DE facra Scripturve codici budzos Apologia Principum Apoftolorum ftatuas in altari & saro

NU
Npta facri altaris ingredi, nequaquam tamen ab eo prohibita Po-

Ulli omnium liceat, qui quidem fit in laicorum numero, intra se

teftate & Auctoritate Imperiali, quando quidem voluerit Creatori dona offerre, ex antiquiffima traditione.

SCHOLION.

Cclefia feu Bafilica, inquit in libro de Ec

Martyr Maximus, eft domas una, at in duas partes divifa: In facrari um, folis Sacerdotibus & Clericis attributum, & in Ado, feu tem> plum, totius fidelis populi locum. Sacrarium vocabatur etiam Chorus, Presbyterium, faneta fanctorum, fuiffe aneis columellis & gradibus à templo diftinctum affirmat in libro Rituum Ecclefiafticorum contemplatorio Sanctus Germanus Patriarcha Conftantinopolitanus. Intra ipfum erat & Ciborium, Romani & La tini omnes paffim Confeffionem vocant, locus totius Bafilicæ fanétiffimus, de quo laudatus Patriarcha Sancti Patres magnificum & præ. clarum Divini opificit modum imitati funt; ut coJum, quod fupra facram menfam eminet, laquea rium conficiunt; ut totam terram præfiniunt, quod à quatuor columnis ejus, quod Ciborium appellatur, conclufum & circumfcriptum facrum folium, in quo completur & Propheticus fermo, DEUS OPE RATUS EST SALUTEM IN MEDIO TERRÆ. Eft altare cœlo tectum, & quatuor columnarum cœlum iftud fuftentantium ambitų circumfeptum, qualia adhuc exftant varia in an tiquis Bafilicis Romanis. De eodem in libris adversùs Epiftolam Parmeniani fcribit Sanctus L.2. c. 7. Auguftinus: Cùm Epifcopus folus intùs eft, po

Cap. 4.
Cap. 4.

Cap. 6.

Jubi Sacerdotes, reliquive Clerici confiftunt, quod
Presbyterium nuncupatur, quando Miffa celebratur,
confiftere: Ut liberè ac honorificè poffint facra officia
exercere. Hic eft Canon Eugenianus. Addidit
laudatus Leo: Nec inter facros cancellos Ordinibus
debitos, nifi permittente Epifcopo, prefumant acce-
dere. Et Romana Synodus Joannis duodecimi:
In circuitu altaris, aut in Presbyterio nullus laico-
rum ftare præfumat, quoties Missar um folennia cele-
brantur; quod fi fecerit quis, communione privatus
maneat ufque ad emendationem. Hæc fanctiffima
& perneceffaria difciplina jam pridem apud nos
periit aut dormit, ideòque non fine fundamento
Græci fchifmatici adversùm nos Latinos in ca-
lumniarum fuarum indiculo, reperto Conftan-
tinopoli apud Patres Prædicatores, pofuerunt
hunc articulum, Secus altare Ecclefiarum quilibet
accedit, cujufcumque fit fexus, ætatis, vel ordinis .
Et in folennitate Misarum mulieres federe possunt,
fi velint, in fede Sacerdotum. Sic fciunt diftinguere
inter facra & profana. Impingi à nobis ajunt in
Canonem Laodicenum: Non oportet mulieres ad Cap. 49.
altare ingredi.

De templo feu populi atrio fcribit in libris de L.2. c. 28,
civitate Dei Sanctus Auguftinus: Populi confluunt L. 22. C. 8.
ad Ecclefias cafta celebritate, honefta utriufque se-
xus difcretione. Et infrà in eodem opere laudat
partem fæminarum. Et in Catechefeon fuarum
præfatione Sanctus Cyrillus Hierofolymæ Epi
fcopus. Si conclufa eft Ecclefia, & vos omnes in-
tùs, feparentur viri, & fint cum viris, & mulie-
res cum mulieribus, ne ftudium falutis fit perditionis
occafio. Et Amalarius Fortunatus Epifcopus Tre
verenfis: Separantur viri & fæminæ in Ecclefia,
non tantùm ofculo carnali, fed & fitu locali. In li-
bro ad virginem lapfam Sanctus Ambrofius addit
pro facris Virginibus fuiffe locum feparatum ta-
bulis, habentibus infcriptionem, Divifa eft mu

