et aliæ circa corpus observantiæ, in secta Pythagoreorum, et in hæresi Manichæorum, et in lege Mahometi, omnem modum superant. Ordinationes quoque legis ceremonialis, sanguinis et adipis esum prohibentes, ac animalia munda ab immundis distinguentes (quatenus ad cibi usum) et plurimæ sunt et præcise. Imo Christiana fides ipsa (quamvis a ceremoniarum nube libera et serena) usum tamen retinet jejuniorum, abstinentiarum, et aliarum rerum, quæ ad corporis macerationem et humiliationem spectant, tanquam rerum non mere ritualium, sed etiam fructuosarum. Atqui radix omnium hujusmodi præceptionum, præter ipsam ceremoniam et exercitium obedientiæ, in hac re consistit, de qua loquimur: nimirum quod anima compatiatur corpori. Si quis autem judicio infirmior existimet, istas corporis in animam impressiones, aut immortalitatem animæ in dubium revocare, aut imperio animæ in corpus derogare; levi dubitationi leve responsum suffecerit. Exempla petat, vel ab infante in utero matris; qui simul cum matris affectibus compatitur, et tamen e corpore matris suo tempore excluditur : vel a monarchis, qui, licet potentes, a servorum impetu quandoque flectuntur, salva interim majestate sua regia.

corporis lineamenta animi indicat propensiones; | diætæ, et delectus ciborum et potuum, et ablutiones, altera somniorum naturalium interpretatio, quæ corporis statum et dispositionem ex animi agitationibus detegit. In harum priore partem nonnullam desiderari perspicio. Siquidem Aristoteles ingeniose et solerter corporis fabricam, dum quiescit, tractavit; eandem in motu (nimirum gestus corporis) omisit; qui tamen non minus artis observationibus subjiciuntur, et majoris sunt usus. Etenim lineamenta corporis, animi inclinationes et propensiones generales ostendunt; oris autem et partium motus et gestus, insuper aditus, et tempora, et præsentis dispositionis et voluntatis signa, declarant. Ut enim aptissimis atque elegantissimis majestatis tuæ verbis utar, “Lingua aures ferit, gestus vero oculos alloquitur." Hoc vero bene norunt veteratores complures, et astuti homines, quorum oculi in aliorum vultu et gestibus habitant; idque in commodum suum trahunt; utpote in quo facultatis et prudentiæ suæ pars maxima vertatur. Nec sane negari potest, hoc ipsum simulationes in altero indicem esse mirificum, et monere homines optime de electionibus temporum et opportunitatum adeundi personas; quæ civilis prudentiæ pars est non parva. Nemo autem putet hujusmodi solertiam aliquid quidem valere circa homines individuos, sub regula autem non cadere nam ad unum fere modum omnes ridemus, et ploramus, et erubescimus, et frontem contrahimus; et sic (ut plurimum) de motibus subtilioribus. Si quis autem hic chiromantiæ meminet, sciat rem esse prorsus vanam; et in hujusmodi sermonibus, quos tractamus, nec dignam quidem quæ nominetur. Quod vero ad somniorum naturalium interpretationem attinet res est quorundam laboribus pertractata, sed plurimis ineptiis scatens. Illud tantum in præsenti innuo, basim illam huic rei, quæ maxime est solida, non substerni. Ea hujusmodi est ; ubi idem fit ab interna causa, quod fieri quoque solet ab externa, actus ille externus transit in somnium. Similis et stomachi oppressio, ex crasso vapore, atque incubitu ponderis externi: itaque qui incubo laborant, pondus sibi superimponi, magno cum apparatu circumstantiarum, somniant. Similis viscerum pensilitas ex fluctuum agitatione in mari, et ex flatu circa præcordia collecto: itaque hypochondriaci sæpius navigationes et agitationes super aquas somniant. Sunt et innumera id genus.

