VI.

VII.

novo indunt, et superinducunt. Sed et hæc quoque

parva pars est operis, ad inveniendum schematismum Latens autem processus, de quo loquimur, longe verum in composito ; qui schematismus res est longe alia res est, quam animis hominum (qualiter nunc subtilior, et accuratior, et ab operibus ignis potius obsidentur) facile possit occurrere. Neque enim confunditur, quam eruitur et elucescit. intelligimus mensuras quasdam, aut signa, aut sca- Itaque facienda est corporum separatio et solutio; las processus, in corporibus spectabiles ; sed plane non per ignem certe, sed per rationem et inductioprocessum continuatum, qui maxima ex parte sen- nem veram, cum experimentis auxiliaribus; et per sum fugit.

comparationem ad alia corpora, et reductionem ad Exempli gratia; in omni generatione et transfor- naturas simplices, et earum formas, quæ in compomatione corporum, inquirendum, quid deperdatur et sito conveniunt et complicantur ; et transeundum evolet, quid maneat, quid accedat; quid dilatetur, | plane a Vulcano ad Minervam, si in animo sit veras quid contrahatur ; quid uniatur, quid separetur; corporum texturas et schematismos (unde omnis ocquid continuetur, quid abscindatur ; quid impellat, culta atque, ut vocant, specifica proprietas et virtus quid impediat; quid dominetur, quid succumbat; et in rebus pendet; unde etiam omnis potentis alteraalia complura.

tionis et transformationis norma educitur) in lucem Neque hic rursus, hæc tantum in generatione aut protrahere. transformatione corporum quærenda sunt; sed et in Exempli gratia ; inquirendum, quid sit in omni omnibus aliis alterationibus et motibus similiter in- corpore spiritus, quid essentiæ tangibilis ; atque ille quirendum, quid antecedat, quid succedat; quid sit ipse spiritus, utrum sit copiosus et turgeat, an jejuincitatius, quid remissius ; quid motum præbeat, nus et paucus; tenuis aut crassior; magis aëreus aut quid regat; et hujusmodi. Ista vero omnia scientiis igneus; acris aut deses; exilis aut robustus; in (quæ nunc pinguissima Minerva, et prorsus inhabili

, progressu aut in regressu ; abscissus aut continuatus ; contexuntur) incognita sunt et intacta. Cum enim consentiens cum externis et ambientibus, aut dissenomnis actio naturalis per minima transigatur, aut tiens, etc. Et similiter, essentia tangibilis (quæ non saltem per illa, quæ sunt minora, quam ut sensum pauciores recipit differentias, quam spiritus) atque feriant; nemo se naturam regere aut vertere posse ejus villi et fibræ, et omnimoda textura. Rursus speret, nisi illa debito modo comprehenderit et no- autem collocatio spiritus per corpoream molem, ejustarerit.

que pori, meatus, venæ, et cellulæ, et rudimenta sive tentamenta corporis organici, sub eandem in

quisitionem cadunt. Sed et in his quoque, atque Similiter, inquisitio et inventio latentis schematismi adeo in omni latentis schematismi inventione, lux in corporibus res nova est; non minus quam inven- vera et clara ab axiomatibus primariis immittitur, tio latentis processus et formæ. Versamur enim

quæ certe caliginem omnem et subtilitatem discutit. plane adhuc in atriis naturæ, neque ad interiora paramus aditum.

