libris idem Auguftinus, profeffus quæftionem licum, ad quadragefimum octavum & octogefihanc effe difficillimam, addenfque de ejus per mum feptimum Trullanum, & ad centefimum fcriptos de adulterinis conjugiis libros folutione; quintum Carthaginenfem Canonem laudat & Quod utrum enodatiffimè fecerim, nescio; imo verò probat Theodorus Balfamon, de dicto Carthanon me pervenisse ad hujus rei perfectionem fentio, ginenfi, qui eft fupra adductus decimus feptiquamvis multos finus ejus aperuerim, quodjudicaremus, adjungens: Que in boc Canone continentur, poterit quifquis intelligenter legit. Hinc & ipfe & L-2. c, 57. laudata Carthaginenfis Synodus cenfuerunt tanto animæ periculo nullum caput immittendum, item nullum Chriftiana fimplicitate jam immiffum licet folvi nolit, facilè damnandum. Mitigarunt, damnare tamen non prefumpferunt magnam, cui Africanæ Ecclefiæ Primates adfuerant, Synodum Arelatenfem, Eadem licentia adeò graffata fuit per Gallicanas Ecclefias, ut cam damnare non præfumpferit, fed Apoftolicam Sedem confulendam duxerit Sanctus ExupeEP..c.4. rius Epifcopus Tholofanus. Et licet Innocen

Cap. 2.

p.1.

tius primus Pontifex refponderit ipfam adverfari Evangelio, adeò tamen Galliarum Epifcopis non placuit ejus fententia, ut ftatuerint in Venetica Synod: Eos, qui relictis uxoribus fuis, ficut in Evangelio dicitur, excepta caufa fornicationis, fine adulterii probatione alias duxerint, ftatuimus à Communione arcendos, ne per Indulgentiam noftram præ. termiffa peccata alios ad licentiam erroris invitent . Uxorem deinceps non ex quavis, aut varia certè caufa, fed ob folum legitimè probatum adul terium dimitti, & aliam tunc duci lucidè permittunt: & Evangelium fibi patrocinari omninò crediderunt. Quod ipfum eorum fucceffores confirmarunt in Synodo Agathens. Romanum Imperium cefpitabat, & labi tunc incipiebat in Gallia, ideoque adverfum ejus leges ita liberè definierunt Epifcopi Gallicani: Definierunt adverfum Conftantini, Arcadii, atque Honorii leges, datamque ab illis nimiam repudiorum & novarum nuptiarum licentiam circumcidunt, & ad fixos ab Evangelio limites, ut illis quidem vifum eft, coarctarunt.

cum fint multo antiquiora, exoleverunt. Quofvis
conjugalis vinculi folutionem damnantes Cano-
nes fchifmaticus laicæ poteftatis adulator garrit
cedere adductis Juftiniani legibus, conjugem
invito conjuge definit tranfire poffe ad ftatum
Monafticum, eoque tranfitu conjugium folvi.
Rogatus olim, Si alicujus uxor fpiritu corripitur,
ut ferreos etiam compedes & manicas gefet, vir au-
tem dicat, Non poffum continere, & vellet aliam
accipere,
accipere, debeatne aliam accipere, an non? Hanc
inquam, quæftionem rogatus Sanctus Timo-
theus Patriarcha Alexandrinus refpondit: In bac
re quidem adulterium intercedit, nec invenio quid
de ea refpondeam. Quod refponfum commentatur
etiam Teodorus: Refponfio fe nihil poffe dicere,
eft enim adulterium, fi conftante matrimonio vir
aliam mulierem ducat. Ex novella autem Domini
Leonis Philofophi marito concessum eft mulieris, quæ
perpetua infania laborat, folvere Matrimonium. So-
luto autem Matrimonio, licet marito aliam ducere.
Alteram de mariti, alteram de uxoris fuperve- Lege 111.
nienti furore legem edidit Leo Sapiens: utraque 112.
utrumque conjugium in certis cafibus folvit.
Et omni iftarum legum jure etiamnum hodiè
Græci vivunt. Et hinc de ipfis antiquus incogni-
ti auctoris, Conftantinopoli in Patrum Prædica-
torum Conventu repertus, tractatus merito
fcribit: Viri & mulieris Sacramentum conjugit
pro futili reputant. Nam quoties alter difplicet al-
teri, coram Prætore urbano voluntatibus corum ex-
pofitis, inftrumentis & fingulis præcifis, fine con-
tradictione viri uxores, & mulieres viros pro libitu
accipiunt, contra mandatum quod dicit: Quod
Deus conjunxit, homo non feparet. Etiam in Flo-
rentino Concilio ab fuis poft conclufam unionem
poftularunt Latini, qua auctoritate rata & con-
fummata conjugia dirimerent. Et licet Doro-
thus Mitylenenfis Metropolita nequiverit diffol-
vere quæftionem, illi tamen more fuo duri per-
ftiterunt, iterate Eugenii quarti Pontificis

