pter aliam caufam boc agimus. Si enim in diebus
Pafche Azymum panem aliquis comedat, five quia
non habet alium, five quia illo magis delectatur quàm
fermento, aut fi quis propter infirmitatem præpu-
tium circumcidere cogitur, aut fi bovi fuo quis tritu-
rasti, ne efuriat, os non obturat, nullus nifi infi
piens bæc agentem Judaizare judicabit. Cum ergo

eft Domini exemplum, de quo jam oftendi non
effe dubitandum.

CAPUT VII.

Semper ufa pane azymo?

Acobus Sirmondus fuum de azymo libellum

nos panem Azymum facrificamus, ut per Azymi figu- An Latina Ecclefia in fuo Sacrificio fit
vam talem Dominum JESUM fuisse fignificemus
wel ut ipfum panem in corpus ejus, divina ope-
vante virtute, ficut ipfe fecit, fanctificemus, ne-
quaquam in boc legis vetuftatem fervamus, fed E-
vangelii veritatem celebramus. Judaica Sacramen-
ta non funt fola ac nuda, fed certis, quæ jam
evacuatæ & adimpletæ funt, fignificationibus ac
promiffionibus veftita elementa, ideoque qui
ipfa ab hifce dividit, & fic divifis utitur, nullo
modo Judaizat. Alioquin & Græcorum fermen-
tum erit Judaismus. Res clarior eft, quam ut
elucidetur. Eam interim apud Sanctum Cypria-pretari. Sed hominibus nimirum, qui fola in Alta-

num infigniter elucidat Auctor incognitus de car-
dinalibus Chrifti operibus in fermone de Un-
&tione Chrifmatis. Hinc fundamento caret etiam
hæc Marci Ephefii calumnia: Duo diverfa Symbo-
la recitantur. Duo funt differentia facrificiorum gene-
ra: alterum quod pane fermentato conficitur, al-
terum quod azymo. Etenim non plus azymum
& fermentum, quàm album & rubrum vinum,
faciunt duo facrificia. Calumnia latiùs revin-
cit Gregorius Protofyncellus, pofteà Gregorius
Patriarcha ob conftanter defenfam Florentina
Synodi unionem à Schifmaticis ejectus ex Con-
ftantinopolitana urbe. Et tunc illa fuit capta
à Turcis

qui factum fit , ut in Euchariftia Sacramento,
quod ex pane vinoque conftat, cum de vino dubitet
nemo, quin verum & ex uvis expressum effe debeat
quia id antiqui Canones docent,
de altera parte,
quam panem fimpliciter Canones vocant, aliud po-
tuerint quàm germanum atque ufitatum panem inter-

ri azyma contueri, fola in fcholis & exedris audire
azyma folerent, difficilè fuit de superioribus tempori-
bus aliud fufpicari, quàm de fuis. Latinam per
multa fæcula Ecclefiam vult facrificafse in fer-
mento, & fpondet ipfum demonftrare. Lati-
norum azyma affirmat nunquam à primo Schif
matis auctore Photio, fed primo ab ejufdem
refumptore Michaele Cerulario fuifse impugna-
& concludit: Quod fi Photianis temporibus
nulla de azymo fuit quæftio, & hanc à Cerulario
primùm Patriarcha excitatam res docet, quid verò
propius, quàm ut azymorum initium apud Latinos
ad intervallum illud referamus, quod Photium inter

ta,

Cerularium interceffit? Ugonem Thufcum, qui Ecclefiam Latinam azyma perpetuò immolasse, aut Rupertum Abbatem qui Ecclefiam Romanam cenfet fermentum in facrificio nunquam admisisfe, exiftimat non audiendos, atque adjungit: Nec Leo nonus Pontifex unquam, nec Cardinalis Humbertus cum azymorum caufam agerent, ifta

Cur autem nos Latini azymo potiùs utamur
quàm fermento, duas jam rationes audivimus à
Sancto Anfelmo. Prima eft, ut per azymi figu-
ram fignificemus talem fuiffe Dominum JESUM
Chriftum. In quæftionibus fuper Exodi librum
infigniter elucidat Magnus Græcorum Doctor
Theodoretus: Panes non fermentatos, id eft,fe perpetui moris præfcriptione defenderunt. A se

Qu. 55. azymos Altari offerebant Judæt, fermentatos autem

Cap. 5.

adducta pro antiquo Latinorum fermento argu-
menta atque exempla affirmat efse demonftrantia
ac manifesta.

