Pagina-afbeeldingen
PDF
ePub

alii hic apud nos in imo? Quandoquidem observa- | sint venti cardinales, qui spirant a cardinibus mundi: tum est a nonnullis, interdum nubes ferri in contrarium versionis pinnaculi: etiam nubes ferri forti aura, cum hic apud nos fuerit summa tranquillitas. 26. Fiat descriptio diligens admodum et particularis motus ventorum in impulsu navium per vela.

[blocks in formation]

32. Colligantur, cum diligentia bona, prognostica ventorum omnigena, (præter astrologica, de quibus superius diximus quatenus sint inquirenda,) sive petantur ex meteoricis, sive ex aquis, sive ex instinctu animalium, aut quovis alio modo.

Postremo inquisitionem claudito, inquirendo de imitamentis ventorum, sive in naturalibus sive in artificialibus.

33. Inquirito de imitamentis ventoImitamenta rum in naturalibus; qualia sunt flatus in ventorum. corporibus animalium, flatus in recep

taculis distillationum, etc.

semicardinales, qui in dimidiis: mediani, qui in intermediis etiam ex intermediis mediani majores vocentur, qui in quadris; minores reliqui. Particularis autem divisio ea est, quæ sequitur.

[blocks in formation]

Auster 2. ad Zephyrum,

sive Libonotus.
Auster 3. ad Zephyrum.

SEMICAR.

Zephyro-Auster, sive
Lybs.
Zephyrus 1. ab Austro.

MED. MAJ.

Zephyrus 2. ab Austro,
sive Africus.
Zephyrus 3. ab Austro.

Phoenicias. Auster 3. ab Euro.

CARDIN.

Zephyrus, sive Favonius.
Zephyrus 1. ad Boream.

MED. MAJ.

Zephyrus 2. ad Boream,
sive Corus.
Zephyrus 3. ad Boream.

SEMICAR.

Zephyro-Boreas. Boreas 1. a Zephyro, sive Thrascias.

MED. MAJ.

Boreas 2. a Zephyro,
sive Circius.
Boreas 3. a Zephyro.

Sunt et alia ventorum nomina Apheliotes, Argestes, Olympias, Sciron, Hellespontius, Iapyx. Ea nil moramur. Satis sit nomina ventorum ex ordine et distributione plagarum cœli fixa imposuisse. In interpretatione auctorum non multum ponimus, cum

Inquirito de auris factis et ventis artificialibus, ut in ipsis auctoribus parum sit. follibus, refrigeratoriis in cœnaculis, etc.

[blocks in formation]
[blocks in formation]

2. In nostris maribus Europæ percipitur cœlo | nocturna, præsertim in illis regionibus, ubi nox et sereno et sudo, et cessantibus ventis particularibus, dies non magis pares sunt spatiis, quam differentes aura quædam lenis ab oriente solisequa. calore et frigore, possit motum illum naturalem aëris (qui lenis est) hebetare et confundere.

3. Recipit observatio vulgaris nubes sublimiores ferri plerumque ab oriente in occidentem; idque 7. Si aër participet ex motu cœli, sequitur non cum, iisdem temporibus, circa terram aut tranquilli- tantum, quod eurus cum motu aëris concurrat, zetas sit, aut ventus diversus. Id si non semper faci-phyrus concertet; verum etiam quod boreas tanant, poterit in causa esse, quod venti particulares quam ab alto spiret, auster tanquam ab imo, in hequandoque flant in sublimi, qui ventum istum gene-misphærio nostro, ubi polus antarcticus sub terra est, ralem obruunt. arcticus elevatur; idque etiam ab antiquis notatum est, sed titubanter et obscure; optime autem convenit cum experientia moderna, quia briza (quæ possit esse motus aëris) non est eurus integer, sed euroaquilo.

Monitum.

