Lib. 1. cap. 7.

Cap. 8.

Lib. 2.

Lib. 18. cap. 53.

Cap. $4.

rum calumnia. De fuis Armeniis fcribit etiam | per Catholicum dogma, fed etiam per variam Patriarcha Ifaac: Armenii, Judæorum more, pa- affinitatem habebant fibi obnoxios Armenios. nem azymum offerentes nulla unione commixtum, Fraterna inter ipfos concordia graviter urebat unius naturæ, folius, inquam, Deitatis myfterium Manuelem Comnenum, ideoque per Ecclefiafaciunt. Et infrà: Nihil aliud impii molientes, fticæ unionis fucum conatus eft ipfam diffolquàm ut Chrifto perfectam humanationem negent, vere. Et hinc cum Romana Ecclefia fefe uniomnia hæc nugantur & prætexant. Et inter articu- tos repofuerunt Armenii, atque ita nullam ef los, quorum caufa vult damnari Armenios, po- fe unionis fpem, nifi & Græci velint Minit & hunc: Panem azymum, Judæorum more, in chaelis Cerularii Schifma profcribere, & cum Sacrificium offerunt. Et interùm : Azymum, mor- debita humilitate fefe reddere obedientiæ Rotuam hoftiam, impudenti facle in confpectu Dei juxtà manæ, & ejus azyma admittere. Attamen Hebræorum traditionem fiftunt, Et infrà: Panem Græcum fermentum non damnarunt. Lucet ex abfque fale babent. Et quibufdam Judaicis ritibus, Patriarchæ Gregorii Sifenfis epiftola ad Hay& Eutychiana hærefi quandoque laborarunt Ar- tonem ex Rege Cœnobitam: Quidquid apud menii: Ifaac affirmat in utroque errore fordere nos antiquum & à principio traditum, confervare pertinaces, utpotè qui per fuum fine fermenti accuratè debemus, ne quando rei noftræ contingat unione panem profiteantur efse unicam in Chri- id, quod fæpè numero vineæ evenire folet, in qua fto Domino fine Hypoftatica unione divinam aditus anteà anguftus, ex incuria tamen omiffus, naturam, atque ita in ipfo facrificio & judai- paulatim deinde à tranfeuntibus aperitur, ac undique zent quotidiè, & fefe clament Eutychianiftas. dilatatur. Proptereà nos excommunicationem, quæ De eifdem fcribit Nicephorus Calixtus: Arme- in mifcentes aquam iniquè lata fuerat, penitus abronii in re divina facienda utuntur azymo, non pa- gamus & abolemus, ne fortè quifpiam è populo noftro ne. Cum Michaele Cerulario affirmat azymum Armenio, qui fuum azymum inveterata confuetudine non efse panem. Et pergit: Atque illi quidem|fervat, incidat ultrò in fermentatum, aut etiam in nunc ex traditione, quæ ratione nulla nititur loram quamvis. Etfi fermentatum non fit à Canonibus hæc faciunt. Veteres autem eorum Doctores magnæ ftabilitum, eo tamen utentes improbandi non funt, Armenia Gregorium illum Antiftitem ritus ejufmodi juxtà Præceptum Domini Nierfefis, dum etiam Apoeis per manus tradidiffe, calumniosè jaclant, maxi- ftoli illo interdum funt ufi, Lucidè laudat Acta & mè verò oblationem azymam, proptereà quod in mg- Difputata Nierfefis cum Theoriano. Existimo fica Domini Cana azymum etiam Sacrificium fuerit. quod à Latinis ad Græcos deficere nolentes Armenii poftularint azyma admitti in facrificio, quod fcirent effe articulum impoffibilem, ideòque nunquàm admittendum. Quidquid fit, hæc omnia clamant azymi ufum effe illis antiquiffimum.