Verùm quod Sanctus Leo nonus ifta perpetui
moris præfcriptione numquam fuerit ufus, eft
lucidè falfum. Etenim in prima adverfus Mi-

offerre Dominus prohibet, ex fenfibilibus nos docens
ea, quæ pertinent ad intellectum. Cum enim pa-
zis azymus ex tempore fiat, fermentatus autem
babeat aliquid fermenti veteris, prohibet lex,
ne quid Egyptiace doctrine rebus divinis ad-
mifceatur, quemadmodum & Dominus facris Di-chaelem Cerularium & Leonem Acrida Antisti-
fcipulis dixit: Cavete à fermento Scribarum &
Pharifæorum. Quod ipfum repetit in prima
quæftione fuper librum Levitici. Affirmat & azy-
ma effe verum panem, & fermentum effe vitio-
fæ fignificationis. Hanc in prima ad Corinthios
Epiftola exponit Apoftolus: Nefcitis quia mo-
dicum fermentum tetam maffam corrumpit? Expur-
gate vetus fermentum, ut fitis nova confperfio,
ficut eftis azymi. Etenim Pafcha noftrum immola-
tus eft Chriftus. Itaque epulemur, non in fermento
veteri, neque in fermento malitiæ & nequitia, fed
in azymis finceritatis & veritatis. Ut ergo & ve-
rum & myfticum JESU Chrifti Corpus efse no-
vam fine macula & ruga Creaturam profiteatur
Latina Ecclefia, ipfum femper duxit in azymo
potiùs quàm fermento confecrandum. Altera
hujus moris per Sanctum Anfelmum laudata ratio

Cap. 3.

tem Epiftola fcribit: Dicimini Apoftolicam & La- Cap. 5.6.
tinam Ecclefiam, nova præfumptione atque incredi- 7.
bili audacia, nec auditam nec convictam palam
damnasse, pro eo maximè quod de azymis audeat
commemorationem Dominica Paffionis celebrare. Ec-
ce incauta reprehenfio veftra, quando ponitis in Co-
lum os veftrum, cum lingua veftra tranfiens in terra,
bumanis argumentationibus & conjecturis antiquam
fidem confodere & fubvertere moliatur. Ecce jam
poft mille ac ferme viginti à morte Salvatoris no-
fri annos incipit per vos doceri Romana Eccle-
fia, qualiter memoria ejufdem fit recolenda, qua-
fi ei nibil contulerit præfentia, converfatio, &
diuturna inftitutio, feu mors pretiofa illius vene.
rabilis Senis, cui fpecialiter Chriftus filius Dei vivi
dixit: Beatus es Simon Barjona, quia caro &
fanguis non revelavit tibi, fed Pater meus qui eft in

من

Calis. Multis oftendit Romanum hunc ritum ef- | | Hujufmodi enim traditionem nec Sanctus A-
fe inftitutum Sancti Petri, ideoque venerandum gatho, nec San&tus Gregorius damnari ac fuis
ab omnibus, & à nemine rodendum. Adver- Ecclefiis eripi permififfent. Ex quibus omni-
fus eundem Michaelem ac Leonem fcribit Car- bus lucet, quod Cardinalis Humbertus conftan-
dinalis Humbertus: Quia fufficiente auctoritate no-ter afseruerit noftrum azymum efse perpetuum
vi & veteris teftamenti conftat Dominum noftrum
JESUM Chriftum commemorationem fue Paffionis
recolendam in azymo Difcipulis fub ipfa Cana com.
mendaffe, ficut bodieque Sandla Romana & Latina
Ecclefia nofcitur recolere, dicere debetis, cujus in-
ftitutionem in fermentato tam obflinatè defenditis.
Nempe quicumque vel qualifcumque ille fuerit, juxta
beatum Job compofitus Deo, qui eft ipfa juftitia acti. Difertè profitetur fibi probari fententiam,
fapientia, nec juftus nec fapiens erat. Nec poteftquam in Refcripto ad Conftantinum Cabafilam
fieri, ut quilibet convenientius aut verius commen-

