Ep. 1220 CANON VI E quis Clericorum arma Militaria geftaret, aut Mundanæ militiæ N deferviret. SCHOLIO N. : Nter crimina, ob quæ Græci Schifmatici Latinam Ecclefiam affirmant effe Apostaticam & prævaricatricem, antiquus in Conftantinopolitano Patrum Prædicatorum Conventu repertus tractatus adducit & hoc Sacerdotes Principes cum Laicis ad bella proficifcuntur armati, & in acie bellant ante alios armati progredientes. Et in litteris ad Petrum Antiochiæ Patriarcham Michael Cerularius Patriarcha Conftantinopolitanus: Latini Epifcopi ad bellum etiam euntes, manus fuas fanguine coinquinant, & in confpectu fuo animas occidunt, quemadmodum etiam à nonnullis, qui boc affirmant, accepimus. Accufatio erat vera, verùm turpe eft Doctori, dum culpa redarguit ipfum: refpondet enim laudati tractatus Auctor incognitus: Græcorum Sacerdotes in plerifque locis viri fanguinum exiftunt, & inferunt mortem facratis manibus, quod propriis oculis Imperatorem fequendo per Cappadociam, Perfarumque Regiones, intuitus fum. Eft peffimus & antiquiffimus apud ipfos abufus, noftrique Principes, qui Epifcopos & Abbates ad eandem ignominiam coeperunt cogere, videntur violentiam ab ipfis didiciffe. Etenim Sanctus Synefius, Ptolomaidis in Ægyptiaca Diœcefi Epifcopus, ac Pentapolitanæ Provinciæ Metropolitanus, fcribit ad fuum Fratrem : Plurima Auxiditarum Sacerdotibus bona contingant, qui cum milites in montium fe latebras abdidiffent, · fuumque ipfi fanguinem cuftodire vellent, rufticam plebem convocantes, ftatim ab ipfis Sacris rectà ad hoftes duxerunt, fufifque ad eum precibus trophæum erexerunt in Myrfinitide. Tanto numero in Provinciam irruperant Barbari, ut Romana militia sese in fugam daret, ideoque Synefius bellicofos Sacerdotes laudat, & pergit de Faufto Diacono : Hic ille eft, qui Princeps armatum militem inermis excepit, quem cominus lapide tempori illifo feriit, non ut eum jaceret, fed ut quafi pugnis infeftis infili Act. 3 Lib. 7. C exercitum feu potius latrocinale agmen ducebat Lib. 16. Theophilus Alexandria Patriarcha civitatis Provinciæ fuæ temporale dominium cœpit affectare, ejufque Succeffores, fignanter Diofcorus omninò invaferunt. Hinc habuerunt armatum exercitum. Longè aliter Pontifex Romanus. Quod enim Conftantini donatio non fit fabula, adeoque ille & Romanæ urbis & multæ in Italia Regionis fuerit Princeps & Dominus poffit facilè oftendi. Multo tamen tempore nec militem habuit, nec gladio eft ufus. Lucet ex Magni Gregorii adverfus Maximum Salone in Dalmatia Archiepifcopum Apologia. Malchum Dalmatiæ Epifcopum, Romam à Gregorio evocatum & quadam nocte extinctum fubitò, ab eodem | Pontifice excommunicatus Maximus fparfit in vulgus, & ad Mauritium Auguftum pervenire fecit, fuiffe in Papali carcere occifum, Hinc ad fuum Diaconum, & in Regia urbe Apocrifarium Sabinianum fcripfit Gregorius: De qua re unum eft quod breviter fuggeras fereniffimis Dominis noftris, quia fi ego fervus eorum in morte Longobardorum me mifcere voluiffem, Longobardorum gens nec Regem, nec Duces, nec Comites haberet atque in fumma confufione effet divifa. Verùm unde Gregorio tanta potentia? Quod & urbis & magni circumjacentis territorii haberet Principa- Lib. 7. tum. Et qui pro tanta caufa militem aut gla. Epift. 