pulus & orat cum illo, & quafi fubfcribens ad ejus
verba refpondet, Amen. Et Sanctus Pontifex
Julius primus in litteris ad Factionis Eufebia-
næ Synodum Antiochenam: Ne Presbyteris qui
dem adeffe permittitur in myfteriis conficiendis,
xùm tamen ipfi quoque facrorum adminiftri fint.
Myfteriorum enim confecrationem & principalier, &c. & quem nobiles matronæ ambirent ho-
les orationes folus intra Ciborium Sacerdos pe-
ragebat, repræfentans Jefum Chriftum, verum
"ae fupremum noftrum Sacerdotem, qui per Re-
furrectionem fuam intravit folus in fecreta cœ-
lorum & paternam dexteram, ut iftic pro nobis
interpellet. Latiùs hæc exponit Sanctus Germa-

nus.

De Sacrario ftatuit fecunda Synodus Matifconenfis. Laici fecùs altare, in quo fancta myfteria celebrantur, inter Clericos, tam ad Vigilias, quam tam ad Vigilias, quam ad Missas ftare penitùs non præfumant, fed pars illa, quæ à cancellis versùs altare dividitur, choris tantùm pfallentium pateat Clericorum. Et Capitu lare Sancti Theodulfi Epifcopi Aurelianenfis fæ minis etiam oblationis faciendæ caufa iftum ve tat ingreffum. Quod ipfum ad viros extendit Capitulare Herardi Archi-Epifcopi Turonenfis. Cap. 82. Eugenii fecundi ac Leonis quarti Pontificum fi milem Canonem laudant Sigebertus GemblacenA. 847. fis, ac in libro Pontificali Anaftafius Bibliothe

Cap. 33.

carius; nuper autem publici juris fecit D. Fran-
cifcus Cardinalis Barberinus, difciplinæ ac eru-
ditionis Ecclefiafticas fautor ac reftaurator zelo-
fiffimus. Sacerdotum aliorumque Clericorum Eccle
fiis fervientium bonores à laicorum difcretè apparere
convenit. Quamobrem nulli laicorum liceat in eo loco,

à

Cap. 6.

noraturæ accedere. Eamdem feparationem lau-
dant Conftitutiones Apoftolicæ, Philo Judæus
in libro de vita fupplicum, ac Eufebii Cæfareen-
fis Epifcopi Panegyris habita in dedicatione ba-
filicæ Tyriæ, exftructæ à Paulino Metropolita.
Et in libris de vita Conftantini Magni meritò ri-
det Licinium Auguftum, occultum & dolofum
vitæ Chriftianæ hoftem, quod legem tulerit ju
bentem, ne viri fimul cum mulieribus in Eccle L.1. c.46.
fia effent, neve Epifcopi mulieribus facræ Dei· elo-
quia explicarent, fed fæminæ fæminas alias,
quibus erudirentur, fibi deligerent. Licinius nam-
que, Lutherani atque Calvinistici dogmatis præ- Cap. 45.
curfor, eximiam caftimonie virtutem negavit in
hominibus effe poffe, aliorumque naturam ex sua vi-
tiofa mente spectavit, Dunelmi tamen ac Lindis-
farnæ fuiffe pro viris aliam, aliam pro fæminis
Ecclefiam fcribit Symeon monachus Dunelmen
fis. Nempe Sancti Cuthberti Ecclefia nullam, 3. 3.
bifi afyli caufa, admittebat fæminam: Aliter
intrare præfumens ad primum limen fubita morte
exftinguebatur, uti experta eft & Juditha, Bal-
duini Comitis Flandrenfis filia, per pediffequam
aufa hanc Sancti Epifcopi virtutem explorare.
Eamdem virtutem fuiffe in Sancti Symeonis fty-
lite bafilica teftatur Evagrius Epiphanienfis. L.I. c. 14.
Lapfam

L. 2. C. 7. 9.

Lapfam iftam difciplinam reftituit etiam Leo
quartus Pontifex: Virorum pars & mulierum fuis

Cap. 33. partibus contenta fit. Sanctus Carolus Borromæus

etiam feparatrices tabulas repofuit in Ecclefia
Mediolanenfi Reliqua Italia per folum ferè
quadragefimalium concionum tempus. Apud
nos nihil fupereft, nifi in Ecclefiis rufticorum.

menta præbuiffe. Rectè item Zozomenus affir
mat Sancti Ambrofii conftitutionem obtinuiffe
ufque ad fua tempora. Etenim illi coetaneus
Theodofius Augustus junior fcribit in lege de
Ecclefiaftico afylo, exftante poft Synodum
Ephefinam. Ad facra Altaria, munerum tantum-
modò offerendorum caufa, accedimus, & cùm cire
cumfeptum facrorum adytum ingressi fumus, ftatim
egredimur, nec quidquam ex propinqua Divinitate
nobis arrogamus.