ma,

dare pretuliffet Sacrofan&tum Myfterium fidei, quam ipfe qui tradidit femetipfum pro nobis oblationem & hoftiam Deo in odorem fuavitatis. Affirmat quod Romana ac omnis Latina Ecclefia azymi fui ritum acceperit ab Apoftolis & Chrifto Domino, ipfumque etiam hodiè citra interpolationem fervari, Græcum autem fermenti ritum effe pofterioris ignoti hominis inftitutum, ideoque iftu m efse & antiquiorem & longè fanctiorem. Et in omni ifto libro hic eft unicus Humberti fcopus. Et hinc in ipfum fcripfit Nicetas Pectoratus: Si, ficut dicitis, Apoftoli à Domino acceperunt azy. illi iterum tradiderunt vobis, hæc in figura Corporis Chrifti in Myfterium novi Teftamenti, dum nec oblatio panis fieret fecundùm conftituionem Moyfi, neque erant tunc azyma, ubi reperta fum? Vult Dominum non in quartæ decimæ, fed in decimæ tertiæ Lunæ Vefpera cedebrafse Pafcha, ideoque non in azymo, fed in fermento. Hinc infert, non noftrum, fed fuum ritum effe Dominicum atque Apoftolicum. Et pergit: Valdè veritati obfiflitis Fratres. Si enim traditum vobis fuit ab Apoftolis comedere azyma, quomodo Agathon Sandliffimus Papa vefter, Præfeffor cum effet fexte Synodi fub Conflantino Imperatore, & divinus Gregorius Agrigentinorum Epifcopus non obfiitere, cum hujus Synodi divini Patres adverfum azyma legem conftituiffent, à nemine fidelium hoc fieri? Et iterum: Si aliquis dixerit de Sancta & univerfali Synodo, quæ Papam Roma Sandiffimum Agathonem habuit Præfessorem, ipfa centum & feptuaginta Patrum, fub Conftantino Imperatore, nepote Heraclit, patre Juftiniani. Quomodo non obfiitit divinus Agathon Sanctæ Synodo fancienti adverfum hos impios, quos ufque nunc habetis? Si verò ab Apoftolis haberetis has traditiones, obftitifset forfitan, & non fufcepisset hæc, quæ apud nos ab ea promulgata funt. Papa cum efset vefter, quoniam adulteras cognofcebat traditiones ipfas, &extraneas ab Apoftolorum do&rina. Affirmat fexto Concilio Sanctum Agathonem, utique per Legatos, præfediffe. Eidem addit adfuiffe Sanctum Gregorium Agrigentinum in Sicilia Latinum Epifcopum. Imperator enim Leo Ifaurus Siciliam tunc necdum lacerarat à Romano Patriarchatu, nec tranfcripferat in Diœcefim Conftantinopolitanam. Subdit Nicetas azy. mi ritum fuiffe damnatum à fexta Synodo. Hinc concludit ipfum non fuiffe perpetuam Latinorum confuetudinem, nec Apoftolicam traditionem .

Latinæ Ecclefiæ ritum, & ipfi traditum ab A-
poftolis. Lucet quod Nicetas Pectoratus admise-
rit illum apud nos viguisse ufque ad fextum Con-
cilium, afserens ab ipfo profcriptum, & tunc re-
lictum à nobis, & pofteà refumptum. Quocircà
Jacobus Sirmondus nobis obtrudit, non avitam
Patrum fententiam, fed errorem Niceta Pectora-

Dyrrachii Metropolitam afserit Demetrius Cho-
matenus Archiepifcopus Bulgariæ: Latinorum
azymorum nullus unquam meminit canon. Quippe
quod pofterius, ut probabile eft, corum mos in Roma-
nam Ecclefiam fe infinuaverit. Et an fancta, an
profana efsent noftra azyma, quærenti reposuit
efse fancta, & ob illa nos à Græcis non averfan-
dos quod efsent folius difciplinæ difcrimen,
non dogmatis. Hic eft ille Demetrius, qui Im-
peratori Joanni Lafcari rebellantem Theodorum
Comnenum coronavit in Auguftum, afseverans
fe efse autocephalum, ideoque non minus quàm
Patriarcham Conftantinopolitanum coronandi

Principis poteftate gaudere. Rem latiùs nar- Cap. 21.

rat Georgius Acropolita. Imperator Joannes
Ducas, quo Flandros Conftantinopoli exige-
ret, tentabat tunc, uti refert Georgius Pachy-
meres, exftinguere Schifma, & unire Ecclefias.
Et bono operi favebat Demetrius. Hinc ut aver
fum ab illo Dyrrachienfem Epifcopum fibi ad-
jungeret, contra fuæ factionis errorem asseruit
Latinorum azyma efse fancta fpectare ad folam
difciplinam, ideoque ob ipfa unionem non impe-
diendam.