:

Posterior pars doctrinæ fœderis (quam impressionem nominavimus) in artem nondum redacta est, sed obiter tantum, et carptim, inter alios tractatus aliquando intervenit. Illa eandem antistrophen cum priori habet. Quippe duo considerat: Aut quomodo, et quousque humores et temperamentum corporis immutent animam, in eamque agant: Aut rursus, quomodo, et quousque animæ passiones, vel apprehensiones, immutent corpus et in illud agant. Horum prius in re medica interdum tractari videmus; at id ipsum se miris modis religionibus inseruit. Pharmaca enim præscribunt medici, quæ morbis animæ persanandis inserviant, ut in curationibus maniæ et melancholiæ: quinetiam medicinas porrigunt ad animum exhilarandum, ad cor muniendum, atque inde fortitudinem augendam, ad ingenium acuendum, ad memoriam roborandam, et similia. At

Jam quod ad partem reciprocam, (de anima, et affectibus ejus in corpus agentibus) illa quoque in medicina locum invenit. Nemo enim medicus est paulo prudentior, quin accidentia animi, ut rem maximi ad sanationes suas momenti, quæque omnia alia remedia plurimum vel adjuvet, vel impediat, consideret et tractet. At aliud quippiam, quod hue pertinet, parce admodum, nec pro rei vel subtilitate vel utilitate inquisitum est; quatenus scilicet (missis affectibus) ipsa imaginatio animæ, vel cogitatio perquam fixa, et veluti in fidem quandam exaltata, valeat ad immutandum corpus imaginantis? Quamvis enim vim habeat ad nocendum manifestam, haud tamen inde sequitur pari potentia præditum esse ad subveniendum. Non magis hercle, quam si quis concluserit, quoniam reperitur aliquis aër ita pestilens, ut subito interimat; debere quoque esse aliquem aërem ita salubrem, ut decumbentem subito restituat. Atque hæc inquisitio nobilis profecto esset usus; verum (ut ait Socrates) natatore Delio indiget, quia mergitur in profundo. Rursus inter has doctrinas de fœdere, sive consensibus animæ et corporis, non alia fuerit magis necessaria, quam illa disquisitio de sedibus propriis et domiciliis, quæ singulæ animæ facultates habent in corpore, ejusque organis. Quod genus scientiæ qui sectati fuerint, non desunt; sed quæ habentur in plerisque, aut controversa sunt, aut leviter inquisita; ut majori diligentia et acumine opus sit. Nam sententia introducta a Platone; qua intellectus in cerebro, tanquam in arce, collocatus est; animositas (quam ille satis imperite iracundiam vocavit, cum tumori et superbiæ sit propior) in corde; concupiscentia autem et sensualitas in jecinore; neque prorsus contemnenda est, néque cupide recipienda. Rursus nec collocatio facultatum illarum intellectualium (phantasiæ, rationis, memoriæ) secundum ventriculos cerebri, erroris expers est. Atque doctrinam de natura

hominis indivisa, ac etiam de fœdere animi et cor- tibus, somno, et vigiliis, vices prope infinitas variaporis, explicavimus.

CAPUT SECUNDUM.

Partitio doctrinæ circa corpus hominis in medicinam, cosmeticam, athleticam, et voluptariam. Parlitio medicinæ in officia tria, viz. in conservationem sanitatis, curationem morborum, et prolongationem vitæ: quodque pars postrema de prolongatione vitæ disjungi debeat a duabus reliquis.

