falem item depofuit Hifpania, ac etiam redivit ad trinam merfionem. Et jure meritò. Etenim poft plenè exftinctos Arianos ceffavit facta mutationis caufa, ideoque Apoftolicam Inftitutionem decuit refumptam. An ob Alcuini murmura, an ob Francofordienfem Synodum refumpferit, ignoro. At verò Symboli additamentum adeò non depofuit, ut ipfum adfumpferit etiam Gallia, & pertinaciter contra Leonis tertii Pontificis Interdicta defenderit. Ita Schifmaticis po fteà Græcis anfam præbuit duriffimæ & longevæ in nos Latinos calumniæ.

Iftam merfionis mutationem adeò non admiferunt aliæ Ecclefiæ, ut illam nobis improperanti Marco Ephefiorum Epifcopo refponderit Gregorius, qui pofteà Patriarcha fuit, Proto-Syncellus: Efe neceffariam trinam immerfionem, patet. Nam & à Sandis boc traditum eft. Nempè ad fignificandam triduanam Domini fepulturam. Ità fanè traditum eft. Et Ritualia Latinorum ità obfer. vandum docent. Privatos, quorum reprehendendorum poffit undecumque arripi quæpiam anfa, unius Provinciæ aut Dioecefis ritus Hæretici paf fim devolvunt calumniosè in omnem Ecclefiam. Ita ex folius, quæ à mari remota pifces non ha bet, ideoque in Quadragefima cafeum & butyrum comedit, Germaniæ antiqua libertate Photius debacchatus eft in omnes Latinos. Eadem via hic ambulat Michael Cerularius. Solius Hifpaniæ difpenfatorium, à Romana tunc probatum Ecclefia, jam dudum abdicatum morem vult effe Apoftolici Canonis prævaricationem, & imponit omnibus Latinis. Quòd ejus tempore omnis Latina Ecclefia non dumtaxat trinam ufitaret merfionem, fed etiam baptizandos plenè nudaret, eft fuprà abundè demonftratum. Et in litteris ad Adeodatum confirmat Sanctus Carnutenfium Epifcopus, qui circà hæc tempora floruit, Fulbertus: Chriftus memoriam fuæ mortis Epift.1. & fepulture atque etiam refurrectionis infculpens, ineffabilia baptifmi contulit munera, per que fuperveniente primæ originis fine, ei commortui & intra facrum gurgitem confepulti, demerfi refurgeremus, vita emergente criminibus. Quòd fuo tempore etiam infantes mergerenrur in fonte, teftatur Presbyter Auxilius in præfatione fecundi libri de validitate ordinum datorum à Pontifice Formofo. Et Michaeli Cerulario coætaneus Sanctus Lib. 6. Petrus Damiani fcribit ad fuæ Congregationis Ep. 35. Monachos: In baptifmi facramento ad imitationem Chrifti&morimur & refurgimus. Morimur, dum in aquam mergimur; refurgimus, dum levamur. Et de Caffelenfi, celebrata fub Alexandri tertii Pontificatu, apud Hibernos fynodo fcribit Rogerus Hovedenfis: In concilio illo ftatutum eft, ut pueri deferrentur ad Ecclefiam, & ibi baptizarentur in aqua munda, fub trina merfione. Etiam fub Clementis quinti Pontificatu celebrata apud Ravennam fecunda Synodus ftatuit fieri trinam adSperfionem vel immerfionem. Quod nempè quædam Ecclefiæ tunc adfpergerent dumtaxat, quædam adhuc immergerent. Undè circà iftud tempus. cœperunt merfio & nuditas fortiter declinare. Interim trina feu afperfio feu infufio conftantif fimè apud nos etiamnum hodiè perfeverat.