Quod eodem tempore libros de eodem objeto fcripferint Nicephorus Blemmidas, & Nicetas Marronenfis, magnæ tunc Conftantinopolitanæ Ecclefiæ Chartophylax poftea Thef falonicenfis Archiepifcopus, teftantur laudatus Pachymeres & Nicephorus Gregoras. Fuerunt libri adeo eruditi, ut duriffimi Schifmatis contra Imperatorem Michaelem Palæologum ac ab ipfo dilectam Ecclefiarum unionem defenfor Joannes Veccus fuerit ipforum lectione converfus in carcere, profeceritque in eximiè orthodoxum Conftantinopolitanæ Ecclefiæ Patriarcham, & conftantiffimum facta per Lugdunenfem Gregorii decimi Synodum unionis Vindicem ac Protectorem. Nicephorus Blemmidas eft ille magnus Monachus & Abbas, qui & oblatum fibi Patriarchatum recufavit, & qui Marcelinam, publicam Imperatoris Joannis Ducæ cum populi fcandalo Concubinam, ab ingredienda fui Monafterii Ecclefia publicè projecit, & provocato ad vindicandum Principi extorfit has voces quid me ad virum Iuftum puniendum impellitis? Nam fi ego fine probro & ignominia vivere voluissem, imperit Majeftatem inviolatam confervafsem. Quod hæc moerore affectus & lachrymis oppletus cum profundo fufpirio dixerit affirmat memoratus Grego

ras.

Lib. 2.

dant Innocentius primus Pontifex, Sanctus
Ambrofius, magnus Leo, in precibus in Ephe-
fino latrocinio exhibitis Conftantinopolitanum
Eutychetis Monafterium, Sanctus Gregorius
Nazianzenus & cum aliis Sanctus Joannes
Chryfoftomus, laudan's magnum Imperatorem
Theodofium, quod fuis Encyclicis Pafchalis
indulgentiæ Litteris addidiffet hanc Claufulam :
Utinam mihi & mortuos revocare, atque ad prifti-
nam vitam reducere liceret. Ita habes in Sermoni-
bus ad Populum Antiochenum. Eft mos indu-
&tus à magno Conftantino. Eundem continua- Lib. 11.
runt Gothorum in Italia Reges.
Lucet ex Epift. 40.
larga ejus formula apud Aurelium Caffiodorum.
Alii, licet Chriftiani, Barbarorum Reges gra-
tiam aut abrogarunt, aut certè infigniter mutila-
runt. Quo circa laudatorum fermonum auctor
poft magnum Conftantinum vixit, & quidem
eo tempore, quo adhuc integrum erat Roma-
num Imperium. Vivere debuit ante finem fexti
fæculi. Et in fermone de Domini coena fcribit
de noftro Sacrificio: Panis hic azymus cibus
verus, & fincerus, per fpeciem & Sacramentum
nos taclu fanctificat, fide illuminat, veritate Chri-
fo conformat. Quin & ipfe Sanctus Cyprianus
fcribit ad Presbyterum Cæcilium: Sic Calix Do-
mini non eft aqua fola, aut vinum folum, nifi utrum-
que fibi mifceatur, quomodo nec Corpus Domini po-
teft effe farina fola, aut aqua fola, nifi utrumque
admixtum fuerit, & copulatum, & panis unius
compage folidatum. Eucharifticum panem affir- Epift. 63.
mat ex fola aqua confici & farina, ideoque effe
Azymum. Quod ipfum frequenter fcribit Sanctus
Auguftinus, & alii Latini Patres.

ras. Hæ dicta fint, ut luceat Orientali Ecclefiæ infignes orthodoxos nunquam defuifse. Et hi magnum Bafilium imitati, difpofuerunt fermones fuos in judicio: ne Schifmaticam fuam gentem nimis offenderent, Latinos ritus difpenfatoriè non exaltarunt. Hinc dictus Demetrius, quo fuum fermentum præferret, addidit azymi ritum non effe Apoftolicum, fed à nobis noviter inducum. Et hocce dogma laudat, probat, ac profitetur Jacobus Sirmondus. Sextæ Synodi circa hanc materiam Acta exponam fuo loco. Ea interim habent & hunc articulum: Oblatio munda debet effe à fermento, juxta quod in gefis Pontificalibus à Beato Sylveftro legimus effe ftatutum. Et qui non folùm Michaelis Cerularii, fed & Photii calumnias præceffit, Alcuinus Flaccus fcribit ad Lugdunenfem Ecclefiam: Audivimus aliquos in illis partibus affirmare falem effe in Sacrificium Corporis Chrifti mittendum. Quam confuetudinem nec uuiverfalis obfervat Ecclefia, nec Romana cuftodit auctoritas. Tria funt, Epit. 69. quæ in Sacrificio hujus teftimonii offerenda funt: Panis, aqua, & vinum. Panis, qui in Chrifti Corpus confecratur, abfque fermento ullius alterius infectionis debet effe mundiffimus, & aqua abfque omni forde mundissima, & vinum abfque omni commixtione alterius liquoris, nifi aque, purgatiffimum. Igitur aqua utrique conveniat. Ex aqua & farina panis fit, qui confecratur in Corpus Chrifti. Ante utrumque fchifma fcripfit in libris de Clericorum inftitutione etiam Rabanus Maurus: Panem infermentatum, & vinum aqua mixtum in SacramentumCorporis & Sanguinis Chrifti fanctificari oportet. Urique ex antiqua Latinæ Ecclefiæ confuetudine. Et fubdit illius caufam: Credimus & panem illum, quem primum Dominus in. Cena myslica in myfterium fui Corporis confecravit, infermentatum effe, maximè cum in tempore Pafchæ nullum fermentum cuiquam vefci, fed nec in domo habere ulli licebat.│niftraturus facris adftaret altaribus, nec in hoftiam De incognito apud Sanctum Cyprianum Auctore Sermonum de cardinalibus Chrifti Domini operibus fcribit Jacobus Pamelius: Cujufcumque fit opus, certè fcriptum conftat ætate Cornelii & Cypria-dum tranfmittenti ad fe Metropolitam Epifcopo ni, atque adeò eandem auctoritatem meretur. At certum eft non effe tam antiquum. Lucet ex Sermone de Unctione Chrifmatis: Hodie patent carceres, & damnati libertate donantur. Severitate depofita bodie judices manfuefcunt. Laudat in Theodofiano Codice exftantem Valentiniani primi legem ad Viventium Urbis Præfectum:

L. 1. C.31

Ob diem Pafcha, quem intimo corde celebramus, omnibus quos reatus adftringit, carcer inclufit, Lib. 9. tit. clauftra diffolvimus. Attamen Sacrilegus, in Ma38. cap. 3. jeftate reus, in mortuos, Veneficus, five malefi cus, Adulter, Raptor, Eomicida, communione iftius muneris feparentur. Exftant ejufmodi plures Leges Romanorum Principum. Judæi ob Pafchatis fui reverentiam quotannis dimittebant unum vinctum. Hinc enim Chriftum Dominum hoc titulo liberare volenti Pilato Præfidi reclamarunt: Non hunc, fed Barabbam. Chriftiani Romanorum Principes verum noftrum Pafcha duxerunt largiùs honorandum: Cunctis præter graviorum criminum reos, vinctis omnes ubique carceres referarunt. Quem morem lauChrifi. Lupi Oper. Tom. IV.

Quidquid fit, in Animæ Gemma fcribit etiam
Honorius Auguftodunenfis : Panis fit abfque fer-
mento, quia Chriftus fuit fine peccato. Nefcio
quis Andegavenfis Ecclefiæ Presbyter, dum mi- L. 1. c. 3 1.

præparatum panem inveniret, de communi pane
Sacrificium obtulerat, atque ita per imperitiam
aut incuriam fuerat Græcatus, & ipfum caftigan-

Gaufredo refcripfit Sanctus Hildebertus Epifcopus Turonenfis: Qua in re licet potiùs confuetudo quam fides impugnetur, nos tamen non nullam in co culpam attendimus, arbitrantes gravius puniendum effe Ecclefiæ fcandalum, quam delictum; & Sacerdotis incuriam, quam reatus qualitatem. Affirmat azyma effe avitam Ecclefiæ confuetudinem. Loquitur enim in fenfum, quo fcripfit in opere de divinis officiis etiam venerabilis Tuitienfium Abbas Rupertus: Cur Sancta Romana Ecclefia nunquam in Sacrificio fermentum admiferit, non otiosè quæritur, nec inutiliter, maximè quia confuetudini buic tota bactenus Græcia refragatur. Exponit Michaelis Cerularii calumnias, ac profequitur: Tante finceritatis fuit femper Romana Ecclefia, ut cui defit scripturarum notitia vel argumentandi facultas, fola illius de azymo contra Græcos fufficere debeat auctoritas. Confonat in Orientalis Ecclefiæ Hiftoria Jacobus Cardinalis de Vitriaco. Affirmat ac demonftrat Chriftum Dominum confeciffe in azymo, ac pergit: Unde banc confuctudinem Apoftoli reliquerunt Ecclefiæ, Sf

من

Epift. 44.