Si quis sit talis ventus generalis ex ordine motus cœli, is non adeo firmus est, quin ventis particularibus cedat. Manifestior autem est intra tropicos propter circulos, quos conficit, majores; etiam in sublimi, propter eandem causam et propter cursum liberum. Quamobrem, si hic extra tropicos et juxta terram (ubi mollis admodum et segnis est) eum deprehendere voles, fiat experimentum in aëre libero, et in summa tranquillitate, et in locis altis; et in corpore valde mobili, et tempore pomeridiano; quia per id tempus ventus orientalis particularis parcius flat. Fiat diligens observatio circa pin

Mandatum. nacula, et ejusmodi flabella, in fasti

giis turrium et templorum, annon in maximis tranquillitatibus flent perpetuo versus occidentem? 4. Constat eurum, in Europa nostra, Phænomenon esse ventum desiccantem et acrem, zeobliquum. phyrum contra humectantem et almum. Annon hoc fit, quia (posito quod aër moveat ab oriente in occidentem) necesse est ut eurus, qui moveat in eadem consecutione, aërem dissipet et attenuet, unde fit aër mordax et siccus; zephyrus autem, qui in contraria, aërem in se vertat et condenset, unde fit obtusior, et demum humidus.

5. Consulito inquisitionem de motu Phænomenon et fluxu aquarum, utrum illæ moveant obliquum. ab oriente ad occidentem. Nam si ex- | trema hoc motu gaudeant, cœlum et aquæ; parum abest quin aër, qui intermedius est, ex eodem participet.

Phænomena duo, proxime posita, Monitum. obliqua appellamus, quia rem desig

natam non recta monstrant, sed per consequens ; id quod (cum deest copia phænomenorum rectorum) etiam avide recipimus.

Quod briza illa inter tropicos lucuMandatum. lenter spiret, res certa, causa ambigua. Possit ea esse, quia aër, more cœli, movetur; sed extra tropicos, quasi imperceptibiliter, propter circulos minores; intra manifesto, propter circulos majores quos conficit. Possit alia esse, quia calor omnem aërem dilatat, nec se priore loco contineri patitur. Ex dilatione autem aëris necessario fit impulsio aëris contigui, quæ brizam istam pariat prout progreditur sol. Sed illa intra tropicos, ubi sol est ardentior, insignior est; extra, fere latet. Videtur esse instantia crucis ad ambiguitatem istam tollendam, si inquiratur, utrum briza noctu flet, an non? Rotatio enim aëris etiam noctu manet, at calor solis non item.

6. At certum est illam noctu non flare, sed mane, | aut etiam aurora adulta. Nihilominus non determinat illa instantia quæstionem. Nam condensatio aëris

VENTI STATI.

Ad Art. 3. Connexio.

Ut in inquisitione de ventis generalibus homines scotomia passi sunt, ita in illa de ventis statis vertiginem: de illa silent, de hac sursum et deorsum sermones faciunt inconditos. Ignoscendum hoc magis, quod varia res est: quia stati venti cum locis permutantur, ut non iidem in Ægypto, Græcia, Italia spirent.

1. Esse alicubi statos ventos, etiam nomen impositum declarat; ut et nomen alterum etesiarum, quod anniversarios sonat.

2. Apud antiquos inter causas inundationis Nili ascripta est, quod eo anni tempore venti etesiæ (aquilones scilicet) flarent, qui cursum fluvii in mare inhibebant et retrorsum volvebant.

3. Inveniuntur in mari currentes, qui nec naturali motui oceani, nec decursui ex locis magis elevatis, nec angustiis ex litoribus adversis, aut promontoriis excurrentibus attribui possint; sed plane reguntur a ventis statis.