Panem & vinum à Sacerdote facrificandum,
& à fe in facrificii fine fumendum, quifque olim
fidelis offerebat, ac de aliena oblatione fumere
erat aut injuria, aut certè infamia. Hinc in fer-
mone de eleemofyna declamat ad fuum populum
Sanctus Cyprianus. Locuples es & dives, qui in
Dominicum, id eft, Ecclefiam, fine facrificio ve-
nis, qui partem de facrificio, quod pauper obtulit,

Porrò de Domino Imperatore fcribit in hiftoL.5. C.17 ria Ecclefiaftica Theodoretus. Cùm Theodofius Imperator dona attuliffet, intùs propè cancellos manfit: At magnus ille Ambrofius non conticuit, fed laicorum differentiam eum docuit. Ac primùm fcifcitatur, Ecqua re egeret. Et cùm refpondiffet Imperator fe exfpectare Divinorum myfteriorum perceptionem, fignificavit illi per primarium Diaconum, qui ei miniftrabat, ad loca interiora folis Sacerdotibus aditum patere, eademque aliis omnibus inaccessa effe, nec debere tangi. Jubet igitur ut exeat, & cum reliquis laicis confiftat. Nam purpura, inquit,fumis. Et apud Sanctum Auguftinum fermo de Imperatores, non Sacerdotes efficit. Quam admonitionem lubens excepit Imperator fidelissimus, refponditque fe non animi confidentia inductum mansisse intra cancellos, fed hanc confuetudinem Conftantinopoli didiciffe. Quare habeo, inquit, pro hac medici na gratiam. Et pietatis præcepta, quæ ab illo Epifcopo didicerat, etiam cùm revertiffet Conftantinopolim, obfervavit. Nam cum Divino quodam Fefto ad templum denuò veniret, ftatim ut dona facræ menfe obtulerat, exivit. Atque cùm Nectarius, qui id temporis fuit Antiftes illius Ecclefiæ, rogaret, cur non maneret intùs, gemens inquit. Ægrè tandem didici, quid inter Imperatorem interfit ac Epifcopum, ægrè tandem reperi veritatis magiftrum. Nam folum Ambrofium novi Epifcopum, dignum co nomine. Addit Hermias Zozomenus. Moris L.7. C.24. erat, ut Imperatores, dùm facris interessent, in Sacrario federent, majeftatis ergò à populi confortio feparati. Ambrofius autem confiderans eam confuetudinem vel ex affentatione vel ex Ordinis infcitia effe natam, Imperatori in Ecclefia locum affignavit ante Sacrarii cancellos, ità ut populum Imperator, Imperatorem Sacerdotes ordine fedis antecederent. Hanc autem optimam conftitutionem Theodofius Imperator approbavit, & fucceffores ejus corroboraverunt, ac nos eam ex eo ufque tempore confervatam

cernimus.

Rectè dicit confuetudinem natam ex Epifcoporum affentatione. Etenim Conftantinum magnum, quod Epifcopalem fermonem ftans in Ecclefia inter populum audierit, pofitumque iftic ab Epifcopis regale folium nec bis rogatus federe voluerit, laudat Eufebius Cæfareenfis. 1.4. C.33. Erat verò folium iftud non in facrario, fed in

atrio populi: Eamque Principi reverentiam voluit Ambrofius in omni femper & ubique Ecclefia exhiberi. De Sancto Bafilio Magno & VaL.4. c.17. lente Augufto fcribit idem Theodoretus. Valens

rectà ad templum fanétum fe confert, & confueta
dona altari offert; Bafilius autem eum intra facra
Aulaa, ubi ipfe federe, venire jubet, ac permane-
re juxta morem Ecclefiæ Conftantinopolitana.
Abfit, ut tantum ego Epifcopum, qui iftiuf
modi difpofitione Principem ab Arianis circum-
fcriptum tentavit ad matrem Ecclefiam reducere,
accufem affentationis. Poffit tamen abufui fo-