Sui item Carthaginenfis Canonis confirmatri-
cam legem adeò olim non impetrarunt Afrorum
Epifcopi, ut adductam Conftantini legem con-
firmarit Theodofius Junior Auguftus, & fuo to
1.3. Tit. 16 dici inferuerit. Etiam Patruus ejus Honorius
novarum poft legitimum repudium nuptiarum
licentiam moderatus quidem eft fcripta ad Palla-dogma iftud effe enorme & Evangelio adverfum,
dium Prætorii Præfectum lege, tamen & confir-
mavit. Data fuit lex Euftafio & Agricola Con-
fulibus, anno Domini quadrigentefimo vigefimo
primo, atque ita vides Africanæ Ecclefiæ preces
nihil obtinuiffe. Que omnia in novella ad
Joannem Orientalis Prætorii Præfectum lege
confirmat Imperator Juftinianus, virum etiam
ob adulterium permittens dimitti, addenfque
Lige 22. hoftili captivitate non folvi conjugium niti

Cap.7.15

poft quinque annos incertitudinis de vita & ftatu captivi. In alia ad Theodotum ejufdem Prætorii Præfectum lege rurfum firmat ifta omnia, Lege 1 caftrans tamen bonæ gratiæ licentiam, id eft, facultatem mutuo confenfu folvendi Matrimonii. Hac via folvi vetat, nifi fubfit legitima caufa, qualis eft voluntas intrandi Monafterii, aut faltem caftè vivendi . Quas leges in fuis ad quintum & quadragefimum feptimum Apofto

ideoque neceffario reformandum urgentis, inftan-
tiæ aliud non reponentes, quam fe non fine legiti
ma caufa matrimonia separare. Utique ex aucto-
ritate jam adductarum legum. Etenim quod Ju-
ftinianus Auguftus Ecclefiafticam Chriftianita-
tis difciplinam tangentes leges nec concipere fine
doctiffimorum Epifcoporum affeffu & afsenfu,
nec promulgare confueverit, lucet ex Procopio
Cæfareenfi, ideoque leges iftas Evangelio adver-
fari non poffe Græci conftanter crediderunt.
Etiam de Armeniis, Græcorum ritum hinc inde
fequentibus, fcribit in Hiftoriali speculo Vin-
centius Epifcopus Belluacenfis : Si uxor ali-
cujus adulteraverit,ftatim Epifcopus dat ei licentiam
accipiendi aliam. Et infignis ipforum Patriota,& ex
Prędicatorum Ordine Doctor Joannes Chernacen-
fis in Epiftola de eorum erroribus: Parochi & Epi-
fcopi faciunt inter virum & uxorem divortium fine

monium.

caufa propter pecuniam, contra Evangelii præcep- || habes apud Fredegarium, & Monachum Aitum & Sacros Cangnes. Erudita ad fui Ordinis in Armenia Fratres Epiftola exftat apud ClemenFol. 516. tem Galanum. Armenius Monachus Sanctus Nicon in opufculo de peffima peffimorum Armeniorum Religione adjungit: Hiftoriam, quæ nos docet, quod mulier tamquam adultera ad Jefum adducta eft, cum is autem dixiffet, qui non peccavit lapidem in illam mittat, recefferunt omnes & nec à Chrifto condemnata eft, rejiciunt, banc auditionem multis effe perniciofam dicentes, Et in catalogo, quem de Colchorum & Iberorum erroribus ad Urbanum octavum Pontificem mifit Petrus de Avitabolis, habet laudatus Galanus: Si de uxore litteras non recipiant, de Sacerdotum licentia dant illi libellum repudii atque aliam ducunt. Idem fimiliter faciunt, firixofa fit, aut in adulterio eam deprehenderint.