4. Columbum, qui nolunt a relatione naucleri Hispani, et levius putant, ab obscuris antiquitatis vestigiis et auris, tam certam et fixam de Indiis occidentalibus opinionem concepisse, huc se convertunt, quod a statis ventis ad litora Lusitaniæ conjecerit continentem esse a parte occidentis: res dubia, nec admodum probabilis, cum ventorum itinerarium ad tam longos tractus vix attingat: magnus interim honos huic inquisitioni, si uni axiomati aut observationi ex iis, quas multas complectitur, inventio novi orbis debeatur.

5. Ubicunque siti sunt montes alti et nivales, ab ea parte flant venti stati ad tempus quo nives sol

vuntur.

6. Arbitror et a paludibus magnis, quæ aquis cooperiuntur hieme, spirare ventos statos, sub tempora, quibus a calore solis siccari cœperint; sed de hoc mihi compertum non est.

7. Ubicunque generationes vaporum fiunt in abundantia, idque certis temporibus; ibi scias ventos statos iisdem temporibus orituros.

8. Si venti stati flent alicubi, nec causa eorum reperiatur in propinquo; scias ventos hujusmodi statos peregrinos esse, et a longe venire.

9. Notatum est ventos statos noctu non flare, sed tertia ab ortu solis hora insurgere: sunt certe hujusmodi venti, veluti ex longo itinere defessi, ut condensationem aëris nocturnam vix perfringant, at post exortum solis excitati paulisper procedant.

10. Omnes stati venti (præterquam ex locis propinquis) imbecilli sunt, et ventis subitis se submit

tunt.

11. Sunt complures venti stati, quos nos non percipimus aut observamus, propter infirmitatem ipsorum, unde a ventis liberis obruuntur: ideo vix notantur hieme, cum venti liberi vagantur magis; sed potius versus æstatem, cum venti illi erratici magis deficiant.

12. In partibus Europæ ex ventis statis hi potissimi sunt. Aquilones a solstitio; suntque exortus caniculæ, tum prodromi, tum sequaces: zephyri ab æquinoctio autumnali: euri a verno: nam de brumali solstitio minus curandum propter hiemis varietates. 13. Venti ornithii sive aviarii, qui nomen traxerunt quod aves a regionibus gelidis transmarinis regionibus apricis immittant, nihil pertinent ad ventos statos, quia illi tempore sæpius fallunt: aves autem eorum commoditatem, sive citius sive tardius flent, exspectant: etiam non raro postquam flare paululum inceperint et se subinde verterint, destituuntur aves, et merguntur in pelago, aliquando in naves decidunt.

14. Præcisus reditus ventorum ad diem et horam, instar æstus maris, non invenitur. Designant quandoque auctores nonnulli diem; sed potius ex conjectura, quam ex observatione constante.

Ad Art. 4. et

VENTI ASSECLE.

Ventorum asseclarum vocabulum nos5. Connexio. trum est: quod imponere visum est, ne aut pereat observatio circa ipsos, aut confundatur. Sensus talis est: divide, si placet, annum in tres, quatuor, quinque partes, in aliqua regione. Quod si ventus aliquis ibi flet, duas, tres, quatuor portiones ex ipsis; ventus contrarius unam; illum ventum, qui frequentius flat, ejus regionis asseclam nominamus. Sic de temporibus.

1. Auster et boreas asseclæ mundi sunt: frequentius enim per universum spirant illi, cum suis sectionibus, quam eurus et zephyrus cum suis.

2. Omnes venti liberi (non stati) magis asseclæ hiemus sunt, quam æstatis, maxime autem autumni

[blocks in formation]
[ocr errors]

renti maris Scythici juxta ea littora deveherentur. Alteram (quam longe potiorem duxit) quod longe pluribus anni partibus spiraret apud eos zephyrus, quam eurus: quod etiam facit apud nos (inquit); sed apud illos a continenti, et gelidus ; apud nos a mari, et tepidus. Quod si (addidit) tam frequenter et diu spiraret in Anglia eurus, quam apud eos zephyrus, longe forent intensiora frigora apud nos, et paria illis quæ ibi fiunt.