1. dium affumere noluit, à dolofa Epifcopi cæde affirmat fe patenter alienum. Et ad Leonem ret. Eum mirificè extollit. Et de Eufebio Nicomedienfi Epifcopo, Bithyniæ Metropolita, ac poftmodum Archiepifcopo Conftantinopolitano, in litteris apud Theodoreti Ecclefiafticam Hiftoriam exftantibus fcribit & queritur Conftantinus Magnus: Minifterio propè militari, quo Licinio Tyranno opem ferret, perfunctus eft. Etiam Sanctus Cyrillus Alexandriæ Patriarcha armato milite, uti fcribit Socrates, è fua Civitate ejecit Judæos. Non Augustalis Præfecti lib. 7. c. milite, fed fuo. Ejus fucceffor Diofcorus exercitum habuit adeò copiofum, ut Auguftarumetiam fententiarum impediret executionem, Provin ciam effe magis fuam quam Imperatorum diceret, & novi Principis, utique Martiani Augufti,Ifaurum Imperatorem fcripfit Gregorius fecun Lib. I. cap. 20. 13. Sacra Laureata expelleret de civitate, & iftum dus: Perfequeris nos ac tyrannicè vexas militari car Fol. 37. nalique manu. Nos inermes ac nudi, qui terrenos & carnales exercitus non habemus, invocamus Princi pem exercitus omnis creature fedentem in cœlis. Uti Ravenna Exarchum, ita Romana civitas habebat Ducem fibi ab Imperatore Præfectum, cui juxta antiquum Imperii morem militia parebat. Et hinc laudatum Pontificem, ab impio Imperatore quæfitum feriò ad mortem, à Venetica & Pentapolitana militia fuiffe defenfum fcribit in ejus vita Anaftafius Bibliothecarius. Etiam adverfum Longobardos, Apoftolica patrimonia vaftantes ac invadentes, fub Caroli Magni & ejus pofterorum Imperio nullum exercitum aut militem habuiffe legitur Romana Ecclefia. Nempe Conftantini Magni donatio militiam & gladium Augufto Principi refervarat. Et hinc oritur quæftio, Quifnam Romanorum Pontificum primus affumpferit jus gladii, & confcripferit exercitum? Leodienfes in famofa adverfus Pafchalem fecundum Pontificem pro Henrico Imperatore Epiftola affirmant fuiffe Gregorium feptimum: Quis Pontificem Romanum umquam fuis Decretis auctorizavit, ut debeat gladio ac bello in peccantes uti? Gregorius primus hujus nominis Papa, quid omnes ante fe Pape fuper boc fenferint, & quid omnes poft se sentire debeant, oftendit fcribens Sabiniano Diacono. Laudatam Sancti Gregorii Epiftolam in eodem nobif cum fenfu exponunt, & pergunt: Hoc exemplo omnes à primo Gregorio contenti, utebantur folo gladio fpirituali ufque ad ultimum Gregorium, id eft, Hildebrandum, qui primus fe, & fuo exemplo alios ·Pontifices contra Imperatores accinxit gladio belli. Et infrà: Hactenus Evangelicis, Apoftolicis, & Propheticis teftimoniis inni tebamur, & quod minus habebat materia, augebat exemplorum copia. Hic verò quid dicam nefcio. Quo me vertam non video. Si enim utriufque legis totam Bibliothecam, fi omnes totius Bibliotheca veteres expofitores revolvam, exemplum hujus Apoftolici præcepti non inveniam. Solus Hildebrandus Papaultimam manum facris Canonibus impofuit, quem legimus præcepiffe Mathil di Marchioniffe in remiffionem peccatorum fuorum, ut debellaret Henricum Imperatorem. Ecclefiæ hoftes & proprio & alieno gladio invadere, iftifque militibus plenam peccatorum Indulgentiam impartiri nequaquam cœpit in Synodo Claromontana Urbanus fecundus: anteà fecit & Gregorius feptimus, illiufque factum in Henrici Imperatoris gratiam damnavit Clerus Leodienfis. Ejufdem opinionis fuit famofus Henrici adverfus Gregorium Apologus, in Libro de Unitate Ecclefia Venericus Epifcopus Vercellenfis : Hildebrant Papa in ufum belli conduxit milites Reipublicæ, cum militantes Deo implicare se non debeant negotiis fæcularibus, & propter supplementa ftipendiariorum fpoliavit Romanam Ecclefiam oblationibus fidelium, quibus hactenus folebat fuftentare indigentiam pauperum. Fatetur Gregorium propriis non pugnaffe manibus, attamen damnat uti primum Papalis militiæ auctorem, qui Ecclefiaftica pauperum bona cum Carolo Martello in milites diviferit. Et quidem Gregorius militiam omninò habuit, Lucet ex ejus adverfus Guibertum Raven Lib. 8. A. 1053. Lib. 6. c. næ Archiepifcopum, qui Papatum ab Henrico intrufus invaferat, & dictam Romanæ Ecclefiæ civitatem in rebellione detinebat, ad omnes Epift. 