planten. Deze gaten moeten rondom, een halve roe. de of zes voeten wyd wezen op een voet diepte, en den afstand van vyf of zes roeden van elkanderen. Men verplant de jonge bomen by ryen, in de maanden November en December, op een dag dat het helder fchoon weer maakt, en men keert dezelve zyde na de zon toe, gelyk ze in de queekery geftaan hebben. Alle jaren, in de maand Maart, fnyd men de zwakke en nutteloze uitfpruitzels weg, en in May van dat jaar ent men ze in de fpleet; dog men moet zeer goede enten daar toe gebruiken, die horizontaal gefneden zyn, en het getal der enten word genomen na de fterkte van de ftam.

na

Wanneer de jonge bomen geënt zyn, moet men ze in 't weelig grocijen onderhouden door geftadige beploeging, om de grond luchtig te houden, en de befnoeying moet meerder of minder zwaar zyn, de goedheid van den grond. In laage plaatzen moet men de bomen hoog opfnoeijen; in hoge landen is dit zo nodig niet; maar men moet ze egter geene gebrekkige takken laten behouden.

Het hout van de Kaftanjebomen is vaft en hard, en het befte na het eiken-hout, en zeer goed om bruggen van te maken, ook voor de beeldhouwers en tot fchuttingen.

KASTANJES, van tamme en geënte bomen zyn gebraden het aller gezondfte, veele eeten ze, gefchild zynde en in ftukken gefneden met het zap van oranje appels en wat fuiker daar over, gelyk men in Vrankryk doet, dit is wel aangenaam, maar zo gezond niet als met een klontje boter daar toe, zelfs mag men wel wat veel boter daar toe gebruiken.

Geglaceerde kaftanjes, bereid men in Vrankryk op de navolgende wyze': Neem van de befte en fchoonfte Kaftanjes; geeft ze een fnede in het hoofd en kookt ze in kokend water; wanneer ze zo gaar zyn, dat 'er een speld met gemak in gaat, moet men ze heet

K 7

heet schillen en leggen ze op een vergietteft, om het water daar fchoon uit te laten lopen; dan werpt men ze nog eens in het heete water, zonder ze op het vuur te zetten, om ze het roffe, water geheel te benemen: schep ze dan op met een fchuimfpaan; werp ze in geklaarde fuiker en doe ze een welletje opko ken; neem ze dan van 't vuur af en laat ze eenige uuren daar in ftaan om ze de fuiker te doen vatten, fteld ze wederom op het vuur, en laat de fuiker draad beginnen te trekken, dan moet men ze afnemen, de pan fchudden, en het fchuim wel fchoon daar af doen; cindelyk neemt men de Kaftanjes met twee vorken daar uit; men zet ze te drogen, en bewaard ze tot gebruik in dozen, op witte papieren gelegt..

KASTANJE-EQUINA, of de Indifche kaftanjeboom, word even zo als de tamme kaftanjebomen op. gequeekt, behalven dat ze niet geënt worden; dog het hout daar van is zeer flegt en byna nergens goed voor, dezelve worden by ons meeit tot cieraad gebruikt, en daarom zullen wy, van derzelver vrucht en 't gebruik daar van, niet fpreken.

KASSIA, is de vrucht van een groote boom. De befte komt uit de Levant. De ftokken moetent dik, zonder knobbels en zwaar zyn, en geen geluit geven wanneer men ze beweegd; de bat dun, donker van couleur en glansryk, blank van binnen, veel merg hebbende, zoet van reuk en fuikerachtig van fmaak. Deszelfs gebruik is om te purgeeren, doende zoetelyk afgaan zonder fnydinge te verwekken, zynde vogtachtig; maar dezelve is niet goed voor menfchen die hypoconder zyn, of veel aan winden zyn onderworpen, ten ware inen dezelve door maagmiddelen verbeterde, waarom ze meeft gebruikt word gemengt zynde met de tamarinde. De dofis voor be jaarde menfchen is anderhalve once, en anderhalve drachma voor de kinderen.

KAT, Deze dieren worden onderfcheiden in tam

me

me en wilde katten. De wilde katten zyn boosaardige, fchadelyke en gevaarlyke dieren. Geen vogelneft op de bomen is voor dezelve veilig; ook doen ze veel nadeel aan de veldhoenders, kwakkels en alle de andere zo water als land' vogels. Zy vallen gemeenlyk wat groter als de tamme katten, graauw en zwart gevlekt met een dikke haaire ftaart; zy leggen hare jongen in holle bomen, hebben het tweede jaar haar volkomen wasdom; men vangt ze in katte vallen die voor de holen gefteld worden; men kan ze ook schieten, en dan moet men ze met stokken, daar af ftoten om gebruik van het vel te maken, want een wilde kat, fchoon gefchoten zynde, zal zo vaft blyven zitten als of men haar niet geraakt had.

