. Cap. 3. fi Rex difcederet, acrior timebatur. Silentibus Nun- | iis, fonuit in ore omnium gratiarum actio & vox laudis. Prædicatur circa Deum Regis, circa Regem plebis devotio. Mirantur manfuetudinem David, prudentiam Jofeph, cum divitiis Salomonis in tali Principe conveniffe. Tandem Summo Pontifice didante fententiam, omnes in commune decernunt pro pace Regni, pro utilitate Ecclefiæ, pro neceffitate pauperum, & quiete Monafteriorum, Regem auctoritate Dei,& Beati Petri, præfentis etiam facratiffimæ Synodi, à voti hujus vinculo folemniter ab. folvendum, expenfas paratas itineri pauperibus erogandas. In voti recompenfatione conflruendum in bonore Beati Petri Regiis copiis Monafterium, vel aliquod à barbaris defiruclum reparandum. In dif penfandis aut commutandis etiam Regum votis olim Ecclefia fuit adeò difficilis & anxia. Papales ad Regem litteras fuis fcriptis inferuit laudatus Abbas Ailredus. Alter, qui hanc Synodum fuis honoravit Legatis, fuit Guilielmus Dux Normandiæ. Rementis Concilii, quo confanguineam Flandrenfis Comitis Balduini filiam Mathildim ducere vetabatur, Decreto ille non paruerat, fed ipfam contumax duxerat ac detinebat, ideoque omnem ejus terram Leo Pontifex fuppofuerat Ecclefiaftico interdicto. Beccenfis in Normandia Coenobii fub Beato Herluino Abbate Monachus, & Ducis Confiliarius tunc erat Lanfrancus, ideoque factum eft quod fcribit laudati Monafterii Chronicon: Iratus Guilielmus contra Lanfran cum, cum alienavit à Curia fua, cujus Confiliarius exftiterat, quia contradicebat nuptias filie Comitis Flandriæ, quam ipfe fibi Dux copulaverat matrimo gio, quia proximitate carnis & confarguinitate jungebatur. Unde auctoritate Romani Pontificis tota Neufria fuppofita erat interdico. Quapropter Lanfrancus Romam adiit, quamvis iturus effet occafione cujufdam æretici Berengarii, & tunc prafidebat Leo oclavus & etiam ut ageret pro Duce Nort mannorum, & uxore ejus. Divina enim miferatio Lanfrancum admirabili via reconciliavit Duci: Reconciliatus eft mox cum Herluino Abbate, & fupplicibus omnium Procerum litteris Romam ablegatus. Rei feriem in ejus vita exponic Milo Crifpinus: Hujus tam improvidæ juffionis, qua utique profcriptus fuit Lanfrancus, caufam ajunt, quod idem Lanfrancus contradicebat nuptiis filie Comitis Flandriæ, quam ipfe fibi Dux copulaverat in matrimonio, quia proxima carnís confanguinitate jungebatur. Unde auctoritate Romanı Pape tota Neuftria fuerat ab officio Chriftianitatis fufpenfa & interdica. Quapropter Lanfrancus ite rum Romanum Papam adiit. Jam enim anteà Romam petierat caufa cujufdam Clerici nomine Beren garii, qui de Sacramento Altaris aliter dogmatizabat, quàm Ecclefia tenet. Cætera Milonis de Berengario verba adduxi fuperius. Novati dogmatis caufæ femper, etiam in prima inftantia, privativè fpectarunt ad Sedem Apoftolicam. Hinc delatum fibi Berengarium Leo Pontifex evocavit ad præfentem Synodum. Ve vum ille timens venire diflulit. Quòd enim Romanam urbem plufquam barbaricam obfidionem timeant paffim Hæretici, ad Ruffinum verè feri ac | pfit Sanctus Hieronymus. Duos interim Ref ponfales mifit Berengarius, Rex autem Henri. cus addidit ejus ad Lanfrancum litteras, atque ita hic venit in fufpicionem ejufdem erroris . Litteras publicavit, fuifque ad Sancti Lanfranci vitam Notis indidit Lucas Dacherius, & fcribit de ipfis in libro adverfus Berengarium