diem Domini, ad fupremi in Patris dextera Pontificis JESU Chrifti tribunal. Nefandam iftam mochiam refervavit Chrifto Domino, & nec in exitu voluit per Sancti Petri claves abfolvi. Ex quo vides hanc primævam & rigidam Patrum difciplinam ducere originem ab Apoftolis. Et tamen de eodem moecho fcripfit idem Paulus in feCap.2. cunda epiftola: Sufficit illi, qui ejufmodi eft, objurgatio hæc qua fit à pluribus, ita ut è contrario magis donetis, & confolemini, ne fortè abundantiovi trifitia abforbeatur qui ejufmodi eft. Propter quod obfecro vos, ut confirmetis in illum charitatem. Cui autem aliquid donaflis, & ego. Nam & ego quod donavi, propter vos, in perfona Chrifti ut non circumveniamur à Satana. Non enim ignoramus cogitationes ejus. Et laudatus Chryfoftomus commentatur: Non folùm id Apoftolus jubet, ut objurgationi finis imponatur, fed ut etiam ad priorem flatum reducatur. Etenim fi quis cum, qui verberibus cafus eft, tantummodò miffum faciat, nec et medea tur, nihil fecit. Vide autem quoniam rursùs modo illum quoque coerceat, ne ob condonatum peccatum fiat deterior. Nam quamvis peccatum confeffus fuerit, ipfiufque eum pænituerit, oflendit tamen cum non tam pænitentia opera, quàm gratia & beneficio veniam confequi. Ob id ait: Donetis & confolemini. Et quod fequitur, idem declarat. Non enim, inquit, quòd id promereatur, nec quòd eam, quam par eft, pœnitentiam præftiterit, fed quia infirmus eft, ideo hoc peto. Affirmat varia. Primò, quòd per objurgationem Apoftolus intelligat publicam pœnitentiam. Secundò quòd ipfa fieret à pluribus. Hanc enim pœnitentiam non à folo Epifcopo, nec item à folo Clero, fed etiam à cunctis Stantibus Laicis fuiffe tuo adhuc tempore taxa tam & fixam, frequenter fcribit Sanctus Cyprianus. Tertiò dicit Chryfoftomus, quòd ifti pœnitentiæ finem impofuerit Apoftolus, ac reftantem adhuc partem remiferit. Quartò, quòd gratiosè remiferit. Quintò, quòd machum curaverit Sacramentaliter abfolvi ac reponi in commu nionem Ecclefiæ. Sextò, quòd id fecerit cum tanta moderatione, ut exindè nec ipfe moechus, nec quis alius arriperet impunitatis fpem aut occafionem peccandi. Septimò, quòd hanc gratiam fecerit ex mera commiferatione infirmi hominis.

Non enim, inquit, eum ita excepi, quafi contradias
fceleris fordes penitus abfterferit, fed quòd verear,
ne gravius aliquid in fe admitteret. Ex quo illud di-
fcimus, non ex fcelerum tantùm natura, fed etiam
ex eorum animo atque affectione judicandam effe pœ-
nitentiam, quemadmodum tum quoque fecit Apofto-
lus, quòd ipfius imbecillitatem pertimefceret. Affir-
mat ad rectè faciendam pœnitentiæ impofitionem
aut remiffionem non folam criminis gravitatem
aut levitatem, fed etiam criminofi infirmitatem
aut robur effe attendenda. Quam regulam fecu-
tus eft etiam Sanctus Cyprianus. Etenim inter
varias, ob quas lapfis indulgendum cenfuit,
caufas frequencer ponit & hanc: Ne Ecclefiam
deferant, ac gentiliter vivant. Ne mireris quòd
ifti pœnitenti Apoftolus timuerit Judæ defperatio-
nem & laqueum. Etenim hæc Apoftoli verba,
Ut firmetis in eum charitatem, exponit Chryfofto-
mus: Hifce verbis fummæ virtutis teftimonium Co-
rinthiis tribuit. Siquidem ii, qui bominem ufque
adeò amabant ac tuebantur, ut etiam animis infla-
rentur, adeò rursùs eum averfati funt, ut tantope-
rè laborandum Paulo fuerit, ut in eum firmarent
charitatem. Hic eft igitur ille homo, cujus cau-
fa fcripfit in prioribus litteris Apoftolus: Et vos
inflati eftis, & non magis luclum habuiflis, ut tol-
latur de medio veftrum, qui hoc fecit. Erat gran-
dis Corinthiorum Presbyter & Doctor, de cujus
gloria inflabantur, ideoque ejus flagitium vole-
bant difpenfatoriè diffimulatum. Et hinc non
malè educitur, quod in primo Apoftolicæ præ-
dicationis exordio majores Clerici novas etiam
poft facrum Ordinem nuptias poffent inire. Nec
enim conjugium, fed folum incoftum damnavit
in ifto homine Apoftolus. Et quia ille ex tanto
Ecclefiæ gradu deciderat quafi in nihilum, per
nimium merorem fecit fe de Judæ Traditoris def-
peratione fufpectum. Nam quòd olim quidam
etiam ad publicam poenitentiam damnati, & ad
ipfam peragendam in cuftodia conclufi Hifpani
femetipfos defperati ferro aut laqueo peremerint,
teftatur ac damnat decima fexta Synodus Tole. Cap.4.

tana.