Et hinc oritur per Marcum Ephefi Epifcopum mota in nos quæftio, An fola adfperfione vel infufione datum baptifma fit validum ac ratum? Eft antiquiffima quæftio, de qua ad Magnum refcripfit Sanctus Cyprianus: Quæfifti, fili chariffime, quid mibi de illis videatur, qui in infirmitate Epift 76. &languore gratiam Dei confequuntur, an babendt fint legitimi Chriftiani, co quod aqua falubri non loti fint, fed perfufi. Et infrà: Nec quemquam movere debet, quòd adfpergi vel perfundi videntur ægri, dum gratiam Dominicam confequuntur. Et iterum: Si aliquis exiftimat eos nihil confecutos, co quod aqua falutari tantùm perfufi funt. Quæftio videtur nata ex fuprà laudatis S. Cornelii & Romanæ fub ipfo fynodi verbis de Novatiano Clinico : Si quidem bujufmodi tinctionem baptifmum vocare licet. Sunt verba ambigua, ideoque iftiufmodi baptifmum aliqui videntur cenfuiffe irritum penitus, aliqui dixerunt validum, fed minoris effectus. Nec carere fe putabant fundamento. Movebantur, quòd quidam de iis, qui ægri baptizabantur, fpiritibus adbuc immundis tentarentur. Energumeni olim per baptifmum, non folum in anima, fed etiam in corpore liberabantur à malo fpiritu: Quæ gratia videtur tunc quibufdam Clinicis non adveniffe. Hinc ergo ipforum baptifma erat fufpectum.

At fuiffe validum ac effectu plenum Sanctus Cyprianus conftanter affirmat: Non fic in Sacramento falutari deliciorum contagia, ut in lavacro carnali & fæculari fordes cutis & corporis abluun. tur, ut aphronitis & cæteris quoque adjumentis & folio & piscina opus fit, quibus ablui & mundari corpufculum poffit. Aliter peclus credentis abluitur, aliter mens hominis per fidei merita mundatur. In Sacramentis falutaribus, neceffitate cogente, & Deo indulgentiam fuam largiente, totum credentibus conferunt divina compendia. Quid fit antiquum bal nei folium, oftendit Svetonius Tranquillus fcribens de Cæfare Augufto: Quoties nervorum Cap. 82; caufa, marinis, albulifque calidis utendum effet, contentus boc erat, ut infidens ligneo folio, quod ipse Hispanico verbo Durretam vocabat, manus ad pedes alterius jactaret. Solium ergò erat fedes compofita ad commodè balneandum. Lignea fuiffe contentus laudatur Auguftus. Aliqui, tefte Plinio, argentea utebantur. Et hinc vides, cur Eunomius ipfam etiam ad baptifmale adhibuerit balneum: Quòd nempè fine illa non poffet hominem capite deorfum in pedes erigere. Sanctus Cyprianus affirmat baptifmum potiùs mentis per fidem, quàm corporis per aquam effe lavacrum, effe folum invifibilis lotionis vifibile fymbolum, ideoque fola adfperfione poffe com pleri. Probat ex Ezechiele Propheta: Adfper Cap. 36. gam fuper vos aquam mundam; & variis libri Nu merorum locis, ubi legalis mundationis aquam Spiritus Sanctus vocat adfperfionis aquam, iftamque mundationem mandat adfperfione compleri . Hanc aquam Cyprianus affirmat fuiffe noftri ba ptifmi prænuntiam ac promiffivam figuram, atque adjungit: Undè apparet adfperfionem quoque aque inftar falutaris lavacri obtinere. Addit & aliud irrefragabile argumentum : Non decipiantur, utique Clinici, ut fi incommodum languoris

evaferint,

Lib. 4.

Cap. 7:

evaferint, baptizentur. Seriò hortatur, ne quis ipfos fanatos rebaptizare attentet: Quod datus in Ecclefia baptifmus fine graviffimo facrilegio non poffit exfufflari. Nam & Clinicum Novatianum Romana Ecclefia promovit in Clerum, nec unquàm ullus illum poftulavit ad rebaptisma. Etiam effectu plenum effe tale baptifma demonstrat variè laudatus Cyprianus, & illis, qui ipfo initiatos per ironiam titulabant, non Chriftianos, fed Clinicos, graviter indignatur. Notanda funt ejus fuperiora verba: Cogente neceffitate. Affirmat trinam merfionem requiri ex mandato Apoftolico, & illos folos infirmos, quos morbi gravitas cogit effe Clinicos, ac vetat deportari ad Baptifterium, poffe adperfione aut perfusione baptizari, & tandem concludit: Refcripfi ad litteras tuas, quantum parva noftra Mediocritas valuit, & oftendi quid nos, quantum in nobis eft, fentiamus, nemini præfcribentes, quo minùs ftatuat, quod putat, quifque Sacerdos, actus fui rationem Domino redditurus. Qua humili claufula ufus etiam fuit in fuis de repetendo hæreticorum Baptifmate Decretis ac Refcriptis; Quod nempè damnare non præfumeret adverfa Romanæ Ecclefiæ Senfa, nec fibi etiam fubditos Epifcopos ad fua alligare.

