E quis pauperes homines rapinis vel captionibus vexaret.
Auperes non folùm Ecclefia, feu Episcopi,
fed & pii Reges in fua fingulari protectio ne femper habuerunt. Et hinc de Chilperico Francorum Rege, novo fui temporis Herode aut Nerone, fcribit in Francorum Hiftoria Ib. 6. Sanctus Gregorius Epifcopus Turonenfis: Caufas pauperum exofas habebat. Eorum qui pauperes opprimunt, dona à Sacerdotibus non recipi Cap.94 mandat quarta Synodus Carthaginenfis. Eos in fpeciali Epifcoporum protectione ponit, ipforum oppreffores compefci ab eis, puniri, & ad Regem deferri mandat quarta Synodus Toletana. Et de Mercatoribus ad Julianum Orientis ComiCap. 32. tem fcribunt Valentinianus & Valens Augufti : Lib.1. tit. Ne modum mercandi videantur excedere Chriftiani, quibus verus cultus eft adjuvare pauperes, & pofi tos in neceffitate, provideant Epifcopi. Legem piiffimam codici fuo inferuit Imperator Juftinianus. Et Apoftolicum Ecclefiæ Canonem, qui Clericum & Monachum fæcularibus negotiis vetat implicari, ad pauperum & quarumvis miferabilium perfonarum negotia deinceps non extendi fanxit Synodus Chalcedonenfis. Quæ ommia Gallicanæ, tam fub Merovingiis Regibus, quam fub Carolo Magno. ac ejus pofteris celebrate, Synodi infigniter ac frequenter confirmarunt. Et hinc nefcio quem Galliæ Comitem, qui ad Sanctum Jacobum Apoftolum in Hifpanias peregrinari ex pietate voverat, ab ifto itine re rectè dehortatur Sanctus Hildebertus TuronenEpift. 59. fis Archiepifcopus, affirmans illum ad pauperes, quibus pii Reges fuo etiam fanguine quandoque emerunt quietem, audiendos & tuendos obligari, ideoque ejus votum non effe de meliori bono, id eft, non effe votum. Certè pauperes omnes in fpeciali fua protectione pofuit Carolus Magnus, & ad judicandas ipforum caufas uno per omnem hebdomadam die Ludovicus Pius fe publicè expofuit. Quæ pietas fingulariffimè femper viguit in Ecclefia Romana. Et hinc non folùm itinerantes, fed quofvis pauperes bellorum privatorum rapinis & capturis vexari fub violatæ pacis reatu vetuit hic Leo nonus.
Hi funt Canones, ex quorum reverentia Guilielmus Angliæ Conquæftor Rex fuit tantus pacis A. 88. audlor, quod puella auro onufta Regnum Anglie per tranfire poffet impunè. Ita fcribit Radulphus de
Diceto. Quod ipfum affirmat Joannes Brompto, A. 1977,
nus, rectè addens id in Regno, quod recenter
armorum vi mutarat Dominum, fuiffe admi.
randum. Nec folùm Clericos, fed omnes
Scholares, ipforumque res & poffeffiones Gui-
lielmus ubique juffit plena Ecclefiæ & Dei pace
gaudere. Gallicanæ Synodi à quartæ vefpera uf-
que
ad fequentis fecundæ feria auroram jufferunt
effe pacem. Hoc ftatutum Guilielmus cum Re-
gni fui Epifcopis & Proceribus aliter concepit.
