CALUMNIA IX.

Latini in Sacra Miffa, tempore Communionis, alter Miniftrorum comedens azyma, alios amplexatur, & pacem illis largitur.

Andem calumniam nobis facit repertus Conftantinopoli Tractatus: Latini participationem Sand & Communionis, non fimiliter ut nos Græ ci, perficiunt, fed dicunt, quod qui Miffam celebrat Sacerdos, ofculatur volentem communicare. Intrà Miflæ Sacrificium & à Clero & à Populo dari pacis mutuum ofculum eft Apoftolica traditio, & à Latinis femper obfervata & à Græcis. Verùm alio & alio facrificii loco. Etenim in Sancti Joannis Chryfoftomi Liturgia ftatim poft magnum introitum feu offertorium Sacerdos exclamat: Pax omnibus. Et Diaconus: Diligamus nos invicem, ut in concordia confiteamur. Tunc omnes ofculantur fefe mutuò, interim cantatur fymboJum Conftantinopolitanum, & exindè pergit Diaconus: Stemus boneflè. Attendamus fancam oblationem in pace offerre. Ritum infigniter exponit ipfe laudatus Pater in libris de compunctione cordis: Jubet Dominus relinqui munus antè altare, & prius reconciliari fratri, ut ex hoc difcamus, quia nec illo tempore, quo ad Dei minifterium videmur accedere, reconciliationem diffimulari ac differri patitur Deus. Quantò magis in aliis temporibus hoc curari jubet? Nos verò imaginem quidem colimus Præcepti, veritatem verò ipfam & virtutem negligimus. Nam ofculum pacis porrigere tempore, quo munera offeruntur, in ufu eft, fed vereor, ne fortè ex nobis plures labiis hoc tantummodò faciant, cùm Chriftus pacem non ex ore, fed ex corde defideret, & affectu velit proximum, non labiis falutari. Si enim pax non ha betur in corde, quafi in fcena res agi videtur & ludo. Undè per hæc exacerbari Deus credendus eft potiùs, quàm placari. Lucidè affirmat Offertorii tempore impartiri mutua pacis ofcula, idque ob mandatum Domini: Cùm offers munus tuum ad altare, prius reconciliare fratri tuo. Vera ac germana noftri Sacrificii oblatio fit in tremenda elementorum confecratione. Hinc antè ipfam Græci non malè voluerunt fieri iftud fraternæ charitatis aut reconciliationis fignum.

Ipfum laudat iterum, & eruditè exponit idem Doctor in Homiliis fuper fecundam adCorinthios epiftolam. Hæc verba, Salutate invicem in ofcuSancto? lo fancto, commentatur: Quid eft, Non fillo, non fubdolo, quemadmodum Judas Chri

lum, ut charitatis igniculus ac fomes fit, ut affectum inflammet, ut hac ratione nos ipfos mutuò amemus velut fratres invicem fe amant, patresque viciffim filios. Imò etiam multò vebementiùs. Illa enim naturæ funt, bec gratiæ. Ad hunc modum animæ inter fe devinciuntur. Ob eam caufam etiam ex aliqua peregrinatione reverfi, mutuò nos ofculamur, animis videlicet ad mutuum congressum accedentibus. Hoc enim potissimum membrum eft, quod animi affectum nobis prædicat. Quin de boc fancto ofculo aliud quoque adferri poteft. Quid tandem? Templum Chrifti fumus. Itaque templi veftibula & aditum ofculamur . An non cernitis, quotnam bomines etiam ejus templi veftibulis ofculum figunt, partim inclinato capite, partim manu tenentes, atque ori manum admoventes? Ac per bas portas & januas ingreffus eft Chrifus, & ad nos ingreditur cùm communicamus. Nofis enim vos, qui myfteriorum participes eftis, quid dicam. Neque enim vulgari quodam bonore os noftrum afficitur, cùm Corpus Dominicum excipit. Eaque præfertim de caufa mutua ofcula jungimus. Hæc verba, Per has portas ingreffus eft Chriftus, laudant magnum Offertorii introitum: Affirmant tunc dari pacis ofculum, ut ita ora noftra, in quæ etiam eft ftatim ingreffurus Dominus, honoremus & purgemus.