Et hoc ejus Decretum laudat in libris de Baptifmo adversùm Donatiftas Sanctus Auguftinus: Cyprianus in epiftola, quam fcripfit ad Magnum, cum de Baptifmo tinctorum & perfuforum quæreretur, utrum aliquid intereffet, Qua in parte, inquit, nemini verecundia & modeftia noftra præjudicat, quòd minùs unufquifque quod putaverit fentiat, & quod fenferit faciat. Quibus ejus fermonibus fatis apparet illo tempore ab eis illa effe tractata, quod nondum declarata fine ambagine bauriebantur, & adbuc claufa magno molimine quærebantur. Adducta per Auguftinum verba non reperiuntur in laudatą Sancti Cypriani epiftola: Quocircà aut duas eadem de re ad Magnum litteras fcripfit hic, aut ille non verba hujus adduxit, fed fenfum. Lucidè interim affirmat datum fola tinctione aut perfufione Baptifmum fuiffe fuo tempore certum ac fecurum, & de ejus validitate neminem ampliùs dubitaffe. Et hinc Clinicorum feu Grabatariorum Baptifma difertè probant Synodus Antifiodorenfis, fecunda Matifconenfis, fexta Parifienfis; & plures antiqui Cap. 3. Lib. I. per hanc adducti Canones. Nam & ipfum diù Cap. 78. antè Auguftini tempora probavit Synodus NeoCan. 12: Cæfareenfis. Et ad hocce Francorum Epifcopo

Cap.18.

Cap. 26.

rum dubium, Si licèt per neceffitatem cum concha aut cum manibus infanti in infirmitate pofito aquam Super caput fundere, & fic baptizare, refpondit Stephanus fecundus: Hoc Baptifma, fi in nomine Sande Trinitatis peractum fuerit, firmiter permanebit. Præfertim cum & neceffitas expofcit, ut ille, qui ægritudine detentus eft, hoc modo renatus efficiatur particeps regni Dei. Eftat Refcriptum in Gallicanis Synodis Jacobi Sirmondi. Et ex ipfo fcribit Walafridus Strabo: Notamdum, non fo lùm mergendo, verùm etiam defuper fundendo multos fuisse baptizatos, & adbuc off baptizari, fi neceffitas fit. Sic in paffione B. Laurentii quemdam. urceo allato legimus baptizatum. Hoc etiam folet

evenire, cum provedorum granditas corporum minoribus vafis hominem tingi non patitur. Et quos clanculo in Paganorum carceribus olim baptiza runt noftri Majores, haud dubiè aliquando fuerunt adfperfi dumtaxat aut perfufi. Interim foli neceffitati iftud permifit antiquitas.