Van de aart der tamme katten, die alleen nuttig zyn om rotten en muizen te vangen, ftaat alleen aan te merken, dat ze wel ftreelend, dog valfch en argliftig zyn, waarom men nooit gemeenzaam met dezelve moet wezen; gelyk een goede muiskat ook niet gemeenzaam van aart is. Boven dien zo zyn de katers zo boosaartig dat ze hunne eige jongen opeeten, als zy ze alleen vinden, waarom het veiligft is, dezelve wanneer ze omtrent een jaar oud geworden zyn, en voor dat ze nog gefpeeld hebben, te doen fnyden of capoenen, zo men ze tot huiskatten wil gebruiken. In der katten oogen zitten zo veel lucht deelen, dat zy zo wel des nachts als des daags konnen zien; verder zyn die dieren genoeg bekend.

KATTE KRUID of Nip, heeft gekurvene bladen met een graauwachtige wolligheid bedekt. Het loof is goed tegen de bezwaringen der moer, verftoppingen en onvruchtbaarheid; men gebruikt het tot een toekruid by de falade, dog, wegens de al te flerke reuk, waarom de katten het beminnen, dog die 'er dronken van worden, word het als medicyn, zelden ingenomen, 'te meer, dewyl het kruyzenmunt al het gene kan verrigten, wat men van het katte kruid zou konnen verwagten, en zelfs beter is.

KAT

KATZELVOET, is een lang wollig kruid, dat zich langs de aarde uitbreid. De bloeffem word als een geneesmiddel gebruikt, en heeft een weinig phlegma, veel oly, dog niet veel zout; bet zuiverd en is een goed geneesmiddel voor de wonden, pynftillend, goed voor de borst, bevorderd den afgang, en verbeterd het bloed; de conferf daar van verzagt de bort zeer veel.

KAU, is een bekende vogel, omtrent zo groot als een exter, met veederen van verfcheide couleuren; men kan ze tam maken, en dan leeren zy zo wel klappen als een' exter.

KAUW-ARTZENY, noemd men die drogeryen welke fcherp zyn, en die men kauwd, om de hers fenen en het hoofd van de overtollige vogten te ontlaften, als daar is de mastik, de faly, de tabak, de gember, en diergelyke meer.

KAVEJAAR, of kuit van de fteur, welke in Rusland is gemaakt, en in dozen ons toegezonden word, die aan de liefhebbers tot eene groote delicateffe verftrekt als ze wel toegemaakt is.

Kavejar, hoe men die fruiten cal, word getoond in de Volm Holl. Keuken- Meid, Pag. 91. en op eene andere wyze toebereid Pag. 99. als mede in de Von. Grondb. der Keukenkunde, Pag. 59. 92:

KELL QUAAL, gemeenlyk genaamd Esquinancie of Quinancie, die zeer gevaarlyk is, zynde zo veel als een wurg in de keel; dan moet men de navolgende geneesmiddelen gebruiken..

Eerste Geneesmiddel. Neem de bladen van de agri. monie, twee handen vol, van de braamftruik, van de weegbree, van ieder een handvol, en een granaat appel. Mengd dit te zamen onder een en kook het in drie half pintjes water, dat 'er maar een halve pint over blyft; wringd dit door een doek, en doe er zo veel fuiker by, dat het wat dikker word als de gemeene fyroop: geef ieder quartier uurs een lepel vol daar van aan de zieke, die

het

het in de mond moet laten fmelten, en zoetelyk inflikken vind hy geen verligting daar door, dan gebruikt hy het

Tweede Geneesmiddel. Neein agt rapen van middel bare groote, en zo veel geele wortelen, wafcht zę schoon en raspt ze dan; doe ze koken in drie pinten water tot op de helft; wringd dit door een doek: doe daar by een once fal vegetabile. De zieke moet veelvuldig met dit af kookzel gorgelen, dog moet laauw zyn; en men moet het dikke van dit afkookzel, zo heet als het verdragen kan worden, tusfchen twee doeken op de keel leggen.

Helpt dit nog niet, dan legt men rondom de keel een doek in het zap van huislook nat gemaakt, en men moet het vernieuwen, zo dra het eenigzints droog begint te worden, en om ze des te meer kracht te geven, doet men den lyder åderlaten; dog helpt dit niet spoedig; maar neemt de quaal echter hand over hand toe, dan word ze gevaarlyk en veeltyds dode. lyk, en meenigmaal worden de lyders zeer fchielyk daar door weg gesleept. Zie ANGINA.

KEEL ONTSTEKING. Om dezelve te genezen; neem het water van de weegbree, vier oncen, fyroop van drooge rozen, een halve once, fal armo niak, een fcrupel; maak van dit alles een gorgeldrank daar men by aanhoudentheid inede moet gorgelen, zo dra men eenige ontsteeking gewaar word.

Wanneer door die ontfteeking de amandelen gezwollen zyn, dan moet men den lyder aanftonds doen aderlaten en het zelfs herhalen indien het nodig is, ten tweeden, neem een once zap van de bladen der pruimenboom, en even zo veel honing; meng die te zamen; zet het een ogenblik op 't vuur een welletje op te koken; laat het koud worden, en bedien u dan van die gorgeldrank, of:

Neem een halve fpint rogge meel, en doe daar in zo veel melk dat het een foort van deeg is gewor

den,