Ho. 30.

Cap. 3.

Eundem ritum laudat & fervandum fanxit Laodicena Synodus: Quod oportet feorfim, primum poft fermones Epifcoporum, Cathecumenorum orationem peragi, & poftquàm exierint Catechumeni, Pænitentium orationem fieri, eifque accedentibus accepta manuum impofitione & abfcedentibus, fic fidelium tres orationes fieri, unam quidem, fcilicet primam filentio, fecundam verò & tertiam pronuntiatione impleri. Deindè fic pacem dari. Et poftquàm Presbyteri Epifcopo pacem dederint, tunc Laici eam dare. Et fic fanctam Oblationem celebrari. Poft ejectos cum Cathecumenis Pœnitentes, & completas pro integris fidelibus orationes ftatim fit magnus introitus ac Offertorium: Synodus lucidè mandat ftatim poft ipfum figi fraterna ofcula, & tunc procedi ad Præfationem, Canonem, & Confecrationem. Et in Ecclefiaftica Hierarchia fcribit Dionyfius: Coopertus divinus panis proponitur, & benedictionis calix, facrum verò ofculum fando modo celebratur. Per verbalem oblationem fanctificata elementa Græci velo cooperiunt: Et Dionyfius affirmat tunc donari ofculum. Per Jacobum Gretzerum publicatus Anaftafius Sinaita affirmat hunc Dionyfium fuiffe olim à Mani- Cap. zz. chæis vitiatum, & fcholiis illuftratum à Dionyfio Alexandriæ antiquo & magno Patriarcha. Quod fi verum fit non poffumus negare Areopagitam effe verum iftorum librorum auctorem. Etiam Apoftolicæ apud Romanum Clementem Conftitutiones Diaconis antè Præfationem indi- Cap. 15. cunt ofculum: Et ftatim Clerici Epifcopum, Laici viri viros, fœminæ foeminas ofculantur: Et folemnem, quæ ftatim poft Offertorium fit, Sacrificantium manuum ablutionem laudat in quinta Myftagogica Catechesi Sanctus Cyrillus Hierofolymæ Epifcopus, ac pergit: Deindè clamat Diaconus, Completimini, & of culamini vos invicem. Atque tunc mutuo nos ofculo

Lib. 3.