At nemo corpus datum nova natura dotare, vel in novum corpus feliciter et appo- Neque propterea res deducetur ad atomum, qui site transmutare potest, nisi corporis alterandi aut præsupponit vacuum et materiam non fluxam (quotransformandi bonam habuerit notitiam. In modos rum utrumque falsum est) sed ad particulas veras, enim vanos incurret, aut saltem difficiles et perver-quales inveniuntur. Neque rursus est, quod exhorsos, nec pro corporis natura, in quod operatur. reat quispiam istam subtilitatem, ut inexplicabilem; Itaque ad hoc etiam via plane est aperienda et sed contra, quo magis vergit inquisitio ad naturas munienda.

simplices, eo magis omnia erunt sita in plano et Atque in anatomia corporum organicorum (qualia perspicuo; translato negotio a multiplici in simplex; sunt hominis et animalium) opera sane recte et uti- et ab incommensurabili ad commensurabile ; et a liter insumitur, et videtur res subtilis, et scrutinium surdo ad computabile ; et ab infinito et vago ad denaturæ bonum. At hoc genus anatomiæ spectabile finitum et certum ; ut fit in elementis literarum, et est, et sensui subjectum, et in corporibus tantum or- tonis concentuum. Optime autem cedit inquisitio ganicis locum habet. Verum hoc ipsum obvium naturalis, quando physicym terminatur in mathemaquiddam est et in promptu situm, præ anatomia vera tico. At rursus multitudinem aut fractiones nemo schematismi latentis in corporibus, quæ habentur pro reformidet : in rebus enim quæ per numeros transimilaribus; præsertim in rebus specificatis, et earum siguntur, tam facile quis posuerit aut cogitaverit partibus, ut ferri, lapidis; et partibus similaribus millenarium, quam unum ; aut millesimam partem plantæ, animalis, veluti radicis, folii, floris, carnis, unius, quam unum integrum. sanguinis, ossis, etc. At etiam in hoc genere non prorsus cessavit industria humana; hoc ipsum enim innuit separatio corporum similarium per distilla- Ex duobus generibus axiomatum, quæ superius tiones, et alios solutionum modos, ut dissimilaritas posita sunt, oritur vera divisio philosophiæ et sciencompositi per congregationem partium homogenea- tiarum ; translatis vocabulis receptis (quæ ad indirum appareat. Quod etiam ex usu est, et facit ad cationem rei proxime accedunt) ad sensum nostrum. id quod quærimus ; licet sæpius res fallax sit: quia Videlicet, ut inquisitio formarum, quæ sunt (ratione complures naturæ separationi imputantur et attribu-certe, et sua lege)æternæ et immobiles, et constituat untur, ac si prius substitissent in composito; quas metaphysicam; inquisitio vero efficientis, et materie, revera ignis et calor, et alii modi apertionum de et latentis processus, et latentis schematismi (quæ

VIII.

IX.

X.

omnia cursum naturæ communem et ordinarium, | 12. Aër conclusus et subterraneus in cavernis ponnon leges fundamentales et æternas respiciunt) con- nullis, præsertim hieme. stituat physicam; atque his subordinentur similiter 13. Omnia villosa, ut lana, pelles animalium, et practicæ duæ; physicæ mechanica; metaphysicæ plumagines, habent nonnihil teporis. (perpurgato nomine) magia, propter latas ejus vias, 14. Corpora omnia, tam solida quam liquida, et tam et majus imperium in naturam.

densa quam tenuia (qualis est ipse aër) igni ad

tempus approximata.

15. Scintillæ ex silice et chalybe per fortem perPosito itaque doctrinæ scopo, pergendum ad præ- cussionem. cepta ; idque ordine minime perverso aut perturbato. 16. Omne corpus fortitur attritum, ut lapis, lignum, Atque indicia de interpretatione nature complectun- pannus, etc. adeo ut temones, et axes rotarum, tur partes in genere duas; primam, de educendis aut aliquando flamman concipiant; et mos exciexcitandis axiomatibus ab experientia ; secundam, tandi ignis apud Indos occidentales fuerit per de deducendis aut derivandis experimentis novis ab attritionem. axiomatibus. Prior autem trifariam dividitur; in 17. Herbæ virides et humidæ simul conclusæ et tres nempe ministrationes ; ministrationem ad sen- contrusæ, ut rosæ, pisæ in corbibus ; adeo ut sum; ministrationem ad memoriam ; et ministratio- fænum, repositum fuerit madidum, sæpe connem ad mentem sive rationem.