ipfe Lanfrancus: Cùm tuas ad me litteras, in Romana Synodo, Recitator legeret, intelleclo quòd Joannem Scotum extolleres, Pafchafium damnares, communi de Euchariftia fidei adverfa fentires, promulgata eft in te damnationis fententia, privans te communione Sanctæ Ecclefiæ, quam tu privare Sancta ejus communione fatagebas. Commusi de Euchariftia fidei adverfa omninò fentit, Pafchafium damnat, Joannem Scotum extollit, & ipfum nonnifi unà cum Auguftino, Ambrofio, Hieronymo damnari poffe afferit memorata Epiftola, ideoque videtur effe ifta ipfa. Quare Joannis Scoti nomen nulla hic difcuffione opus habuit, fed auditum ftatim femetipfum de Harefi damnavit. Erat enim Scotus Pafchafio Ratberto adverfus, feu Scotus perfonatus in Bertramnum. Fictæ perfonæ larvam detraxit Synodus, & Scotum fub proprio nomine damnavit. Porrò non Rabanum Maurum, aut alium quem Orthodoxum de Euchariftia Scriptorem, fed præfertim Pafchafium Ratbertum impugnandum affumpfit Berengarius, quòd is videatur nulla trafinutatorum elementorum refidua accidentia, fed folum ac nudum Domini Corpus in Euchariftia adftruere, quòd illic, licet fub aliena fpecie, in propria tamen fubftantia tangatur, vi deatur, dentibus atteratur. Hinc enim ufus fuit etiam hoc quafi palmari argumento: Qui dicit, Panis & Vinum Altaris folummodò funt Sacramenta, vel Panis & Vinum Altaris folummodò funt verum Corpus Chrifti & Sanguis, modis omnibus panem & vinum fupereffe conftituit. Primam fententiam Joannis Scoti, fecundam vult effe Pafchafii Ratberti, & omnium Romanæ Ecclefiæ adhærentium, ideoque repofuit SanAus Lanfrancus: Pofterior fententia nullius eft hominum. Mendax & contumax Hereticorum fpiritus femper accufat Ecclefiam. Hinc & Berengarius affictum hunc Pafchafio errorem blateravit effe totius Ecclefiæ dogma, atque ita fimplicem plebem dolosè circumferipfit. Hinc dixit Domini Corpus effe impaffibile ac incorruptibile, mortalium dentibus aut oculis non poffe tangi, & quamvis turrim Andegavenfem excederet, non fufficere ad efum omnis Populi Chriftiani. Quæ omnia deliramenta palam procedunt ex phantafmate Capharnaitano. Quare eadem fentientes ejus Refponfales in carcerem conjecit, ipfum verò Berengarium Leo Pontifex à communione fufpendit, utique ufque ad proximè futuram, quo evocandus & perfonaliter audiendus, Synodum Vercellenfem. In inauditum enim ad folas præfertim familiares litteras, de Hærefi definire juftitia non patitur, nec avita Ecclefiæ confuetudo. Et hæc fuit prima actio præfentis Synodi. De altera ejus Actione pergit Lanfrancus; Poft hac præcepit Papa, ut ego furgerem, pravi Tumo rumoris matulam à me abftergerem, fidem meam Exponerem, expofitam plus facris auctoritatibus quàm argumentis probarem. Itaque furrexi; quod fenfi, dixi, quod dixi, probavi; quod probavi, omnibus placuit, nulli difplicuit. Quod ipfum iifdem ferè verbis fuprà audivimus à Milone Crifpino. Paffus fuk Lanfrancus, quod in fimili Origenis caufa paffum fe fcribit ad Pammachium Epift. 65. & Oceanum Sanctus Hieronymus: Audet quidam proferre litteras meas ad Didymum, quafi ad Magiftrum. Grande crimen difcipuli, fi hominem cruditum &fenem Magifirum dixerim. Nibil præter honorem & falutationem continet Epifiola. MuCap. 4. 