tempore. Oblationes, quæ in altari confecrantur, Ser. 215.
offerte: Erubefcere debet homo idoneus, fi de aliena
oblatione manducaverit. Et in Epiftola ad Helio-
dorum monachum Sanctus Hieronymus: Clerici Epift. 1.
de Altario vivunt, mihi monacho, quafi infructuo-
fa arbori, fecuris ponitur ad radicem, fi munus ad
altare non defero. Nec poffim obtendere paupertatem,
cùm in Evangelio anum viduam, duo, quæ fola fibi
fupererant, æra mittentem in gazophylacion, laú-
daverit Dominus. Hinc omni fabbatho ad Nitria
monachos deportatum fuiffe fuum in facrificio
offerendum panem fcribit in Laufiaca hiftoria
Palladius Epifcopus Helenopolitanus. Hìnc
item apud Joannem Romanæ Ecclefię Diaconum Cap. 18.
Romana illa mulier panem à Sancto Gregorio
confecratum noluit Domini corpus credere, quod L.2.c.410
ipfa illum, uti obtulerat, ità & pinfiffet. Quif-
que enim communicabat panem à fe oblatum, &
offerebat à fe piftum & formatum. Hinc in fuo
Capitulari mandat Sanctus Theodulfus Epifcopus
Aurelianenfis. Panes, quos Deo in facrificium of Cap. 5.
fertis, aut à vobis ipfis, aut à veftris pueris coram
vobis nitidè ftudiosè fiant. Offerendum panem,
vinum, & aquam mandat tractari mundiffimè
& nihil in ipfis effe vile aut non pretiofum.
Nam & fuprà audivimus de vili vino in facrifi-
cium adfumpto fuiffe in Synodo Berytenfi gra-
viter accufatum Ibam Archi-Epifcopum Edeffe-
num. Et Sanctum Wenceslaum Bohemiæ Du-
cem, quod propria manu fpicas in agro velle-
ret, excuteret, ac indè facrandas oblationes for-
maret, laudat magnum Belgii Chronicon. Ad- F. 78.
dit Walafridus Strabo folos communicaturos Cap. 27.
potuiffe offerre, graviterque eos arguit, qui of
ferrent, & ante communionem Ecclefia exirent.
Hinc apud antiquos Canones ab oblatione fuf-
pendi erat grandis poena: Erat enim fufpendi ab
ipfa Euchariftia.

Lite Romanæ mulieris error eft una caufarum,
ob quas inductus fuit ritus alius, de quo in Ref
ponfis adversùm Michaelis Patriarchæ Conftan-
tinopolitani calumnias Cardinalis Humbertus:
Romana & Occidentalis Ecclefia à Miniftris facri
Altaris in fecretario confectum offert Azymum. Ar-
guit Græcos de oblato pane à publicis pistoribus
empto: Quod nempe adhuc panem à populo

oblatum confecrarent. Iftud apud nos circa tem- | pus iftud defiiffe docet quinta Romana Synodus Gregorii feptimi Pontificis: Omnis Chriftianus procuret ad Miffarum folennia aliquid Deo offerre. Non panem, fed quid ejus vicarium. Omnis mutationis feriem edicit liber antiquus, dictus L.1. 666. Gemma animæ, Fertur, quod olim Sacerdotes de fingulis domibus vel familiis farinam accipiebant, quod adbuc Græci fervant, & indè Dominicum pa nem faciebant, quem pro populo offerebant, & hunc confecratum eis diftribuebant. Nam finguli farinam offerentium Miffa interfuerunt, & pro bis in Canone dicebatur. ET OMNIUM CIRCUM. STANTIUM, QUI TIBI HOC SACRIFICIUM LAUDIS OFFERUNT. Poftquam autem Ecclefia numero quidem augebatur, fed fan. &itate minuebatur propter carnales, ftatutum eft, ut qui poffent, fingulis Dominicis, vel tertia Dominica, vel fummis feftivitatibus, vel ter in anno communicarent. Et quia populo non communicante, non erat neceffe panem tam magnum fieri, ftatutum eft cum in modum denarii formari, & ut populus pro oblatione farine denarios offerret, pro quibus traditum Dominum recognofcerent, qui tamen denarii in ufum pauperum cederent, vel in aliquid quod ad facrificium pertinet.