cipiat flammam. Primo enim paranda est historia naturalis et ex- 18. Calx viva, aqua aspersa. perimentalis, sufficiens et bona; quod fundamentum 19. Ferrum, cum primo dissolvitur per aquas fortes rei est; neque enim fingendum aut excogitandum, in vitro, idque absque ulla admotione ad igsed inveniendum, quid natura faciat, aut ferat.

nem; et stannum similiter, etc. sed non adeo Historia vero naturalis et experimentalis tam va- intense. ria est et sparsa, ut intellectum confundat et disgre-20. Animalia, præsertim et perpetuo per interiora ; get, nisi sistatur et compareat ordine idoneo. Ita- licet in insectis calor ob pazvitatem corporis que formandæ sunt tabule et co-ordinationes instan- non deprehendatur ad tactum. tiarum, tali modo et instructione, ut in eas agere 21. Fimus equinus, et hujusmodi excrementa ani. possit intellectus.

malium recentia. Id quoque licet fiat; tamen intellectus sibi per- 22. Oleum forte sulphuris et vitrioli exequitur opera missus, et sponte movens, incompetens est et inhabilis caloris, in linteo adurendo. ad opificium axiomatum, nisi regatur et muniatur. 23. Oleum origani, et hujusmodi, exequitur opera Itaque tertio, adhibenda est inductio legitima et vera, caloris in adurendis ossibus dentium. quæ ipsa clavis est interpretationis. Incipiendum 24. Spiritus vini fortis et bene rectificatus exequitur autem est a fine, et retro pergendum ad reliqua. opera caloris ; adeo ut si albumen ovi in eum

injiciatur, concrescat et albescat, fere in modum

albuminis cocti ; et panis injectus torrefiat et Inquisitio formarum sic procedit ; super naturam incrustetur, ad modum panis tosti. datam primo facienda est comparentia ad intellectum 25. Aromata et herbæ calidæ, ut dracunculus, nasomnium instantiarum notarum, quæ in eadem natura turtium vetus, etc. licet ad manum non sint caconveniunt, per materias licet dissimillimas. Atque lida (nec integra, nec pulveres eorum) tamen hujusmodi collectio facienda est historice, absque ad linguam et palatum parum masticata, percicontemplatione præfestina, aut subtilitate aliqua ma- piuntur calida, et quasi adurentia. jore. Exempli gratia ; in inquisitione de forma 26. Acetum forte, et omnia acida, in membro ubi calidi.

non sit epidermis, ut in oculo, lingua, aut aliqua alia parte vulnerata, et cute detecta, dolorem cient, non multum discrepantem ab eo, qui

inducitur a calido. 1. Radii solis, præsertim æstate et meridie. 27. Etiam frigora acria et intensa inducunt sensum 2. Radii solis reflexi et constipati, ut inter montes, quendam ustionis :

aut per parietes, et maxime omnium in speculis comburentibus.

“Nam Boreæ penetrabile frigus adurit.” 3. Meteora ignita.

28. Alia. 4. Fulmina comburentia.

Hanc Tabulum essentiæ et presentie appellare 5. Eructationes flammarum ex cavis montium, etc. consuevimus. 6. Flamma omnis. 7. Ignita solida. 8. Balnea calida naturalia.

Secundo, facienda est comparentia ad intellectum 9. Liquida ferventia aut calefacta.

instantiarum, quæ natura data privantur ; quia forma 10. Vapores et fumi ferventes, atque aër ipse, qui (ut dictum est) non minus abesse debet, ubi natura

fortissimum et furentem suscipit calorem, si data abest; quam adesse, ubi adest. Hoc vero inconcludatur ; ut in reverberatoriis.

finitum esset in omnibus. 11. Tempestates aliquæ sudæ per ipsam constitu- Itaque subjungenda sunt negativa affirmativis, et

tionem aëris, non habita ratione temporis privationes inspiciendæ tantum in illis subjectis, quæ anni.

sunt maxime cognata illis alteris, in quibus natura

XI.