6. tuæ, quas tamen fictas demonftrat in libro de сар. 1. Sectis Leontius Scholafticus Byzantinus, Epiftolæ de Neftorio fufpectum reddiderunt Theodoretum. Omnis cum Hæreticis communio olim fuit odiofa. Actio tertia audivit Beati Herluini Abbatis & Sancti Lanfranci pro Guilielmo Duce legationem, ac ipfius poftulata non admifit. Quod enim Guilielmi Ducis & Mathildis Comitiffe incæftuofo conjugio Nicolaus fecundus primam fecerit difpenfationis gratiam, fuprà dictum eft, ac infrà latiùs oftendetur. An Normandie interdictum relaxarit Leo Pontifex, ignoro. Et certè non ablata caufa quomodo relaxaffet? Non relaxaffe fuadent hæc Durandi Troarnenfis Abbatis verba: Berengarius Dominica Incarnationis anno millefimo quinquagefimo tertio Nortmannorum finibus irrepfit, & ad Cœnobium, quod Pratellis nuncupatur, appulit Catholicoque viro, qui idem ftrenuè regebat Cœnobium, à quo & honeftè fatis exceptus fuerat, multa plafphemus impiè delatravit. Quod ipfe quoque eodem Abbate Ansfredo referente, dum apud me fuper tanta impietate valde quereretur, non multò poft agnovi. In multis itaque fubtiliter ab eodem abbate pertentatus, in multis perindè reprehenfibilis & perfidus eft repertus. Qui indè digreffus Nortmannorum Principem feftinus adiit, quem fua quoque irretire perfidia fubtiliter attentavit. Verùm ille licet ætate Adolefcentiæ necdum excederet annos, tamen illum, quia Catho lice fidei merito præditus erat & gratia, callidè fuf pendit, fecumque quoad Regni fui ad Mediterraneam deveniret fedem, Brionam vocabulo, detinuit, ubi undique coacis Catholicis ac fapientibus viris, fuper eadem re difponebat conflictum haberi. Eo ergo ven Hærefiarcham Berengarium cum alio quodam, quem fecum adduxerat Clerico, in cujus eloquentia vicoriæ fpem fibi pofuerat, ita coram omnibus confutavėrunt, atque evidenti ratione fuperaverunt, quatenus eis filentium imponerent, verborumque quibus fidem Catholicam tuebantur, affenfum ab eis extorquerent. A fui damnatricibus Synodis ad Laicum Principem provocare eft vetufta Hæreticorum audacia. Sic enim ab Antiochena ad Aurelianum Paulus Samofatenfis, à Romana & Arelatenfi ad Conftantinum factio Donatiftica, à Romana & Hifpanica Synodo ad Maximum Imperatorem appellavit Prifcillianus. Eodem jure ad Guilielmum Normandie Ducem, licet non fuum Principem, provocavit etiam Berengarius. Quòd nempè noffet Juvenem & calidum, atque offenfum à Leone Pontifice ob negatam difpenfationis & relaxati interdicti gratiam, ac ab omni Romana Ecclefia alienum. Quidquid fit, Divina gratia direxit Juvenem Principem, & Leonis de Hærefiarcha judicium fecit per ipfum Synodaliter confirmari. Reftant duæ quæftiones. Prima eft, Quomodo Milo Crifpinus dicat de proficifcente ad hanc Synodum Sancto Lanfranco: Lanfrancus iterùm Romanum Papam adiit, jam enim antea Romam petierat caufa Berengarii? Hic enim Romanus acceffus fuit Lanfranco ex Beccenfi Monafterio omninò primus. Altera quæftio eft, Quomodo Durandus Abbas dicat iftam Berengarii provocationem, & Brionenfe de ipfo judicium effe facta anno poft millefimum quinquagefimo tertio? Hæc enim affirmat facta inter Romanam hanc & ejufdem anni Vercellenfem Synodum, quam utramque Hermannus Contractus & alii meliores Hiftorici celebratam affeverant anno quinquagefimo. Ad primum refpondeo hæc Milonis verba, Iterum Romanum Pontificem adiit, intelligenda de profectione ad Nicolaum fecundum, qui præfatum matrimonium tandem ratificavit. Varia enim Lanfranci itinera & Acta Milo illic in compendium