nobis, Deo propitio, fervabitur, falvo etiam jure Primatis Numidia & Mauritaniæ. Hifce duobus femper fuit primus locus poft Primatem Carthaginenfem. Et hi Primates fuerunt iftius dignitatis adeò tenaces, ut in Ca thaginenfi, poft duodecimum Honorii & octavum Theodofii Confulatum celebrata, Synodo Valentinus Numidia Primas federit ante Fauftinum, Potentina Ecclefiæ Epifcopum, Legatum Romanæ Ecclefiæ. Eadem in Synodo Legati Byzacena Provinciæ, itemque Novatus Sitifenfis Epifcopus, ac ejuf dem Provinciæ Legatus, fedent & fubfcribunt ante Legatos Cælaræenfis Mauritaniæ. Legati omnes fedent inter fe permixtim: Omnes ejufdem Provinciæ Legati fibi mutuò non affident. Nempe Primatum privilegium non exibat personas: Nequidem communicabatur Provinciæ Vicariis ac Legatis. An in Primatum Legatos An in Primatum Legatos tranfierit, non poffim affirmare. Exiftimo Primates omnes poft Carthaginenfem fediffe ante Provinciales Epifcopos. Etenim in quinta Synodo Pompejanus, Victorianenfis in Byzacio Epifcopus, & haud dubiè Primas, fedit ac fubfcripfit inter Metropolitas. Quod nempe etiam in fuæ Diœcefios Synodo obtineret iftum locum . Sextilianus Tunienfis Epifcopus, Primofi Carthaginenfis Vicarius ac Legatus, ibidem obtinuit fui Principalis locum, ideòque ifta regula videtur obtinuiffe in domeftica etiam Synodo. | VVandalica captivitate Africana Hierarchia fue- In Romana Sancti Martini Pontificis Synodo exftat Synodalis epiftola ab Africana trium Provinciarum Synodo ad Theodorum Pontificem, & habet hanc epigraphen: Columbus primæ Sedis Epifcopus Concilii Numidiæ, & Stephanus primæ Sedis Epifcopus Concilii Byzacent, & Reparatus Epifcopus prime Sedis Concilii Mauritania. Byzacii Primas fubfcribit ante Primatem Mauritaniæ, ideoque præfatum privilegium videtur cefpitare. Refpondeo cefpitaffe. Nam & ad Bonifacium Primatem, fuæ Carthaginenfi Synodo præfidentem, dixit Felix Zactarenfis Epifcopus, Legatus Numidiæ: Extremus ego precor tuæ patientiæ bonitatem, ut legum inftitutio Paternarum, quam no. viter conftat effe fauciatam, inculcetur mentibus fingulorum, ut & Doctor fervet quod antea didicit, & minùs inftructus difcat fcire quod nefcit. Agit de antiqua lege ac forma Synodalis præcedentiæ. Hinc fubdit: Tue Beatitudinis innocuam exfpecto charitatem, ut Africanarum Provinciarum Concilia qualiter fint paternis inftitutionibus ordinata bis Geftis apertiùs demonftretur, & propatulò, quis poft te fit alteris primus, non differas fanctis interlocutionibus publicare. Rogat quis in Africanis Synodis debeat poft Carthaginenfem Primatem, qui illic infulatus Sacerdos præfidet, & primus palmatus irradiat, habere proximum locum, ac effe primus ante omnes alios. Et poft relectos varios Aurelianarum Synodorum Canones Bonifacius refpondit: Ex paternis definitionibus evidenti veritate collegimus Proconfularem Provinciam Numidia, Numidiam verò Byzacenæ, vel cæteris antelatam.tens tamen Alexandrini Patriarchatus translatioQuifquis ergò perturbare ftatutum ordinem quando rum. De Carthaginenfi Ecclefia fcribit in animæ Gemma Honorius Augufto-Dunenfis: Cum Chri- L.1.c.137. ftiani, relicta lege Dei, paganos fpurcitiæ operibus imitarentur, Judicio Dei traditi funt in manibus corum, qui deletis Chriftianis poffederunt loca eorum. Unde Antiochenus Patriarchatus eft ad Hierofolymam translatus. Porrò Alexandrinus ad Aquilejam eft pofitus: Quia buic civitati primùm