Quod Armenii azymo pane fint ufi à multis fæculis eft omninò certiffimum. Difertè enim Epift. 1. hoc affirmat in litteris ad ipforum Patriarcham Lib. 8. Vejajafer & laudat Pontifex Gregorius feptimus. Et ad duodecimi fæculi annum feptuagefimum Imperator Manuel Comnenus Armenios à Romana Ecclefia ad Conftantinopolitanum Michaelis Cerularii fchifma pervertere ftuduit, ideòque ad illos mifit Doctorem Theorianum. Egit & difputavit hic cum Patriarcha Nierfefe, & res non malè fucceffit. Hinc ejufdem fæculi anno feptuagefimo feptimo idem Imperator Legatos alios mifit ad Nierfefis fuccefforem Gregorium Deghiam, & varios unionis articulos, quorum fextus fuit hic: Quærimus | ut in pane fermentato, & in vino cui admixta fit aqua, facrificetis. Hac de caufa Armenii indixerunt Tarfenfem Synodum, & per fuum Patriarcham ifthic repofuerunt: Circà bunc articulum, quod fanè juftum eft, Reverentiæ veftræ fuademus, ut nimirùm cum. Apoftolica Petri Sede, & cum noftra aduc humilitate, concordes efficiamini, atque ita fubmifi legem Charitatis inftauretis. Sunt namque illi, non fecus ac vos, Apoftolicæ bujus traditionis Difcipuli, cum quibus & nos azy. mum panem in facrificio confecramus. Quod fi tantam humilitatem vobis Deus concefferit, ut hac in re nobifcum conveniatis, debitum nobis erit, ne quid obfaculi Ecclefiæ unitati opponatur, aquam puro vino mifcendi ad gloriam Dei. Et quartus, quem illi à Græcis poftularunt, articulus fuit hic: Vt Sacrofanctum Sacrificium azymo pane perficiatur, juxtà veram magnæ Romanorum Ecclefiæ, atque noftræ traditionem. Terram Sanctam tunc poffidebant Franci ac alii Latini, & non folummodò

Quæftio eft, A quo illum acceperint ? Refpondeo effe varias fententias. Ipforum antiqui, fi Nicephoro Calixto credimus, Doctores dixerunt efse à Sancto fuo Apoftolo & Patriarcha Gregorio, qui fub Tyridate Rege & magno Imperatore Constantino prædicavit ifthic & fundavit Evangelium. Idem fcribit in opufculo de Jacobitarum & Chatzitzariorum feu Armeniorum hærefi Demetrius Cyzicenus: Armenii quum oblationem offerunt, faciunt azymam. Et juniores quidem Chatzitzarii ex caufa irrationabili id ceremonie inductum nugantur, veteres autem eorum Don Flores Sanctum à Deo afflatum ac Martyrem Gregorium, magna Armeniæ Epifcopum, oblationem ejufmodi fine fermento ideò tradidiffe calumniantur, quia quem Chriftus panem tribuit in Cana Myftica, dicunt azymum fuisse. Opufculum hoc nuper vulgavit Francifcus Combefis. Et favet per eundem publicata de Armeniæ rebus narratio. Affirmat Armenios à Julianiftis, feu Eutychianis Juliani Halicarnaffi Epifcopi fectatoribus fuiffe feductos in iftam hrærefim, & pergit de ipforum Patriarcha Moyfe ac Imperatore Mauri tio: Imperator Mauritius juffit Epifcopos omnes ac Moyfen Catholicum unà cum militaribus copiis venire Conftantinopolim. Utique ad iftas quæftiones Synodaliter componendas. Verùm ille iuffis baudquaquàm adhibuit animum baudquaquàm adhibuit animum, dicens: Abfit ut tranfeam fluvium Azat vel furno coctum come dam, aut calidum bibam. Palam alludit ad Græ cos, qui Euchariftiam facrabant ex fermento, &

immifsa ferventi aqua facratum Calicem calefacie
bant, atque ita affirmat azymum apud fuas Ec-
clefias efse antiquiffimum. Et certè ipforum A-
poftolum Sanctum Gregorium fuifse apud Roma-
nos educatum affirmat ejus vita. Et Gregorius
Polydorus apponit hoc marginale Scholion: Ro.
me nutritur Gregorius. Quocircà poffit non folum-
modò Romanam fidem, fed & difciplinam ad
fuos detulifse.

|| fcripfit in falfam unionem. Hæc eft unio, ad quam cooperatus plurimum eft Paulus Monoculus, in litteris ad Honorium Pontificem laudatus à Sergio Patriarcha Conftantinopolitano. Ipfam interim Julianifta Joannes deteftatus eft, tentavit Primatum refumere, cum Stephano Cartamanenfi & aliis plenè Eutychianiftis Epifcopis fecit præfatam Synodum, & memora ta Decreta. Nempè unico & in Calice & in pane elementi fymbolo profitendam fanxit uni cam in Domino naturam, voluntatem ac operationem. Et ex hoc principio fuos Armenios Patriarcha Ifaac fuprà accufavit. Et ad laudatam de Armeniis narrationem fcribit Francif cus Combefis: Gregorius, Armeniorum Apoftolus, videtur à Græcis accepiffe fermentum, quod poft