agglomerat. Et ejus contextus innuit Normandiæ interdictum ufque ad Nicolai fecundi gratiam omninò perduraffe. Ad fecundum refpondeo de Leonini Papatus ac Berengariani erroris exordio & annis effe varias Hiftoricorum fententias, ideoque nos cum omnibus non poffe concordare. Et varia illic con tum eft, & res fequenti die ventilanda propofita.glomerat etiam Durandus, quæ omnia non Cùmque multi ex tota Normandia Sapientes, qui funt ejufdem anni. plurimi & clari babebantur, conveniffent, præfatum Cap. 4. S. LEONIS ΝΟΝ Ι S CONCILIU M VERCEL LENSE. Exta Leonis noni Synodus fuit Vercel- Lib. I. quacibus ufque ad refipifcentiam anathematiza- cerem. Synodi Acta Henrico Regi retulerunt, qui nus: Pudeat te patrocinari Joannis Scoti librum, Aliam hujus Synodi actionem refert Henricus inferuit Matthæus Parifienfis. Hæc ergo Syno nifi majus pretium dediffet. Nefciebat enim officium fuum, ficut decet Epifcopum. Quid per majus pretium Henricus intelligat, & quæ fuerint Ulphonis crimina, ignoro. Etiam in ac- A. 1049. ceffionibus ad Sigebertum Gemblacenfem fcribit Robertus Abbas Montenfis: Leo Papa Synodum tenuit apud Vercellas, ubi Ulf Epifcopus interfuit. Et penè fraclus eft ejus baculus Epifcopalis, nifi manus accipientium ungerentur. Nefciebat enim offi cium, ficut Epifcopum deceret. Exponit quid fit majus pretium. At Sanctum Leonem, capitalem iftius facinoris hoftem, nemo unquam hic vel fufpectum habuit. S. LEO Tom.2. S. LEONIS NONI CONCILIUM PARISIENS E. Ec fui ac Joannis Scoti iterata Vercellenfem Synodum non folum in Catholicum dogma, & Catholicas perfonas, fed etiam deliquiffe in Regiam Majeftatem. Adversùm hafce violentias expoftulat novum caufæ examen, & ex Richardi Comitis interceffione ac in Gallicanæ Ecclefiæ fidelem Clericum Patrocinio Regiam protectionem. Et poftulatum officium etiam cum effectu, Comes Richardus omninò impendit. Lucet ex Theoduini Leodienfis Epi Hinc fe convertit ad varios per varias Epiftolas, quarum hanc ad Richardum Aurelia Comitem nuper publicavit magno Ecclefiafticæ eruditionis incremento eruditus Lucas Dacherius: Quia facilè vobis factum effe cum Regelfcopi ad Henricum Francorum Regem famosa loqui non nefcio, vellem, fi videretur & vobis, verbum illi aliquod pro me faceretis, fi fortè humanitatis, liberalitatis, dignitatifque Regiæ, atque Chriftianitatis reputatione, aliqua munificentia compenfaret damnum, quod in Clerico Ecclefiæ fuæ injuftiffimè, ac Regia Majeftate indignissimè tantum intulit. Quod fi facit, ab immodica culpa, fi modica expenfa, non modicum exfoluit. Si autem non facit, me tamen præfto nihilominus habet in eo uno fervire Regiæ Majeftati, ut fatisfaciam fecundùm Scripturas illi, & quibus velit, injuftissimè damnatum Scotum Joanñem, injuftissimè nihilominus assertum Pafchafium in Concilio Vercellenfi, perversè & Regio auditu indigniffimè expofuisse ibi Clericos Carmutenfes. Siita res acta eft, quomodo ad me pervenit, fententia de Euchariftia, quam in Scriptura habet gloriofa memoria Fulberti Epifcopi, quam quidam ipfius Epifcopi putant fuisse sententiam, fed eft Beati Auguftint. Væ autem Prophetis, qui prophetant de corde fuo, qui dicunt, Hæc dicit Dominus, cum Dominus non fit locutus. Propter Afcelinum dico, quod Beati Auguftini verba ad pravitatem fui erroris detorquere non timuit. Quod fi autem boc minus fidelitatis meæ fervitium Rex