Marcus Evangelifta præfedit, qui Alexandriæ præfuit. Quamquam quidam contendant, quod Carthaginenfis Epifcopus bac translatione polleat. Iftud ipfum fcribit in primo de Sacramentis libro Hugo Victorinus, omit nem in Sedem Carthaginenfem. Et rectè. Eft cumque tentarit, honoris fui putabitur pati jactu-enim figmentum. Etiam Antiocheni Patriarcha Tam. Ex his difcimus varia. Primò, quod fub tus translatio. Etenim Hierofolyma Patriarcha- mem membrationem, fuitque firmatus per Synodum Chalcedonenfem. Pafchalis fecundus, dum Flandri ac Franci obtinebant terram fanctam, ipfum præpofuit Antiocheno. Carthaginenfem Primatem honoravit etiam titulus Papa. Erat olim communis omnibus Epifcopis: Etiam Africanis. Attamen hi ipfum nulli detulerunt, nifi fuo Primati Carthaginenfi. Lucet ex Africanis Synodis, ac variis Afrorum Antiftitum atque Doctorum litteris. Solus ifte Primas erat illis Pater Patrum ac Epifcopus Epifcoporum. CAPUT IV. cos, & Carthaginenfis Ecclefia Schifmaticos litem fuiffe crimen malæ ordinationis. Et in Pfalmo contra Donati partem: Erant quidam Traditores librorum de fanda lege, Epifcopi de Numidia, & non quilibet de plebe. Cum Carthaginem veniffent Epifcopum ordinare, invenerunt Cecilianum jam ordinatum in fua Sede. Irati funt, quia ipfi non potuerunt ordinare. Et in primo contra Parmenianum libro affirmat primos fchifmatis authores fuiffe opulentiffimam Lucillam, quofdam Carthaginenfis Ecclefiæ criminofos Clericos, nec non quofdam ab ifta Factione ad Ceciliani perniciem evocatos Numidiæ Epifcopos, ut illo depofito alter eis Epifcopus ordinaretur. Iftorum Epifcoporum Princeps erat Donatus à Cafis-nigris. Hic evocavit Secundum Tigifitanum, Primatem tunc patra-Numidiæ, ac ejus feptuaginta Collegas: Hi da Exponitur varia, per Donatiftas ta, in Carthaginenfis Ecclefie dignitatem injuria. D die Onatiftarum fchifma eft inchoatum à NumiEpifcopis: A Donato in Cafis-nigris, Secundo Tigifitano, tunc Primate iftius Provin ciæ, ac ejus Synodalibus Collegis. Ortum eft propter Ceciliani Carthaginenfis Archi-Diaconi promotionem ad iftius Ecclefiæ Epifcopatum. Adversùs ejus electionem & confecrationem funt venati omnes anfas. Inter alia dixerunt hanc vitiofam ex defectu legitimi Confecratoris. Facta fuerat à Felice Aptungenfi, aliifque Epifcopis Proconfularis Provinciæ. Pofteriores Donatiftæ clamarunt debuiffe à Secundo fieri: Principem à Principe, Primatem debuiffe confecrari à Primate. Et quidem à Primate Numidiæ. Hic enim poft Carthaginenfem erat primus inter Primates reliquarum Provinciarum. Hac via tentarunt non dumtaxat Ceciliani ordinationem infirmare, fed infuper fuam Numidiam, fuæ pertinacia originem ac primariam Sedem, exaltare. Hac de re fcribit in Carthaginenfis collationis Breviculo L.C.16. Sanctus Auguftinus: Donatiftæ longa profecutione agebant in collatione, quod non exspectaverit Cecilianus ut Princeps à Principe ordinaretur, cum aliud babeat Catholica Ecclefiæ confuetudo, ut non Numidia, fed propinquiores Epifcopi Epifcopum Ecclefia Carthaginis ordinent, ficut nec Romanæ Ecclefiæ ordinat aliquis Metropolitanus, fed de proximo Oftienfis Epifcopus. Hoc autem dicentes de fua confuetudine, quam nefcio quandò inftituerunt, Ecclefiæ præjudicare conabantur: Que confuetudo fi antiqua effet, boc ipfum objeciffent Ceciliano, quandò eum abfentem damnaverunt. Omnis Patriarcha, omnifque Autocephalus Primas ex Apoftolico