Pacem fervari fanxit ab Adventu Domini ufque
ad Epiphanie Octavam, à Septuagefima ufque
ad Octavam Pafchæ, ab Afcenfione Domini
ufque ad Octavam Pentecoftes, omnibus jeju,
niis quatuor Temporum, omni Sabbatho ab
hora nona ufque ab feriam fecundam, omnibus
Vigiliis ac Feftis Beatæ Virginis & quorumvis
Sanctorum etiam in propriis pagorum Feftis,
& in Dedicatione cujufcumque Ecclefiæ. Ea
gaudere juffit omnes ad Sancti alicujus feftivita-
tem, caufa orationis ad quamvis Ecclefiam, ad
Bafilicæ Dedicationem, ad Synodum, ad Ca-
pitulum, ad accipiendam vel petendam excom-
municationis abfolutionem euntes aut redeun-
tes; Item omnes ad Ecclefiæ aut Sacerdotalis
domus afylum confugientes. Pauperum non
meminit. Adjunxit: Si quis pacem Ecclefia vio-
lenter infregerit, Epifcoporum eft juftitia. Epifco-
po recalcitrantes juffit fibi deferri citandos, pu-
niendos, aut certè utlagandos, id eft, extra
Regiam protectionem abjiciendos, de quibus
pergit Si pofteà repertus fuerit, & teneri poffit,
vivus Regi reddetur, vel caput ejus, si se defende-
rit. Lupinum enim gerit caput à die utlagationis
fue. Quid apud Anglos fuerit utlagium feu ut-
lagatio, exponit in fuo Gloffario Guilielmus
Somnerus: Utlagium eft delictum auctorem reddens
exlegem, feu ab omni legis ac Regiæ protectio
nis patrocinio excludens. Pacis violatores, qui
& ab Epifcopo decretam pœnam explere, &
citati ad Regis judicium comparere detrectabant,
Guilielmus exlagabat, eifque imponebat lupi-
num caput, id eft, omnibus faciebat potefta-
tem eos quafi lupos impunè capiendi, immò &,
fi fe defenderent, trucidandi. Ita admirandam
illam fuo Regno dedit pacem. Laudatas ejus
leges latiùs exponit Henricus de Knyghton Ca-
nonicus Leiceftrenfis Et hinc vides, quid
apud Gregorii noni Decretales it titulus de
gua & pace.
CANON XI.
E quis incæftuofæ conjunctioni se copularet,
Nter corruptæ olim Chriftianitatis vitia fem
![[ocr errors]](https://books.google.be/books/content?id=VSBUAAAAcAAJ&hl=nl&output=html_text&pg=RA2-PA187&img=1&zoom=3&q=ufque&cds=1&sig=ACfU3U2tQrF5IGCaATztWkKJaNUtXwdWOg&edge=0&edge=stretch&ci=664,349,8,8)
modo poft ejus obtinendæ defperationem Rex
Robertus tandem duxerit Conftantiam, in fuo
Chronico edifferit Monachus Oderamnus. Etiam
Epifcopos omnes, qui pravo conjugio adfenfum
aut fomentum dederant
à Gregorio fexto fuif-
fe Romam evocatos, & plenam iftic egiffe pœ-
nitentiam, in litteris ad Roberti filium Henri-
cum Regem fcribit nofter Leo nonus. Exftat
Epiftola in Decreto Sancti Ivonis. Etiam Heraclii Lib. 9. c.
Augufti infelix Imperium, ac fœdum Priapif
mi morbum fuiffe incæftuofi cum nepte Martina
conjugii poenas affirmant paffim Græci fcripto- A. 1031.
res. Etiam Othonem primum Auguftum, licet
fummum Ecclefiæ defenforem, quod Adelaidem
fpiritualem commatrem duxiffet, à Guilielmo
Moguntino Archiepifcopo, proprio fuo filio,
excommunicatum, & recalcitrantem fuiffe evo-
catum ad Divinum Tribunal in diem Pente-
coftes, affirmat in laudatis litteris laudatus Pe-
trus Damiani, & profequitur: Factum eft ipfo,
qui dictus eft, facrofanctæ folemnitatis die, ut dum
præfatus Auguftus Imperialibus infulis redimitus
multorumque Pontificum choris, five Procerum val-
latus agminibus, miffarum folemniis intereffet, re-
pentino fuper eum veniente judicio repertus fit
mortuus. Epifcopus autem in Domino quieverat.
Sic fic qui de incæfto conjugio contempfit inter homines
judicari, ad Tribunal æterni judicis coactus eft
per fuerunt incæftuofa conjugia. Non fo-
dius, quieverfam apud nos disciplinam reparare
cœpit, Sancti Martyris Bonifacii, fed & Leonis
quarti Pontificis, Nicolai primi, Hincmari
Metropolita Remenfis, Ifaaci Lingonenfis E-
pifcopi, aliorumque id genus Patrum plurimos
adverfum illa habemus Canones & querelas.)