Verùm hæc omnia præfatus Nicephorus improbat. Nec fine fundamento. Etenim laudatus Gregorius non fuit Romæ enutritus. Ejus vita aliud non vult, quàm fuifse non apud fuos adhuc Barbaros, fed in Romano folo, utiquè in Oriente, nutritum. Ad Ponticam Dioecefim & Primatialem Cæfareenfis in Cappadocia Ecclefiæ Cathedram fpectavit olim Armenia, & hujusmodùm fucceffores fadli Julianifta commutarint in Epifcopos per illius Exarchum confecrandos fanxit Gregorius, ideòque videntur in aliis etiam ritibus concordafse. Et de Armeniorum Patriarcha Joanne Oznienfi fcribit antiqua ArmeCap. 17. niorum Hiftoria: Hic juffu Homaris Saraceno

azyma, in fignum aliquod hærefis Eutychianæ, Quo fenfu etiam Sanct reprobant ipforum azyma, ut Sanctus Damafcenus tractatu de ea re necdum edito in Bibliotheca Regia. Verùm quando? Etenim primus ad Eutychianam Juliani Sectam lapfus contigit fub Juftini primi Imperio: Et pofteà fæ.

in ullis Actis reperimus memoriam aut azymi admiffi, aut recepti fermenti. Unica memoria eft in Actis dicti Joannis. Et neque Julianus Halycarnaffi Epifcopus, neque Jacobus Syrus, nec quis alius Eutychianæ blafphemiæ Dux antiquum fermentum mutavit in azyma. Quin imò Demetrius Cyzicenus inter Jacobitas & Monothelitas Armenios hanc lucidè ponit differentiam, quod hi in azymo offerrent, illi in fermento. Eft res intricata: Invenire originem eft difficile.

Forfan & ipfi Armenii ignorant. Etenim tertiam adhuc fententiam adducit, & fcribit Patriarcha Gregorius Sifenfis: Nos à Sancta Romana Ecclefia aque admixtionem modò recipimus, ficut ab eadem acceptum habemus azymum, Mytram Epifco

rum Ducis Synodum congregavit in Vrbe Mana-
fchierti, ubi cum Armeniis convenientibus fex Af-piùs fuerunt & reconciliati, & relapfi, & nullam
fyriis Epifcopis definita fuit in Chrifto una natu
ra, una voluntas, & una operatio. Fueruntque
è facris Myfteriis ablata fermentum & aqua
Homar fuit tertius Saracenorum poft Mahome-
tem Dux, Imperatori Heraclio coætaneus.
Joannem hunc laudata de rebus Armeniis nar-
ratio appellat Joannem à Pacrana. Eft ifte Joan-
nes, quem Mufiles Romani exercitus in Armenia
Dux promovit in Primatem. Chofroas Perfarum
Rex ob reftitutum fibi per rebelles expulfo Re-
gnum gratificaturus Romanis, Imperatori Mau-
ritio reddidit omnem ferè Armeniam, atque ita
hic hærefim exftincturus omnes ejus Epifcopos
vocavit Conftantinopolim, & induxit ad re-
cipiendam ac profitendam Synodum Chalcedo-
nenfem. Utiquè Epifcopos Romanæ Arme
niæ. Reverfos autem non receperunt Primas Moy-palem, & modum fignandi Cruce. Etiam Romano
fes ac alii Epifcopi in Perfide & Armenia, feu in
Perfica Armenia. Mufiles verò Catholicum feu Pri
matem creavit Joannem à Cocofta Regionis Pancra-
torum. Armeniam divifit in duos Primates: Ro-
manum & Perficum, Orthodoxum & Eutychia-
num. Poft trucidatum à Phoca Imperatorem
Mauritium Chofroas Romanis iratus invafit ac
recepit Armeniam, atque ita Moyfis fucceffor
Abraham reduxit Eutychianam hærefim &
cum fequacibus Orthodoxis Epifcopis Joan-
nem ejecit & profcripfit. Hujus fucceffor Co-
mitas eifdem ambulavit pedibus, & fedis poft
fuam mortem promiffa fucceffione Joannem in
fuas vias feduxit. Et promiffa adimplere non
potuit. Etenim Comita Chriftophorus, &
Chriftophoro fucceffit Efdras, qui ex Impera-
toris Heraclii jufsu apud Theodofiopolim cele-
bravit magnam Synodum, admifit & profef-
fus eft Synodum Chalcedonenfem, ac duas in
Domino integras fub una perfona naturas, ab-
juravit Eutychetem ac Julianum, & vifus eft
fieri Orthodoxus. Verùm latuit anguis in her
ba. Etenim ex Julianifta factus eft Monothe-
lita, atque ita optimum Principem circum-