L. 2. C.22.

& maximè bunc ritum facrificii Romana Ecclefia ha buit à Beatis Apoflolis Petro & Paulo, à quibus dum viverent ordinationem accepit, quos & mortuos ufque Cap. 38. nunc cuftodit. Hunc furifica ruum Græci poftquam tunicam Domini inconfutilem invidia Latinorum diviferunt, ne Romanam Ecclefiam imitari viderentur, pertinaci contumacia mutaverunt, & ufque bodie ex fermentato conficiunt, non attendentes myfterium, neque virtutem Scripturarum. Demonstrat azymum effe fermento longè aptiùs ad Chriftianum Sacrificium. Affirmat non Latinos à fer

autem ut exorti fuerant Ebionita, qui Legalia fimul
cum Evangelio fervari debere contendebant, quam
etiam ob caufam in fermentato Pane Sacramentum
iftud confici poffe negabant, quod omnis oblatio, que
offertur Domino, juxtà Legem abfque fermento effe
debeat contrarium eft conftitutum, nimirùm ut
in fermentato Pane conficeretur Euchariftia, cum
natura tamen fua fit indifferens,nec referre quidquam
videatur, in azymo conficias, an in fermentato. Poft-
quàm verò ceffavit Ebionitarum hærefis, ad inter-
missum in azymo confecrandi morem Latina Ecclefia

mento ad azymum, fed poft fchifma Græcos abfibi redeundum putavit. Hunc reditum aliqui ab azymo ad fermentum effe digreffos. Quod ipL.4. C. 4. fum iifdem verbis fcribit in libris de Miffa Sa

L. 2. C.40.

Adnot.

crificio Innocentius tertius. Adeò diverfus uter-
que eft à Jacobo Sirmondo. Bafilianus Calabria
Monachus Barlaamus à nobis apoftatavit ad
Græcos, & fub Andronici fecundi Paleologi
Imperio fuit Conftantinopoli magnus Doctor.
Gregorius Palamas, qui pofteà fuit Theffalo-
nicenfis Archiepifcopus, movit tunc, aut po-
tiùs à nefcio quibus imperitis Græcorum Mo-
nachis motam de transfigurati in Monte Tha
bor Domini noftri Divino & increato Lumi-
ne quæftionem defendit, & horrendos evo-
muit errores. Ipfos revicit Barlaamus, verum
cueca Joannis Patriarchæ Conftantinopolitani
Synodus adhæfit Palamæ, & Barlaamum de
Bærefi damnavit. Quæ omnia latè defcribit in
fua Hiftoria Joannes Imperator Cantacuze-
nus. Ifta vexatio Barlaamo dedit aliam men-
tem, ipfum reduxit ad Romanam Ecclefiam;
fcribitque dictus Imperator : Barlaamus judi
cium valdè claudicaffe clamitans, & aufugiens

in Italiam, cum Latinis, ut antea, fenfit, ab
(a) Eft eifque Hieracis Epifcopus creatus eft. Hieracum (a)
Urbs in feu Gyracum eft Civitas in Peloponefo. Illic
Calabria Barlaamus omni ftudio conatus eft Græcos ad
habens E-unionem ducere, fcribitque in prima ad ipfos
pifcopum.
Epiftola: Græcorum gens, propter duo Latinos
Norifiana accufans, eflimat oportere ab eis fe dividi. Unum
eft principalius, quod ajunt Spiritum Sanctum ex Pa
tre filioque procedere. Secundùm, quod azymo pane
Sacratiffimam celebrant Hoftiam. Ego autem tempora
examinans, video quod fchifma quidem nondum qua-
drigentorum eft annorum. Sub Bafilio enim Macedo-
ne & Photio Patriarcha, ut ajunt, incœpit. A
quibus prædictorum annorum numerus necdum eft
completus. Romana verò Ecclefia ante inchoatum fchif
ma plufquam feptingentis annis per azyma conficiebat
Sacratiffimam Theleten. Alexander enim Roma-
nus Pontifex, qui fub Adriano vitam gloriofo Marty-
rio finivit, Hoftiam Romanæ Ecclefiæ de azymo fta-
tuit. Poft quem non paucos Romanos Pontifices Deus
virtute, & martyrio, & miraculis glorificavit, ut utræ-
que partes inSanctis eos connumerent. Circa Alexan-
dri factum confonat in Libro de Canonum ob-
fervantia Radulphus Decanus Ecclefiæ Ton
Cap. 23 grenfis: Alexander Papa præcepit, ut oblatio ex

azymo fieret in parva quantitate. In Libro de exprefso Dei Verbo exponit Dominus Cardinalis Stanislaus Hofius: Sed nec illud ignoramus, quod in azymo Pane Sacramentum Euchariftie Chrifius confecit, qui ritus aliquamdiu etiam fuit obferva Fol 57• tus in Ecclefia. Et obfervatur nunc quoque. Simul

Alexandro, aliqui decretum exiftimant à San-
&to Sylveftro. Inchoaffe poffit Alexander, Syl.
vefter innovaffe ac firmaffe. Dominus Cardina
lis ifta accepit à Doctore Angelico in Commenta
riis ad quartum Librum Petri Lombardi.