7. Orthodoxos Epifcopos litteris: Cupientes San&am Ravennatem Ecclefiam de manibus impiis eripeve, Patri fuo beato Petro reftituere, partes illas armata manu petemus, & per ipfius auxilium nos eam liberaturos baud dubiè credimus. Quod ipfum fcribit ad dictæ civitatis Clerum & Populum, ad Regionem Pentapolitanam, ad Mar- Ep. 13. chiam Firmanam, & ad Ducatum Spoletinum. 14. Familiarem Romanæ Ecclefiæ militem laudat Lib. 9. item in litteris ad Defiderium Abbatem Caffinen- Ep. 4. fem. Iftius tamen militiæ ipfe nequaquam fuit auctor. Etenim de præfentis Canonis conditore Sancto Leone non fcribit Marianus Scotus: Leo Papa, exercitum ducens per Apuliam contra Nortmannos, infinita utrobique cæde peracta, fine viGloria redit. Et Sigibertus Gemblacenfis: Leo Pa- A 1050. pa, dum Nortmannos à Romanorum terminis deturbare nititur multam calamitatem incurrit quia cum multis etiam ipfe capitur. Sed tamen ipfe relaxari noluit, nifi etiam fuis relaxatis. Quod ipfum referunt in generali Hiftoria Otho Frifingenfis Epifcopus, & in Chronico Hermannus 33. Contractus, ajens bellum iftud meritò fuiffe in- A. 1053. felix: Quia tantum Sacerdotem fpiritualis potius, quam pro caducis rebus carnalis pugna decebat. Et adverfum illos, qui Epifcoporum & Abbatum privata in Ecclefiafticarum rerum raptores bella laudati Leonis exemplo probabant, ad Oldericum Firmanum Epifcopum fcribit Sanctus Petrus Damiani: Dico quod fentio, quoniam nec Petrus ob boc Apoflolicum obtinet Principatum, quia negavit ; nec David idcircò Prophetæ meretur oraculum, quia thorum alieni viri invafit; cum bona vel mala non pro meritis confiderentur habentium, fed ex propriis debeant qualitatibus judicari. Leonem fatetur Lib. 4. fuiffe virum Sanctum, addens etiam Sanctis Epift. 9. fua fuiffe peccata, ideoque laudatum Pontificem per gefta adverfum Nortmannos bella à Sancti Gregorii Magni, Sancti Ambrofii, & fimilium Epifcoporum moribus & regulis deviaffe. Leo nonus erat nobilis Francus, Tullenfium anteà in prima Belgica Epifcopus, ideoque Francorum Epifcoporum, exercitum in hoftes ducere, & propriis etiam manibus pugnare confuetorum, folemnem morem factus Papa non ftatim dereliquit. Attamen nec ipfe Papalis militiæ fuit inftitu tor. Inftitutor fuiffe videtur Gregorius fextus. Ejus tempore ob invafas à Laicis omnes fermè Sancti Petri poffeffiones, pauperrima erat Romana Ecclefia, Italia plena latronibus, ipforum in poteftate erat cum Fidelium oblationibus Bafilica etiam Lateranenfis, Papalis excommunicatio fpernebatur, Henricus tertius Imperator Germanicis occupatus bellis negabat auxiliare brachium: Hinc ergo militem confcripfit Pontifex, Lateranenfem Bafilicam liberavit à latronibus, infignem Apoftolici patrimonii portionem de violentis raptorum manibus efeftucavit, & Italicas ad urbem vias piis peregrinantibus reddidit fecuras. Ejus rei caufa à multis, etiam ipfis fuis Cardinalibus, fuiffe appellatum fan Fol. 83. guinarium, & multa passum, scribit Guilielmus | Imperio Ludovici Pii, à Synodo Aquifgranenfi. frequentia lamentatur Monafterium fuiffe plenè niis raptores Reges aut Principes, fed & in ipfalis Domus, quam cellarum bona divifit in miliRomana urbe populares feditiones, ideoque & exilia paffi frequenter funt Pontifices, adeò ut à Gregorio nono & annuum tributum exegerit Romanus Senatus, prætenderitque nec urbem poffe interdici à Pontifice, nec ullum civem excommunicari. Hinc militiam fuam auxit laudatus Gregorius, eique præfecit Petrum Vintonienfem Epifcopum, de quo Matthæus Paris : Idem Epifcopus fuerat in obfequio Richardi Regis Anglorum, Bellatoris Magnifici, diebus adolefcentiæ fuæ, ubi plus didicit in bello dimicare, & caftra A. 1234 militum ordinare, quam Evangelii femina prædicando feminare. Scio hæc apud Auguftenfis EccleA. 