Et fimiles Gentium Fidelium leges & confuetudines exftiterunt olim etiam apud Latinos. Etenim apud Marculphum Monachum, qui fub Merovingiorum Regum finem in Gallia floruit, exftat ex ipforum confuetudinariis legibus defumpta formula, quæ ex bona gratia, feu mutuo ob domefticas difcordias confenfu decernunt, Cap. 30. Ut unufquifque ex ipfis five ad fervitium Dei in Mo

L.3. tit. 6.
C. 1. & 2.

nafterio, aut copula matrimonii fociare se voluerit, licentiam habeat, & nullam requifitionem ex hoc de parte proximi fui babere debeat. Quod ipfum, ex folo tamen conjugii vel ipfius naturæ adulterio, permittunt leges Vifegothorum, quas licèt, te fte Sancto Ifidoro in Gothorum Chronico, Euricus Arianus Rex confcripferit, & Tyrannus Leovigildus correxerit, etiam correxerunt Chindafvintus, & Recefvintus Reges Orthodoxi, tandemque Ervigius Rex, haud dubiè cum Epifcoporum confilio, perfecit. Etiam Theodoricus Rex pro fuis in Italia tam Gothis quam Romanis fuprà adductas, Conftantini, Arcadii atque Honorii leges in fuo Edicto confirmavit, Eafdem probaffe videtur Papa Deusdedit, virum Cap. 54. qui proprium filium fufcepifset ex facro Fonte,

Lib. 3. c. 94.

Etiam fub Pippino, Carolo Magno, Ludo-
vico Pio, eorumque Successoribus graffata eft li-
centia. Quod enim Pippinus factus Rex, ejuf
que defuncti Succefsores & filii Carolus Magnus
& Carolomannus uxores priores dimittere, &
alias fublimioris fanguinis accipere voluerint,
lucet ex Stephani tertii Pontificis Epiftola ad di-
&tos Carolum & Carolomannum. Quam peffi-
Lib. 4.
mam ad Regnum evectorum fuperbiam viguisse
etiam in Anglorum Proceribus, fcribit Simeon
Monachus Dunelmenfis. Et quidem Stephano
Pontifici aliud mandanti Carolus non obedivit.
Quod enim Defiderii Longobardorum Regis fi-
liam, cujus nuptias fingulariter damnabat Pon-
tifex, duxerit, & pofteà pœnitens etiam repudia-
rit, teftantur Hermannus Contractus, Eginar An. 770.
dus, & Sancti Galli Monachus, addens id fa- Cap. 26.
cum ex Epifcoporum judicio, quod efset clinica
& infœcunda. Secuti funt Gregorii fecundi Pon-
tificis refcriptum ad Francorum Apoftolum San-
&tum Bonifacium: Quod propofuiftis, quod fi
mulier infirmitate correpta non valuerit viro debitum
reddere, quid ejus faciat jugalis? Bonum efset, fi
fic permaneret, ut abftinentiæ vacaret. Sed quia
boc magnorum eft, nubat magis. Non tamen fubfidii
opem fubtrahat ab illa, quam infirmitas præpedit,
&non deteftabilis culpa excludit. Et in Vermerien-
fi Synodo ftatuit ipfe, lapfam apud nos Chriftia-
nitatem reparans, laudatus Bonifacius: Si ali-
quis cum filiaftra fua manet, nec matrem nec fi-
liam ipfius babere poteft. Nec ille, nec illa aliis fe
poterunt conjungere ullo unquam tempore. Foedus
enim ille incæftus utrumque privat perpetuo jure
nubendi. Attamen uxor ejus, fiita voluerit, fi fe
continere non poteft, fi pofteà quam cognovit, quod
cum filia fua vir ejus fuit in adulterio, carnale com-
mercium cum co non habet, nifi voluntate abftinet
poteft alio nubere. Et iterùm: Si
·poteft alio nubere. Et iterùm: Si qua mulier mor- Cap. z.
tem viri fui cum aliis hominibus confiliavit, & ipfe
vir ipfius hominem defendendo fe occiderit, & hoc