Fateor iftam fermenti & azymi mutationem
nullo fulciri antiquo teftimonio. Attamen non
caret omni fundamento. Nam & ad Aquilejæ
Epifcopum fcripfit Petrus Antiochiæ Patriarcha :
Quod fi etiam dictorum vim moleflè fertis, & con-
tentiofiùs obnitimini, dicentes accepisse à Sanctis
Apoftolis Petro & Paulo azymi traditionem, boc quo-
que concedemus veftræ Fraternitati, & Deo favente
oftendemus quedam ab Apoftolis tradita, aut à Pa-
tribus, aut ab illis poftmodum fuisse correcta, ac in id
quod magis pium videretur mutata, tanquàm fide
in Chriftum jam confirmata, ac Ecclefia per Dei gra
tiam roborata ac dilatata. Nam & Sabbathum pe-
rindè atque Dominicam diem juffi fumus bonorare at
que fervare, nihilque operis in eis facere: Nec tamen
id modò obfervatur. Sed & Petrus accedentes ex
gentibus ad inculpatam Chriflianorum Fidem, pri-
mùm circumcidebat, ficque demùm baptizabat. Fatetur
azymum non tantùm à Chrifto Domino, fed
etiam à Sanctis Apoftolis Petro & Paulo ufita-
tum, ac traditum Latinæ Ecclefiæ, verùm non
uti perpetuum Chriftianitatis ritum, fed tan-
quàm adhuc honorandas mortuorum Legalium
reliquias, cum gratia profcribendas fuo tempore
ac fepeliendas. Quæ azymi temporanea fepultu-
ra omninò poffit propter Ebionem, quod ipfum
non Evangelica libertate, fed legali fervitute
ufitandum vellet, contigifse. Et hoc infinuat San-
&us Epiphanius, fcribens de Ebionitis: Ex
Chriftianorum & Ecclefiæ imitatione myfteria quæ-
dam quotannis celebrant, in quibus panes azymos,

alteram myfterii partem adbibent meram aquam. An Azymi panis ufum Epiphanius improbet, non liquet. Si improbet, non improbat nifi ufum Judaicum. Et hac de caufa poffit ipfum omnis tunc Ecclefia deferuiffe. Quidquid fit, hæc omnia evincunt azymi ufum apud Latinos effe antiquiffimum.

L.30.c.16,

CA

Ichael Cerularius nequaquam fuit primus

hinc factum videtur quod Humbertus fubdit. Tunc piifimus Princeps Conftantinus interrogavit Legatos, qualiter Romana Ecclefia de Sacrificio Corporis & Sanguinis Domini noftri JESU - CHRISTI ordinem teneret. Illi refponderunt: In Calice Domini non folet folùm offerri Vinum, fed Aqua mixtum. Nam fi folum Vinum offertur, Sanguis Chri

Mchezo contra Latinos Litigator. Et fi incipit effe fine nobis. Et fi aqua pura offertur,

enim hac de re fcribit Nicetas Pectoratus: Si traditum vobis fuit ab Apoftolis comedere azyma, quomodo Agathon Sanctiffimus Papa vefter, Præfef for cum effet Sexte Synodi fub Conflantino Imperatore,

fola plebs incipit esse fine Chrifto. Quando utrumque admifcetur, id eft, Vinum & Aqua, tunc Sacramentum fpiritale perficitur. Oblatio verò, quæ in Sacrificio Altaris offertur, nullam commixtionem aut corruptionem fermenti debet habere, ficut Beata Virgo Maria abfque omni corruptione Chriftum concepit & peperit. Hinc in Ecclefia mos obtinuit, ut Sacrificium Altaris, non in ferico aut panno tindo,

Divinus Gregorius Agrigentinorum Epifcopus non obftitere, cum hujus Synodi Divini Patres adverfus azyma legem conftitaissent, à nomine fidelium hoc fieri? Laudat undecimum Trullanum Canonem: Nemo eorum, qui in Sacerdotali ordine enumeran-fed in lino terreno celebretur, ficut Corpus Domini tur, vel Laicus Judæorum azyma comedat.fuit in Syndone munda fepultum. Sic & munda debet Affirmat noftri facrificii azyma de Judaico contagio per iftum Canonem damnari. Demonftrare hoc conatur in Canonis commentario Theodorus Balfamon: Non dicat quifpiam, quod illa azyma vetiti fint comedere, que dantur ab Hæreticis, non autem facrificium facere per azyma, vel abfolutè comedere azyma, quoniam nos quoque diverfo modo azyma come dimus, quæ dicuntur