657.

Et ita omninò fiebat tempore Alexandri tertii Pontificis. Etenim Richardum primum Angliæ Regem in fuæ coronationis die fuiffe à duobus Epifcopis ductum ad offerendum, & ab ipfo non panem aut vinum, fed ex Regio more auri marcam fuiffe oblatam fcribit Rogerus Hovedenfis. Et in Synodo Eboracenfi ftatuit Richardus Cantuarienfis Archi-Epifcopus, proximus Sancti Thomæ Martyris fucceffor, ne Sacerdos pro Miffa celebratione pretii pactum ineat, fed hoc dumtaxat, quod in Missa offeretur, recipiat. Quin immò quod Petri Damiani tempore, adeòque & Cardinalis Humberti, ità fieret, liquere videtur 1.5. Epift. ex iftius Epiftola ad Capellanos Godofredi Ducis

23.

te hoc corpus ubicumque, nihil vos ejus cura conturbet,
tantùm illud vos rogo, ut ad altare Domini memine◄
ritis mei, ubi fueritis, utique panem & vinum
pro anima mea ad facrificium offerendo. Ex qui-
bus teftimoniis adversùm Lutheranos & Calvi-
niftas lucent fuffragia defunctorum.

Etiam vivus pro vivo offerre femper potuit.
Liquet ex antiqua Miffa Sancto Jacobo Apofto-
lo adfcripta. Prætereà meminiffe digneris Domine
eorum, qui bas oblationes obtulerunt bodierna die
ad fanctum altare tuum, & pro quibus unufquifque
obtulit, aut in mente babet. Et ex liturgia Sancto
Marco Evangeliftæ adfcripta: Sufcipe Deus mune-
ra eorum, qui offerre volunt, & non habent. Qua-
les precationes etiam habent Sanctorum Bafilii &
Joannis Chryfoftomi liturgiæ. Et hinc intellige
locum difficilem Sancti Optati Milevitani Epi-
fcopi de fuperbia Donati Principis Donatiftarum.
De populi fui ablationibus numquam eft dignatus L. 3.
accipere, quibus in ipfa focietate banc faciebat inju-
riam, ut folus fecretò nefcio quid ageret, & pofteà
cæteris perfunctoriè mifceretur. Qui altari fervit,
de altari vivit, adeò ut Conftantinus Auguftus
omnes facultatibus ad Reipublicæ minifteria ido-
neos à Cleri catalogo prohibuerit, folofque pau-
peres Mi voluerit infcribi de populi eleemofyna
victuros. Hinc populus & pro fe & pro fuo
Epifcopo & Clero etiam in Miffa offerebat, ideò-
que illum ut facrificii auctorem Epifcopus fingu-
lariter Domino commendabat. Etiamnum ho-
die oramus in Romano Miffali Pro bis, qui tibi
offerunt hoc facrificium laudis. Erat olim res hono-
rifica & gloriofa: Eorum enim nomina fuiffe
palàm recitata teftatur aliquoties Sanctus Cypria-
nus. At verò fuperbiffimus ille Donatus in ore
populi rarò eft appellatus Epifcopus, fed Donatus
Carthaginis dicébátur. Utique Carthaginis Prin-
ceps. Nolebat ut Chrifti pauper vel in hoc fan-
&tiffimo myfterio dependens à populo videri.

Oblatio hæc erat proxima ad facrificium co

Lotharingiæ. Et hinc iftud aliquid, à Grego-operatio, non gloriofa tantùm, fed & admorio feptimo offerri juffum, fuit aliquid denariorum. Attamen non tantùm Theodulfi Aurelia nenfis, aut Hincmari. Remenfis, fed & Herardi Turonenfis Epifcopi diebus panis & vini oblatio, faltem apud Gallicanam Ecclefiam, erat in Epift.53. pleno adhuc vigore. Exiftimem defeciffe calamitofis temporibus fecutis Pontificatum Formo. fi. Sancti Fulberti Carnotenfis Epifcopi ævo aut plenè aut ex magna parte ceffarat..