ab uxore feparandum refcribens Gordiano Hif-probare poteft, ille vir poteft uxorem fuam dimittere,
palenfi Archiepifcopo, & adjunges : Mulieres
cum feparata fuerint pro bac illicita re à propriis
viris, totam præcipimus recipere dotem. Et poft
expletum annum recipiant alium virum. Similiter

vir uxorem. De ejufdem olim facti fpecie ita refponfum affirinat à fuis Antecefsoribus, Julio Innocentio, Cœleftino. Eodem principio ufus fuit Chilpericus Francorum Rex, de quo Abbas Regino: Chilpericus Andoveram Reginam à fe reAn. 498. pulit, eo quod adhortante Fredegonde filiam propriam è facro Fonte fufcepifset, & eandem Fredegondem fibi in matrimonium jungit. Nec folùm à dictarum gentium Regibus, fed etiam à popularibus frequenter dicta conjugibus repudia, initaque conjugia alia, teftantur ipfarum Annales Francorum Regum varia exempla exhibet in ipforum Hiftoria Sanctus Gregorius Epifcopus Turonenfis. Et quoniam Franci non ex folo adulterio, fed ex aliis etiam caufis repudiabant, ipforum Regibus Gothorum in Hifpania Reges defpondere nolebant fuas filias nifi datis de citra adulterium non repudiando Sacramentis. Ita

fi voluerit, aliam accipiat. Et rurfum: Si quis Cap. f. neceffitate inevitabili cogente, & in alium Ducatum feu Provinciam fugerit, aut Seniorem fuum, cui fidem mentiri non poterat, fecutus fuerit, & uxor ejus, cùm valet & poteft, amore Parentum aut rerum fuarum fequi eum noluerit, ipfa omni tempore, quamdiu vir ejus, quem fecuta non fuit, vivit › femper innupta permaneat. Nam ille vir ejus, qui neceffitate cogente in alium locum fugit, ffe abftinere non poteft, aliam uxorem cum pœnitentia poteft acci pere. Plures ibi funt ejufmodi Canones. Quæ omnia confirmavit etiam fub Pippini Regno ha bita Synodus Compendienfis: Si quis bomo habet uxorem legitimam, & frater ejus adulteraverit cum ea, ille frater vel illa mulier, qui adulterium perpetrarunt, interim quo vivunt, numquam habeant conjugium. Ille, cuius uxor fuit, fi vult, poteftatem habeat aliam accipere. Et iterùm: Si quis vir mulierem fuam dimiferit

dederit commeatum pro Religionis caufa intra Monafterium defervire aut foras Monafterium dederit licentiam velare propter Deum, vir ille acci

qua Sanctum Cyprianum imitatus nunquam præe
fumpfit fe ftatuere Epifcoporum Epifcopum,
feu judicem fuorum Collegarum. Circa opinio-
nes, quas vel quis fucus fuaderet tolerabiles,
permifit quemque in fuo fenfu abundare. Ean-
dem fententiam conftantiffimè tutatus eft Sanctus
Joannes Chryfoftomus, intrepidè affeverans
permiffum à Domino ex fornicationis caufa
divortium effe quoad folam cohabitationem, non
quoad vinculum, cunctas Romani Imperii leges

communione, tradendofque folenni pœnitentiæ: Quod nempe, & illum qui dimiferit conjugem & aliam duxerit, itemque illum, qui duxerit dimiffam, Dominus edixerit moechari. Quod ejus refcriptum prædicat in libris de laicali inftitutione Jonas Aurelianenfis Epifcopus, & adjungit Hoc tantum nefas contra præceptum Domini & Salvatoris Jefu Chrifti de dimittendis uxoribus, & aliis ducendis, ideò inolevisse dubium non eft, quoniam nefandi tanti criminis operatores feveriffima Canonica cenfura, ut oportet, non percelluntur. Solem-Evangelio adverfari. Addit adverfari & legi nanes Romani Imperii leges, & ab ipfis permiffas nuptias damnare varii metuebant tepidi EpifcoL 2. C. pi, ideoque largiffimè graffatus eft nequiffimus abufus, imò & veritatis fucum induit apud imperitos. Et ifto ab errore atque metu Romana Ecclefia fuit femper immunis. Hinc etiam alterius conjugis captivitate conjugium non dirimi, contra Romanas leges ad virum illuftrem Probum laudatus Innocentius refcripfit. Quod ipfum in litteris ad Nicetam Aquileja Archiepifcopum confirmavit Leo Magnus. Et de iftis omnibus, præfertim Juftiniani legibus, à Theoctifta Patricia rogatus Magnus Gregorius refpondit: Si dicunt Religionis caufa conjugia debere dissolvi, fciendum eft, quia etfi hoc lex humana concef-dumtaxat permiffum. Supponit vinculum per

13.