DOCTRINA circa corpus hominis eandem recipit divisionem, quam bona corporis ipsius, quibus inservit. Bona corporis humani quatuor sunt; sanitas, forma sive pulchritudo, vires, voluptas. Totidem igitur scientiæ; medicina, cosmetica, athletica, et voluptaria, quam Tacitus appellat "eruditum luxum." Medicina ars in primis nobilis, et ex generosissima prosapia secundum poëtas. Illi enim introduxerunt Apollinem primarium medicinæ deum; cui filium dederunt Æsculapium, deum itidem, et medicinæ professorem: quippe cum sol in naturalibus sit vitæ auctor et fons, medicus ejusdem conservator, et tanquam scaturigo altera. At decus longe illustrius accedit medicinæ ex operibus Servatoris, qui et animæ et corporis medicus fuit; et sicut animam doctrinæ suæ cœlestis, ita corpus miraculorum suorum, objectum veluti proprium constituit. Nusquam enim legimus miraculum aliquod ab eo patratum circa honores, aut pecunias (præter unicum, quo tributum redderetur Cæsari) sed tantum circa corpus humanum, aut conservandum, aut sustentandum, aut persanandum.

rum mutationum subit. Usque adeo verum est unam, inter res cæteras, corporis humani massam maxime fermentatam, et ex plurimis coagmentatam At anima contra substantiarum est simplicissima, ut non male cecinerit ille:

esse.

"Purumque reliquit
Ethereum sensum, atque auraï simplicis ignem."
Unde minime est mirandum, animam sic collocatam,
requiem non invenire, juxta axioma illud, "Motum
rerum extra locum esse rapidum, placidum in loco."
Verum ut ad rem redeamus; varia ista et subtilis
corporis humani compositio et fabrica effecit, ut sit
instar organi musici operosi et exquisiti, quod har-
monia sua facile excidit. Quare apud poëtas, summa
ratione, musica cum medicina in Apolline conjungi-
tur; quia similis fere sit utriusque artis genius;
atque in eo consistat plane medici officium, ut sciat
humani corporis lyram ita tendere et pulsare, ut
reddatur concentus minime discors et insuavis. Ergo
demum ista subjecti inconstantia et varietas artem
reddidit magis conjecturalem: ars autem tam con-
jecturalis cum sit, locum ampliorem dedit non solum
errori, verum etiam imposturæ. Siquidem omnes
aliæ propemodum artes et scientiæ virtute sua et
functione, non successu aut opere, judicantur. Ad-
vocatum ipsa agendi et dicendi facultas, non exitus
causæ, commendat; gubernator navis clavi tenendi
peritia, non expeditionis fortuna, se probat. At
medicus, et fortasse politicus, vix habent actiones
aliquas proprias, quibus specimen artis et virtutis
suæ liquido exhibeant; sed ab eventu præcipue
honorem aut dedecus reportant, iniquissimo prorsus
judicio. Quotus enim quisque novit, ægroto mortuo
aut restituto, item republica stante, vel labante,
utrum sit res casus, an consilii? Fit itaque sæpis-
sime, ut impostor palmam, virtus censuram referat.
Quin ea est hominum infirmitas et credulitas, ut
sæpenumero agyrtam, aut sagam docto medico præ-
ponant. Quare poëtæ oculati plane et perspicaces
fuisse videntur; cum Esculapio Circem sororem
dederunt, utrumque e Sole prognatum; sicut habe-
tur in versibus, de Esculapio Phœbigena:

"Ille repertorem medicinæ talis, et artis,
Fulmine Phobigenam Stygias detrusit ad undas."

"Dives inaccessis ubi Solis filia lucis
Urit odoratam nocturna in lumina cedrum."