INSTANTIÆ CONVENIENTES IN NATURA CALIDI.

XII.

CALIDI.

Ad instantiam lam alfirmativam.

Ad 2am.

Ad 2am.

censu.

Ad 2am.

data inest et comparet. Hanc tabulam declinationis distantes. Sed interim notandum est, multas sive absentie in proximo appellare consuevimus. esse posse operationes radiorum solis, atque

etiam ex natura calidi, quæ non sunt proportioINSTANTIÆ IN PROXIMO, QUÆ PRIVANTUR NATURA natæ ad tactum nostrum ; adeo ut respectu nos

tri non operantur usque ad calefactionem, sed

respectu aliorum nonnullorum corporum exe1. Lunæ et stellarum, et cometarum

quantur opera calidi. radii, non inveniuntur calidi ad tac- 4. Fiat hujusmodi experimentum. Aclostantia la

tum: quinetiam observari solent cipiatur speculum fabricatum contra negativa vel

acerrima frigora in pleniluniis. At subjunctivo.

ac fit in speculis comburentibus; et interponatur stellæ fixæ majores, quando sol eas inter manum et radios solis; et fiat' observatio, subit, aut iis approximatur, existimantur fervores utrum minuat calorem solis, quemadmodum spesolis augere et intendere ; ut fit, cum sol sistitur culum comburens eundem auget et intendit. in leone, et diebus canicularibus.

Manifestum est enim quoad radios opticos, prout 2. Radii solis in media (quam vocant) fabricatur speculum in densitate inæquali respectu Ad 2am.

regione aëris non calefaciunt; cujus medii et laterum, ita apparere simulacra magis ratio vulgo non male redditur ; quia regio illa diffusa, aut magis contracta. Itaque idem vinec satis appropinquat ad corpus solis, unde dendum in calore. radii emanant, nec etiam ad terram, unde reflec- 5. Fiat experimentum diligenter, tuntur. Atque hoc liquet ex fastigiis montium utrum per specula comburentia, for(nisi sint præalti) ubi nives perpetuo durant. tissime et optime fabricata, radii lunæ possint exSed contra notatum est a nonnullis, quod in ca- cipi et colligi in aliquem vel minimum gradum cumine Picus de Tenariph, atque etiam in Andis teporis. Is vero gradus teporis, si fortasse Peruviæ, ipsa fastigia montium nive destituta nimis subtilis et debilis fuerit, ut ad tactum percipi sint; nivibus jacentibus tantum inferius in as

et deprehendi non possit ; confugiendum erit ad Atque insuper aër illis ipsis vertici

vitra illa, quæ indicant constitutionem aëris calibus montium deprehenditur minime frigidus, dam aut frigidam ; ita ut radii lunæ per specused tenuis tantum et acer; adeo ut in Andis lum comburens incidant et jaciantur in summipungat et vulneret oculos per nimiam acrimo- tatem vitri hujusmodi ; atque tum notetur, si fiat niam, atque etiam pungat os ventriculi, et indu- depressio aquæ per teporem. cat vomitum. Atque ab antiquis notatum est, 6. Practicetur etiam vitrum combuin vertice Olympi tantam fuisse aëris tenuitatem, rens super calidum, quod non sit ut necesse fuerit illis, qui eo ascenderant, radiosum aut luminosum; ut ferri et lapidis secum deferre spongias aceto et aqua madefac- calefacti, sed non igniti; aut aquæ ferventis, tas, easque ad os et nares subinde apponere ; aut similium : et notetur, utrum fiat augmentum quia aër ob tenuitatem non sufficiebat respira- et intentio calidi, ut in radiis solis. tioni. In quo vertice etiam relatum est, tantam 7. Practicetur etiam speculum combufuisse serenitatem et tranquillitatem a pluviis, rens in flamma communi. et nivibus, et ventis ; ut sacrificantibus literæ 8. Cometarum (si et illos numerare descriptæ digito in cineribus sacrificiorum super inter meteora libuerit) non deprearam Jovis, manerent in annum proximum abs- henditur constans aut manifestus effectus in auque ulla perturbatione. Atque etiam hodie gendis ardoribus anni, licet siccitates sæpius ascendentes ad verticem Picus de Tenariph, eo inde sequi notatæ sint. Quinetiam trabes, et vadunt noctu et non interdiu; et paulo post columnæ lucidæ, et chasmata, et similia, appaortum solis monentur et excitantur a ducibus rent sæpius temporibus hibernis, quam æstivis ; suis, ut festinent descendere, propter periculum et maxime per intenssisima frigora, sed conjuncta (ut videtur) a tenuitate aëris, ne solvat spiritus cum siccitatibus. Fulmina tamen et coruscaet suffocet.