Has Apoftoli voces, Donavi in perfona Chrifti, Chryfoftomus variis modis commentatur: Hoc eft, ad gloriam Chrifti, vel tamquam Chrifto boc etiam imperante. Id quod fummum ad permovendos corum animos momentum habebat. Proptereà quòd

Ad dandas, inquam, Indulgentias ApoftoJus in hoc pœnitente macho attendit duo: Pœ-jam Indulgentiam non adhibere in negotio, quòd ad nitendi ftudium, ac humanam infirmitatem. ac humanam infirmitatem. Chrifti gloriam pertineret, ac ipfi placeret, vereHinc ad ejus verba, Ne fortè abundantiori trifti. rentur. Et iterùm: Hoc eft, fecundùm Deum, tia abforbeatur, pergit Doctor Chryfoftomus: vel ad Chrifti gloriam. Per Chrifti perfonam alibi Quæ verba funt hominis magnæ pœnitentie teftimo intelligit Chrifti Domini nomen, virtutem, ab nium ipfi tribuentis, nec eum finentis ruere in defpe- ipfo datam Apoftolicam poteftatem. Et ex his rationem. Quid eft autem, Abforbeatur? Nempèvides Corinthi Epifcopum & Clerum ad dandam vel hoc faciens quod à Juda factum eft, vel etiam, fi vitæ ufura fruatur, deterior factus. Etiamfi enim refillet, inquit, quod contractum ex longiori objurgatione dolorem non ampliùs ferre queat, ac defperata falute, aut in laqueum, aut in majorem deinceps improbitatem ruet. Itaque occurrendum eft, ne ulcus ingravefcat, neve id quod reclè atque ex virtu te fecimus, ob neglectum modum amittamus. Hec autem eò dicebat, ut & illum coerceret, & admoweret, ne poft impetratam veniam ignavior fieret.

Indulgentiam fuifle difficiles. Hinc addit Apoftolus: Propter quod obfecro vos. Laudatus Joannes exponit: Non jam imperat Apoftolus, fed obfecrat, non ut Præceptor, fed ut æqualis, atque il lis, utique Corinthiorum Epifcopo & Clero, in judiciario fubfellio pofitis & conflitutis ipfe in patroni ordine atque loco fe collocavit. Quoniam enim id, quod in animo babebat, confecerat, præ gaudio jam modum in fupplicando excedit. Et adjunxit Apoftolus: Ideo enim &fcripfi, ut cognofcam ex

pe

1

perimentum veftrum, an in omnibus obedientes fitis.
Lapsum Presbyterum ad perpetuam ac folemnem
pœnitentiam dejicere Corinthii primo detrecta-
rant, & ad Apoftoli juffum tandem admiferant.
Nunc vela vertebat Apoftolus, ipfumque man.
dabat recipi in fratrem. In ejus judiciis videba-
tur effe eft & non. Hinc laudat Corinthios,
quòd in omnibus fibi obediant. Huc etiam fpe-
ctant hæc verba: Cui autem aliquid donaftis, &
ego. Doctor Chryfoftomus elucidat: Vides quo
pacio Apoftolus rursùm pofteriores fibi tribuit, illos
videlicet duces atque aufpices, Se verò comitem
dumtaxat oftendens. Sic nimirùm exacerbatus ani-
mus mitigatur: Sic durus animus emollitur. Ipfe
nec per femetipfum indulgere, nec Epifcopum
compellere ad indulgendum voluit: Exemplum
dedit, quòd circa fibi fubditos Epifcopos Pa-
triarchæ & Primates debeant imitari. Pergit
Apoftolus: Nam & quod donavi, fi quid donavi,
propter vos. Et Joannes Chryfoftomus: Poftea
ne fupinos & ignavos eos reddat, ut penes quos ne-
gotii fumma fit, atque illum haudquaquam miffum
faciant, ad hoc ipfos impellit, dum ait se quoque il-
li condonaffe. Et infrà: lius qui peccarat abfolu-
tionem Apoftolus fibi & illis arrogat. Quæ omnia
Sanctus Joannes Chryfoftomus confirmat in ora-
sione, qua exponit verbum Apoftoli: Sufficit ti-
bi gratia mea. Et ex his manifeftè lucet hic ab
Apoftolo donat as fuiffe Indulgentias, & hanc
omninò effe Bullam indulgentialem. Magifter
nofter Joannes Weffelus primò formalis, deinde
realis, tandem nominalis fuit Theologus, atque
ita in iftis quifquiliis, quam in Evangelicis ac
Apoftolicis litteris verfatior. Indulgendi poteftas
fpectat ad remiffionem peccatorum, ideoque no-
bis data eft à refufcitato è mortuis Domino per
verba: Quorum remiferitis peccata.