Subjectum istud medicinæ (corpus nimirum humanum) ex omnibus, quæ natura procreavit, maxime est capax remedii; sed vicissim illud remedium maxime est obnoxium errori. Eadem namque subjecti subtilitas et varietas, ut magnam medendi facultatem præbet, sic magnam etiam aberrandi facilitatem. Quocirca quemadmodum ars ista (præsertim quo nunc habetur modo) inter præcipue conjecturales; ita inquisitio ejus reponenda est inter summe arduas et accuratas. Neque propterea cum Paracelso et alchemistis ita desipimus, ut putemus inveniri in corpore humano, quæ singulis universitatis rerum speciebus (stellis, mineralibus, et aliis) Et similiter de Circe, Solis filia: respondeant, sicut illi fabulantur, leviter et crassa Minerva traducentes emblema illud veterum (quod homo esset microcosmus, sive epitome totius mundi) ad hoc commentum suum. Verum nihilominus huc res redit, ut (quod occepimus dicere) non inveniatur inter corpora naturalia aliquod tam multipliciter compositum, quam corpus humanum. Videmus enim herbas et plantas ex terra et aqua nutriri; animalia ex herbis et fructibus; hominem vero ex carnibus ipsorum animalium (quadrupedum, avium, piscium) etiam ex herbis, granis, fructibus, succis, et liquoribus variis, non sine multiplici commixtione, conditura, et præparatione horum corporum, priusquam homini sint in cibum. Adde quod animalibus vivendi modus sit simplicior, affectusque, qui in corpus agant, pauciores, et ad unum fere modum operantes; ubi homo locis habitationum, exercitationibus, affec

Omnibus enim temporibus, fama et opinione vulgi, sagæ, et aniculæ, et impostores, medicorum quodammodo rivales fuere ; et de curationum celebritate cum iisdem fere certarunt. Ex hoc die, sodes, quid sequitur? Nempe ut medici ita secum, quemadmodum Salomon in re graviori; "Si unus et stulti et meus eventus erit, quid mihi prodest, quod majorem sapientiæ dedi operam ?" Equidem medicis minus succenseo, si sæpenumero vacent alicui alteri studio, quod adamant magis, quam arti suæ propriæ. Invenies etenim inter eos, poëtas, antiquarios, criticos, rhetores, politicos, theologos, atque in iis artibus magis, quam in professione propria, eruditos. Neque hoc fit, ut arbitror, quia (ut quidam declamator

borata: etiam magis elaborata, quam amplificata; cum labores in eam insumpti, potius in circulo, quam in progressu, se exercuerint. Plurima enim in ea video a scriptoribus iterata, addita pauca. Eam in tres partes dividemus, quæ tria ejus officia nominabimus. Primum est conservatio sanitatis, secundum curatio morborum, tertium prolongatio vitæ. At istud postremum, non videntur medici, tanquam partem principalem artis suæ agnovisse, verum idem reliquis duobus satis imperite immiscuisse. Putant enim si propulsentur morbi, antequam ingruant, et curentur postquam invaserint, prolongationem vitæ ultro sequi. Quod licet minime dubium sit, tamen parum acute prospiciunt, horum utrumque ad morbos tantum pertinere, et ad eam solummodo vitæ prolongationem, quæ a morbis abbreviatur et intercipitur: atqui filum ipsum vitæ producere, ac mortem, per resolutionem simplicem, et atrophiam senilem, sensim obrepentem, ad tempus summovere, argumentum est, quod nemo ex medicis pro dignitate tractavit. Neque vero subeat animos hominum ille scrupulus, ac si hæc res, fato et divinæ providentiæ commissa, in artis officium et munus jam primum a nobis revocaretur. Providentia enim proculdubio mortes quascunque, sive ex violentia, sive ex morbis, sive ex decursu ætatis, pariter regit: neque tamen ideo præventiones et remedia excludit. Ars autem, et industria humana, naturæ et fato non imperant, sed subministrant. Verum de hac parte paulo post dicemus; hæc tantum interea præfati, ne quis tertium istud officium medicinæ cum duobus prioribus (quod fere adhuc factum est) imperite confundat.