ritu Epifcopos fuos & Clericos confecrant, & ifta de re fcribit ipforum Doctor Gregorius Cæfareenfis: Armeniorum Ecclefia ritum conferendi ordines à Gregorio Papa fufcepit, ut in noftro Rituali manuum impofitionis compertum habetur, quoniam co ritu accipimus eorundem ordinum poteftatem. Ab eodem igitur Gregorio habent azymum, & plures Ritus Latinos. Nec obfunt hæc fubfequentia dicti Armenii Doctoris verba: In ritibus tamen Miffarum & aliarum orationum cum Romanis minime concordamus. Etenim azymi admiffio non compellit ad omnes & fingulos Latinorum ritus. Quidquid fit, azymum apud ipfos, adeòque & apud Latinos eft omninò antiquum. Et licet ipfum Armenii ex pravo forfan principio admiferint, poffunt pofteà rectum in finem continuaffe. Apud Latinos effe Apoftolicum Inftitutum, fuprà nobis dixerunt plures etiam Græci, & Anonymi in Patrum Prædicatorum Conftantinopolitano Conventu repertus Tractatus confirmat: Latini pro fermento azyma offerunt, & calumniantur Sandum Petrum & Sandos Patres Romanos Pontifices exftitiffe auctores talis traditionis.

Lib. 7. C. 32.

Cap. 20.

Ibidem.

Verum hifce graviter obviat in generali hi- ut panis ille magnus fermentatus, unde fiebat facrififloria Otho Frifingenfis Epifcopus. Affirmat cium, in parvam & pulchram hoftiam, ad morem Armeniorum Ecclefiam conftare mille Epifco-facrificii Latinorum, converteretur, & calix ligneus pis, Gregorii Patriarchæ ad Eugenium tertium deftrueretur cum cochlearibus, reperto vero fanguine Pontificem legationes & profeffam obedientiam in argenteo calice. Et hoc accidit in Fefto beati Joanexponit, ac fubdit: Inter ipfos & Græcos quæ- nis Baptifle bujus anni. Undè plures Surianorum dam de ritu Sacrificii habitudo eft in quibufdam, in Ecclefie, Armenii, Georgiani, & Jacobite ad con aliis verò difcrepantia. Ponunt enim panem fermen-fuetudinem Sanctæ Catholicæ & Romanæ Ecclefiæ de tatum, ficut illi, aquam autem vino non admifcent die in diem per hoc miraculum cœperunt converti. Et ficut nos & illi. Pro his & aliis, dum inter fe diffen-ifle Jonas Patriarcha magno concilio Romano intertirent, Romanam Ecclefiam judicem eligentes, confultum veniunt, formamque Sacrificii juxta confuetudinem ejus fibi tradi depofcunt. Quos Romanus Antifies gratanter fufcipiens, Miffarum folemniis ac fecretis facrificiis adhibuit, diligenterque ea, quæ fiebant ibidem, eos animadvertere monuit. Quod dum facerent, intentique facro Altari adftarent, unus ex eis Pontificali dignitate præditus, ficut poftmodum in ple

fuit,& poftmodùm in Patriarcham Alexandrinum eft promotus. Magnum illud Romanum Concilium fuit Lateranenfe Innocentii tertii.

CAPUT XII.

na curia retulit, fummo Pontifice divina myfteria Exponuntur Schifmatice Græcorum in

ugente, fplendido fulgore radium fuper caput ejus co-
rufcare, & in ipfo duas columbas adfcendentes & de-
fcendentes vidit, cumque diligentius hac & illac ocu-
los circumferret, nullumque aditum, per quem lux illa
transfunderetur, inveniret, Deificum hoc effe cogno-
fcens, ac ad obedientiam Romana Sedis magis accen.
fus, cunctis que viderat aperuit. Hinc affirmat Ro-
manorum azyma fuiffe ab Armeniis admifsa.
Confonat in opufculo de Sacramentorum diverfi-
tate S. Anfelmus Archiepifcopus Cantuarienfis :
Armenii de fermentato fe laudem facrificare putant,
fed in novitate vite cum Chrifto non ambulant. Sub
Pafchalis fecundi Pontificatu fcriptum eft hoc
opufculum, adeòque Othonis Frifingenfis rela-

tionem ftrenuè confirmat.

E

Latinos injuria.

Rrores & calumnias, quas nobis Latinis Pho

tius impegit, expofui ad octavam Synodum, ideòque hic nolim repetere. Michaelis Cerularii fchifma & Romani Pontifices & Conftantinopolitani Imperatores funt frequenter conati exftinguere. Horum enim plures fuerunt fimiles Conftantino Monomacho ac ejus Auguftæ domui, de quibus in fua adverfus iftum Michaelem fententia dixit Cardinalis Humbertus: Quantùm ad columnas Imperii, & ejus Honoratos, atque cives fapientes, Chriftianiffima atque orthodoxa eft civitas. Verùm Patriarchæ, Epifcopi, Clerici, & Monachi, quos oporte bat effe populi falem & lumen, fuerunt paflim cæcus & durus grex in vario errore. Iftorum Imperatorum unus fuit Joannes Ducas, qui poft captam à Flandris Conftantinopolim fecundus regnavit apud Nicæam. Tunc Germanus Patriarcha varias, nobis fervatas à Matthæo Parifienfi, anno 1237. pro unione litteras fcripfit ad Romanam Ecclefiam, & in prima ad Grego