refugiat, noverit quæ fcribit Joannes Scotus, monitu illum fcripfiffe, precarioque Caroli Magni Antecefforis fui, qui quantum circa res gerendas perftrenuus, tantum circa Religionem devotus, ne ineruditorum carnaliumque illius temporis prævaleret ineptia, erudito viro Joanni illi impofuit colligere de fcripturis, que Ineptiam illam converterent. Unde ferat oportet defundo patrocinium contra calumnias nunc viventium, ne se malit exhibere indignum fucceffione & fede illius magnifici Antecefforis fui, qui etiam circa negotium intelligendarum fcripturarum folicitus, ab erudito vivo viro, non ad tenebrandum veritatis lumen, tale exegit obfequium. Suam de Euchariftia fententiam affirmat effe non folum Sancti Fulberti, fed etiam Sancti Auguftini, illum à Carnutenfibus Clericis, hunc ab Afcelino detorqueri in Pafchafii Hærefim, Joannis Scoti librum fuiffefliones juffu Caroli Calvi Regis editum, & ab omni tunc Gallicana Ecclefia probatum, atque ita Epiftola: Fama fupremos Galliæ fines prætergreffa, totam Germaniam pervafit, jamque omnium noftrum replevit aures, qualiter Bruno Andegavenfis Epifcopus, item Berengarius Turonenfis, antiquas bærefes modernis temporibus introducendo adfruant Corpus Domini non tam Corpus effe, quàm umbram & figuram. Quos ad revincendum & pu blicè confutandum, eo zelo, eoque fervore, quo erga fanctam Ecclefiam divina inspiratione plurimum femper ardetis, ajunt vos Concilium advocasse, ubi tandem illud totius nobiliffimi veftri Regni hoc nimis turpe opprobrium de medio auferatis, & in æternum, fi fieri poteft, ab ipsa omnium hominum memoria deleatis. O pia voluntas, & vero Rege digniffima. Que utinam effectum babere poffit, ut in tanto facrilegio convictos, quod certè facillimum eft, abfque ulla dilatione debita ultio confequeretur. Sed defperamus id fieri poffe, cum Bruno exiftat Epifcopus: Epifcopum autem non oportet damnationis fubire fententiam præter Apoftolicam auctoritatem. Igitur omnes, quicumque fumus filit Matris Ecclefiæ, in maximo dolore pofiti fumus. Nam plurimùm veremur, fi illis miferrimis & perditissimis viris audientia fancti Concilii, ficut ipfi de pœna fecuri poftulant, permittatur, cum de tanta præfumptione revictos puniri minimè concedatur, gravissma fcandala in omnium fidelium populo generari. Certè quos videbunt impunitos, & nequaquam à fui gradus bonore dejectos, eofdem putabunt ab omni Concilio aut vinci non potuisse, aut justificatos esse : eruntque, ut ita dicam, noviffima pejora prioribus. Ergo Majeftatem tuam omnes exoratam vellemus, ut interim illorum impiam, facrilegam, & nefariam affertionem audire contemneretis donec accepta Romanae Sedis audientia damnandi poteftatem baberetis. Quamquam bujufmodi homines nequaquam oporteat audiri, neque tam eft pro illis Concilium advocandum, quàm de illorum fupplicio exquirendum. Tunc quippe Hæretici audiendi fuerunt quando Hærefes ipfæ, & hujufmodi quæ, utpote que nondum ad unguem difcuffa fuissent in dubium venire potuerunt ut per congreffum certaminis patefceret, utra pars staret ג Lib. I. contra omnes > omnium pro defenfione veritatis. Hanc hærefim afferit effe, manifeftam, & omnium Patrum lucido judicio damnatam, & pergit: Quamobrem Brunonem & Berengarium jam anathematizatos arbitramur Quod fi ita eft, verè illis Concilii audientia deneganda eft, & cum veftris, cumque noftris Epifcopis, f ita