Epift. 9.

Fp. 79. cap. 4.

39.

turali, ideoque Judæis permiffum à Moyfe divor.
tium fuiffe merum indultum temporalis impuni
tatis. Sola morte folvi vinculum iftud firmiffi-
mus affirmat. In fexagefima tertia fuper Sancti
Matthæi Evangelium Homilia ex Divina Maje-
ftatis verbis, Erunt duo in carne una, quod Deus
conjunxit, bomo non feparet, docet matrimo-
nium & per naturam & per divinam legem effe
infeparabile, nec ulla ex caufa poffe folvi. Da-
tam Judæis folvendi licentiam addit fuiffe difpen-
fatoriam, & à nova Chrifti Domini lege etiam
in adulterii cafu fublatam. In Commentariis ad
primum Sancti Efaiæ caput affirmat repudium ef-
fe uxoricidio minus, & tanquam tale Judæis

L. 9. Ep. fit, lex Divina tamen prohibuit. Per fe enim veritas manfiffe. In libro de virginitate palam docet adul-
dicit: Quos Deus conjunxit, homo non feparet. Et in teræ repudio longè minus folvi apud Chriftianos,
litteris ad Adrianum Notarium Panormitanum: ideoque repudiantem oportere aut caftè vivere,
Etfi mundana lex præcipit, conuerfionis gratia, aut reconciliari, & adjungit: Habes alterum ef-
utrolibet invito poffe folvi conjugium, divina boc ta-fugium. Quodnam? Ejus mortem exfpecta. Quod
men lex fieri non permittit. Nam excepta fornica-
tionis caufa vir uxorem dimittere nulla ratione conce-
ditur. Etiam Stephanus fecundus à Pippino Fran-
corum Rege ac ejus Epifcopis de repudiis ac no-
vis nuptiis rogatus refpondit per laudatum refcri-
ptum Innocentii primi ad Sanctum Exuperium.
Quod ipfum in fuis, per illuftriffimum Lucam
Holftenium nuper publicatis, Romanis Synodis
firmarunt etiam Eugenius fecundus, ac Leo
quartus, addentes nuptias nec per Monafticam
Cap. 36. profeffionem folvi. Neophytis Bulgaris, fide-

C. 91.

Epift. 6.

lium Græcorum varia repudia & novas nuptias videre confuetis, ideoque defuper hæfitantibus Ep. 71. iftud ipfum refpondit Nicolaus primus. Et Roftagno Arelatenfi Archiepifcopo, eundem abufum in Gallia adhuc fupereffe conquerenti, idem repofuit Joannes octavus & omnis fecunda Synodus Tricaffina. Eundem abufum graviffimè damnat idem Pontifex in litteris ad Airardum. Archiepifcopum Aufcenfem. Longè plura adduci poffint ejufmodi decreta atque refcripta Romanæ Ecclefiæ. Quare adverfa Deufdedit, Gregorii fecundi, & Zachariæ Pontificum refcripta Indulgentiam continent, non legem. Duris corruptorum dierum cordibus iftam difpenfatoriam paternæ miferationis conniventiam maluerunt impendere, quàm lapfæ difciplinæ vulnera magis exulcerare.