Refpondet in opere de Armeniorum cum Romana Ecclefia unione Clemens Galanus: Otho in eo folum, quod refert Armenios in facris myfteriis pane fermentato uti fuisse hoc tempore folitos, atque cb id conveniffe cum Græcis, erroris manifefti convincitur. Eft vera refponfio. Etenim paucis poft hanc legationem annis habita fuit inter Theorianum Imperatoris Manuelis Comneni Legatum & Nierfem Armeniorum Patriarcham difputatio, & celebrata Tarfenfis Synodus, quæ altè clamantrium nonum Pontificem adducit tres capitales azymi ufum tunc apud Armenios fuifse antiquum. De memorata legatione fcribit antiqua. Armeniorum hiftoria: Ad Dominum Gregorium Patriarcham Pontifex Romanus, Utique tertius Eugenius, litteras quafdam mifit, quibus ab ipfo poftulabat, ut co planè ritu Nativitatis & Epiphaniæ Domini fefta perageret, & in facris Myfteriis aquam vino mifceret, quo & Sandla Romana Ecclefia, & omnis alia Chriftianorum natio id præftare confueve vant. De fermento & azymo nullam facit mentionem. Quod nempe in ipfo Armenii cum Romanis concordarent. Quocirca aut memoria aut errore lapfus eft etiam Sanctus Anfelmus.

fchifmatis caufas: Dogmatum contrarietas, & Canonum deftructio, & Rituum, quos tradiderunt Patres, immutatio, funt materia fepis, quæ feparat priùs unita. Et in epiftola ad Dominos Cardinales: Eramus omnes tam Italici quam Græci, aliquando in eadem fide,& in eifdem Canonibus, pacem babentes inter nos, & pugnantes alter pro altero, & inimicos Ecclefie confundentes. Ex iftis fontibus affirmat proceffifse miferiam, de qua pergit: Heu, Heu, quàm amara divifione fequeftramur, unus de trabit alteri, & alter alterius, velut animæ periculum, vitat confortium.

من

Primùm ergò, quod nobis Græci imponunt, crimen eft Paternorum rituum immutatio. Et horum omnium caput eft azymus in facrificio panis. Quod ipfum Patriarcka Germanus improperarit, lucet ex fecunda noni Gregorii ad ipfura epiftola, quæ demonftrat utrumque ritum efse legitimum & fundatum, ideòque hujus difcrepantiæ caufa Ecclefias non fuifse lacerandas. Quam deteftati fuerint etiam tunc Græ

Rem admirandam refert ad tertii decimi fæculi
fecundum annum ac Innocentii tertii Pontifica-
tum etiam magnum Belgii Chronicon: In parti-panis
bus Afiæ majoris verfus Mefopotamiam & Armeniam
quidam Jonas vir venerabilis erat Patriarcha in Ci-
vitate Sufis. In cujus Jone manibus, dum Miffam
celebraret more fuæ gentis, bec eft, fecundum confue-
tudinem Surianorum, tale fertur accidisse miraculum,
tale fertur accidiffe miraculum,

Lib. 1.

cap. 75.

ci noftram Euchariftiam, demonflrat repertus
Conftantinopoli apud Patres Prædicatores Tra-

carnibus vefcuntur, nidore videlicet fuis, & larido
omni, quod ad carnem pertinet. Et quod etiam at-
tinet ad primam hebdomadam Quadragefimæ, &
aliam etiam bebdomadam Quinquagefime, qua nos
ovis tantùm & lacte vefcimur, & proptereà cafei
bebdomadam illam appellamus. Sed præter bæc ta-
lia & bujufmodi habentia, in facro Symbolo banc
etiam adhibent additionem, malè & perversè fen-
tientes. Ita enim fe habet: Et in Spiritum Sanctum,
Dominum, & vivificantem, qui ex Patre Filio-
que procedit. In facra etiam Miffa, Unus Sanctus,
unus Dominus JESUS-CHRISTUS in Gloria
Dei Patris per Spiritum San&tum, alta dicunt voce.
Præter hæc, nuptias Sacerdotum prohibent, illos
videlicet, qui uxores habent, ut nullo pacto Sacerdo-
tium confequantur, permittunt, fed innuptos mane-
re volunt eos, qui Sacerdotes effe cupiunt. Duo etiam
fratres ducunt duas forores. Et in facra Missa, tem-
pore Communionis, alter Miniflrorum comedens azy-
ma, alios amplexatur, & pacem illis largitur. Epi-