Canone confecratur à propriis Suffraganeis. Etiam plerique Metropolitani, qui ob diftantiam, aut aliam caufam non obligantur ad Patriarchæ manus accedere. Habent ex indulto fui Patriarchæ. Et inter iftos Metropolitanos femper fuit Carthaginenfis. Quare tertia Aurelianenfis Synodus, quæ Metropolitanos juffit à Metropolitanis confecrari, palam deviavit, nec fuit recepta in mores. Iftius apud Donatiftas novitatis memoriam habemus in variis locis Sancti Auguftini. In Libro de unitate Ecclefiæ fcribit primam inter Catholi mnarunt Cecilianum, ac ipfi fuperordinarunt Majorinum. Rem elucidat in primo fuo libro Sanctus Optatus Milevitanus: Botrus & Celefius Carthaginenfis Ecclefiæ Clerici, poft defunctum Menfurium ac extinctam gentilium perfecutionem, ut dicitur, apud Carthaginem ordinari cupientes, operam dederunt, ut abfentibus Numidis, foli vicini Epifcopi peterentur, qui ordinationem apud Carthaginem celebrarent. Tunc fuffragio totius popu li Cecilianus eligitur. Et manus imponente Felice Aptungitano Epifcopo ordinatur. Hinc irata factio advocavit Secundum Primatem, & hic ordinavit Majorinum. Proinde ad Carthaginenfis ArchiEpifcopi electionem & confecrationem folebant', non foli vicini, nec foli Proconfulares invitari Epifcopi, fed etiam Numidarum aliqui, forfitan & aliqui aliarum Provinciarum. Patriarcharum ac Primatum confecratio fic folet honorari. Et Secundus Primas cum iftis fuæ Provincia Collegis, quibufcum ordinaverat novum Cirthenfibus Epifcopum, licet non advocatus, videtur ad iftum finem acceffiffe Carthaginem, & fuiffe præ ventus, ideoque & indignatus. Et iftud fciens præventionis auctrix factio advocavit turbulentum hominem, atquè ita fimul fchifma conflaverunt. Ifta invitatio videtur fuiffe folius honoris, nom juris aut neceffitatis. Hinc ipfius prætermiffionem nec ipfe Secundus Ceciliano objecit. Nihilominus præfumpfit fuperordinare. Attamen audacia non tranfivit in Succeffores. Etenim Maximianum Carthaginenfem ordinarunt foli Proconfulares Epifcopi. Et videtur factum ex vigente tunc apud Donatiftas confuetudine. Existimo etiam Donatum Magnum, Parmenianum, ac Primia num fuiffe ifto modo confecratos. Bagajenfis, cui præfedit Gamalius Numidiæ Primas, & qua reparavit Primianum, Synodus videtur novitatem ad fimilia deinceps fchifmata avertenda induxiffe. Gamalius videtur fui Antecefforis Secundi audaciam evexiffe in legem. Hinc Sanctus Auguftinus fcripfic iftam confuetudinem non effe antiquam, & ignotam fibi effe ejus originem. Altera Donatiftarum in Carthaginenfem Ecclefiam injuria eft ab eadem Bagajensi Synodo, eodemque Gamalio. Etenim hic Synodo præfe dit, exclufo Carthaginenfium Primate Primiano. Epifcopi federunt hoc ordine: Gamalius Primianus, Pontius, Secundianus, Januarius a Saturninus, &c. Lucet ex quarto Sancti Augufti-, Cap Ic ni libro contra Crefconium. De ifta Synodo idem Auguftinus fcribit in fecunda enarratione fuper Pfalmum trigefimum fextum: Tu per duas Maximianiftarum Synodos damnate Primiane, tibi fervafti Numidiam, Cecilianus Orbem terrarum. Sic fervavit caufam fuam Orbi terrarum, quomodò tu fervafi Concilio Numidiarum. Si innocentem te reddidit Sedes Bagaitana, quantò potiùs illum Sedes Apoftolica? Magna differentia. Judices Numidas, apud quos te purgares, tu ipfe adifli, apud eos au tem Donatus à Ceciliano victus eft, quos pars Dona ti Judices poftulaverat. Difcimus hinc