1227. fia Chronicon fuiffe graviter culpata a Magno Lib. 7. 8. tes, à Carolo Magno datum in commendam. Gregorii æmulo, Frederico fecundo Imperatore,minabilem, & ejus caufa militem frequenter in pugna à Domino defertum. Et quidem juftiffi- quam quod Sacerdotum honorem minoraret. Poffe Nullus interim Romanus Epifcopus umquam duxit armatus exercitum, nifi Sanctus Leo nonus. Excipe Joannem undecimum, cujus juvenis petulentia clypeum & loricam quandoque induit, & ita fpectandum populis fe exhibuit, Lib. 6. c. verùm fine militia , quam Romana tunc Ecclefia adhuc ignorabat. Vide Luitprandum Ti-indultum aliqui murmurarent gravirer, tancinensem. In aliis tamen Epifcopis Latinis & Abbatibus eft antiquus ille abufus. Quam apud nos, & in omni Gallia ac Germania graffatus fuerit, docent antiquæ in Ecclefiis & privatis domibus picturæ, exhibentes nobis Epifcopos Pluviali ac Mitra ornatos pro Pedo geftantes gla. dium, & fine Dalmatica, Alba, & aliis Sacerdotalibus indumentis plenè cataphractos. Et fuis Galliæ conciliis vir eruditus Jacobus Sirmondus indidit antiquam notitiam feu catalogum; quæ in Francorum Regno Monafteria Domino Imperátori debeant militiam & dona, quæ tantum dona, quæ folas orationes. Eum conditum oftendit noni fæculi anno decimo feptimo, fub Tom. 2. Quæ porrò fuerit Cathedralium & Abbatialium Ecclefiarum militia, exponit in Centulenfis ad Sanctum Richarium Monafterii Chronico Monachus Hariulfus: Illorum nomina recitemus, qui ex Sando Richario beneficia retentabant, quique cum fibi fubditis militibus noftro Abbati & Miniftris Ecclefiæ nobiliter fatis ferviebant terra marique, vel ubicumque earum comitatu quilibet è fandi loci fratri bus indiguiffet. Enumerat centum nobiles & proLib 3.c.3. fequitur: Hæc funt nomina militum, Monafterio Ep. 29. Quæftio eft, feudalem hanc militiam quifnam in Cathedrales & Abbatiales Ecclefias introduxerit? Refpondeo introductam à Carolo Ma Beatiffimi Richarii famulantium, quos ubique Abbas vel Præpofiti fecum ducebant, quippe confuetudi-gno. Ita in Abbatis Dodechini ad Marianum naliter in die Feflo Sancti Richarii, & in Nativitate Domint, vel in Refurrectione, feu in Pentecofte, femper Monafterio aderant, accuratè prout quifque poterat ornati. Et ex fua frequentia regalem penè curiam noftram Ecclefiam facientes. Et in Roma-Ludovico, no fuo itinerario ad fuos cives fcribit Ratherius ex Lobbienfi Monacho Epifcopus Veronenfis: De mea paupertatula non fum vobis adcò inbumanus ut militari beneficio habeam, & hoc gratis, decem ex vobis ditatos. Et fupra in eodem opufculo: Milites ut mitterem meos eft imperatum. Et Philippo Francorum Regi, ut ad calvum montem cum militum manu occurreret mandanti, refcripfit Sanctus Ivo Epifcopus Carnutenfis: Cafati Ecclefiæ, & reliqui milites pene omnes vel abfunt vel excommunicati funt, quos fine fatisfa&ione reconciliare non valeo, & excommunicatos in hoflem mittere non debeo. Et de Fuldenfis Monafterii Abbate fcribit Guilielmus Malmesberienfis: Ejus loci Abbas fexaginta bellatorum millia Imperatori præbet in boftem, habetque ex antiquo Privilegium, ut in præcellentibus feftivitatibus ad ejus dexteram confiFol. 