Aufcienfis Provinciæ Populum fuiffe iniquitate
plenum fcribit ad Aiaradum ipforum Metropoli-
tam Joannes octavus Pontifex, & adjungit
causam : Nulla generis confanguinitate cuftodita,
nulla propinquitatis parentela observata, unufquif-
que fuam propinquam, in quocumque fuerit gradu,
accipit uxorem, atque incefto & nefario fe conjugio
copulat. Quin & perniciofiffimam sectam, quæ
cuique ad fui fanguinis propinquas accedere per-
mitteret, eodem tempore viguiffe apud Anglos,
in Remenfis Ecclefiæ Hiftoria afferit Flodoar-
L.4.C. 5. dus. Et de Roberto Francorum Rege circa præ-
fentis Synodi tempora ad Defiderium Caffinenfis
Monafterii Abbatem fcribit Sanctus Petrus Da-
miani Robertus Galliarum Rex, avus iftius
Philippi, qui in paterni juris Sceptra fucceffit
propinquam fibi copulavit uxorem, ex qua fufcepit
filium, Anferinum per omnia collum & caput haben-||pertrahi, & quifubjectum fibi dedignatus eft audire
tem. Quos etiam, virum fcilicet & uxorem, omnes
L. . Ep. ferè Galliarum Epifcopi communi fimul excommuni-
caverunt fententia. Cujus Sacerdotalis Edici tan-
tus omnem undique populum terror invafit,
ab ejus univerfi focietate recederent, nec præter
duos fibi fervulos ad neceffarii victus obfequium rema-
nerent, qui tamen & ipfi omnia vasa, in quibus Rex
edebat vel bibebat, percepto cibo abominabilia judi-
cantes, pabulum ignibus exhibebant. His tandem
Rex coarctatus anguftiis, ad fanum confilium rediit,
divertit incæftum, iniitque legale conjugium.
Pontificem, terribilem fuper fe non potuit evadere
Majeftatem. Ex Venerabilis Petri Aufarenfis
Epifcopi fidiffima relatione etiam ad Alexan-
drum fecundum Pontificem fcribit idem Petrus
Damiani: Quidam degener quidem moribus, fed
majorum titulis infignitus,fui generis confanguineam
nuptiali fibi fœdere copulavit. Quid plura? Probibi-
tus perftitit, excommunicatus adhæfit, totumque Ec-
clefiafticæ Cenfuræ vigorem, nugarum puerilium fabu-
las deputavit. Cui certè boc ad Divine indignationis
judicium contigit, ut panes de nuptialibus menfis in
plateas ante canum ora projeci minimè tangerentur .
Ro-Infuper, à Divinæ animadverfionis pavenda severi-
tas! dum rigidus ftat, dum præceptis fe Sacerdotali-
bus non humiliat, qui vigilare fibimet ad falutem no-
luit, in cubiculo dormientem repentè de cæleftibus ir-
eft moriendo fententiam, qui vulneri fuo, dum vive-
ret, adhibere contempferat medicinam. Ejufmodi
exempla adduci poffint plurima. Etiam facri Ca-
nones incæftuofa conjugia, tanquam naturæ
adulteria, rigidiffimè femper punierunt. Ea ef-
Eadem latiùs refert à Francifco du Chefne
productum Franciæ Hiftoriæ fragmentum:
bertus Rex in uxorem fibi affumpfit matrem Odonis
Comitis Bertham nomine, qui eodem tempore
puerulus erat. Illa autem commater ejufdem Regis
fuerat. Idem namque Rex filium ipfius de facro fufce-ruens fulmen extinxit. Sic fic Divini furoris expertus
perat lavacro. Quod agnofcens Papa Gregorius fex-
tus totam Franciam anathemate percuffit. Porrò Rex
amore ejufdem mulieris plus jufto detentus, nequa
quam eam dimittere voluit, donec omnipotens per
Se corrigere eundem Regem ftuduit. Dum enim de
codem Rege eadem mulier concepiffet, credens fefe beftialem morem & vitium, ideoque per be-
parituram filium peperit monftrum. Quæ res Re-
gem perterruit, & librum repudii eidem mulieri
dare compulit. Quo facto, abfolvi cum toto fuo meruit
Regno. Quomodo dimiffa Bertha Romam ierit
petitura Apoftolicam difpenfationem, & quo-
ftialitatem intelligi, & fub isto nomine damnari
ab Ancyrana Synodo affirmat, & capitali fuppli
cio punienda cenfet in fuo capitulari Ifaac Epifco-
pus Lingonenfis. Eadem in Canonicis ad San- Tit. 4. c.
tum Amphilochium litteris adulterio æquat Ma-
Cap. 67.