res Ecclefias accipientes, & arrbabonem fe ferre di-
cunt:
Ad bellum etiam exeuntes, manus fuas fan-
guine coinquinant, & in conspectu fuo animas occi-
dunt, & occiduntur : Quemadmodùm etiam à nonnul-
lis, qui hoc affirmant, accepimus. Sacrum Baptifma
ita peragunt, ut eos qui baptizantur, unica merfione
baptizent, dicentes In nomine Patris, & Filii, &
Spiritus Sancti. Sale etiam prætereà eorum qui ba-
ptizantur, ora implent. Malè etiam Apoftolicum il-
lud accipientes, quod ait modicum fermentum to-
tam maffam fermentare, ipfi ita fcriptum habent :
Modicum fermentum totam maffam corrumpit.
Contendentes bac modici hujus verbi occafione tollere

&tatus: Latinus cum Græca muliere volens contra-
bere matrimonium, juramento compellitur deferere
communionem fuam, confeffionem, baptifmum, je-
junium Sabbathorum, & carnis Chrifti edulium.
Omnis enim, qui in Regia urbe de fratribus Græco-
rum uxorem ducit, fcripto fpondet juramento, quod
deindè non manducabit in azymis carnem Domini,
nec filios fecundum Latinum ritum faciet baptizari,
neque facerdoti Latino peccata confitebitur, neque
in Sabbatho jejunabit, præter unum folum. Et edi-
cit Herodiani juramenti caufam: Græci contradi-
cunt Chrifto patenter, & fuper fanctiffimo illius cor-
pore verbis operibufque occurfant. Nam cum ipfe in
azýmorum panis fpecie carnem fuam Difcipulis dede-
rit, hi afferunt azymos panes in carnem non poffe con-
verti per benedictionem. Qua ex re Sacramenti Cor-
poris Domini Latinos ajunt expertes. Et ex hoc er-
rore duodecim, quos Georgius Cyprius Patriar-
cha meritò curavit vivos exuri, Monachi dice-fcopi etiam annulos geftant in manibus, quafi uxo-
bant Sacramentum Latinorum effe lutum & non Sa-
cramentum, & quod facrificantes, vel fumentes ex
eo, more Gentilium dæmoniis immolarent. Ex eo-
dem principio fcribit in Orientalis Ecclefiæ hifto-
ria Jacobus Cardinalis de Vitriaco: Tam Græci
quam Suriani Sacramentis noftris nullam exhibent re-
verentiam, nec adfurgere volunt, quando Corpus Do-
mini ad vifitandos infirmos noftri deferunt Sacerdotes.
Verum laudatus Tractatus rectè reponit: Atten-
dere debet Chriftianus, quod ficut diverfa vina ver-
bum Dei in Sanguinem, ita panes azymos & fermen-
tatos, non ita differentes, permutat in carnem
Quod ipfum fcribit adverfus Marci Ephefii calu-
mnias, & largius illuftrat Gregorius Conftanti-fermentum, quod panem fublevat & attollit. Quin
nopolitanæ Ecclefiæ Protofyncellus. Etiam de
Latinis fcribit Nicephorus Gregoras: Cum Impe-
rator Andronicus primus Palæologus conjugem non
haberet, Legatos ad Hifpaniæ Regem mittit, qui li-
benter ei mifit, non filiam fuam, fed aliam fibi co-
gnatam. Idque factum contra veterem Latinorum
morem, Papa inconfulto. Nam Latini Proceres af-
finitates cum Romanis jungere, non nifi Papa prius
affenfo, confueverunt. Sed cum ei delicti cujufdam
prætextu facris interdicium effet, per eam caufam
clam puellam ablegavit, futuram Romanorum Impe-
ratricem. Rex ille fuit Petrus fecundus Aragoniæ
Rex, à Papa Martino quarto ob ejectos è Sicilia
Francos excommunicatus. Et Latini Græcos, &
Græci Latinos cenfebant fchifmaticos atque hæ-
reticos, ideòque. mutua matrimonia deteftaban-
tur. Et hinc liquet iftiufmodi conjugia apud om-
nem fub Cœlo Ecclefiam peffimè femper fœtuiffe.

Nec dumtaxat ob azyma, fed etiam ob multa alia Græci nos Latinos cenfuerunt paternorum rituum immutatores. Enumerat in litteris ad Petrum Antiochiæ Patriarcham Michael Cerularius: Certò fcito, quod non unica tantùm fagitta, azymorum fcilicet errore, quod omnibus apertè patet, confoffi funt Romani, fed multis & aliis di verfis. Quapropter illos omninò averfari neceffe eft. Et quæ quidem Judeorum more peragunt, talia funt,

imò Sanctorum Reliquias illorum nonnulli non vene-
rantur, nec Sandlas etiam Imagines. Sanctos etiam
illos & magnos Patres noftros, Bafilium Chryfofto-
mus :
" cum reliquis Sanctis non connumerant, nec il-
lorum doctrinam omninò recipiunt. Alia etiam fa-
ciunt multa, que fingula enumerare effet moleftum.
Hi funt partim Ritus, partim Canones, de quo-
rum immutatione & prævaricatione nos accufat
Michael: E tribus enim per Germanum Patriar-
cham adductis noftræ accufationis capitibus duo
conjungit. Longè plures utriufque capitis arti-
culos adducit antiquus Tractatus repertus Con-
ftantinopoli apud Patres Prædicatores.