contra scientias medicis objicit) habeant quæ sibi | comparata est, ut fuerit magis ostentata, quam elaobversentur objecta tam fœda et tristia, ut animum ad alia abducere iis omnino sit opus; (nam qui homines sint, "Nihil humani a se alienum putent") sed ob hoc ipsum, de quo nunc agimus; nempe quod arbitrentur, parum ipsis interesse, vel ad existimationem, vel ad lucrum, utrum artis suæ mediocritatem, an perfectionem in ea majorem assequantur. Morbi enim tædia, vitæ dulcedo, spei fallacia, et amicorum commendatio, efficiunt, ut homines facile in medicis qualibuscunque fiduciam collocent. Verum si quis hæc attentius perpendat, ea potius ad culpam medicorum, quam ad culpæ excusationem spectant: neque enim spem abjicere, sed vires potius intendere debuerant. Nam si cui placet observationem expergefacere suam, et paulatim circumspicere, etiam ex exemplis obviis et familiaribus facile deprehendet, quantum obtineat imperii intellectus subtilitas et acumen, in varietatem sive materiæ, sive formæ rerum. Nil magis varium, quam hominum facies et vultus; eorum tamen discrimina infinita retinet memoria: imo pictor ex pauculis colorum testis, acie oculi usus, et vi phantasiæ, et manus constantia, omnium facies, qui sunt, fuerunt, atque etiam (si coram repræsentarentur) qui futuri sunt, penicillo imitari ac describere posset. Humana voce nil magis varium; hujus tamen discrimina in singulis personis facile internoscimus: quinetiam non desunt moriones et pantomimi quidam, qui, quotquot libuerit, reddere sciunt, et ad vivum exprimere. Nil magis varium, quam soni articulati, verba scilicet: via tamen inita est ea reducendi ad paucas literas alphabeti. Atque illud verissimum est, non ex eo, quod mens humana sit minus subtilis aut capax, perplexitates et acatalepsias in scientiis plerunque provenire; sed ex eo potius, quod objectum nimis in remoto collocatum sit. Sicut enim sensus, procul ab objecto dissitus, plurimum fallitur; debite appropinquatus, non multum errat; ita fit in intellectu. Solent autem homines naturam, tanquam ex præalta turri, et a longe despicere, et circa generalia nimium occupari; quando, si descendere placuerit, et ad particularia accedere, resque ipsas attentius et diligentius inspicere, magis vera et utilis fieret comprehensio. Itaque hujus incommodi remedium, non in eo solum est, ut organum ipsum vel acuant, vel roborent, sed simul ut ad objectum propius accedant. Ideoque dubitandum non est, quin si medici, missis paulisper istis generalibus, naturæ obviam iræ vellent, compotes ejus fierent, de quo ait poëta:

"Et quoniam variant morbi, variabimus artes; Mille mali species, mille salutis erunt."

Quod eo magis facere debent, quia philosophiæ ipsæ, quibus innituntur medici, sive methodici, sive chemici (medicina autem in philosophia non fundato, res infirma est) parvi revera sunt. Quare si nimis generalia (licet vera forent) hoc vitium habeant, quod non bene homines ad actionem deducant; certe majus est periculum ab illis generalibus, quæ in se falsa sunt; atque, loco deducendi, seducunt.

Quod ad officium tuendæ sanitatis attinet (ex offi ciis prædictis medicinæ primum) multi de eo scripserunt, cum in aliis rebus satis imperite, tum nimium (ut arbitramur) delectui ciborum, minus, quam par est, quantitati eorum tribuentes. Quin et in quantitate ipsa, tanquam philosophi morales, mediocritatem nimis laudarunt: cum et jejunia in consuetudinem versa, et victus liberalis, cui quis assueverit, melius sanitatem tueantur, quam istæ mediocritates, quæ naturam ignavam fere reddunt, neque excessus, neque indigentiæ, cum opus fuerit, patientem. Exercitationum autem species, quæ in sanitate tuenda plurimum pollent, nemo ex medicis bene distinxit, aut annotavit; cum vix inveniatur aliqua inclinatio in morbum, quæ non exercitatione quadam propria corrigi possit. Morbis renum globorum lusus convenit, pulmonum sagittatio, stomachi deambulatio et gestatio, atque aliis aliæ. Verum cum hæc pars, de valetudinis conservatione, secundum totum tractata sit, defectus minores persequi non est nostri instituti.