gnus Bafilius. Et hifce cunctis permotus Leo nonus præfentem emifit Canonem. Quod tamen fperatum fructum confecutus non fuerit, lucet ex laudato Petro Damiani, corruptos fui temporis mores deplorante in litteris ad Cardinales Epifcopos Iu fæderandis conjugis legitimus ordo Epilt. 1. confunditur, &, o nefas, ab eis in veritate Judaicè vivitur, qui superficie tenus Chriftiano vocabulo palliantur. Et quia inter Magnates præfertim graffari confuevit peffima peftis, hinc ad Guilielmum Comitem Pictavienfem, eadem nuper maculamacula-m tum, meritò fcripfit Gregorius feptimus: Ex boc Epift. 3. nobilitas generis valde corrumpitur, cum proles de non legitima conjugii permixtione generatur.
![[blocks in formation]](https://books.google.be/books/content?id=VSBUAAAAcAAJ&hl=nl&output=html_text&pg=RA2-PA188&img=1&zoom=3&q=ufque&cds=1&sig=ACfU3U2d2K7GJLyOQq8RM_78pJQ0SUDFeA&edge=0&edge=stretch&ci=101,821,66,40)
feftiffimè facræ auctoritati nimium repugnabat, tene-
re, feu eo dimiffo coronam Imperii fumere. Qui pro-
tinus dimittendum promifit talis incæfti conjugium,
feque parere diligentiffimè illorum dicis, & obedi-
re confiliis. Quod verba dederit, & factus Impe
rator affinem non dimiferit, graviffimè à lau-
dato Glabro damnatur. Et Mangifo Veneten-
fi Epifcopo, pro nefcio quibus in vetito fangui-
nis gradu conjunctis, ut orationibus, jejuniis,
hæreditatis ac eleemofynarum largitionibus redi-
mere poffent iftud impedimentum, fupplicanti
repofuit Alexander fecundus: Nullam authorita-
tem comperimus, qua illis concederemus, Exftat
Epiftola in Decreto Sancti Ivonis. Et ad duo- L. 9. c.9.
decimi fæculi annum feptuagefimum fecundum
fcribit Godefridus Sancti Pantaleonis Monachus:
Henricus Saxonum Dux filiam Regis Angliæ duxis
uxorem, repudiata priore, ob famam confanguinitatis..
Et Cardinalis Otho, Hoftienfis Epifcopus, Gre-
gorii feptimi in Germania Legatus, qui poft
ipfum fuit Papa Urbanus fecundus, in Syno-
do Quintelburgenfi pronunciavit adverfus Impe-
ratorem Hermannum: Audiens ego, quod Rex
vefter legitimum non habeat conjugium, fed ex con-
fanguinitate fociatum, judico inter eum & uxorem
ejus fieri divortium. Ita fcribit in libro de confer-
vanda Ecclefiæ unitate Venericus Epifcopus Ver-
cellenfis. Et de Amalrico Hierofolymorum Re-
ge, Agnetem Jofcelini, Edeffani Comitis fr
duplici jam prole fœcundam, habente uxorem,
fcribit Guilielmus Metropolita Tyriorum: Hane
uxorem, defuncto fratre Balduino tertio Rege,
dum Regnum ad fe jure hæreditario devolutum
vendicaret, coactus eft abjurare. Tales Regio-
rum conjugiorum diremptiones poffint plurima
adduci.