Tertium & principale accufationis caput eft
Dogmatum contrarietas. Nempè illa, ex qua Sym-
boli additamentum fecimus, malè fentientes.
Utiquè de Spiritu Sancto. Nos hunc ex Patre
& Filio, illi ex Patre per Filium docent proce-
dere. Et hæc dogmata volunt fibi invicem adeò
adverfari, ut de magno illo Patriarcha Joanne
Vecco, qui ad Ecclefiarum per Gregorium deci-
mum Pontificem & Imperatorem Michaelem
Paleologum in Lugdunenfi Synodo factam unio-
nem firmandam non adverfari demonftravit ex
antiquis fuæ gentis Patribus, fcribat Georgius
Pachymeres: Hæc incredibiliter efferebant plero- Lib. 6.
rumque animos, opinioque multorum non inveri- cap. 25.

ut error, qui illis tribuitur, de azymo. Et quodfimilis fuit, fi ab his Veccus temperaffet, futu

fuffocatum comedunt. Et barbas radunt. Et Sabba-
tha cuftodiunt. Et comedunt immunda. Monachi

rum fuiffe, ut fenfim fervor fchifmatis confenefce-
ret, &cunda tempore ad tranquillitatem compone

rentur. Etenim Schifmatici pertinaciter cenfebant
nos Latinos fentire omninò hæretica de Spiritu
Sancto, ideòque adversùs laudatum Patriarcham,
tanquàm Latinæ hærefios feminatorem, turbi-
diffimè tumultuabantur. Eadem de caufa Filius
& in Imperio fucceffor Andronicus defunctum
Patrem Auguftum Michaelem, tanquàm hæ
refiarcham projecit in campum, &afini fepultu-
ra fepelivit. Longa eft hæc res fuo loco eluci-
danda. Interim ex his capitibus nos non tan-
tùm de paternorum rituum immutatione, nec
tantùm de fundamentalium Canonum prævari-
catione, fed etiam de hærefi damnavit Mi-
chael Cerularius, voluitque tanquàm à Canone
anathematizatos effe ab omnibus tractandos.
Nam Ephefinus Canon quodvis Symboli addi-
tamentum vetuit fub rigidiffimo Anathemate.
Et hinc Marcus Alexandriæ Patriarcha Magno
Canonum Doctori & Antiocheno Patriarchæpos & Sacerdotes ufi funt? Nam poft verborum
Theodoro Balfamoni propofuit hanc quæftio-convicia Præfides inferioribus imperabant, ut dire-
nem: Captivi Latini, & alii ad noftras Catholi-
cas Ecclefias accedentes petunt Divine fanctificatio-
nis Communionem. An fit concedendum boc, fcire
volumus. Et Balfamom refpondit Romanam ac
omnem Latinam Ecclefiam jam pridem effe di-
vulfam à cunctis Orientalibus, ideòque Papæ
nomen apud hos non recitari, & adjungit:
Non debet bomo Latinus Sacerdotali manu per Di-
vina & immaculata Myfteria fanctificari, nifi priùs
Latinorum dogmata & mores velit ejurare. Ad
quæ verba in fuis ad omnes ubiquè Chriftianos
adversùs Florentinam Synodum litteris decla-
mat Marcus Ephefiorum Archiepifcopus Au-
dis? Divulfi funt non folum per mores, fed etiam
per dogmata, que non agnofcit Ecclefia. Quæ verò
non agnofcunt Orthodoxi, hæretica certè funt.
Uterque nos affirmat non tantùm varii Canonis
fed & Criftiani dogmatis fchifmaticos atque hæ
reticos prævaricatores, ideòque per errorum no-
ftrorum abjurationem, & oppofitæ veritatis pro-
feffionem, nec non & Chrifma accipiendos in
Ecclefiam, juxta feptimum primæ Conftanti
nopolitana Synodi Canonem, mandantem ita
recipi Arianos ac Macedonianos. Illi enim his
nos adnumerant: Utpotè qui erremus circa Spi-
ritum Sanctum. Et hinc adverfum nos, & ad-
verfus Florentinam, quæ nos in noftris ritibus
ac dogmatibus perfeverantes univit cum Græcis,
exclamat memoratus Marcus: Undè ergo nobis
repentè Orthodoxi apparuerunt, qui per tot tempo-polita admififfet unionem, ideoque per ejus de-
ra, & per tot Patres & Doctores bæretici judicati
funt? Et adverfum fuos in laudata Synodo Græ-
cos Coepifcopos: Quis illos tam facilè Orthodoxos
fecit? Aurum Lucra tua. Imo verò aurum non
illos fecit Orthodoxos, fed te, reddens illis adfimi-
lem, in bæreticorum partem detrufit. Græcos in
Florentina Synodo Epifcopos aluerat Romana
Ecclefia: hinc Marcus blaterat illos auro fuiffe
feductos. Et hæc calumniofiffima & multifaria,
quam plurimis per Orientem & Septemtrionem
populis perfuaferunt, detractio eft prima, &
non parva, Cerulariæ factionis in Latinam Ec-
clefiam injuria.

