereid en met kaneel, gember, anyszaed en suiker gemengd; verder worden de jonge spruiten als Salade en op de wyze van Aspergië geëten, en voor geheel gezond geacht.

STENANTHERA, in 't fransch Stenanthère, in 't latyn Stenanthera, is onder de familie van de Wegdoorns gesteld, en onder de 5o klasse van Linnaeus, Pentandria monogynia, planten die met vyf meeldraden bloemen en maer één stampertje hebben.

De Stenanthera pinifolia is een schoon, langlevend, klein boomgewas van Van Diemens land; het groeit getakkeld, met veel draedvormige, zeegroene bladen, en bloeit alhier in de planthuizen, meest van mei tot in juny, met okselvormige bloemen, die gelyk waterpas zyn gesneden en gepypt, een zeer lieflyk karmyn, geel en wit kleur hebben, en welker bloembladen groenachtig op de boorden versierd zyn. Deze wonderbare plant is sedert eenige jaren in België overgevoerd, en niettegestaende dit klein boomgewas van omtrent de 64 graden Noorderbreedte oorspronkelyk is, moet het alhier nog 's winters in de oranjery worden bevryd en kan, op de wyze van de Epacris en andere heiplanten van NieuwHolland, door afzetsels en uitspruitsels, met zorg op lauwe broeibakken en belommerd in den heigrond, en door het ryp zaed op teilen vermenigvuldigd worden.

STERANYS, in 't fransch Badiane, Anis étoilé, in 't latyn Illicium, is door Jussieu onder de familie van de Magnolias gesteld, en onder de 13° klasse van Linnaeus, Polyandria poly

gynia, veelmannigen-veelwyvigen, slach van planten die meer dan twintig meeldraden en een groot getal stampertjes hebben. De roode Steranys (Illicium floridanum van Linnaeus) is een allerschoonst heester-houtgewas van Florida, dat zeer getakkeld, met altoosblyvende, groenblinkende, scherpe bladen wast, en alhier in de oranjery meest in mei bloeit, met schoone, alleenstaende bloemen op de toppen, die een rood kleur hebben en zoete, aengename vruchten op lange stelen voortbrengen, welke als eenen bek gesloten zyn.

De Steranys met kleine bloemen (Illicium parviflorum van Ventenat) is ook een klein heester-houtgewas van Florida, dat alhier in juny bloeit, met kleine, witachtige, gele bloemen.

De Steranys van China (Illicium anisatum van Linnaeus) is een langlevend klein boomgewas, dat alhier in de planthuizen 's winters bevryd, wel omtrent 3 meters hoog groeit, zeer getakkeld, met altoosblyvende, groene, scherpe bladen, die aen de Laurierbladen eenigzins gelyken, en van in mei tot juny bloeit, met alleenstaende bloemen, die weinig verheffen. Al de deelen van dit houtgewas bezitten eenen welriekenden geur; het kan met zorg 12 graden koude wederstaen, en wordt rond Parys en elders in Frankryk in den vollen grond geplant en door inleggers vermenigvuldigd; maer de eerstgemelde moeten in den heigrond gekweekt worden.

De Steranys, inzonderlyk de Illicium anisatum, bezit eenen aengenamen smaek, en al de welriekende deelen trekken op den natuerlyken Anys; sedert dat de eigenschappen van dit klein boomgewas in Frankryk zyn bekend, wordt het veel met de zoete dranken en liqueuren gedistilleerd, en de Anisette van Bordeaux er veel mede gemaekt; het kan zeer wel het Anyszaed vervangen.

STERREBLOEM, Sterrekruid, in 't fransch Astère, in 't latyn Aster, is onder de 14e klasse, le sectie der straelbloemen van Tournefort gesteld; door Jussieu onder de familie van de bloemtrosdragende planten, en onder de 19 klasse van Linnaeus, Syngenesia polygamia superflua, samenhelmigen-veelechtigenoverbodigen.

Men vindt alhier zeer vele van die Sterrebloemen, die in de oranjeryen en in den vollen grond worden geplant; derhalve zal ik eerst die beschryven welke in de bloemtuinen worden gekweekt.

De Sterrebloem van de Alpische gebergten (Aster alpinus van Linnaeus) groeit met spatelvormige bladen en stengels van omtrent 25 centimeters hoog, en bloeit van july tot in augusty, met helderblauwe bloemstralen en gele middenknopjes.

De Zee-Sterrebloem (Aster tripolium) is eene tweejarige kruidplant van Frankryk; zy groeit met lansvormige bladen en stengels van omtrent 70 of 80 centimeters hoog, en bloeit van july tot in september, met blauwe stralen en gele vereenigde middenknopjes.

De Amellus-Sterrebloem (Aster Amellus van Linnaeus) is eene langlevende kruidplant van Europa; zy groeit met lansvormige, ruwe bladen en stengels van omtrent 1 meter hoog, en bloeit van augusty tot in september, met veel bloemtrosjes en schoone blauwe bloemstralen, die gele middenknopjes hebben.

De Sterrebloem met hartvormige bladen (Aster cordifolius van Linnaeus) is eene langlevende plant van Noord-Amerika; zy bloeit meest in augusty met stralen en witte bloemen.

Het Sterrekruid met Ericabladen (Aster ericoides van Linnaeus) is ook van Amerika en bloeit in augusty met witte bloemen.

De Sterrebloem van Siberiën (Aster sibericus van Linnaeus) groeit met stengels van omtrent 60 centimeters hoog, en bloeit van july tot in september met groote bloemtrosjes en helderblauwe bloemen.