deri negative. Et rectè. Quòd enim quotidiana populi Communio nunquàm præcepta, fed femper libera fuerit, lucet ex priori Sancti Auguftini ad Januarium Epistola, & pluribus aliis Patrum & Canonum teftimoniis. Quæ libertas olim fuit etiam in publico facrificio. Nec obeft hic Antiochenus Canon: Omnes qui ingrediuntur Ecclefiam, & Scripturas facras audiunt, nec communicant in oratione pro populo, fed pro quadam intemperantia fe à perceptione Sandte Communionis avertunt, ii de Ecclefia removeantur, quamdiu per confeffionem pænitentiæ fructus oftendant, &precibus indulgentiam confequantur. Etenim dolofus eft ifte Canon, & Arianus. Nec adversùm Euchariftiæ abftemios agit, fed adversùm abftinentes ab orationum communione, & folùm, cui etiam Pagani ac Judæi adeffe poterant, Epifcopi aut Presbyteri fermonem audientes. Plurimis tunc per Orientem Ecclefiis, quarum Orthodoxos Epifcopos Imperator Conftantius ejecerat, præfidebant Ariani, eifque Orthodoxus Populus, quidquid Princeps feveriffimè cogeret, nolebat communicare. Difcreta ab iftis communio plurimos nobis per horrenda tormenta peperit Confeffores & Martyres. Hinc circumducendæ pœnalis legis ftudio aliqui intrabant Balilicas, audiebant Epifcopi aut Pref byteri fermonem & catechumenorum Miffam, & tunc exibant, maculofi Præpofiti orationem feu facrificium averfantes. Sic fperabant & fervare animam, & legis poenam evadere. Verùm ista Synodus intellexit artem, & adverfus illam emifit dictum Canonem. Non eos, qui & fermoni & orationi feu facrificio, fed damnat folos illos, qui nec orationi volebant communicare. Sola orationis communione fuit contenta. Hofce communicatores nec ipfa compulit ad Euchariftiæ perceptionem. Et ex hoc canone defumptus eft manifeftè nonus inter vulgares Apoftolicos, qui addit de facte oblationi, feu orationi communicantibus, & non percipientibus Euchariftiam: Aut caufam dicat, ut fi rationabilis fuerit, veniam confequatur; aut fi non dixerit, communione privetur, tanquam qui populo caufa læfionis exftiterit, dans fufpicionem de eo, qui facrificavit, quod non rectè obtulerit. Verùm de folis Epifcopis & aliis Clericis loquitur, ideoque & Laicos ipfe non adftringit. Porrò canon, qui non commanicantes arcet à pacis ofculo, non de fpontaneis Euchariftiæ abftemiis loquitur, fed de abftentis & exclufis. Quidam exiftimant illum agere de folis excommunicatis. Malè. Etenim nullum excommunicatum, nullum Flentem nullum Subftratum antiqua difciplina admifit ad orationem, feu Sacrificii confecrationem, fed omnes expellebat antè Offertorium. Canon ergo ftatuit in quartam pœnitentiæ claffem, Confiftentes, qui tremenda orationi communicare poterant, verùm non percipere ipfam nec offerre ad Altare, feu communicare cum oblatione. Etiam ipforum nomen offerri non poterat, feu recitari ad Sacrificium. Hi proindè carebant & jure ofculi. Erat jus folorum Perfectorum. Et hi, licèt ex caufis de Sacrificio participare nollent, debebant tamen ipfum comprobare & ob

,

Cap. 14.

Cap. 3.

Altera quæftio eft, An plures olim Afri, ac ipfe etiam Tertullianus crediderint per fumptam Euchariftiam violari jejunium? Partem affirmativam fuadent hæc hujus in libro de oratione verba: Similiter & Stationum diebus non putant plerique orationibus interveniendum, quod ftatio folvenda fit accepto corpore Domini. Ergo devotum Deo obfequium Euchariftia refolvit? An magis Deo obligat? Non folemnior erit tua ftatio, fi ad aram Dei eteris? Accepto corpore Domini & refervato utrumque falvum erit, & participatio Sacrificii, & execu tio officit. Iftam fententiam ille quidem improbat, attamen non damnat: Affirmat ftationariam Euchariftiam poffe accipi, ac citra fumptionem refervari. Quam formam viguisse etiam in Hispania demonftrat Cæfar-Augustana Synodus: Euchariftiæ gratiam fi quis probatur acceptam in Ecclefia non fumpfisse, Anathema fit in perpetuum. Lumen hauriri debet ex præcedenti canone: Ne quis jejunet die Dominica, caufa temporis, aut perfuafionis, aut fuperftitionis. Nec Quadragefimæ diebus ab Ecclefia fideles defint. Nec habitent in latibulis cubiculorum aut montium, qui in his suspicionibus perfeverant. Sed exemplum & præceptum cuftodiant Sacerdotum, & ad alias villas agendorum conventuum caufa non conveniant. Statuuntur hæc adversùm Prifcillianiftas, qui dies Dominicos, ac Domini, quem verè Incarnatum negabant, præcipuas feftivitates agebant in triftitia, jejunabant, ideoque nec communicabant. Et quò erroris fufpicionem evaderent, à Sacerdote accipiebant Euchariftiam, fed refervabant. Quod nempè tunc vigeret ifta libertas. Quas latebras ut dolofæ hæ refi auferret Synodus, avitam libertatem circumduxit. Non foli igitur Prifcillianiftæ, fed & avita orthodoxæ Hifpaniæ libertas omninò credebant à fumpta Euchariftia lædi & folvi jejunium. Et Cap. 13. iftum Cæfar-Auguftæ canonem firmavit, & ad- & 14. versùm novos dolos ampliavit prima Synodus Toletana. Domefticam populi communionem nullo modo profcribunt ifti canones, fed folas jam dictas Prifcilliani hæreticas fallacias.