Romanæ Ecclefiæ fententiam fortiffimè tutatus eft cum Carthaginenfi Synodo & omni Africana Diœcefi Sanctus Auguftinus. Evincit id vel folus titulus librorum de adulterinis conjugiis. Quod verò oppofitam fententiam plenè non damnarit, fecit ejus fumma & consueta modestia,

Cap. 40

ipfum pluribus docet in Homilia de libello repu
dii. Afferit mulierem effe non viri tantum, fed
& legis fervam, fola viri morte emancipari, ac
profequitur: Quæ autem ferva eft ac fubdita legi,
etiamfi millies repudii libellum accipiat, adulterii
ligabitur lege. Nam fervis quidem licet mutare
Dominos viventes, uxori autem viventes commuta-
re viros non licet. Alioquin adulterium perpetrabunt.
Ne mihi leges ab exteris conditas legas, præcipien-
tes dari libellum repudii ac divelli. Neque enim jux-
ta illas Deus te judicaturus eft, fed fecundùm fuas.
Id etiam externæ leges non fimpliciter nec abfolutè hoc
pofuerunt; Nam & ipfæ puniunt factum. Et hine
liquet quod peccatum valde ægrè tulerint. Unde eam
que auctor fuerat repudii, nudam & fpoliatam fa-
cultatibus ejiciunt, & eum à que data fuerat dif-
folutionis occafio etiam facultatum jactura pu-
niunt, & ideò faclum illud non commendant. Suprà
adductas Romanorum Principum leges afferit
Evangelio adverfas, & adinftar Mofaica esse
ad evitanda majora Reipublicæ mala merè dif
penfatorias ac permiffivas. Largiffimè hæc dedu ferm. 28.
cit ibidem, nec non in fermone de ducenda Serm. 56.
uxoris qualitatibus, ac in fermone adverfus def-
perationem. Quod ipfum in fuis ad feptimum
primæ ad Corinthios Epiftolæ caput Commenta-
riis infigniter tadit Theodoretus. Et quis ignoret
Theodoretum Orientalis Diœcefis fuifse mentem
& linguam, adeoque ex ipfius, in cujus Metro-
poli Sanctus etiam Joannes Chryfoftomus notus
fuit & in tantum Doctorem formatus, unanimi
fenfu fuifse locutum? Idem fenferuut plures Pa-
tres Latini & Græci

Porrò pro adverfa parte adducti Gallicani Ca

nones

Tom. 5.

Tit. 6. c. 3.

L. 3. c. 2.

eo

levit jura Matrimonii. Utique quoad thorum & cohabitationem. Hinc & trigefima Homilia introducit loquentem Dominum: Si adultera fit mulier, minime te cogo ut cum ea habites; fi infidelis, non prohibeo. Nam læfum etiam adulterio vinculum fola morte folvi eft fupra profeffus. Et quod quædam Patrum locutiones hic cefpitare videantur, non eft mirandum. Utuntur enim phrafi Evangelica, quæ omninò habet aliquid obfcuritatis. Aliis parumper verbis Sanctus Matthæus, aliis Sanctus Marcus, aliis Sanctus Lucas, aliis in prima ad Corinthios Epistola Paulus Apoftolus fuit ufus, ideoque Sanctus Auguftinus fingulorum verba producit ac difcutit in libris de adulterinis conjugiis, & advertit palmarem difficultatem effe de San&ti Matthæi verbis: Quicumque dimiferit uxorem fuam, nifi ob fornicationem, & aliam duxerit, machatur. Et qui dimiffam duxerit, machatur. Eam lucidè exponit celebrata fub Caroli Magni Imperio per Paulinum Aquileję Patriarcham Synodus Foro-Julienfis: Quoniam in medio ambiguus interponitur fermo, id eft, nifi ob fornicationem, quæri nimirum poteft, utrum ad folam licentiam dimittendi uxorem an etiam ad utrumque dictum referatur, hoc eft, ad aliam vivente illa accipiendam, quafi dixerit, Qui dimiferit uxorem fuam, & aliam nifi ob fornicationem duxerit, moechatur. Ex Sancto Hieronymo definit exceptionem iftam ad folam, quæ proximè antecedit, dimittendi licentiam debere reftringi. Facta igi