varia. Primò, quod Gamalius fuerit Bagajenfis Epifcopus, & Primas Numidiæ. Hinc Auguftinus dicit Primianum fuifle reparatum, non dumtaxat à Bagajenfi Synodo, fed etiam à Cathedra : Ad iftum modum, quo Cecilianus fuit reparatus à Sede Apoftolica. Quia nempe fuit reparatus per Bagajenfem Epifcopum. Secundò difcimus, quod Gamalius Synodo præfederit, habuerit Relationem & fuffragii Prærogativam, atque fuerit ap thor Synodalis Judicii. Etenim Epifcopus, cujus Sedes Reum reparat, non poteft Synodo non præfidere. Et propter hanc Gamalii authoritatem Synodus convenit in civitatem Bagajenfem. Tertiò difcimus quod damnatus Primianus provocaverit ad Numidiæ Epifcopos, ipfos adiverit, & fibi conftituerit Judices. Etenim Primiani damnatrix Synodus conftiterat ex folis Epifcopis Proconfularibus, Byzacenis, ac Tripolitanis. Cap. 3. Ita Sanctus Auguftinus fcribit in libro de unitate Ecclefiæ. Hinc ille adivit Numidas, quibus tunc adjuncti & fubditi erant etiam Mauri Sitifenfes.. Ipfos fibi elegit in Judices, eis fubjiciens fuam caufam & perfonam. Hinc Primas Gamalius utramque Provinciam, nec non & Cæfaræenfem, à Maximianiftis non feductam, Mauritaniam evocavit, atque ita coegit Synodum trecentorum & decem Epifcoporum. Et ipfi præfedit. Primianus ipfi adfedit. An ftatim à Synodi exordio, non poffim certus affirmare. Affirmandum fuadet antiquus Ecclefiæ Canon, qui damnatorum Epifcoporum legitimis appellationibus adfcribit fufpenfivum damnationis effectum, adeoque & iftis Synodalem confeffum ufque ad in Synodo. Etiam Sanctus Auguftinus ipfum appellat Januarium, affirmatque fuiffe Primatem Nymidiæ. Collatio quandoque Januarium, aliquando appellat Januarianum. Cur ille in Collatione fedit ac fubfcripfit ante Primianum? Quod fundamentum hujus novæ & extravagantis præcedentia? Nullum, nifi prævium Gamalii exemplum, ac ex ipfo natus Canon Bagajenfis. Quæftio eft, Quid Canon ifte fanxerit? Quid Numidia Primatibus dederit? An totius Dicecefios Primatum, an fimplicem dumtaxat præcedentiam? Refpondeo hæc non conftare, fed effe ignota. Numidia & Cæfaræenfis Mauritania Primates ex antiquo Privilegio habuerunt in generali Diœcefios Synodo proximum locum à Carthaginenfi Gamalius videtur hoc ampliaffe, & fanxiffe, ut Numidia Primas deinceps effet par etiam Carthaginenfi, ideoque ipforum fenior præcederet in generali Synodo, ac præfideret. Hinc in collatione Primianum præceflit Janua rianus. Etenim apud Cavernas Sufis celebrata Synodus dixit de Primiano: Recèns ordinatus eft, Hæc Synodus coiit quarti fæculi anno nonagefimo quarto, adeoque eodem, aut certè non nifi proximè priori anno ordinatus fuit Primianus, Eodem anno acta fuit Bagajenfis Synodus, atque ita Januarianus, quoniam quinto loco fedit, erat fenex Epifcopus. Erat omnium Numidarum tertius. Etenim inter ejus antefeffores erant Primia nus, ac Primas Cæfaræenfis. Hinc igitur in collatione debebat ex ifto Canone Primianum antecedere. An eadem forma in Januariani ac Pri miani Succeffores tranfiverit, ignoramus. Et enim Primianus fuit ultimus Donatiftarum Carthaginenfis Epifcopus: Sceleratam hanc fucceffionem partim Auguftæ Romanorum leges, partim V Vandalica captivitas penitùs exciderunt. Plura videntur his obftare. Etenim collationis tempore non Januarianus in Cafis - Nigris, fed Adeodatus Milevitanus Donatiftarum Epifcopus fuit Numidiæ Primas, ideoque ille propter hung Primatum nequit fediffe