Partem negantem conftanter tuetur & in primo antiquarum obfervationum libro, & in Scholiis ad librum de oratione eruditus Aurelia- Cap. 16. nenfium Epifcopus Gabriel Albafpinæus. Quòd Tertullianus popularem, qui modica tranfubftantiati elementi particula cenfebat frangi jejunium, errorem admififfet aut diffimulaffet, videtur illi paradoxum. Quare ftationis folutionem hic effe vult, non prævaricationem, fed finem & diffolutivum complementum. Vult quofdam cenfuiffe, quòd poft acceptam Euchariftiam non effet ampliùs manendum in Ecclefia nec continuanda Ecclefiaftica ftatio, fed quòd tunc cuique liceret ad fua redire. Vult poft acceptam Euchariftiam manfiffe faciendas nefcio quas longiores orationes: & ad has à Septimio urgeri populum. Textus interpunctionem affirmat vitiatam, & formandam hoc modo: Nonne folemnior erit ftatio tua, fi & ad aram Dei feteris

ac•

in ipfa Sancta Parafceve potuerit communicare nofter populus, teftantur antiquus Romanorum Ordo, Alcuinus Flaccus, ac Amalarius Fortunatus. Quod, an fit antiquiffimum, non eft hoc loco definiendum.

1

nii. Agebatur enim bora diei quarta. Siquidem in

carcere quarta feriæ ftationem folemniter celebraverunt. Igitur fexta feria lætus atque fecurus feftinabat, ut cum Martyribus & Prophetis in paradifo perfolveret ftationem. Urget verba, Perfolveret ftationem: Hæc enim omninò videntur importare ftationis diffolutivum complementum.

Refpondeo hæc Acta nobis palàm favere. Quis enim non videat à Sancto Fructuofo ifthic per folutionem fuiffe intellectam jejunii fractionem? Quæ dum antè tempus fit, eft prævaricatio. Et antiqua ftatio erat omninò jejunii fpe cies. Porrò jejunium non folo cibo aut potu, fed & variis aliis læditur. Etenim faltus, cantus, nuptialia ac natalitia fefta, immò & facras Sanctorum folemnitates, omnemque feu prophanam feu facram lætitiam, à jejunii diebus antiqua difciplina profcripfit. In illis nullum permifit celebrari feftum, nifi folam Dominicam Annuntiationem. Quin & Hifpani dudum ipfam non in Quadragefima, fed in Decembri celebrarunt. Ex eodem principio Græci in folis Quadragefimæ Dominicis ac Sabbathis habuerunt plenum Sacrificium, reliquos dies folo Præfan&ificatorum officio jufferunt effe contentos. Quòd nempè Dominicis & Sabbathis non jejunarent. Hinc & plures Afri probabant iftum morem, cenfebantque etiam ftationaria jejunia Sacrificio orbanda, aut certè illud à populo non communicandum. Nec fine fundamento. Etenim jejunia funt pœnitentiæ dies, & tunc non folùm in victu, fed etiam in habitu & omni actu præ nobis ferre debemus pœnitentes, qui Sacrificio adeffe non poffunt, nec videre Euchariftiam, longè minùs percipere. Hac ratione cenfebant ab Euchariftia folvi jejunium. Hoc improbat, non tamen damnat Septimius, ideoque addit: Accepto Domini corpore & refervato utrumque falvum eft. Quorum verborum interpunctionem alterare eft nimium audax graffatio. Noftram enim interpunctionem firmant Beatus Rhenanus, Jacobus Pamelius, Georgius Capucinus Ambianenfis, Carolus Moreau, Nicolaus Rigaltius, aliique Septimii Expofito tes. Et res ipfa clamat. Etiam editi in Hispania Canones adverfus Prifcillianum. Quocircà illi Afri non per fumptum ab Euchariftiæ fpeciebus alimentum, fed per fpiritalem ab illa datam nobis dignitatem & lætitiam cenfebant folvi ac lædi jejunium. Et ipforum judicium fecuta quidem eft Græca Ecclefia, non tamen Latina. Quòd nos Latini in plenis etiam jejuniis plenum Sacrificium, fed circà vefperam, femper obtulerimus, fuo loco oftendetur. Quin & populum fecimus illius participem. Dudum tamen fumptam Euchariftiam non juffimus fumi in Ecclefia, fed permifimus refervari. Quòd ipfam