Ritus antiqui meminit etiam Tertullianus in libro ad caftitatem exhortatorio diffuadens fecundas nuptias, eò quod fuperftes maritus odiffe non Cap. 11. poffit defunctam uxorem, pro cujus fpiritu poftulat,

pro qua reddit annuas oblationes. Et in libro de Cap. 10 monogamia: Pro anima ejus orat, & offert annuis Cap. 3. diebus dormitionis ejus. Et in libro de corona militis: Oblationes pro defunctis, pro natalitiis annua die facimus. Effe dicit vetuftiffimum EccleHom. 15. fiæ morem. Sanctus Eligius Noviomenfis Epifcopus difertè affirmat effet Apoftolicum inftituEpift.66 tum. Ipfum in Epiftola ad Ecclefiam Furnen. fem laudat etiam Sanctus Cyprianus. Et apud San&tum Auguftinum in libris confeffionum pia mater Monica in extremis dicens ad filios: Poni

L.9.C.11.

dùm meritoria. Hinc fecere Romani Principes,
quod in libellis Sancto Leoni Pontifici & Syno-
do Chalcedonenfi adversùs Diofcorum Patriar
cham & Epifcopum fuum exhibitis dicit Iffchy
rion Diaconus Ecclefiæ Alexandrine: Frumen- A&t. 3.
tum à piissimis noftris Imperatoribus Ecclefiæ Lybia
propter ariditatem illius provinciæ, & quia ibi omni-
nò triticum non nascitur, præftatur, ut incruenta
ex ipfo boftia offeratur. Accufat Diofcorum
quod frumentum illud fibi appropriarit, & carò
vendiderit tempore famis. Eumdem in finem
dona Ecclefiis Africanis mifit Conftans Augu.
ftus, meritoque jam dictum Donatum, quod
illa ex jam memorata fuperbia refutarit, gravif
fimè culpat laudatus Epifcopus Milevitanus: Et
ad Agricolam Presbyterum, nepotem fuum, in:
teftamento fuo, per Flodoardum adducto in Hi-
ftoria Ecclefiæ Remenfis, dicit Sanctus Remi-
gius Remenfium Archi-Epifcopus: Vineam Be- L.I. c.18.
brimodi tibi eatenùs derelinque, ut diebus feftis, Ú
omnibus diebus Dominicis, mea indè facris Altari-
bus offeratur oblatto. Adeò antiquum eft pro ani-
ma fua Miffas fundare. Hinc item ad Theodo-
fium Auguftum, qui pro accepta Divinitùs in
Eugenium

Epift. 58.

Epift.4.

Eugenium Tyrannum victoria Miffas gratiarum
actrices fieri poftularat, refcribit Sanctus Ambro-
fius. Epiftolam Pietatis tuæ mecum ad Altare detu-
li, ipfam Altari impofui, ipfam geftavi manu cum

fimam confuetudinem præfens Canon confirmat.
Quidam ab illo etiam perfiftentiam permitti exi-
ftimant: At verba id non fonant. Quidquid fit,
Græci Imperatores locum iftum, etiam thronum

offerrem facrificium, ut fides tua in mea voce loque-ipfo Patriarchali fublimiorem, tandem omninò

retur, & apices Augufti Sacerdotalis oblationis mu
nere fungerentur. Et ad Proconfularis in Africa
Provincia Epifcopos fcribit Sanctus Pontifex
Martinus primus: Per fpiritalem in Altari inter-
ceffionem Deo tamquam dona offerentes, ea, quæ à
vobis adversùm Monothelitas fynodaliter gefta
funt, obtulimus. Abfentium in offerendo vices
Epiftolæ explebant.

Quæftio eft, An populus oblaturus fancta fanctorum intraret, & panem fuum ac vinum imponeret altari, aut Sacerdotis manibus ad altare? Pro parte adfirmativa facit quarta Synodus Cap. 93. Carthaginenfis: Oblationes diffidentium fratrum

Cap. 6.

L.8.C.12.

Cap. 6.