6. Zephyri sunt assecla horarum pomeridianarum declinante enim sole frequentius spirant venti ab occidente, ab oriente rarius.

7. Auster noctis assecla est: nam noctu et sæpius oritur, et flat vehementius. Boreas autem interdiu. 8. Asseclarum vero maris, et continentis, multæ et magnæ sunt differentiæ. Ea præcipue, quæ Columbo ansam præbuit inveniendi novi orbis: quod venti marini stati non sunt, terrestres autem maxime. Cum enim abundet vaporibus mare, qui ubique fere indifferenter adsunt, ubique etiam generantur venti, et magna inconstantia huc illuc feruntur, cum certas origines et fontes non habeant. At terra ad materiam ventorum valde inæqualiter se habet; cum alia loca ad ventos pariendos et augendos magis efficacia sint; alia magis destituta. Itaque flant fere a parte fomitum suorum, et inde directionem sortiuntur.

9. Non satis constat sibi Acosta. Ait ad Peruviam et maritima maris australis fere per totum annum spirare austros. Idem alibi ait ad eas oras spirare potissimum ventos marinos. At auster illis terrestris est, ut et boreas et eurus, tantumque zephyrus est illis marinus. Sumendum, quod certius ponit, hoc est, austrum esse ventum asseclam et familiarem earum regionum; nisi forte ex nomine maris australis vel phantasiam vel modum loquendi corrupit, intelligens zephyrum per austrum, quod a mari australi spiret. At mare, quod vocant, australe, proprie australe non est, sed tanquam oceanus secundus occidentalis; quando simili cum Atlantico situ exporrigatur.

10. Marini venti sunt proculdubio terrestribus humidiores, sed tamen puriores, quique facilius et æqualius cum aëre puro incorporentur. Terrestres enim male coagmentati et fumei. Neque opponat quispiam eos debere esse, propter salsuginem maris, crassiores: natura enim terrestris salis non surgit in vaporibus.

11. Tepidi vel gelidi sunt venti marini, pro ratione qualitatum duarum prædictarum, humiditatis et puritatis. Humiditate enim frigora mitigant, (siccitas siquidem utrumque, et calorem et frigus, intendit,) at puritate refrigerant. Itaque extra tropicos, tepidi; intra, gelidi.

12. Arbitror ubique ventos marinos asseclas esse regionum (præsertim maritimarum) singularum; frequentius scilicet spirare ventos a parte ubi collocatur mare, propter copiam longe uberiorem materiæ ad ventos in mari, quam in terra; nisi forte sit aliquis ventus status, spirans a terra ex causa peculiari. Nemo autem confundat ventos statos cum ventis asseclis, cum asseclæ semper frequentiores sint, stati sæpius rariores: id tamen utrisque commune est, quod venti spirent a parte fomitum suorum.

13. Vehementiores plerumque sunt venti marini,

quam terrestres; ita tamen, ut, cum cessent, major | sit malacia in medio mari, quam ad litora ; adeo ut nautæ quandoque ament potius litorum obliquitates premere, quam urgere altum, ad evitandas malacias. 14. Spirant a mari ad litora venti tropæi sive versarii, qui scilicet, postquam paulisper progressi sunt, subito vertuntur. Omnino est quædam refractio inter auras maris et auras terræ, et inæqualitas. Omnis autem inæqualitas aëris est inchoatio quædam venti: maxime autem fiunt tropæi et euripi ventorum ubi mare sinuat.

15. Spirant quædam auræ plerumque circa omnes aquas majores; potissimum autem sentiuntur mane; at magis circa fluvios, quam in mari, propter differentiam auræ terræ et auræ aquæ.

16. In locis proximis juxta mare flectunt fere se arbores et incurvant, quasi aversantes auras maris : neque tamen malacia est; sed venti maritimi, ob humiditatem et densitatem, sunt tanquam ponderosiores.

QUALITATES ET POTESTATES VENTORUM.