tiones et tonitrua raro eveniunt hieme, sed sub 3. Reflexio radiorum solis, in regi- tempus magnorum fervorum. At stellæ (quas

onibus prope circulos polares, vocant) cadentes, existimantur vulgo magis confirmativam.

admodum debilis et inefficax inve- stare ex viscosa aliqua materia splendida et acnitur in calore ; adeo ut Belgæ, qui hibernarunt censa, quam esse naturæ igneæ fortioris. Sed in Nova Zembla, cum expectarent navis suæ li- de hoc inquiratur ulterius. berationem et deobstructionem a glaciali mole 9. Sunt quædam coruscationes, quæ (quæ eam obsederat) per initia mensis Julii spe præbent lumen, sed non urunt: eæ sua frustrati sint, et coacti scaphæ se committere. vero semper fiunt sine tonitru. Itaque radii solis directi videntur parum posse, 10. Eructationes et eruptiones flammaetiam super terram planam ; nec reflexi etiam, rum inveniuntur non minus in reginisi multiplicentur et uniantur ; quod fit cum onibus frigidis, quam calidis; ut in Islandia et sol magis vergit ad perpendiculum ; quia tum Greenlandia : quemadmodum et arbores per incidentia radiorum facit angulos acutiores; ut regiones frigidas magis sunt quandoque inflamlineæ radiorum sint magis in propinquo : ubi mabiles, et magis piceæ ac recinosæ, quam per contra in magnis obliquitatibus solis anguli sunt regiones calidas: ut fit in abiete, pinu, et relivalde obtusi, et proinde lineæ radiorum magis quis : verum in quali situ et natura soli hujus

Ad 2am.

Ad 3am.

Ad instantiam eam af

Ad 4am

Ad 5am.

Ad 10am.

Ad llam

modi eruptiones fieri soleant, ut possimus affir. aquea; ut oleum minus quam aqua, sericum mative subjungere negativam, non satis quæ- minus quam linteum. Verum hoc pertinet ad situm est.

Tabulam graduum de frigido. Ad ham. 11. Omnis flamma perpetuo est calida 15. Similiter vapori fervido subjungitur

Ad 10am. magis aut minus, neque omnino sub- negativa naturæ ipsius vaporis, quajungitur negativa. Et tamen referunt ignem lis apud nos invenitur. Etenim exhalationes fatuum (quem vocant) qui etiam aliquando im- ex oleosis, licet facile inflammabiles, tamen non pingitur in parietem, non multum habere calo- inveniuntur calidæ, nisi a corpore calido recenris; fortasse instar flammæ spiritus vini, quæ ter exhalaverint. clemens et lenis est. Sed adhuc lenior videtur 16. Similiteraëri ipsi ferventi subjungi. ea flamma, quæ in nonnullis historiis fidis et tur negativa natura aëris ipsius. gravibus invenitur apparuisse circa capita et co- Neque enim invenitur apud nos aër calidus; nisi mas puerorum et virginum; quæ nullo modo fuerit aut conclusus, aut attritus, aut manifeste comas adurebat, sed molliter circum eas trepida- calefactus a sole, igne, aut aliquo alio corpore bat. Atque certissimum est, circa equum in