At inquies: Spiritualis inter Robertum Re-
gem & Bertham Comitiffam cognationis impedi-
mentum erat juris dumtaxat pofitivi, cur igitur
Gregorius fextus Pontifex & Gallicani Epifcopi
Regem excommunicarunt, ac omne Regnum
fuppofuerunt Ecclefiaftico interdicto? Cur tan-
to cunctorum in omni Gallia elementorum motu
fuit opus? Cur Apoftolica & Epifcopali authori-
tate impedimentum non difpenfarunt? Refpon-
deo hodiernam Matrimonialium difpenfationum
facilitatem tunc non fuiffe. Nulla tunc, etiam
Regia vel Augufta, licet in fexto dumtaxat aut
feptimo fanguinis vel affinitatis gradu, vel igno-
ranter contracta, longe minus contrahenda Ma-
trimonia difpenfabantur, fed cuncta dirimeban-
tur juxta rigorem facrorum Canonum. Ejufmo-liam, quarto fibi gradu confanguineam, &
di difpenfationes adeò tunc ignorabat Ecclefia,
ut Francus quidam Roma redux, fimilem fibi
datam affeverans à Gregorio tertio Pontifice,
ac ejus vigore prætendens inire matrimonium,
graviffimè fcandalizarit omnem Galliam, & à
noftro Apoftolo Bonifacio, credere id recufan-
te, confultus Zacharias Pontifex refponderit:
Abfit, ut Prædeceffor nofter boc ita credatur præ-
cepiffe. Nec enim ab hac Apoftolica fede illa diri-
guntur, que contraria effe Patrum five Canonum
inftitutis reperiuntur. Incæftuofos iftos feparari
mandat ac puniri. Et de Fulberto Cameracenfi
Epifcopo, incæftuofum Amalrici Comitis Han-
nonienfis cum Ifaaci Cameracenfis Comitis filia
matrimonium difpenfare nolente, fed omninò
feparante, fcribit in ejufdem Ecclefiæ Chronico
Baldricus Tornacenfis Epifcopus: Quod pa-
Tentes & amici moleftè, fed & dolenter ferentes,
modo minarum afperitate Epifcopum perterrefaciunt,
modo precibus & pretiofis muneribus conveniunt
quin etiam uberrimas hæreditates fanctæ Dei Eccle-
fie promittunt, ut five eorum minis coactus, five
promifforum munerum affectatione in aliam fenten-
tiam flexus, difiunctos fortaffe conjungeret, incon-
vulfofque amodo manere permitteret. Verùm Ful-
bertus ad inftar faxei montis permanfit inconcuf-
fus. Etiam cum proprio fuo Patre Othone Augu-
fto difpenfare noluiffe Moguntinum Archiepifre promiferint, iftudque Canonis vulnus accepe
copum Guilielmum, fupra nobis dixit Sanctus
Petrus Damiani. Et de Germaniæ Epifcopis,'
Conrardum Salicum, cum fua fecundi gradus af
fine conjugatum, eligere in Imperatorem paran-
tibus, fcribit in quarti fui libri præfatione Glaber
Rudolphus: Innotuerunt ei Pontifices, quid potif
fimum vellet, aut tale conjugium, quod mani-
Eorum impedimenta ferè primus difpenfavit
Innocentius tertius. Othonis quarti & Philippi
pro Germanico Imperio horrenda bella quis igno-
ret? Poft Philippi cædem lucidum erat Othonis
jus, verùm Philippi filia obviabat. Hinc omni-
bus pacificandis Othonis cum ifta filia con
jugium convenire cenfuerunt Imperii Proceres
ac Epifcopi, quin & ipfi Apoftolicæ Sedis Car-
dinales Legati, fed obftabat quartus confangui-
nitatis gradus. Hinc tandem ad totius Imperia-
lis Cleri & Populi preces difpenfavit laudatus
Pontifex, ea tamen lege, ut duo ampliffima
Monafteria Otho fundaret, omneque Imperium
largis eleemofynis & ferventibus orationibus
iftud Ecclefiaftice difciplinæ vulnus compenfa-
ret. Ita habes apud Arnoldum Abbatem Lu- Lib. 3.
becenfem in Chronico Sclavorum. Otho de San-
&to Blafio addit, quod Cluniacenfis & Cifter
tienfis Ordinis Abbates eandem compenfationem
per varia fuorum Monachorum pia opera comple-
rint in fuas confcientias, & quod fpondere Otho
debuerit fingularem omnium Ecclefiarum de-
fenfionem, ac refumptionem facri belli. Rima
facta facilè dilatatur, tandemque crefcit in gran-
de foramen, imò & in apertam portam. Hinc
& Innocentius Pontifex proceffit ad fimiles
difpenfationes ex longè levioribus caufis, quin &
confanguinitatis atque affinitatis impedimenta ad quartum gradum contraxit. Quod variis de caufis omnis Ecclefia meritò probavit. Ejus in difpenfando exemplum etiam Gregorius nonus, ipfius nepos, qui in laudata Imperii dieta fuerat Hugo Cardinalis Legatus, eft profecutus. Etiam Epifcopis permiferunt & aliorum Canonum difpenfationem, ideoque calumniosè de il|| lis fcribit Matthæus Parifienfis: Sciebant Romane Curia multa indè emolumenta provenire. Hinc item nata eft Joannis Anglorum Regis cum laudato Innocentio lis, de qua fcribit Radulphus A. 1199. de Diceto: Celebratum eft divortium inter Joannem
Regem Angliæ & filiam Comitis Gloceftria, in Nor.
mandia ab Epifcopis Liforienfi, Baiocenfi, Abrin-
cenfi, quam ipfe tempore patris & permiffione Roma-
næ Ecclefice duxerat in uxorem, fed ille fublimioris
thori spe raptatus, confilio pravorum eam abegit .