ac fubfcripfiffe ante Primianum. Antecedens lucet ex ipfa collatione. Etenim Severiano, Orthodoxo Ceramuffenfium Epifcopo, afferenti fibi non esse adverfarium Epifcopum Donatiftam, Haber-Deum Primiani Car Senem Adeodatum. Et ipfe Adeodatus expofuit: Cap. 65. choatam caufæ retractationem. Et certè Primia-thaginenfis Epifcopi Diaconus repofuit: Habemus Libro 1. nus fuerat damnatus à fuis fubditis, ideoque videbatur potiùs convitium fuftinuiffe, quàm judicium. Quidquid fit, Gamalio ceffit Primatialem præfidendi locum. Hac fubmiffione fibi conciliavit viri patrocinium. Et iftam ceffionem, fuæ dumtaxat perfonæ indultam ex rationibus, Gamalius edito Canone extendit ad fuos Succeffores, fecitque perpetuam in Donati fchifmate. Canon periit Nulla ejus fupereft memoria, Ipfum tamen non fine fundamentis affero. Etenim Notariæ, quam in Carthaginenfi collatione exhibuerunt, Donatiftarum Epifcopi fubfcriL.I.C.14. pferunt hoc ordine: Januarianus Primianus, & cæteri fincera Chriftianitatis Epifcopi. Similiter Cap. 148. fubfcripferunt fuo ibidem Mandato: Januarianus Epifcopus Cafenfis-nigrenfis, Primianus Epifcopus Carthaginenfis, &c. Hic Januarianus videtur effe ille Januarius, qui quinto loco fedit in Bagajenfi & 149. Milevitanum, Tuncenfem, & Ceramuffæ. Ita Severianus habebat, & non habebat adverfarium. Porrò Senex & apud Catholicos, & apud Donatiftas erat titulus Primatis. Eadem in collatione Victor Tabborenfis Donatiftarum Epifcopus dixit: Beatiffimus Pater ac Princeps nofter Primianus. Eft palam titulus fupremi Primatis, adeoque Numidia Primatem Donatiftæ non æquarunt, longè minùs prætulerunt Archi-Epifcopo Carthaginenfi. Præterea Primianus in collatione habuit duos Diaconos, fibi & collationi fervientes: Habet-Deum ac Valentinianum. Já. nuarius nullum habuit. Ergò Primatus videtur fuiffe penes Primianum. E' contrario inter Africanos Epifcopos, qui adfuerunt & fubfcripferunt Sar Cap. 201. Cap. 207. fcopos, ideoque Aurelius Carthaginenfium Pri- fiani. Ad primam refpondeo Januarianum omninò fuiffe Primatem Numidiæ. Etenim San&us Auguftinus, & omnis Hipponenfium Clerus ipfum Epift. 68. difertè infcribit Epifcopum prima Sedis. Et in Carthaginenfi collatione femper & ubique ftat, fedet, fubfcribit ante Primianum. Etiam dato difputaturis Epifcopis Mandato. Hinc certum eft Adeodatum non fuiffe Primatem Numidiæ. Lucet ex præfato Mandato. Etenim ille fait unus ex feptem Donatiftarum Difputatoribus, ac femper ultimo loco ponitur poft Primianum Carthaginenfem, Petilianum Conftantinenfem, Emeritum Cæfaræenfem, Protafium Tubunienfem, Montanum Zumenfem, ac Gaudentium Thamugadenfem. At verò Thamugadenfis, Con. ftantinenfis, ac Tubunienfis Epifcopi erant Numidæ, ideoque Milevitanus Adeodatus debet ipfis fuiffe confecratione Junior, atque ita nequa quam ipforum Primas. Nec obest titulus, Senex. Etenim Salvianus Donatiftarum Epifcopus eumdem in collatione dedit Victoriano Epifcopo Abiffenfi, quem certum eft non fuiffe Primatem. Etiam Quod-vult-Deus, Carthaginenfis Ecclefiæ Diaconus, Sanctum Auguftinum, quem omnes fcimus nunquam fuiffe Primatem, infcribit Sanctum Senem. Proinde Senex apud Afros non folam dignitatem fignificabat, fed etiam ætatem, præfertim gravem multis virtutibus & meritis. Hoc modo Adeodatus à fuis dictus eft Senex. Ad fecundum refpondeo Ecclefiam Tabborenfem fuiffe in Proconfulari Provincia, ideoque Victorem Epifcopum ita