effe à fermento, juxta quod in Geftis Pontificalibus à BeatoSylveftro legimus effe ftatutum. Tunc placuit piiffimo Principi Conftantino hæc traditio Apoftolicæ Sedis. Placuit & Græcorum Epifcopis. Et hæc eft ratio, cur idem ipfi in Trullana poftmodùm Synodo adunati damnarint in folo Vino offerentes Armenios, & de damnando aut notando Latinorum azymo ne vel fomniarint. Hinc nec fomniavit Photius. Eandem rem refert Græcus Monachus Hilarion : Ubinam eorum fomnia, que dicunt in fexta Synodo celebrata Imperatore Conftantino, Agathonem Papam, & Gregorium Agrigentinenfem Epifcopum lege fancire adversùs azyma, ut ne quis deinceps Fidelium utatur? Ex quo enim Latini cœperunt facrificare in azymis, nunquam recesserunt ab eo ritu. Quin verò, quod spedat ad fextam Synodum, legi Patres poft reprobatam hærefim Monothelitarum in Octava Pafcha, in Urbe Conftantinopoli, ac Templo Sandla Sophie,

Audiet enim quod non azyma comedere fit prohibitum, fed per azyma more Judaico Fefla celebrare. Quod eft majus Feftum incruento Sacrificio, quod Dominus nofter JESUS-CHRISTUS tradidit tempore mortis fuæ & Fefti Pafchalis? Quia autem Sanctis Patribus ne in mentem quidem venit nos per azyma celebraturos, ex eo clarum eft, quod omne Feftum Judaicum aboleverint. Cum Niceta Pectorato non plenè convenit. Affirmat noftrum in azymo Sacrificium iftius Synodi Epifcopis nec veniffe in mentem, ideoque nec fuiffe directè damnatum. Affirmat ab illis damnari omnem cum Ju-gratias Deo agentes, celebrasse latinè, Græcis omnidaicis Feftis ac ritibus communionem, ideoque & Latini Sacrificii azyma: Verum per folam confequentiam.

bus laudantibus modum Sacrificii ritu latino.

Quæftio eft, an fub magno Gregorio Roma na Ecclefia obtulerit in fermento? Affirmat Georgius Metropolita Corcyrenfium. Etenim in Diatriba de claris Georgiis Leo Allatius memorat ejus commentarium de Sancta Communio

Refpondeo à Niceta Pectorato fextam Synodum cum Trullana imperitiffimè confundi. Et quis unquam audivit Trullane Synodo præfedif fe Agathonem Pontificem, aut Gregorium Agri-ne, in quo ex ipfis Scripturis demonftratur, aut gentinum Epifcopum interfuifse? Et Romani Sacrificii azyma nullo pacto improbavit ifta Synodus. Abfit ut ipfum de Judaico contagio damparit. Varios Armeniorum ritus damnavit de ifto contagio, & tamen ipforum azyma nec verbo uno tetigit: Quod nempè ipfum accepiffent à Romana Ecclefia, & Chriftiana in Romanum morem libertate ufurparent. Fateor tamen in fexta Synodo fuifse à Latinis & Græcis difputatum de azymo & fermento. Difputationem, quam Actis fuis non inferuit laudata Synodus, ex Romanis Archivis produxit adversùs præfatum Nicetam Cardinalis Humbertus. Synodalia de fide adversùm Monothelitas Acta exponit compendio, & profequitur: Tanta gratia Legatos Apoftolicæ Pacis comitata eft, ut Joannes Portuenfis Epifcopus, qui erat unus ex ipfis, Dominica octave Pafche Missas publicas in Ecclefia Sanctæ Sophiæ coram Principe & Epifcopo ipfius Urbis Latinè celebraret. Celebravit in azymo, atque

certè demonftrari tentatur, Panem fermentatum fuifse traditum ab Apoftolts ad oblationem, quemadmodum ad tempora Sandi Gregorii cognomento Dialogi in Romana Ecclefia offerebatur. Confonat in Libro de Miffa & Templo Simeon Archiepifcopus Theffalonicenfis: Sanctus Gregorius, Auctor ille Dialogorum, cum fermentato Sacrificium offerri teftatur. Quod ipfum vult Jacobus Sirmondus. Sacras Sanctæ Radegundis in Gallia oblationes affirmat fuisse è communi pane, & pergit :, Romae verò vefana illa Matrona occurrit, quam in Sandi Gregorii Vita narrat Joannes Diaconus interrogatam cur rififfet, Gregorio refpondiffe, quia panem, quem propriis manibus me fecifse cognoveram, tu Corpus Dominicum perhibebas. Utraque videlicet ufitati panis oblationes parabat atque banc Romæ & in Gallia fuisse confuetudinem utraque confirmabat. Refpondeo hæc infigniter refutari à Gennadio fecundo Patriarcha Conftantinopolitano: Nunc demonftrabitur, quo pacto