Quod vero ad curationem morborum attinet, illa demum pars est medicinæ, in qua plurimum laboris in sumptum est, licet fructu satis tenui. Continet autem doctrinam de morbis, quibus corpus humanum subjicitur, una cum eorundem causis, symptomatibus, et medelis. In hoc secundo officio medicinæ multa sunt, quæ desiderantur: ex his pauca, sed maxime insignia, proponemus, quæ enumerasse satis duxeriMedicina igitur (uti perspeximus) adhuc taliter | mus, absque aliqua ordinis aut methodi lege.

Primum est, intermissio diligentiæ illius Hippocra- | solent, cum tamen in primis necessarium sit notare, tis, utilis admodum et accuratæ, cui moris erat, nar- quales et quam multiplices sint humorum differenrativam componere casuum circa ægrotos specialium; tium species (non nimium in hac re tribuendo referendo qualis fuisset morbi natura, qualis medi- divisionibus eorum receptis) qui in corpore humano catio, qualis eventus. Atque hujus rei nactis nobis aliquando inveniantur; et in quibus cavitatibus et jam exemplum, tam proprium atque insigne, in eo receptaculis, quilibet ipsorum sedes et nidulos suos scilicet viro, qui tanquam parens artis habitus est, figere potissimum soleat; quoque juvamento aut minime opus erit exemplum aliquod forinsecum ab damno; atque his similia. Itidem vestigia, et imalienis artibus petere; veluti a prudentia juriscon- | pressiones morborum, et interiorum partium ab iis sultorum, quibus nihil antiquius, quam illustriores læsiones et devastationes, in diversis anatomiis, cum casus, et novas decisiones, scriptis mandare; quo | diligentia notanda; nempe apostemata, ulcera, solumelius se ad futuros casus muniant et instruant. tiones continuitatis, putrefactiones, exesiones, conIstam proinde continuationem medicinalium narra- sumptiones; rursus contractiones, extensiones, contionum desiderari video; præsertim in unum corpus vulsiones, luxationes, dislocationes, obstructiones, cum diligentia et judicio digestam: quam tamen non repletiones, tumores, una cum omnibus materiis præintelligo ita fieri debere amplam, ut plane vulgata, ternaturalibus, quæ in corpore humano inveniuntur et quæ quotidie obveniant, excipiat (id enim infinitum (veluti calculis, carnositatibus, tuberibus, vermibus, quiddam esset, neque ad rem) nec rursus tam angus- et hujusmodi) hæc (inquam) omnia, et his similia, tam, ut solummodo mirabilia et stupenda (id quod a per eam, quam diximus, anatomiam comparatam, et nonnullis factum est) complectatur. Multa enim in multorum medicorum experimenta in unum collata, modo rei, et circumstantiis ejus, nova sunt, quæ in magna cum cura perquiri et componi debent. At genere ipso nova non sunt: qui autem ad observan- varietas ista accidentium in anatomicis aut perfuncdum adjiciet animum, ei etiam, in rebus, quæ vul- torie tractatur, aut silentio præteritur. gares videntur, multa observatu digna occurrent.