Ad Art. 7.

31, Connexio.

Circa qualitates et potestates vento27, 28, 29, 30, rum observatum est ab hominibus non diligenter et varie: nos certiora excerpimus; reliqua, ut levia, ipsis ventis permittemus. 1. Auster pluviosus, boreas serenus apud nos sunt alter nubes congregat et fovet, alter dissipat et discutit. Itaque poëtæ, cum narrant de diluvio, fingunt eo tempore boream in carcere conclusum ; austrum cum amplissimis mandatis emissum.

2. Zephyrus apud nos pro aureæ ætatis vento habitus est, qui comes esset perpetui veris, et mulceret flores.

3. Paracelsi schola, cum tribus suis principiis, etiam in templo Junonis (aëre scilicet) locum quærerent, tres collocarunt; euro locum non repererunt. "Tincturis liquidum qui mercurialibus austrum, Divitis et zephyri rorantes sulphure venas, Et boream tristi rigidum sale."

66

4. At nobis in Britannia eurus pro malefico habetur, ut in proverbio sit, eurum neque homini neque bestiæ propitium esse."

5. Auster a præsentia solis, boreas ab absentia spirat in hemisphærio nostro: eurus in consecutione motus aëris, zephyrus in contrarium ubique: zephyrus a mari, eurus a continente; plerumque in Europa et Asia occidentali. Hæ sunt differentiæ ventorum maxime radicales, unde plurimæ ex qualitatibus et potestatibus ventorum revera pendent.

6. Auster minus anniversarius est et status, quam boreas, sed magis vagus et liber; et quando est status, tam lenis est ut vix percipiatur.

7. Auster magis humilis est et lateralis, boreas celsior et spirans ex alto; neque hoc de elevatione et depressione polari dicimus, de qua supra; sed quod origines suas habeat plerumque magis in vicino auster, magis in sublimi boreas.

8. Auster nobis pluviosus, (ut jam dictum est,) Africæ vero serenus, sed magnos immittens fervores, non frigidus, ut alii dixerunt. Est tamen Africa satis salubris; at nobis, si flaverit paulo diutius in sudo, absque pluvia, auster valde pestilens est.

9. Auster et zephyrus non generant vapores, sed

spirant a partibus, ubi maxima est copia ipsorum propter auctum calorem solis, qui vapores elicit, ideoque sunt pluviosi. Quod si spiraverint a locis siccioribus et jejunis a vaporibus, sunt sereni; sed tamen aliquando puri, aliquando æstuosi.

10. Videntur hic apud nos auster et zephyrus fœderati, suntque tepidi et humidi; at ex altera parte affines sunt boreas et eurus, suntque frigidi et sicci.

11. Auster et boreas (quod et antea attigimus) frequentius spirant, quam eurus et zephyrus, quia magna est inæqualitas vaporum ex illis partibus propter absentiam et præsentiam solis; at orienti et occidenti sol tanquam adiaphorus est.

12. Auster saluberrimus marinus, a continente magis morbidus; contra, boreas a mari suspectus, a terra sanus; etiam frugibus et stirpibus auster marinus valde benignus, fugans rubigines et alias pernicies.

13. Auster lenior non admodum cogit nubes, sed sæpe serenus est, præsertim si sit brevior; sed flans commotius aut diutius, facit cœlum nubilum et inducit pluviam; sed potius cum desinat aut flaccescere incipiat, quam a principio aut in ipso vigore.

14. Cum auster aut oritur aut desistit, fiunt fere mutationes tempestatum a sereno ad nubilum, aut a calido ad frigidum; et e contra, boreas sæpe et oritur et desinit, priore tempestate manente et continuata.

15. Post pruinas, atque etiam nives paulo diuturniores, non alius fere ventus quam auster spirat, tanquam facta concoctione frigorum, quæ tum demum solvuntur, neque propterea semper sequitur pluvia, sed fit hoc etiam in regelationibus serenis.