Undè magnam fummi Pontificis, & totius Romanæ
Curiæ indignationem incurrit, præfumens temerè
contra leges & Canones diffolvere, quod eorum fuerat
auctoritate colligatum. Uti Henricus octavus da-
tam fibi cum Catharina Aragonia, ita Joannes
Apoftolicam cum ifta Gloceftrenfi difpenfatio-
nem afferuit invalidam, atque ifto fuco ad alias
nuptias tranfivit. Quod Romana Ecclesia eo us-
que vix in impedimentis illis difpenfaffet, dixit
difpenfare non poffe. Et hæc difpenfatio data
fuiffe videtur ab Alexandro tertio. Sub illo enim
vixit Joannis Pater Henricus fecundus.
Errant tamen qui ufque ad ifta tempora existi-
mant nunquam fuiffe difpenfatum. Etenim
Agathenfis fub Symmachi Papatu celebrata Sy-
nodus, quævis confanguineorum atque affinium
fe jam dixi, exemplum. Publicæ, quam ex isto
conjugio fperabat, pacis amore Gerardus difpen
favit. Et de Guilielmo Normandiæ Duce, po-
fteà Anglorum Rege, qui cognatam fuam Ma-
thildim, Balduini Infulenfis Flandrorum Comi-
tis filiam duxerat, fcribit Chronicon Beccenfis
Monafterii; Iratus Rex Guilielmus contra Lan-
francum,
francum, tunc dicti Monafterii adhuc Mona-
chum, eum alienavit à fua Curia, cujus Confi
liarius exftiterat, quia contradicebat nuptias filie
Comitis Flandria, quam fibi ipfe Dux copulaverat
matrimonio, quia proximitate carnis & confanguini-
tate jungebantur. Undè authoritate Romani Ponti-
ficis tota Neuftria erat fuppofita interdicto. Qua-
propter Lanfrancus Romam adiit,quamvis iturus ef-
fet occafione cujufdam Hæretici Berengarit. Et tunc
præfidebat Leo octavus. Et etiam ut rogaret pro Du-
ce Nortmannorum & uxore ejus. Igitur locutus eft
cum Papa Nicolao, oftendit quod ejus fententia,
videlicet interdictum, eos tantùm gravabat: Qui
eos nec conjunxerit, nec feparare poterat. Nam Dux
Puellam, quam acceperat, nullo pacto dimittere vo-
lebat. Hoc audiens & verum effe advertens Summus
Pontifex, difpenfatione habita conjugium concessit,
co tamen modo, quatenùs Dux & uxor ejus duo
Monafteria conftruerent, in quibus fingulas congrega-
tiones, virorum ac mulierum, coadunarent, qua
ibi fub norma Sanctæ Religionis die noctuque Deo
defervirent, & pro falute corum fupplicarent. Et
paruit Dux Apoftolicæ difpofitioni. Et ædificaverunt
duo Monafteria in prædio, quod antiquitus Ca-
domum nuncupabatur: Dux unum Monachorum in
honorem Sancti Stephani, & uxor ejus alterum fan-
ctimonialium in honorem Sanctæ Trinitatis. Quod
ipfum eifdem ferè verbis in Sancti Lanfranci vita
fcribit Milo Crifpinus. Etiam iple Leonem no-
num vocat octavum; quod nempe Leonem
octavum, de quo longa quæftio, crederent
Schifmaticum ac intrufum. Ex iftis interim
vides difpenfationem priùs negatam à Leone
nono, ac tandem quafi extortam fuiffe à Nico-
lao fecundo. Verùm hæ omnes fuerunt non præ-
viæ ad contrahendum, fed dumtaxat posterio-
res malè contracti matrimonii toleratrices dif-
conjugia interdicit quidem rigidiffimè, fed tamen adjungit: Quod ita præfenti tempore probibeCap. 67. mus, ut ea, quæ funt hactenus inftituta, non dif folvamus. Ita ftatuit non folùm de illis, qui confobrinam, aut defunctæ uxoris fororem, fed etiam de illo, qui duxerat novercam. Neophytos Anglos in contractis antè fidem cum confanguinea conjugiis permanere permifit etiam Magnus Gregorius. Et de inito inter Rainerium Hannoniæ Comitem & ejus confanguineam HeriLib. 3. manni Comitis filiam matrimonio fcribit in Ca-penfationes, adeoque difpenfationes prævias cap. 10. meracenfis Ecclefiæ Chronico Baldricus Epifcopus Tornacenfis: Gerardo Cameracenfi Epifcopo omninò difplicuit. Et tamen pofteà confilio Coepifcoporum ufus,invitus filuit, quippè proponentium beati Gregorii, quem cum Neophytis Anglis difpenfaf
initiavit Alexander tertius, Innocentius tertius
ac ejus Succeffores viam ampliarunt. Et hinc
Leo nonus & contracta & contrahenda inter con-
fanguineos aut affines conjugia rigidiffimè inter-
dixit,
CANON XII.