calido. itinere sudantem, noctu et suda tempestate, ap- | 17. Subjungitur negativa tempestatum paruisse quandoque coruscationem quandam abs- frigidarum magis, quam pro ratione que manifesto calore. Atque paucis abhinc an. temporis anni, quæ eveniunt apud nos flante Euro nis notissimum est, et pro miraculo quasi habi- et Borea : quemadmodum et contrariæ tempes. tum, gremiale cujusdam puellæ paulo motum tates eveniunt flante Austro et Zephyro. Etiam aut fricatum coruscasse ; quod fortasse factum inclinatio ad pluviam (præsertim temporibus est ob alumen aut sales, quibus gremiale tinctum hiemalibus) comitatur tempestatem tepidam: at erat, paulo crassius hærentia et incrustata, et ex gelu contra frigidam. fricatione fracta. Atque certissimum est, sac- 18. Subjungitur negativa aëris con

Ad 12am. charum omne, sive conditum (ut vocant) sive clusi in cavernis tempore æstivo. simplex, modo sit durius, in tenebris fractum aut At de aëre concluso omnino diligentius inquicultello scalptum coruscare.

Similiter aqua

rendum. Primo enim non absque causa in dumarina et salsa, noctu interdum invenitur remis bitationem venit, qualis sit natura aëris, quatenus fortiter percussa coruscare. Atque etiam in tem- ad calidum et frigidum in natura sua propria. pestatibus spuma maris fortiter agitata noctu co- Recipit enim aër calidum manifesto ex impresruscat; quam coruscationem Hispani pulmonem sione cælestium; frigidum autem fortasse abmarinum vocant.

De illa flamma autem, quam expiratione terræ; et rursus in media (quam voantiqui nautæ vocabant Castorem et Pollucem, cant) regione aëris, a vaporibus frigidis et niet moderni Focum Sancti Ermi, qualem calorem vibus : ut nullum judicium fieri possit de aëris habeat, non satis quæsitum est.

natura per aërem, qui foras est et sub dio, sed 12. Omne ignitum ita ut vertatur in ru- verius foret judicium per aërem conclusum.

borem igneum, etiam sine flamma Atqui opus est etiam, ut aër concludatur in

perpetuo calidum est ; neque huic tali vase et materia, quæ nec ipsa imbuat aërem affirmative subjungitur negativa ; sed quod in calido vel frigido ex vi propria, nec facile admitproximo est, videtur esse lignum putre; quod tat vim aëris extranei. Fiat itaque experimensplendet noctu, neque tamen deprehenditur cali- tum per ollam figularem multiplici corio obducdum : et squamæ piscium putrescentes, quæ tam ad muniendam ipsam ab aëre extraneo, facta etiam splendent noctu, nec inveniuntur ad tac- mora per tres aut quatuor dies in vase bene octum calidæ; neque etiam corpus cicindelæ aut cluso: deprehensio autem fit post apertionem muscæ (quam vocant luciolam) calidum ad tac- basis, vel per manum, vel per vitrum graduum tum deprehenditur.

ordine applicatum.
13. De balneis calidis, in quo situ et 19. Subest similiter dubitatio, utrum

natura soli emanare soleant, non tepor in lana, et pellibus, et plumis, satis quæsitum est: itaque non subjungitur ne- et hujusmodi, fiat ex quodam exili calore inhægativa.