16. Auster et frequentius oritur, et fortius spirat noctu, quam interdiu, præsertim noctibus hibernis. At boreas, si noctu oriatur, (quod contra suam consuetudinem est,) non ultra triduum fere durat.

17. Austro flante majores volvuntur fluctus quam borea, etiam quando pari aut minore impetu spirat. 18. Spirante austro fit mare cœruleum et magis lucidum, borea contra atrius et obscurius.

19. Cum aër subito fit tepidior, denotat interdum pluviam: rursus alias, cum aura subito fit gelidior, pluviam præmonstrat. Sequitur vero hoc naturam ventorum: nam si flante austro aut euro intepescit aër, pluvia in propinquo est, itidemque cum flante septentrione aut zephyro refrigescit.

20. Auster flat plerumque integer et solitarius. At borea, et præcipue cæcia et coro flantibus, sæpe contrarii et alii diversi venti simul spirant; unde refringuntur et turbantur.

21. Boreas sementi faciendæ, auster insitionibus et inoculationibus cavendus.

22. A parte austri folia ex arboribus citius decidunt; at palmites vitium ab ea parte erumpunt, et eo fere spectant.

23. In latis pascuis videndum est pastoribus (ut ait Plinius) ut greges ovium ad septentrionale latus adducant, ut contra austrum pascant. Nam si contra boream, claudicant, et lippiunt, et alvo moventur: quinetiam boreas coitum illis debilitat, adeo ut si in hunc ventum spectantes coëant oves, fœmellæ ut plurimum gignantur: sed in hoc Plinius (utpote transcriptor) sibi non constat.

24. Venti tribus temporibus frumento et segetibus | vel a tinctura regionum per quas pertranseunt : vel nocent; in flore aperiente, et deflorescente, et sub ab originibus localibus suis, in alto, sub terra, in maturitatem; tum enim exinaniunt aristas dejectis medio; quæ omnia sequentes articuli melius expla granis at prioribus duobus temporibus florem aut nabunt. in calamo constringunt aut decutiunt.

25. Flante austro anhelitus hominum magis fœtet, appetitus animalium dejicitur magis, morbi pestilentes grassantur, gravedines incumbunt, homines magis pigri sunt et hebetes: at flante borea, magis alacres, sani, avidiores cibi. Phthisicis tamen nocet boreas, et tussiculosis, et podagrices, et omni fluxui

acuto.

26. Eurus siccus, mordax, mortificans; zephyrus humidus, clemens, almus.

27. Eurus, spirans vere adulto, calamitas fructuum, inducendo erucas et vermes, ut vix foliis parcatur; nec æquus admodum segetibus: zephyrus contra, herbis, floribus, et omni vegetabili, maxime propitius et amicus. At eurus quoque circa æquinoctium autumnale satis gratiosus.

28. Venti ab occidente spirantes sunt vehementiores quam illi ab oriente, et magis curvant, et contorquent arbores.

29. Tempestas pluviosa, quæ incipit spirante euro, longius durat quam quæ spirante zephyro, et fere ad diem integrum extenditur.

30. Eurus ipse et boreas, postquam inceperint flare, constantius flant: auster et zephyrus magis mutabiles.

31. Flante euro visibilia omnia majora apparent : at flante zephyro audibilia; etiam longius deferuntur soni.

32. "Cæciam nubes ad se trahere," apud Græcos in proverbium transiit, comparando ei fœneratores, qui pecunias erogando sorbent: vehemens est ventus et latus, ut non possit summovere nubes tam cito, quam illæ renitantur et se vertant; quod fit etiam in majoribus incendiis, quæ contra ventum invales

cunt.