NE quis legitima uxore derelicta aliam duceret.
N adulterii præfertim caufa dirimi poffit ra-
ti & confummati inter fideles Matrimonii
vinculum, quæftio olim fuit admodum intrí
cata. Etenim Domini verbum, Quicumque di-
miferit uxorem fuam, nifi ob fornicationem,& aliam
duxerit, machatur, ftatuere videtur partem af
firmativam. Et ita in fua ad Ablavium Prætorio
Præfe&um lege intellexiffe videtur Conftantinus Magnus Imperator, qui à Gentilibus Auguftis permiffam ufque tunc nimiam repudiorum licen tiam caftrans, fanxit deinceps ob ebriofitatem,frequentatam aleam,aut adulterium non poffe dimitti maritum, fed dumtaxat ob homicidium,veneficiu aut fepulchrorum effoffionem. Eadem ob crimina, itemque ob lenocinium atque adulterium permittit uxorem dimitti, & adjungit : Si ab bis criminibus liberam ejecerit, omnem dotem reftituere debet, & aliam non ducere. Poft juftum repudium novas utrique parti nuptias lucidè concedit. Edita eft lex Annio Baffo & Ablavio Ægyptio Confulibus, anno Domini trecentefimo trigefimo primo, fexto poft Nicænum concilium, quo tempore omne Romanum Imperium erat Chriftianum, atque ita optimus Princeps præfumi vix poffit quidpiam contra Evangelicam legem decreviffe. Scio legem iftam & à Græcis & à Latinis Ecclefiæ Patribus frequenter argui: Nempe quod in adulterii crimine maritum & uxorem, quos Evangelium pares facit, difpares faciat, ejufque caufa banc folam & non iftum permittat repudiari. Unicus fere Bafilius Magnus iftam legis partem per confuetudinem purgare conatur, in litteris Canoni cis fcribens ad Sanctum Amphilochium MetroCap. 9. politam Iconienfem: Domini dictum fecundum
miffo: Eft dignus venia, miffo: Eft dignus venia, & quæ ei cohabitat, non ideò condemnatur. Omne viro datum repu dium ex fuperius memorata confuetudine putat efse iniquum, ideoque dimiffo viro fingulare iftud licere. Quin imò prima, cui ex omni Latina Ecclefia adfuerunt Epifcopi, Arelatenfis Synodus ftatuit: De his qui conjuges fuas in adulte rio deprehendunt, & iidem funt adolefcentes Fideles, &non prohibenter nubere, placuit ut in quantum poteft, confilium eis detur, ne viventibus uxoribus fuis, ltcèt adulteris, alias accipiant. Hodierna le&tio habet, Et prohibentur nubere: Verùm in fuis ad Sanctum Epiphanium notis rectè ait Dionyfius Cap. 1o, Petavius: Negationem deeffe, legendumque, Et non prohibentur nubere, contextus ipfe orationis indicat. Nam fi prohibentur nubere, non confilium ad illos coercendos, fed præcepti neceffitas adhibenda fuerat. Quædam olim crimina privabant jure nuptiarum. Eorum puris adolefcentibus Fidelibus novas nuptias Canon diffuadet folummodò, non interdicit. Et ex ifto Canone Coriftantinus Imperator poffit fuam legem defumpfiffe. Ean. dem fententiam fecuti funt plures per Africam Epifcopi, adverfum quos Sanctus Auguftinus fcripfit duos ad Pollentium libros de adulterinis conjugiis, id eft, de repetitis conjugiis poft legitimum repudium. Eleganter & acriter novas iftas nuptias demonftrat effe adulterinas, ac Evangelio repugnare. Cuncta adverfariorum argumenta potenter diffolvit. Et quia omnium Africanarum Synodorum mens erat & lingua, à Generali ducentorum,& quatuordecim Epifcoporum Carthaginenfi Synodo obtinuit hunc Canonem: Placuit ut fecundum Evangelicam & Apoftolicam Difciplinam neque dimiffus ab uxore, neque dimissa à marito, alteri conjungantur, fed ita maneant, aut fibimet reconcilientur. Quod fi contempferint, ad Pænitentiam redigantur. In qua caufa legem Imperialem petendam promulgari . Ita fententiam illam ab omni Africana Ecclefia Augu- Cap. 17. ftinus profcripfit, & obtenta conformi Imperiali lege adverfam Conftantini legem, unicum adverfariorum afylum, fperavit abrogandam. Fa &ta eft Synodus fub Zozymi Pontificatu, quinti fæculi anno decimo octavo, & tamen poft illum in libro de fide & operibus fcripfit laudatus Auguftinus: Quifquis uxorem in adulterio deprehenfam dimiferit, & aliam duxerit, non videtur æquandus eis, qui excepta caufa adulterii dimittunt & ducunt. Et in ipfis Divinis fententiis ita obfcurum eft, utrum & ifte, cui quidem fine dubio adulteram licet dimittere, adulter tamen habeatur fi aliam duxerit, ut quantum exiftimo, venialiter ibi quisq; fallatur. Ejufmodi conjugia nulli deinceps fideli affirmat permittenda, eorum jam contractorum pertinaces defenfores, quod dubiam & probabilem fententiam fequerentur, damnari non vult, nec à baptifmatis Sacramento arceri. Quod ipfum confirmare, & ad Pœnitentiæ Sacramentum extendere videtur in laudatis, quos in præfati Canonis robur & confirmationem omnino edidit, libris de conjugiis adulterinis. Etiam laudatus Canon iftiufmodi conjugia deinceps contrahi dumtaxat interdicit, contracta non diffolvit. Rationem dat in Retractationum
fententiæ confequentiam ex quo & viris & mulieribus convenit, quod non liceat à Matrimonio decedere, præterquam propter fornicationem. Confuetudo autem non ita habet, fed in mulieribus quidem multum accuratè, & diligenter obfervari invenimus · Et infrà: Confuetudo etiam adulterantes viros, &! in fornicationibus verfantes, jubet à mulieribus retineri. Ibidem hæfitavit etiam Sanctus Exuperius Tolofa Epifcopus, ideoque iftius inter vi rum & uxorem, quos Evangelium palam æquat, differentiæ rationem ab Innocentio primo Pontifice efflagitavit. Et eam Evangelio adverfari Pontifex Apoftolica libertate refpondit. Jufto repudio concessas à memorata lege novas nuptias nemo ferè Pater palam damnat, ideoque hanc ejus partem videntur omninò pro-; baffe. Eam difertè probat ac docet apud Orige-, nem auctor Homilia feptimæ in Matthæum. Et Sanctus Epiphanius: Cui una uxor non fufficit, L·59.c.4. cum occafione aliqua ftupri, adulterii, aut alterius flagitii cum ea divortium fecerit, is fi alteram uxorem duxerit, aut alteri viro mulier nupferit, facrarum litterarum auctoritas ab omni culpa illos abfolvit, neque ab Ecclefia aut eterna vita reiicit, fed propter imbecillitatem tolerandos exiflimat. Non ita tamen duas ut altera fuperftite uxores fimul ha beat, fed ut ab una feparatus alteram fibi legitimè, filubet, adjungat. Et in primam ad Corinthios Epiftolam Commentator Ambrofiafter: Viro licet. uxorem ducere, fi dimiferit uxorem peccantem. Cum adducta Conftantini lege inter virum diftinguit & uxorem huic folum repudium, ifti autem, utpote digniori, etiam novas nup tias concedit. Alia diftinctionis fpecies in laudatis ad Sanctum Amphilochium litteris placuit Magno Bafilio. Et viro & mulieri repudianti ait non licere novas nuptias, additque de viro di
|