rente, quatenus excernuntur ab animalibus; aut 14. Liquidis ferventibus subjungitur ne- etiam ob pinguedinem quandam et oleositatem, Ad 9am

gativa ipsius liquidi in natura sua. quæ sit naturæ congruæ cum tepore ; vel plane Nullum enim invenitur liquidum tangibile, quod ob conclusionem et fractionem aëris, ut in arti. sit in natura sua et maneat constanter calidum; culo præcedente dictum est. Videtur enim omsed superinducitur ad tempus tantum calor, ut nis aër, abscissus a continuitate aëris forinseci, natura ascititia ; adeo ut quæ potestate et opera- habere nonnihil teporis. Itaque fiat experitione sunt maxime calida, ut spiritus vini, olea mentum in fibrosis, quæ fiunt ex lino; non es aromatum chemica, etiam olea vitrioli et sul- lana, aut plumis, aut serico, quæ excernun. phuris, et similia, quæ paulo post adurunt, ad tur ab animatis. Notandum est etiam, omnes primum tactum sint frigida. Aqua autem bal- pulveres (ubi manifesto includitur aër) minus neorum naturalium, excepta in vas aliquod, et esse frigidos, quam corpora integra ipsorum : separata a fontibus suis, defervescit perinde ac quemadmodum etiam existimamus, omnem spuaqua igne calefacta.

At verum est corpora mam (utpote quæ aërem contineat) minus esse oleosa ad tactum paulo minus esse frigida, quam frigidam, quam liquorem ipsum.

Ad instantiam 7am affirmativam.

Ad sam.

Ad 13am

Ad 14am

Ad 15am.

Ad 20am.

Ad 22am, et 23am.

20. Huic non subjungitur negativa. gentum vivum (ut memini) sed argentum ipsum

Nihil enim reperitur apud nos sive parum excitat caloris, atque etiam cuprum (ut tangibile, sive spiritale, quod admotum igni non memini) sed magis manifesto stannum, atque omexcipiat calorem. In eo tamen differunt, quod nium maxime ferrum et chalybs; quæ non solum alia excipiant calorem citius, ut aër, oleum, et fortem exitant calorem in dissolutione, sed etiam aqua; alia tardius, ut lapis et metalla.. Verum violentam ebullitionem. Itaque videtur calor hoc pertinet ad tabulam graduum.

fieri per conflictum, cum aquæ fortes penetrant 21. Huic instantiæ non subjungitur neg. et fodiunt, et divellunt partes corporis, et corpora

ativa alia, quam ut bene notetur, non ipsa resistunt. Ubi vero corpora facilius cedunt, excitari scintillas ex silice et chalybe, aut alia vix excitatur calor. aliqua substantia dura, nisi ubi excutiuntur mi. 26. Caroli animalium nulla subjunginutiæ aliquæ ex ipsa substantia lapidis vel metalli; tur negativa, nisi insectorum (ut neque aërem attritum unquam per se generare dictum est) ob parvitatem corporis. Etenim in scintillas, ut vulgo putant : quin et ipsæ illæ piscibus collatis ad animalia terrestria magis noscintillæ ex pondere corporis igniti magis ver- tatur gradus caloris, quam privatio. In vegetagunt deorsum, quam sursum, et in extinctione bilibus autem et plantis nullus percipitur gradus redeunt in quandam fuliginem corpoream.

caloris ad tactum, neque in lacrymis ipsorum, Ad 16am.

22. Existimamus huic instantiæ non neque in medullis recenter apertis. At in ani.

subjungi negativam. Nullum enim malibus magna reperitur diversitas caloris, tum invenitur apud nos corpus tangibile, quod non ex in partibus ipsorum (alius est enim calor circa attritione manifesto calescat; adeo ut veteres cor, alius in cerebro, alius circa externa) tum in somniarent non in esse cælestibus aliam viam aut accidentibus eorum, ut in exercitatione vehevirtutem calefaciendi, nisi ex attritione aëris per menti, et febribus. rotationem rapidam et incitatam. Verum in hoc 27. Huic instantiæ vix subjungitur ne