defunctum Patrem Michaelem ad afinos projecit,
omnes ab illo ob perduellem in fchifmate perti-
naciam deportatos Epifcopos & Proceres etiam
revocavit, ac in poteftatem cum fœnore refti-
tuit, & hi in Blachernenfi Ecclefia fecerunt
latrocinalem Synodum, & omnes factam à Lug-
dunenfi Synodo unionem amplexos Collegas fi-
ne reparationis fpe degradarunt. Retinendi Epi-
fcopatus cupiditas quofdam retrahebat in lapfum:
Et hi feptimæ, quæ cunctis de Iconoclaftico
lapfu pœnitentibus Epifcopis reddiderat & com-
munionem & gradum, Synodi pietatem implo-
rabant, fupplicantes etiam fibi impendi. Ve-
rùm adeò non fuerunt exauditi, ut poft horum
Actorum relationem pergat durus Schifmatis pa-
tronus Gregoras: Quis adeò durus eft animo ada- Lib. 6.
mantino, ut contumeliam illam & maximam inbu-
manitatem referre queat, qua contra miferos Epifco-

Secundam injuriam refert Nicephorus Gregoras, Andronicus Paleologus Imperator, quil

ptos illis pileos humi abjicerent, ter acclamantes:
Indignus eft. Aliis verò aliorum veftes exuere,
eafque à fimbria inverfas ad caput applicare, atque
iterum ter acclamare juberent: Indignus eft. Dein-
dè alapis impactis tanquam ficarios vi extrudere fa-
cro loco. At humanus JESUS & fervator etiam La-
tronem admifit: Et proditoris pænitentiam, modò
ipfe voluiffet, defideravit ac expectavit. In Agare-
nam impietatem, aut Paganam etiam Idolola-
triam lapfos Epifcopos reparari indulgent pofte-
riores Græcorum Canones, verùm ad Latinos
converfi Epifcopi debent cum Cain dicere: Ma-
jor eft iniquitas mea, quàm ut veniam merear. Et
hinc Patriarcha Joannes Veccus poft Lugdu-
nenfem ab Andronico excuffam unionem non
folùm degradari, fed & laniari timens à Schif
maticis, fugit Conftantinopoli, & fe claufit in
Panachranti Monafterio. Ipfe enim unionem
fuerat conftantiffimè tutatus. Pofteà nihilomi-
nus per fuccefforem Georgium Cyprium degra-
datus fuit ac deportatus. Quin & ipfe Georgius,
quòd diceretur à Latino Epifcopo promotus in
Lectorem, fuit de degradatione ac indifpenfa-
bili irregularitate non parum periclitatus. Græ-
corum Epifcopi, præfertim Patriarchæ, nun-
quam fuerunt permiffi ultrà fixum à Canonibus
tempus differre confecrationem, nec antè ipfam
adminiftrare. Primò id indultum fuit huic
Georgio. Quòd nempè Heracleenfium Metro-

gradationem vacaret Ecclefia. Et quia omnes
etiam Con - Provinciales unionem admiferant,
vacavit ufque ad unius è Bulgaria, & alterius è
Naupacti Provincia Schifmatici Epifcopi adven-
tum Hi ex Imperiali juffu confecrarunt no-
vum Heraclea Metropolitam, & hic Georgium
Patriarcham. Quod fatius fit fpinas, quam
Hæretici Epifcopi manus in caput admittere, af-
firmant antiqui Canones. Hoc ipfum Schifma-
tici Græci clamant de Latino non tantùm Epi-
fcopo, fed etiam de Græco per Latinam Com-
munionem polluto.

Tertiam injuriam adducit incognitus Michae-
lis Duca Nepos. Gravidæ Græcorum mulieres
ex avita pietate confueverunt confiteri antè

partum,