78, deat. Cafatus quandoque ab unica cafa, quandoque ab intègro cafamento, feu pago dicitur, eftque ille, qui cafam aut integrum pagum à quopiam tenet in beneficium. Proinde Ecclefiæ Cafati funt Domini, Domicelli, Plebei, Cives, aut Ruftici, qui ejufmodi feudale beneficium habebant ab Ecclefia; ideoque ejus Epifcopo aut Abbati debebant fervire & militare. Addit San&ti Richarii Chronicon: Cum fibi fubditis militibus. Etiam cum fuis armigeris, valletis, & garionibus,quos Thomas Wallingamenfis rectè à militibus diftinguit. Et hinc centum cum omni ista apparitura nobiles, dum in memoratis feftis comparebant, Sancti Richarii Monafterium tranfmutabant quafi in aulam Regalem. Laurishamenfis Monafterii Chronicon Ecclefiæ fuæ milites diftinguit in Illuftres, Nobiles, ac Minifteriales; adjungit Illuftres fuiffe duodecim, ipforum folorum infignia fuiffe expreffa in beneficiali ac militari Cœnobii clypeo, Germanicè Heerenfchilt, ipforumque fingulos ad præftandum centum milites fuiffe adftrictos. Clypeus ifte erat fumma Monafterii dignitas & gloria, ideoque Bennonem Abbatem, qui feptem militaria feuda uni primum Palatino Comiti Godefrido, Scotum fupplemento affirmat Pafchalis fecundus An. 778. deindè Ulphoni Bavariæ Duci dederat, gravifteris ad Ludovicum Germaniæ Regem. Alium Cap. 7. creationis modum adducit Conftantienfis Eccle- vetat non Quæri item poffit, quare Aquenfis fub Ludovico Pio habita Synodus fola Monafteria, & non Epifcopatus diftinguit in tres memoratas claffes? Refpondeo, quod quædam Monafteria opulenta, quædam egena & fuftentandis fuis Monachis vix fufficientia, quædam effent mediocria, ideoque quædam ad folas preces, quædam ad folas contributiones, quædam etiam ad militiam Principis cenferet compellenda. At verò pleræque per Franciam Cathedrales Ecclefiæ abundant Regalibus feudis, ideoque & ad militiam fufficiebant. Dico, Pleræque. De Mifnenfi enim Epifcopo fcribit Lambertus Schafnaburgenfis: Homo Ecclefiaftica paupertatis, & nibil aut parum habens pompa militaris vota forfitan contra Rempublicam facere poterat, A. 1075. arma ferre. Etiam Tullenfem Ecclefiam fuiffe pauperculam fcribit, ideoque Leonem nonum Pontificem, qui genere illuftris illi præeffe fit dignatus Epifcopus, in Centulenfis MonafteL. 4. C.28. rii Chronico prædicat Monachus Hariulphus. Et de Henrico fexto Imperatore fcribit in Sclavorum Chronico Arnoldus Abbas Lubecenfis: Henricus in Longobardia pofitus Epifcopum quemdam ad fe accerfiri juffit, cui etiam dixit: Dic Clerice, à quo inveftituram Pontificalem fufcepifti? Et ille: A Domino Papa. Cui rurfum Rex: Dic à quo inveftituram Pontificalem fuL. 3.c.16. Scepifti? Et ille: A Domino Papa. Cumque tertio eifdem verbis eum requififfet, dixit Epifcopus: Domine nil de Regalibus poffideo, nec minifteriales, nec curtes regias babeo, idcirco de manibus Domini Papa Parochiam, cui præfum, teneo. Ejufmodi Epifcopi, quales fuiffe, licet paucos, certum eft in Francorum Imperio, militare non debebant. Regalia enim feuda femper unicum debitæ ab Epifcopis & Abbatibus militiæ fuerunt fundamentum. Hinc etiam de Guilielmo primo Anglorum Rege fcribit Matthæus Parifienfis : Guilielmus Epifcopatus & Abbatias omnes, quæ Baronias tenebant, & eatenus ab omni fervitute feculari libertatem habuerant, fub fervitute ftatuit militari, inrotulans fingulos Epifcopatus & Abbatias pro voluntate fua, quot milites fibt & fuccefforibus fuis hoftilitatis tempore voluit à fingulis exhiberi. Et rotulas bujus Ecclefiafticæ fervitutis ponens in thefauvis, multos viros Ecclefiafticos buic peffimæ conftitutiont reclamantes à Regno fugavit. Non quævis, fed fola Baroniis, feu Regiis feudis ditata Epifcopia ac Monafteria duxit fub iftam fervitutem. Franciæ morem traduxit in Angliam. Ex Ludovici Pii imitatione rotulam iftam confecit. 