Het Sterrekruid met gespikkelde bloemen (Aster punctatus) is eene kruidplant van Hongarië; zy bloeit met trosvormige aren en bloemen met donker violette bloemstralen.

De Sterrebloem van Nieuw-Engeland (Aster Novae Angliae van Linnaeus) groeit met stengels wel 1 meter en half hoog, en bloeit met trosvormige aren en veel blauwe violette bloemen.

Het bemerkwaerdig Sterrekruid (Aster spectabilis van Amerika) groeit met stengels van omtrent 60 centimeters hoog, en bloeit van augusty tot in september, met schoone blauwe bloemen.

Het versierende Sterrekruid (Aster decorus van Amerika) groeit met stengels van 1 meter hoog, en bloeit meest in september, met veel groote schoone, purperviolette bloemen.

Het Sterrekruid met Amandelbladeren (Aster amygdalis) van Amerika, bloeit in september, met zeer veel witte bloemen.

Het Sterrekruid met Dragonbladen (Aster dracunculoïdes van Willdenow) is eene langlevende plant van Noord-Amerika; zy bloeit alhier met bloemtrosjes en veel kleine violette bloempjes. Het reusachtig Sterrekruid (Aster puniceus) van Amerika, groeit met stengels van wel 2 meters hoog, en bloeit van augusty tot in october, met groote bloemstralen, die purper of roodachtig volgens de medesoorten zyn.

De Sterrebloem met roode stengels (Aster rubricaulis van Lamarck) is ook van Amerika; zy groeit met stengels van 1 meter hoog, en bloeit van augusty tot in october, met blauwe bloemstralen en gele vereenigde middenknopjes.

Het Sterrekruid met groote bloemen (Aster grandiflorus), met veel alleenstaende, purperachtige witte bloemen op de toppen; de Aster mutabilis, - divaricatus, novi Belgii, tardi

hyssopifolius,

florus, - umbellatus, linifolius worden hier allen in den vollen grond gekweekt en door wortelscheiding vermenigvuldigd.

De chinesche Sterrebloem of Reine Marguerite (Aster chinensis van Linnaeus) is eene éénjarige kruidplant, die vroeg in het voorjaer in de bloemtuinen wordt gezaeid, en waervan men enkele en dubbele gestraelde bloemen met verschillige kleuren bekomt, en met middenknopjes door verscheidene kleuren gespikkeld, die zeer lieflyk de bloemperken versieren en van augusty tot in october bloeijen. Men heeft kleine medesoorten verkregen, die vroeger bloemen.

De Sterrebloemen die alhier in de matige serren worden gekweekt, zyn de Aster calendulaefolius, een langlevend houtachtig kruidgewas, dat met stengels getakkeld groeit, en van juny tot in july bloeit, met violette bloemen, welker middenknopjes schoon geel zyn; de Aster argophyllus van Nieuw-Holland, en de Aster argenteus van Noord-Amerika; zy worden door afzetsels vermenigvuldigd en in den gemengden heigrond gekweekt.

STERREMUER, valsche Muer, Water-Sterrekruid, in 't fransch

Stellaire, in 't latyn Stellaria, door Tournefort Alsine genoemd, en onder zyne 6 klasse, 2° sectie der roosachtige bloemplanten gesteld; door Jussieu onder de familie van de Angelieren, en onder de 10° klasse van Linnaeus, Decandria trigynia, planten die met tien meeldraedjes bloemen en drie stampertjes hebben. De volgende soorten van Sterremuer bloeijen met vyf opene bloembladen in de kelken, die in twee verdeeld zyn, en brengen zaedhuisjes met een hutje en zeer veel zaedjes voort.

De Bosch-Sterremuer (Stellaria nemorum van Linnaeus) is eene langlevende kruidplant van Europa, die in België in de vochtige bosschen wast, met bladstelen, hartvormige bladen en getakkelde stengels, waerop in den zomer witte bloemen bloeijen, die als trosvormige aren op de takjes der stengels geschikt zyn.

De Holostea-Sterremuer (Stellaria holostea van Linnaeus) groeit ook in België in sommige bosschen, met lansvormige bladen, zeer fyn gezaegd en getand, en bloeit met trosvormige aren en witte bloempjes, die aen de Wegbree gelyken.

De grasachtige Sterremuer (Stellaria graminea van Linnaeus) groeit in België op drooge plaetsen, onbebouwde velden en op de dakken, met lynvormige bladen, en bloeit met trosvormige aren op de stelen en witte kleine bloempjes.

De Meersch-Sterremuer (Stellaria palustris van Linnaeus) groeit in België aen de kanten der vochtige grachten en meerschen, met lynvormige bladen, en bloeit met trosvormige witte bloempjes.

De Water-Sterremuer (Stellaria alsine van Willdenow) is eene éénjarige kruidplant, die aen de poelen, stroomende waters en vochtige plaetsen wast.

De Zand-Sterremuer (Stellaria arenaria van Linnaeus) is eene éénjarige kruidplant, die in België veel in de drooge velden wast.

Deze planten werden van sommige oude Kruidbeschryvers Holostium genoemd en Herba Stellaria aquatica, Water-Sterrekruid geheeten; zy houden eenen bitteren smack in als de Wegbree, en schynen eene samentrekkende kracht te hebben; ingenomen, verdryven zy de wormen uit het lyf.

STEVIA, in 't fransch Stevia, in 't latyn Stevia, is door Jussieu