nones funt parvi ponderis. Hi enim funt, quos quidam apud Agobardum Lugdunenfem Archiepifcopum in opufculo de Ecclefiafticarum rerum difpenfatione dixerunt non recipiendos quod Romani Legati ipfis condendis non interfuifsent. Quidquid fit, pofteriores Synodi eos omninò exfuiflarunt. Etenim à Patre fuo Pippino & Sancto Martyre Bonifacio cœptam lapfæ difciplinæ reformationem profequens Carolus Magnus ftatuit in fuo Aquifgranenfi Capitulari: Nec uxor à viro dimissa alium accipiat virum vivente viro fuo, nec vir aliam accipiat vivente uxore priori. Loquitur etiam de facto ob adulterium divortio. Edictum enim fuum fundat in fuperius adducto Canone Carthaginenfi. Quod ipfum in tertio fuo Capitulari firmat Ludovicus Pius. Et habita fub ipfo fexta Parifienfis Synodus ftatuit: Qui caufa fornicationis dimiffis uxoribus fuis alias ducunt, Domini fententia adulteri esse notantur . Quod ipfum ftatutum fuiffe à fecunda, cui Joannes octavus Pontifex præfedit, Trecenfi Syno do, eft fuprà oftenfum. Lucidiffimis verbis confirmavit etiam Namnetenfis Synodus: Vir dimiffe ob adulterium uxoris, illa vivente, nullatenus aliam accipiat. Similis forma & in muliere servabitur, fi eam vir ejus adulteravit. Eam effe certam Evangelii legem, ipfique omnes Scripturas, Patres, & Canones confonare affirmavit in libris de Lotharii Regis divortio, atque infigniter demonftrat Hincmarus Metropolita Remenfis. Et in fuo Capitulari Ifaac Lingonenfis Epiftur ob fornicationem dimiffio non folvit vincucopus: Vir dimiffe ob adulterium uxoris, illa vi vente, nullatenùs babeat licentiam ducere aliam. Apud Anfegifum Lobienfem Abbatem eft CapiLib. C. tulum Caroli Magni. Nec aliud cum fuis Synodis fenfit gloriofus nofter Apoftolus & Martyr Bonifacius: Libertinos & omnem ferè Chriftianitatem exutos Parentes noftros plenè reparare unico inftanti non potuit, ideoque duro illorum cordi ad tempus aliqua divortia difpenfatoriè indulfit. Quæ omninò fuit mens etiam Gregorii fecundi & quorundam aliorum Romanorum Pontificum.

Cap.

14.

12.

Lib.. qu. Tit. 3. C.

382.

At inquies Sanctum Joannem Chryfoftomum loqui adverfus folum ex alia quam fornicationis caufa repudium. Etenim in laudatis de ducendæ uxoris qualitatibus, & adverfus defperationem fermonibus difertè fcribit, quod ob nullum, nifi folum impudicitiæ vitium Paulus Apoftolus permittat expelli uxorem, & aliam introduci. Et in decima nona fuper primam ad Corinthios Epiftolam Homilia diftinguit inter infidelem & adulteram uxorem, hanc folam affirmat poffe ejici, & addit caufam: Quia jam folutum eft matrimonium. Et infrà Poft fornicationem maritus non eft maritus. Refpondeo hæc ab ipfo in eadem Homilia exponi: Adultera maritum dedecore affecit, facta eft alterius, & abo

lum, adeoque & qui aliam ducit, & qui dimiffam duxerit, ipfaque item alteri nubens dimiffa omnino mochantur. Quem fenfum non dumtaxat in laudatis à dicta Synodo fuper Sancti Matthæi Evangelium Commentariis, fed & in litteris ad Oceanum tradit Sanctus Hieronymus: Præ- Epist. 30. cepit Dominus uxorem non debere dimitti excepta cau- cap. 1. fa fornicationis, & fi dimissa fuerit, manere innuptam. Quidquid viris jubetur, boc confequenter redundat in fœminas. Aliter nonnihil fentit Sanctus Auguftinus: Exceptam fornicationis caufam, licet non ad folam dimittend, fed & ad novarum nuptiarum licentiam referatur, vult iftis nuptiis non favere. Exiftimant effe locutionem fimilem huic: Scienti bonum, & non facienti, peccatum eft illi. Uti fcienter peccantes damnans, ignoranter lapfos non expurgat Jacobus Apofto lus, ita à Domino, dum citra fornicationis caufam repudiantes ac alias nuptias attentantes damnat adulterii, eos, qui ex ista caufa patrant eadem, vult Auguftinus non expurgari. Iftos non folos, fed præfertim dumtaxat ac gravius damnari cenfet; uti fcienter peccantes damnantur ab Apoftolo Jacobo. Sancti Hieronymi expofitio eft clarior & longè firmior. Et ex his omnibus vides præfentem Leonis noni Canonem folidis fundamentis effe nixum.