Attamen non foli nos Latini, fed etiam Græci antiquum morem jam pridem mutarunt, Lucet ex Gregorii Proto-Syncelli ad Marcum Ephefium Refponfo: Sed & nos haudquaquam immergimus infantes ufque ad fummum verticem. Nec enim poffumus illis præcipere, ut refpirationem ac exfpirationem per nares cohibeant; Ne etiam per aures facra permeet aqua. Sed neque os infantis obturare poffumus: Verùm eos in facrum immittimus fontem, ut nequid valdè necessarium ex traditione prætermittamus, quafi uteri imaginem referente lavacro,&regenerationem per hoc indicante. Et ne caput, in quo eft fedes omnium fenfuum & vebiculum animæ, facri Baptifmatis fiat expers, cava manu aquam è facro fonte baurientes, illud profundimus, Divinum invocantes nomen, & proprietatem fingularum bypoftafeon. Nam & Sando Apollonio, cum obje&um illi effet à tyranno ut probrum, quod Baptifmo non ablutus, proindè non effet Chriftianus, fufis ab eo precibus fatisfecit Deus, deprecationem ejus benignè audiens: Demissa enim nube caput ejus rore perfudit. Si igitur Baptifmus non perficitur perfufione capitis, non ita, fed alio modo res gefta effet. Sola perfufione perfici Baptismum Divina Bonitas ifto miraculo confirmavit. Confonat in fua vernacula Synopfi Neophytus Rhodinus Ter aquam fuper eum, qui baptizatur, infundimus, ut S. Trinitatem, in cujus nomine baptizamur, declaremus. Et ut infuper tribus illis immerfionibus mortem, fepulturam, & refurrectionem Chrifti profiteamur. Infufionem antiquo vocabulo appellat immerfionem: Quod nempè in hujus locum ob adductas à Gregorio Proto-Syncello rationes fuccefferit. Hodiernam Græcorum praxim exponit in fuis ad Euchologion Notis Joannes Goar. Et fic lucet etiam Marci Ephefii calumniam effe frivolam & vanam.

Quæftio eft, An orthodoxa olim Orientalis Ecclefia de dati per adfperfionem aut perfufio. nem Baptifmi valore dubitarit? Refpondeo non dubitaffe. Lucet ex duodecimo Canone Neo-Ca fareenfis Concilii: Si quis in ægritudine fuerit baptizatus, ad bonorem Presbyterii non poteft promoveri, quod non ex propofito fides ejus, fed ex neceffitate defcendat. Nifi fortè propter fequens ftu dium, atque bominum raritatem talis poffit admitti. Sancti Papæ Cornelii & Romanæ Ecclefiæ de Novatiani & omnium Clinicorum Baptifmo fententia eft elucidanda. Cornelius fcribit Novatianum in Catechumenatu fuiffe Energumenum, liberatum per Ecclefiæ Exorciftas, Clinicum baptizatum in lecto, aqua dumtaxat circumfufum, & adjungit: Si modo talem hominem Baptifmum fufcepiffe dicendum eft. Verùm morbo tandem ela pfus, neque cætera, quibus poft Baptisma fecun dum Ecclefia Canonem imbui oportuerat, acquifivit. Neque Domini Sigillo ab Epifcopo obfignatus fuit. Quo quidem neutiquam potitus, quomodò, quæfo, Spiritum Sanckum adeptus eft? Addit Novatianum

non femper plenum in ipfo dari effectum; non ob Sacramenti, fed ob infirmitatem præparationis & ipfi cooperantis fidei. Tertiò, ejusmodi baptizatos fancit effe irregulares non ad om

Habemus hinc varia. Primò, Romana Ecclefia Novatiani Clinici Baptifma cenfuit plenè validum Etenim fanitati redditum hominem non rebaptizavit. Secundò, Novatianus fine confuetis cæremoniis, & fine adjuncto ChriftiaBæ Confirmationis, adeoque & fine Euchariftiæ Sacramento Baptifmum accepit: Quod nempè tunc Clinicis foleret ita fuccurri. Quod folus ac nudus Baptifmus illis confueffet dari in neceffarium Viaticum. Tertiò, Romana Ecclefia non ob iftius Baptifmi infirmitatem, fed ob Confir mationis abfentiam judicavit Clinicos non effe plenè donatos Spiritu Sancto, nec plenè Chriftianos. Quartò, Clinicos cenfuit irregulares: Inhabiles ad quemvis in Clero gradum. Quintò, faciebat difpenfationi locum etiam præviæ. Sextò, fine Cleri & populi affenfu Romanus etiam Pontifex tunc non difpenfabat. Et hæc omnia videntur quidam non plenè percepiffe, ideoque cenfuiffe quod fola adfperfione datum Clinicis Baptifma effet quidem validum, attamen infirmum, nec pleni effectus impartitivum. Et hunc prefertim errorem impugnat Sanctus Cyprianus in Epiftola ad Magnum . Improbat & iftam irregularitatem. Per hæc verba : Rebus ipfis experimur, ut neceffitate cogente in ægritudine baptizati, & gratiam confecuti, careant immundo Spiritu, quo antea movebantur, & laudabiles ac probabiles in Ecclefia vivant, plufque per dies fingulos in augmentum cœleftis gratiæ per fidei incre menta proficiant. Et è contrà fæpè nonnulli de illis, qui fani baptizantur, fi poßimodum peccare cœperint, Spiritu immundo redeunte quatiuntur. Verba omnino adludunt ad Novatianum. Hic enim ante Baptifmum fuerat Energumenus. Affirmant cunctos Baptizatos effe pares, & irregularitatem non ex fufcepti Baptifmi modo, fed ex varia poft ipfum vita debere defumi. Attamen propter Romanæ Ecclefiæ reverentiam Cyprianus addidit: Refcripfi & oftendi quid nos fentiamus nemini præfcribentes, quo minùs ftatuat quod putat unufquifque Præpofitus, actus fui rationem Domino