Ad 2lam. genere ulterius inquirendum est, utrum corpora, gativa. Quinetiam excrementa ani. quæ emittuntur ex machinis (qualia sunt pilæ malium non recentia manifeste habent calorem ex tormentis) non ex ipsa percussione contrahant potentialem, ut cernitur in impinguatione soli. aliquem gradum caloris ; adeo ut, postquam 28. Liquores (sive aquæ vocentur, sive deciderint, inveniantur nonnihil calida. At aër olea) qui habent magnam et intenmotus magis infrigidat, quam calefacit; ut in sam acrimoniam, exequuntur opera ventis, et follibus, et flatu oris contracti. Verum caloris in divulsione corporum, atque adustione hujusmodi motus non est tam rapidus, ut excitet post aliquam moram; sed tamen ad ipsum taccalorem; et fit secundum totum, non per partic- tum manus non sunt calidi ab initio. Operantur

ulas; ut mirum non sit, si non generet calorem. autem secundum analogiam et poros corporis, Ad instantiam

23. Circa hanc instantiam facienda est cui adjunguntur. Aqua enim regis aurum sol

inquisitio diligentior. Videntur e- vit, argentum minime: at contra, aquá fortis

nim herbæ et vegetabilia viridia et argentum solvit, aurum minime: neutrum autem humida aliquid habere in se occulti caloris. solvit vitrum ; sic de cæteris. Ille vero calor tam tenuis est, ut in singulis non 29. Fiat experimentum spiritus vini in percipiatur ad tactum : verum postquam illa lignis, ac etiam in butyro, aut cera, adunata sint et conclusa, ut spiritus ipsorum non aut pice; si forte per calorem suum expiret in aërem, sed se invicem foveat; tum quatenus liquefaciat. Etenim instantia vicevero oritur calor manifestus, et nonnunquam sima quarta ostendit potestatem ejus imitativam flamma in materia congrua.

caloris in incrustationibus : itaque fiat similiter 24. Etiam circa hanc instantantiam di- experimentum in liquefactionibus. Fiat etiam

ligentior facienda est inquisitio. experimentum per vitrum graduum sive calenVidetur enim calx viva, aqua aspersa, concipere dare, quod concavum sit in summitate sua per calorem, vel propter unionem caloris, qui antea exterius; et immittatur in illud concavum extedistrahebatur (ut ante dictum est de herbis rius spiritus vini bene rectificatus, cum operculo, conclusis) vel ob irritationem et exasperationem ut melius contineat calorem suum ; et notetur spiritus ignei ab aqua, ut fiat quidam conflictus utrum per calorem suum faciat aquam descendere. et antiperistasis. Utra vero res sit in causa, 30. Aromata, et herbæ acres ad palafacilius apparebit, si loco aquæ immittatur oleum. tum, multo magis sumptæ interius, Oleum enim æque ac aqua valebit ad unionem percipiuntur calida. Videndum itaque in quibus spiritus inclusi, sed non ad irritationem. Etiam aliis materiis exequantur opera caloris. Atque refaciendum est experimentum latius tam in cine- ferunt nautæ, cum cumuli et massæ aromatum diu ribus et calcibus diversorum corporum, quam per conclusæ subito aperiuntur, periculum instare immissionem diversorum liquorum.

illis, qui eas primo agitant et extrahunt, a febribus 25. Huic instantiæ subjungitur nega- et inflammationibus spiritus. Similiter fieri potAd 19am.

tiva aliorum metallorum, quæ sunt erit experimentum, utrum pulveres hujusmodi aromagis mollia et fluxa. Et enim bracteolæ auri, matum aut herbarum non arefaciant laridum et solutæ in liquorem per aquam regis, nullum dant carnem suspensam super ipsos, veluti fumus ignis. calorem ad tactum in dissolutione : neque simi- 31. Acrimonia sive penetratio inest tam liter plumbum in aqua forti. Neque etiam ar- frigidis, qualia sunt acetum et oleum

Tiam affirmatiram.

Ad 24am.

ea ali.

Ad sam

Ad 25am.

Ad 20am.