honoraffe fuum Primatem. Et poffit Numidarum audaciam ac novitatem improbaffe ac notaffe. Porrò Carthaginenfis Primas per Bagajensem Canonem non fuit exutus omni dignitate: Hinc folus Primianus habuit collationi miniftrantes Diaconos. Cur Neffus Sardicenfi Synodo fubfcribat ante Gratum, fateor me ignorare. Exiftimo effe mendum. Exiftimo Neffum fuiffe ultimum Gallorum Epifcoporum, ac Librariorum incuria irrepfiffe in primum locum inter Afros. Nec mireris hoc in Actis Synodalibus. Nam etiam in facræ Apocalypfios libro prima verba decimi tertii capitis migrarunt in finem capitis duodecimi. Francifcus Balduinus ob adducta teftimonia cenfuit Januarianum fuiffe Primatem Carthaginenfem, Succefforem Primia-aliquis binc, qui illos colligeret, mitteretur. Miffus ni. At lucidum eft ipfum graviter labi: Porrò Tertia & omnium fceleratiffima Donatiftarum Circa hanc rem plura fcribit in fecundo contra eft igitur Victor. Erat ibi filius fine Patre, Tyro fine illic fuisse monftraret, nec Cathedram aliquam, nifi peftilentie, oftenderet. Difcimus hinc varia. Primò, quod fub Siricii Pontificatu, dum ifta Optatus fcribebat, Romanus Donatiftarum Epifcopus videatur fuiffe Macrobius, quem primò Catholicæ Ecclefiæ Presbyterum, exinde Apoftatam, & occultum Donatiftarum in Romana Urbe Epifcopum fuiffe fcribit in Illuftrium virorum catalogo Gennadius Maffilienfis, & adjungit: Scripfit, cum adbuc in Ecclefia Dei Presbyter effet, ad Confeffores & ad Virgines librum unum, moralis quidem, fed val de necessariæ doctrinæ, & præcipuè ad cuftodiendam caftitatem, aptiffimis valdè fententtis communitum, Claruit inter noftros primùm Africæ, & inter fuos, id eft, Donatianos, five Montenfes, poftea Roma. Hic eft omninò ille Macrobius, de quo Sanctus Optatus: Si Macrobio dicatur, Ubi fedeat, &c. Quæ verba palam edicunt tunc vixiffe, & apud Romam fediffe. Et hinc quæftio eft, Quomodò idem Optatus fcribat Macrobio Lucianum, Luciano fucceffiffe Claudianum? Etenim hic omninò eft ille Claudianus, quem Romana Synodus affimat per Roma expulfos Donatiftas fuiffe ordinatum in Africa, & remiffum ad Urbem, & ifthic contra Regia Edicta contumaciter perstitiffe. Proinde Imperator Gratianus Lucianum ejecerat, omnemque ejus devium gregem: Et in ejus defuncti, aut redire recufantis locum ordinatus fuit Claudianus, & quafi Epifcopus deftinatus ad Urbem. Ipfum Princeps denuò profcripfit; at ille pertinax fprevit omnia, & permanfit. Quin etiam non timuit rebaptizare. Quare hic Optati fcribentis tempore erat Roma Donatiftarum Epifcopus. Quæ videntur non benè cohærere. Gratiano Claudianum fecutus eft in ifta peftilen- Ex laudatis Sancti Optati verbis fecundò difci- Tertiò difcimus, quod Victor Garbienfis, primus Donatiftarum apud Urbem Epifcopus, fuerit confecratus in Africa, ac inde tranfmiffus ad paucos Romæ Erraticos. Non Romanos, fed Afros, quibus placuerat Urbica habitatio, & qui ifthic nolebant vivere fine fuæ Factionis Epi Fateor effe gravem difficultatem. Etenim laudata Romanæ Synodi epiftola videtur fcripta quarti fæculi anno octogefimo primo, decimo quinto Damafi Pontificis. Etenim Gratiani Refcriptum affirmat Florentium Puteolanum Epi-fcopo. Hinc eò miflus non fuit ut lapis in fon tem, ad perturbandam Catholicæ multitudinis fcopum, primo anno damnatum à Damalo, jam tus Donatiftis refricat in frontem. Ex eadem re. Quartò difcimus, quod Romana Urbs ex tunc nales |