Cap. 7.

neque in facrario, neque in gazophylacio recipiantur.
Et fecunda Synodus Matisconenfis cum dura in-
crepatione mandat, ut finguli fideles, etiam
fæminæ, per fingulas Dominicas facris altaribus
admoveant hoftias: Panis & vini. Et Capitulare
Sancti Theodulphi Aurelianenfis Epifcopi: Fe-
mine, Sacerdote Miffam celebrante, nequaquam
ad altare accedant, fed fuis locis fent, & ibi Sacer-
dos carum oblationes Deo oblaturus accipiat. Quo-
circà viri in Ecclefia Aurelianenfi omninò ad
Altare accedebant. Et quod etiam fub Innocen-
tio tertio Pontifice Bremenfis populus oblatio-
nem fuam ipfi Altari imponeret, liquet ex Ar-
noldo Abbate Lubecenfi in Chronico Sclavo-
rum. Partem verò negativam fuadet Synodus
Aquifgranenfis fub Ludovico pio Augufto, di-
cens de Subdiaconis: Ift oblationes in templo fu
fcipiunt à populis. Et infrà de Diaconis: Inferunt
oblationes in Altaria. Et Herardi Turonenfis Ar-
chi-Epifcopi Capitulare difertè jubet, ut populus
extra cancellos fiet, ejufque oblatio extra cancellos
recipiatur. Quod ipfum fieri çonfuetum in Ro-
mana Ecclefia, liquet ex vetuftis rituum Latino-
rum defcriptoribus.

invaferunt. Etiam Imperatores, Reges, ac
Principes Latini. Ab afflicta Romana Ecclefia
impetrarunt haberi in certis Ecclefiis Canonici,
geftare ornatum Clericalem, fic in choro ftare
& pfallere cum Clericis. Ità de Hugone Capeto,
Florentio Craffo Hollandia Comite, Fulcone
bono Comite Andegavenfi, & Henrico quarto
Imperatore teftantur magnum Belgii Chronicon,
Radulfus de Diceto, & Hemboldus in Chronico F. 93. 133-
Sclavorum. Et Alexander fecundus Pontifex A. 960.
Wratislao Bohemiæ Duci Epifcopalis mitræ, L.1. C. 33.
que laicæ perfona tribut non confuevit, ufum
difpenfatoriè indulfit, & Gregorius feptimus
confirmavit. Pedetentim indulta eft plerifque
Regibus: Hinc enim Innocentii tertii Pontificis L.1.Epift.
vita, publicata per Francifcum Bofquettum
Montis Peffuli Epifcopum, inter Regia orna-
menta numerat Coronam & Mitram. Eadem via

38.

Germanorum Augufti Diaconalem Dalmaticam F. 134.
& Evangelii folenniter ad primam in Dominicæ
Nativitatis nocte Miffam cantandi licentiam im-
petrarunt. At ejufmodi Canonicum feu Cleri-
cum paulatim pofteà excufferunt, cœperuntque
intra chorum manere ut laici: Eos primùm fe-
cuta eft nobilitas, tandemque, Epifcopis dor-
mitantibus, populus univerfus. Et hinc fub In-
nocentio tertio Bremenfis populus oblationem
fuam ipfi Altari imponebat.

Dubitationem movent adducta Romani Mif-
falis verba: Qui tibi offerunt boc facrificium laudis.
Quod enim hodie populus non offerat, viden-
tur continere mendacium, ideòque effe radenda.
Refpondet in opufculo de Dominus vobifcum San-
&tus Petrus Damiani. In illis verbis patenter often- Cap. 8.
ditur, quod à cunctis fidelibus facrificium illud lau-
dis offertur, licèt ab uno specialiter offerri Sacerdote
videatur: Quia quod ille offerendo manibus tractat,
boc multitudo fidelium intenta mentium devotione
commendat. Et in Epiftola ad nefcio quem ami-
cum Sanctus Fulbertus Epifcopus Carnotenfis: Epift. $3.
Scrupulus ille de offerentibus ità solvi possit, quod
dum facrificamus, illi, pro quibus agitur, per ma-
nus noftras offerunt Deo facrificium laudis. Itaque

Refpondeo variarum Ecclefiarum varium fuif-
fe morem. Et quidem apud omnes Græcos popu-
lus nequaquam intrabat Sacrarium: Intrare erat
privilegium folius Principis, reverà vetuftiffi-
mum, & à Sancto Ambrofio, qui illum facta
oblatione intra cancellos perfiftere dumtaxat ve-
tuit, nullatenùs correctum: Et hanc antiquif-voces illæ nullo pacto funt radendæ.

E liceat mulieribus in Divini facrificii tempore loqui, fed ut
vox eft Apoftoli Pauli, fileant: Non enim eis loqui permif-
fum eft, fed fubjici, ficut dicit lex.
dicit lex. Si quid autem volunt difcere, do-
mi proprios maritos interrogent.