Tertia quæftio eft, Cur quidam privatim jejunantes Afri cenfuerint non tantùm à fumenda Eu

ofculo abftinendum? Eft quæftio intricata. In quinta ad Theodofiani codicis titulum de fponfalibus & antè nuptias donationibus legis commentario Jacobus Gothofredus exponit ofculi jus inter fponfos, addit magnam etiam inter Chriftianos effe ofculi reverentiam, & pergit: Nam & pacis ofculo fefe falutabant paffim Chriftiani, & orationem nominatim ofculo obfignart mos fuit, extrà jejuniorum dies. Et probat hoc præfenti teftimonio Tertulliani. Vir eruditus labitur. Hanc enim, præterquam in Sancto Pafcha, abftinentiam Tertullianus improbat. De antiquis Chriftianis etiam Gabriel Albafpinæus in primo antiquarum obfervationum libro ponit hunc titulum: Ab ofculo pacis abftinebant diebus jejunii. Probat item ex Tertulliano. At longè meliùs fcribit in fcholiis ad librum de oratione: Quamobrem ofcula negarent jejunantes, non invenio, quòd ad auctores, antiquorumque ritus intelligendos plurimum conferret. Nam & fi confuetudinem hanc improbet Tertullianus, aliqua tamen vero fimili ratione conftabat. Non in cunctis, fed in folis privatim jejunantibus Tertullianus improbat. Rectè Nicolaus Rigaltius: Prave confuetudinis caufam Tertullianus non inquirit. Nec etiam vulgò adferri video, nifi quòd in ofculo bilaritatis aliquid effe ducerent, alienum à jejunii maeftitia luctuque. Refpondeo dan dum & accipiendum in Sacrificio ofculum fuiffe illius fignaculum & comprobationem, ideoque jus folorum Perfectorum. Porrò privatim jejunantes gerebant & agebant pœnitentium schema ac perfonam, ideoque ab illo abstinebant. Et ipfos non de Euchariftiae, fed de folius ofculi abftinentia Tertullianus rectè arguit. Quod nempè ab illa, non ab hoc poffent fine jactantia, proximorumque & Sacrificii offenfa abftinere.

Cap. 17.

Quarta quæftio eft, Cur in Sancta Parafceve omnis Ecclefia abftineret ab ofculo? Refpondeo, ob tres caufas. Prima fuit publicum tunc & folemne jejunium. Omnis tunc Ecclefia agebat pœnitentis perfonam, ideoque abftinebat & ab Euchariftia & ab ofculo. Præcipuum enim hujus officium eft populum ad percipiendam Eucharift riftiam præparare. Et hinc nec dari confuevit in Defunctorum Miffis: quòd in ipfis populus non communicaret. Nec enim privata Euchariftia fumptio, fed fola oblatio prodeft Defunctis. Sumptio ex fumentis feu operantis pietate prodeffe poffit, non ex opere operato. Altera ratio eft, quòd in Sancta Parafceve offerrentur fola Præ-fanctificata. Hæc enim jam fignata erant per ofculum, nec iterato egebant fignaculo. Tertiam caufam dat Amalarius Fortunatus: A pacis ofculo nos abftinemus, non quòd pacis ofculum malum fit, ubi ex charitate vera profertur, Lib. 1. fed ut demonftretur, quam injuriam passus fit Chri- Cap. 13. ftus à fuo proditore. Ut& nos eandem injuriam vi