1070. At verò Abbatum & Epifcoporum, cunctorumque ferè Clericorum per proprias manus in bello pugna eft longè antiquior. Etenim Salonium Metropolitam Ebredunenfem ac ejus fratrem Sagittarium Vapingenfem Episcopum, non cruce cœlefti munitos, fed galea aut lorica fæcu lari armatos proceffiffe in hoftem, & propriis manibus multos interfeciffe, ideoque Synodali ter fuifse degradatos, fcribit in Francorum Hiftoria Sanctus Gregorius Epifcopus Turonenfis. L. 4 C.37. Et adverfus fimiles Epifcopos & Clericos ftatuit Synodus Andegavenfis : Qui tradendis vel capiendis civitatibus fuerint interesse detecti, non folùm à communione habeantur alieni, fed nec conviviorum quidem admittantur effe participes. Et pri- Cap.4. ma Matisconenfis Synodus militare fagum interdicit Clericis, & adjungit: Qui poft hanc definitionem cum armis inventus fuerit, à Seniore coercea tur per triginta dierum carcerem in pane & aqua . Ex quo lucet peffimum abufum fub Merovingiis Francorum Regibus quidem fuiffe, fed acriter & conftanter ab Epifcopis caftigatum. Verùm ubi Carolus Martellus Ecclefiarum & Monafteriorum bona divifit inter milites, extrema paupertate compulfi Epifcopi, Abbates, Clerici, & Monachi deferuerunt Ecclefias & Clauftra, alii labore manuum quæfiere victum, alii infirmiores apoftatarunt, converfi in milites & raptores. Ejufmodi enim Clerum Sanctus Bonifacius, reformandæ apud nos Chriftianitati per Apoftolicam Sedem delegatus Apoftolus, fub Pippino & Carolomanno, Caroli Martelli filiis, in Gallia ac Germania invenit, de quibus ad omnem Franciæ Clerum & Populum fcripfit etiam Pontifex Zacharias: Habuiftis, peccatis fa cientibus, nunc ufque falfos Sacerdotes, unde cundiæ Pagane gentes vobis pugnantibus prævale bant, quia non erat differentia inter Laicos & Sacerdotes, quibus pugnare licitum non eft. Qualis enim victoria dari poteft, ubi Sacerdotes una bora pertra &tant Dominica Myfteria, & Chriftianis corpus Dominicum porrigunt, pro animarum fuarum redemptione, & poftea Chriftianos, quibus hoc miniftrare debuerunt, aut Paganos, quibus Chriftum prædicare, propriis facrilegifque manibus necant? Eadem Epift. 8. repetit in Epiftola ad Regiæ domus Majorem Pippinum, & in Epiftola ad Epifcopos & Proceres Francorum. Milo Sancti Luituini Trevirenfis Archiepifcopi filius & Succeffor, qui Carolum Martellum primus in armis fecutus eft, ideoque Remenfis Epifcopatus commenda donatus apud antiquos Franciæ fcriptores, turpiffimè notatur. Primum Antiofiodorenfem Epifcopum, qui fub Pippino Landenfi à fui ftatus ordine cœ pit declinare, & propriis pugnare manibus, fuiffe, Savaricum, ideoque divino fulmine percuffum periiffe teftatur per Philippum Labbe vulgatus auctor Anonymus in geftis Pontificum Antifiodorenfium. Addit item ejus Succefforem Haynmarum fub Pippino Caroli Martelli fi lio adverfum Saracenos, & adverfus Eudonem Aquitaniæ Regem pugnaffe feliciter, fed tandem infeliciter periiffe, Rectè Carolus Magnus eundem abufum dixit in Hifpania viguiffe. Utique fub Barbatis Gothorum Regibus. Hi enim Barbarorum fuorum Sacerdotum feros mores traduxerunt in Ecclefiam. Videtur tamen malum effe antiquius. Etenim fub Romano Imperio celebrata Ilerdenfis Synodus graviter punit Clericos, qui in obfidionis neceffitate pofiti fumebant arma, mandatque ab. ftinere à fundendo quovis humano fanguine etiam hoftili. Sub Gothis tamen Regibus ma Cap, 36. |