redditurus.

. Eadem fententiarum varietas fuit tunc in Orientali etiam Ecclefia. Nata forfan ex Sanati Cornelii litteris ad Fabium Antiochiæ Patriarcham. Fuit varietas non circà iftius Baptifmi validitatem, fed circà contractam ex ipfo irregularitatem. Si enim nulla iftic fuerit quæftio, quid fuit opus Synodali examine, & novo Canone? Quæftionem ergò difcuffit Pontica apud Neo-Cæfaream Synodus, & ftatuit varia. Priinò, Baptifma effe validum, rato, formatum. Id fuppofuit potiùs, quàm ftatuit: Quod nempè de ifto articulo nemo dubitaffet umquam, aut dubitaret. Secundò, fatetat iftum Baptif

nem Cleri gradum, fed ad folum Presbyteratum. Quartò, addidit effe locum difpenfationi: ob fingulares Clinici virtutes, vel etiam ob Clericorum raritatem. Clarum eft omnia effe, attamen cum aliquo temperamento, ftatuta ob reverentiam & fententiam Romanæ Ecclefiæ.

Lucet Schifmaticos hodiè Græcos ex livido nos Latinos calumniandi zelo hallucinari miferabiliter, & à fuorum Patrum dogmatibus deviare, Miferandam hallucinationem & calumniam continent hæc verba anonymi & fchifmatici Scriptoris de feparatione veteris Romæ à Græcis: Ex Franciæ locis Carolum Magnum fecuti fuerunt quidam Arii Apollinarii bærefi infecti, qui Romam ingreffi populum Dei fubvertere cœperunt, adferentes Spiritus proceffionem ex filio, in Azymo offerendum, & in Baptifmate eos, qui baptizantur, non effe lavacro immergendas, fecundùm Apoftolicam & Ecclefiæ traditionem, fed fuper caput tantummodò. aquam fundendam, abfque oleo. Quod ipfum fcribit Athanafius Cydonius in opufculo de feparatione Romanæ Ecclefiæ à quatuor aliis Patriar chis, addens Erronibus ac erroribus fuiffe à Carolo data fomenta. Auctor libri de hærefis apud Latinos exordio adjungit hæc omnia fynodaliter damnata fuiffe à Patriarcha Photio, Papale nomen propter ipfa rafum è facris tabulis, & fchifma confummatum. Sunt horrendæ fabulæ. Quod enim Magnus Carolus immerfionem mutari in adfperfionem aut perfufionem non permiferit, jam altiffimè nobis dixit ejus Magifter Alcuinus. Et quod Photius nullam Azymi aut fermenti mentionem fecerit adversùm Latinos, eft omnibus notum. In dialectica oratione de Græcorum myftico & Latinorum Azymo pane Hilarion Monachus adfirmat Azymum à Sancto Papa Agathone ac Sancto Agrigentinorum Epifcopo Gregorio non fuiffe damnatum, vel abolitum in fexta Synodo, addit Apoftolicos Legatos illic folemniter in Azymo celebraffe, & pergit: Ab eo tempore, quo Latini facrificium in Azy mo conficere cœperunt, numquam ab eo deftiterunt. Latina enim Ecclefia in tantis rebus non ad mittit novitates. Azymum apud nos effe antiquiffimum, fuo loco eft abundè demonftra,