| fius Patriarcha Alexandrinus. Diverfos fuæ Ec
clefiæ fub Decio Tyranno Martyres enumerat,
atque adjungit: Illi divini Martyres, qui jam Chri- Lib.6.
fti tanquam Affeffores funt, & Regni ejus confortes, cap. 34.
participes judicii, & illius in judicandis hominibus
fententiam approbantes ferunt, dum erant apud nos,
nonnullos è fratribus, in quibus crimen facrificandi
Idolis hærebat, quique à fide excidiffent, cùm eo-
rum converfionem ac pœnitentiam perspicerent, ip-
famque poffe acceptam fore ei, qui omninò non vult
mortem peccatoris, fatis exploratum haberent, ad
fe denuò admittunt, recipiunt in Ecclefiam, conven-
tus cum illis celebrant, ineunt focietatem, precum
& epularum unione una utuntur. Quid igitur confilii
nobis datis? Quid cenfetis nobis agendum? Pen-
debat tunc Novatianenfis contra Romanam Ec-
clefiam fchifmatica atque hæretica de lapfis reci-
piendis quæftio. Et non tantùm in Italia &
Africa, fed etiam in Ægypto & Oriente lapfi
adhærebant Apoftolica Sedis clementi judicio,
indulgentiales libellos fupplicabant à Martyri-
bus, ipfos Martyres dabant, Epifcopi paffim
exequebantur, & omnis populus comprobabat.
Hinc Fabii de tanta quæftione judicium exquifivit
Dionyfius. Nota hæc ejus ibidem verba: Inftitu-
tum refringemus? Omninò refpiciunt novellum
tunc Romanæ Ecclefiæ Decretum.

Quæftio tertia eft, An etiam adeundi carce-
ris, & illic à Martyribus Indulgentiam fuppli-
candi mos fit antiquus & Apoftolicus? Ref
pondeo affirmativè . Etenim Tertullianus,
temporibus Apoftolicis vicinus, in libro ad Mar- Cap.11
tyres laudat hunc morem, uti antiquum. Quod
ipfum palàm facit in devio libro de pudicitia.
Hunc effe antiquum morem, difertè fcribit et-
iam Sanctus Cyprianus. Et Indulgentiæ, quam Ep.11.
lapfo Corinthiorum Doctori dedit, Apoftolus

nes Chryfoftomus exponit: Quid igitur? An ut ab bominibus gratiam iniret, ipfi ignovit ? Minimè. Ideò adjecit: In perfona Chrifti. Hoc eft, fecundùm Deum vel ad Chrifti gloriam. Harum litterarum tempore quidem apparuerant varia Gentilium in Chriftianos odia & perfecutiones, necdura tamen plena à Romano Imperio Martyria. Et Corinthiorum cum Epifcopo Clerus erat alienus ab hac Indulgentia, & per multa Apoftoli argumenta debuit ad ejus impartitionem parari ac induci. Proindè honorati ejufdem Ecclefiæ Laici Apoftolo fupplicarant, & meruerunt exaudiri, Et lapfus Presbyter iftis Laicis pro ifto interventu haud dubiè fupplicarat. Poft hanc Epi

Secunda quæftio eft, An proximi Apoftolo-addidit: Donavi propter vos. Et Sanctus Joanrum Succeffores Epifcopi, ac alii Ecclefiæ Patres fint hac poteftate conftanter ufi? Refpondeo fuiffe ufos. Lucet ex adductis fuprà teftimoniis, præfertim Tertulliani, Sancti Cypriani, Roma. ni Cleri, ac etiam Sancti Pontificis Cornelii. Quæ omnia infigniter apud Eufebii Cæfarienfis Epifcopi Ecclefiafticam Hiftoriam confirmat antiquus, quem Sanctus Hieronymus meritò appellat difertiffimum, Ecclefiæ Scriptor Apollonius, de Montaniftarum Pfeudo-Prophetiffa MaximilLib. s. la, ac ipforum Pfeudo-Martyre Alexandro fcriCap. 17. bens: Dicat nobis ipfa Prophetissa de Alexandri facinoribus, qui fe Martyrem prædicat, & quem ipfa convivio excipit familiariter, quem etiam alii complures adorant, cujus latrocinia & alia flagitiorumftolam ftatim fucceffit Neftoriana perfecutio, genera, pro quibus debitas pœnas perfolverit, nihil noftra intereft commemorare, præfertim cùm in ipfas tabulas publicas fatis accuratè relata fint. Igitur quif nam iftorum alterius condonabit peccata? Propheta nè Martyri latrocinia, an Martyr Prophetiffe ava vitiam? Quod enim Montanisftæ munera non tantùm acciperent, fed etiam exigerent à feduais populis, idem Apollonius demonftrat. Laudat antiquam Ecclefiæ formam, qua lapfi à Martyribus Indulgentiales libellos impetrabat. Eof dem apud eundem Eufebium laudat in litteris ad Fabium Antiochiæ Patriarcham Sanctus Diony