Item in disquisitionibus anatomicis fieri solet, ut quæ corpori humano in universum competant, ea diligentissime, usque ad curiositatem, et in minimis quibusque, notentur: at circa varietatem, quæ in diversis corporibus reperitur, medicorum diligentia fatiscit. Ideoque anatomiam simplicem luculentissime tractari assero, anatomiam comparatam desiderari statuo. Partes enim singulas recte perscrutantur homines, earumque consistentias, figuras, situs: sed illarum partium diversam in diversis hominibus figuram et conditionem minus observant. Atque hujus omissionis causam non aliam esse arbitramur, quam quod ad primam inquisitionem inspectio unius aut alterius anatomiæ sufficere possit; ad posteriorem vero (quæ comparativa est, et casum recipit) necesse est, ut plurimarum dissectionum attenta et perspicax observatio adhibeatur. Prior etiam res est, in qua homines docti, in prælectionibus suis et in cœtu astantium, se jactare possunt: at secunda ea est, quæ tacita et diutina experientia tantum acquiri potest. Illud interea minime dubium est, quod internarum partium figura et structura parum admodum externorum membrorum varietati et lineamentis cedat; quodque corda, aut jecinora, aut ventriculi, tam dissimilia sint in hominibus, quam aut frontes, aut nasi, aut aures. Atque in his ipsis differentiis partium internarum reperiuntur sæpius causæ continentes multorum morborum: quod non attendentes medici, humores interdum minime delinquentes criminantur; cum ipsa mechanica partis alicujus fabrica in culpa sit. In quorum morborum cura, opera luditur, si adhibeantur medicinæ alterantes, (quia res alterationem non recipit,) sed emendanda res est, et accommodanda, seu pallianda, per victus regimen et medicinas familiares. Similiter, ad anatomiam comparatam pertinent accurate observationes, tam humorum omnigenum, quam vestigiorum et impressionum morborum, in corporibus variis dissectis. Etenim humores in anatomiis, tanquam purgamenta et fastidia, fere prætermitti

De illo vero altero defectu circa anatomiam (nempe quod non fieri consueverit in corporibus vivis) quid attinet dicere? Res enim hæc odiosa, et barbara, et a Celso recte damnata. Neque tamen illud minus verum est (quod annotatum fuit a priscis) poros complures, et meatus, et pertusiones, quæ sunt ex subtilioribus, in anatomicis dissectionibus non comparere; quippe quæ in cadaveribus occluduntur et latent; cum in viventibus dilatentur, et possint esse conspicui. Itaque, ut et usui consulatur simul et humanitati, non est omnino rejicienda anatomia vivorum, neque ad fortuitas chirurgicorum inspectiones (quod Celsus fecit) remittenda: cum hoc ipsum bene expediri possit per dissectionem brutorum vivorum, quæ, non obstante suarum partium dissimilitudine ab humanis, huic inquisitioni, adhibito judicio, satisfacere possint.

Item in inquisitione illorum de morbis, inveniunt morbos complures, quos insanabiles decernunt, alios jam inde a principio morborum, alios post talem quampiam periodum: ita ut L. Syllæ et triumvirorum proscriptiones res nihili fuerint præ medicorum proscriptionibus, per quas tot homines iniquissimis edictis morti dedunt; quorum tamen plurimi minore cum difficultate evadunt, quam illi olim inter proscriptiones Romanas. Neque igitur dubitabo inter desiderata reponere opus aliquod de curationibus morborum, qui habentur pro insanabilibus; ut evocentur et excitentur medici aliqui egregii et magnanimi, qui huic operi, quantum largitur natura rerum, incumbant; quando hoc ipsum, "Istos morbos pronunciare insanabiles," neglectum et incuriam veluti lege sanciat, et ignorantiam ab infamia eximat.

Item ut paulo ulterius insistam: etiam plane censeo ad officium medici pertinere, non tantum ut sanitatem restituat; verum etiam ut dolores et cruciatus morborum mitiget: neque id ipsum solummodo, cum illa mitigatio doloris, veluti symptomatis periculosi, ad convalescentiam faciat et conducat; imo vero cum abjecta prorsus omni sanitatis spe, excessum tantum præbeat e vita magis lenem et placidum.

Siquidem non parva est felicitatis pars (quam sibi | quam certis aliquibus præscriptis insistere; id fallax tantopere precari solebat Augustus Cæsar) illa euthanasia; quæ etiam observata est in excessu Antonini Pii, quando non tam mori videretur, quam dulci et alto sopore excipi. Scribitur etiam de Epicuro, quod hoc ipsum sibi procuraverit; cum enim morbus ejus haberetur pro desperato, ventriculum et sensus, meri largiore haustu et ingurgitatione obruit. Unde illud in epigrammate :

|