vobis videtur, cum amico veftro Imperatore, cum ipfo Papa, que vindicta in eos fiatuatur, deliberandum. Eft enim juftum, ut quorum manus funt manus etiam contra ipfos excitentur. A Comite Richardo perfuafus Rex Parifios convocavit Regni fui Epifcopalem Synodum, ipfosque etiam Brunonem ac Berengarium, atque ipforum caufam juffit retractari, Quod degradandorum Epifcoporum auctoritatem, nova Canonum per Ifidorum Mercatorem in Franciam deportata collectione fretus, Provincialibus Synodis abrogarit, ac Apoftolicæ fedi refervarit Nicolaus primus Pontifex, non abfque fundamentis affirmat in opere de Sacerdotii & Imperii concordia Dominus Petrus de Marca. Quidquid fit, ifta regula poftmodum in Gallia adeò viguit, ut Gerardum Engolifmenfem Epifcopum Romanæ Legationis vigore Epifcopos degradare tentantem, de invafo ipfo Apoftolici culminis apice arguat Goffredus Abbas Vindocinenfis. Ex eadem regula hanc Synodum uti inefficacem ac inutilem, imò uti & noxiam, difsuadet Theoduinus. Addit & aliam vetuftiffimam regulam, ex qua adverfus Julianum ac alios Pelagianos Epifcopos, qui ab Innocentio & Zozimo Pontificibus datum de Pelagio ac ejus dogmate judicium retractari per generalem Synodum expoftulabant à Theodolio Imperatore, ad Bonifacium primum fcripfit San&tus Auguftinus: Hæc execrabilia dogmata tenentes & feminantes, adhuc infuper flagitant audientiam, cum damnati debeant agere pœnitentiam. Synodale ac definitivum Romanæ Ecclefiæ de fide judicium fine ejus venia retractari non poffe à Gallicana Ecclefia dicit etiam Theoduinus, affeve rat Berengarium & Romæ & Vercellis legitimè damnatum, ideoque nihil fupereffe, nifi ut vel fpontanea pœnitentia corrigatur, vel per Imperialis ac Regii Brachii ab Henrico Imperatore & Henrico Rege concorditer dandum Leoni Pontifici auxilium ad perpetuum filentium compellatur. ali Auream Theoduini Epiftolam meritò prædicat in fuis ad Ægidii Leodienfis Canonici Epifcopa lem Hiftoriam notis Joannes Chapeauville Cap. 71. & adjungit: His acceptis Henricus Francorum Rex litteris, bene à tanto Antiftite perfuafus, à cœpto creditur deftitiffe. Non enim ipfe dum vixit, quod fuiffe contra Berengarium & focium impietatis collecum Concilium memoria reperitur, ficut aliorum Conciliorum longè minoris momenti. Verùm vir eruditus non viderat tunc necdum à Luca Dacherio editum Durandi Troarnenfis Abbatis adverfus Berengarium ac ejus errores librum, in quo hæc habemus: Cum tanti mali fama crebrefceret,& omnium corda fidelium vehementius percelleret, perque multos hujufmodi virus latenter & apertè jam ferperet, contigit ut ad aures etiam Regis Francorum Henrici perveniret, qui Cap. 9. confultu fui Regni Pontificum Procerumque, Conci- Nec fine omni fructu. Tunc enim factum eft quod ad Magiftrum Afcelinum fcribit ipfe Berengarius: Per vos tranfiens difpofueram omninò nihil agere cum quibufcumque de Euchariftia, priufquam fatisfacerem in eo Epifcopis, ad quos contendebam, fecundùm Evangelicam & Apoftolicam scripturam, Dolofa hac circumcurfatione conatus eft & Epifcopos & Regium gladium circumfcribere. Ex hinc interim nata eft fecunda Galliæ Synodus, in qua Catholicam fidem eft publicè profeffus. Quòd dolosè omnia egerit, lucet ex ifta ipfa, in qua fuos pertinaciter refumit errores, Epiftoac etiam ex Magiftri Afcelini Refponfo : Pudeat te patrocinari Librum Joannis Scoti la quem |