33. Venti cardinales, aut etiam semicardinales, non sunt tam procellosi, quam mediani.

34. Mediani, a borea ad euro-boream, magis sereni; ab euro-borea ad eurum, magis procellosi. Similiter ab euro ad euro-austrum, magis sereni; ab euro-austro ad austrum, magis procellosi. Similiter ab austro ad zephyro-austrum, magis sereni; a zephyro-austro ad zephyrum, magis procellosi. Similiter a zephyro ad zephyro-boream, magis sereni; a zephyro-borea ad boream, magis procellosi: ita ut progrediendo secundum ordinem cœli, semper mediani prioris semicardinis disponantur ad serenitatem; posterioris, ad tempestates.

35. Tonitrua, et fulgura, et ecnephiæ fiunt spirantibus ventis frigidis, quique participant ex borea, quales sunt corus, thrascias, circius, meses, cæcias : ideoque fulgura sæpius comitatur grando.

36. Etiam nivales venti a septentrione veniunt, sed ab iis medianis qui non sunt procellosi, veluti

corus et meses.

37. Omnino venti quinque modis naturas suas et proprietates nanciscuntur. Vel ab absentia aut præsentia solis; vel a consensu et dissensu cum naturali motu aëris vel a diversitate materiæ fomitum suorum a quibus generantur, maris, nivis, paludum, etc.

38. Venti omnes habent potestatem desiccandi, etiam magis quam ipse sol; quia sol vapores elicit, sed, nisi admodum fervens fuerit, non dissipat; at ventus eos et elicit et abducit: attamen auster minime omnium hoc facit; quinetiam saxa et trabes sudant magis flante nonnihil austro, quam in tranquillo.

39. Martii magis longe desiccant, quam æstivi; adeo ut artifices instrumentorum musicorum ventos martios expectent ad materiam instrumentorum suorum desiccandam, eamque reddendam porosam et

sonoram.

40. Venti omnis generis purgant aërem, eumque a putredine vindicant, ut anni, in quibus venti frequentius spirent, sint maxime salubres.

41. Sol principum fortunam subit; quibuscum ita sæpe agitur, ut præsides in provinciis remotis magis obnoxios habeant subditos, et quibus obsequia præstentur magis, quam principi ipsi. Certe venti, qui potestatem et originem habent a sole, æque aut plus gubernant temperaturas regionum et affectus aëris, quam ipse sol, in tantum ut Peruvia (quæ propter propinquitatem oceani, vastitatem amnium, et altissimos et maximos montes nivales, maximam habet copiam ventorum et aurarum spirantium) cum Europa de temperamento et clementia aëris certet.

42. Nil mirum si ventorum tantus sit impetus, quantus invenitur, quandoquidem venti vehementes sint tanquam inundationes, atque torrentes et fluctus magni aëris. Neque tamen, si attentius advertas, magnum quiddam est eorum potentia. Possunt dejicere arbores, quæ cacuminum onere, tanquam velis expansis, iisdem commoditatem præbent, et se ipsæ onerant; possunt etiam ædificia infirmiora; sed structuras solidiores, nisi fiant cum terræ motibus, non subvertunt. Nives quandoque tanquam integras dejiciunt ex montibus, ut planitiem subjacentem fere sepeliant, quod accidit Solymanno in campis Sultaniæ; etiam magnas quandoque immittunt inundationes aquarum.

43. Amnes quandoque tanquam in sicco ponunt venti, et fundos ipsorum discooperiunt: Si enim, post magnam siccitatem, ventus robustus in consecutione fili aquæ, pluribus diebus spirarit, ita ut aquas amnis, tanquam everrendo, devexerit in mare, aquas marinas prohibuerit, fit siccatio amnis in multis locis insolitis.

Monitum.

Verte polos, et verte simul observationes, quatenus ad austrum et boream. Cum enim absentia et præsentia solis in causa sit, variat pro ratione polorum. At illud constans res esse possit, quod plus sit maris versus austrum, plus sit terræ versus boream, quod etiam ad ventos non parum facit.

[blocks in formation]
« VorigeDoorgaan »