plurimofque nobis dedit Martyres: Chriftiana
fidei Proceres, Heroes, atque Primates. Hinc
ad ipfos ftatim cœperunt lapfi confugere, &
commendatitias, quales ifti Corinthio dederat
Apoftolus, litteras ad fuos Epifcopos fuppliciter
flagitare. Et hunc morem duraffe ufque ad Con-
ftantini tempora, docent antiqua Sancti Daviti,
ac aliorum fub Anulino Africa Proconfule paf-
forum Acta, in quibus fcribitur de Menfurio
Carthaginenfi Archiepifcopo: Combuftorum ve-
niam librorum à Martyribus pofcere & implorare
debuerat. Ifte eft Anulious, in Donatitarum

290

Actis & Sancti Optati ac San&ti Auguftini fcriptis
notiffimus, ad quem Magnus Conftantinus dedit
varias litteras & leges.

Et hinc prodiit Chriftianorum temporum mos,
quem in libro adversùm Waldenfes laudat Petrus
Cap. 39. Pilichdorffius: Has Indulgentias, licet ad diver-
fa loca, & pro diverfis operibus pietatis Prælati
Ecclefie dare valeant, tamen crebriùs eas conferunt
in locis, ubi fanguis plurimus Martyrum effufus,
ut factum eft Romæ, & alibi. Ergo Romipete &
alii peregrini, pia intentione & recta illuc venien-

tes,

rum nullum exhauriri tempore, ideoque thefau rum iftum nunquam diminui, fed quotidie augeri. In alia homilia Sanctum Patriarcham & Martyrem Ignatium affirmat Rome paffum, & Antiochiæ fepultum, ita profuiffe utrique civitati, etiam cunctis per quas ejus reliquiæ tranfierunt civitatibus, & profequitur: Quemadmodum thefaurus quidam perpetuus, qui quotidiè exbauritur & nunquam deficit, fic etiam beatus Ignatius cunctis ad fe accedentibus benedicens fiducia, & frenua alacritate, magnaque fortitudine plenos remittit domum. Itaque non bodie tantùm, fed quotidiè ad ipfum confluimus, fpirituales ex eo fructus percipientes. Quifquis enim cum fide ad illum accedit, magnis afficitur beneficiis. Sanctorum Martyrum ad Divina nobis promerenda beneficia vires infigniter commendat, & concludit: Utilis igitur cunctis bic thefaurus eft, & refugium falutare, tam illis qui rebus duris atque afperis & peccatis confli&antur, ut ab iis liberentur, quam illis qui profperè ac feliciter degunt, ut diu fruantur illis bonis. Ecclefiæ thefaurum, ac ejus in donanda peccatorum remiffione indefectibilem virtutem lucidè profitetur. Peccatores lucidè hortatur, ut pro remiffionis gratia accedant confummatorum Martyrum Bafilicas, uti olim ipforum parentes accefferant Confefforum metalla, & defignatorum Martyrum carceres.

merentur eas. Nam illa Romana Civitas fpecialiter à Domino eft eleđa, ubi non folùm plurimus plurimorum Martyrum fanguis, fed etiam glorioforum Principum Petri & Pauli eft effufus. Uti primi fideles ad defignatos Martyres & ipforum metalla confugiebant & carceres; ita nos pec. catores ad confummatos Martyres habemus confugium, & per ipfos à noftris Epifcopis, & præfertim ab ipfa Divina Majeftate, ac ejus ad dexteram exaltato noftro fupremo Epifcopo veniam peccatorum fupplicamus atque impetramus. Noftri Epifcopi, de ipforum in nos pietate confif, aperiunt Ecclefiæ thefaurum, ac nobis impendunt. Qui mos eft omninò antiquiffimus. Etenim in quinto Sancti Joannis Chryfoftomi tomo exftat Sermo, cui hic titulus: Cùm Epifcopus Martyrum diem ruri celebratum abiiffet, babitus eft Quòd ifti acceffui Apoftolicas Claves tunc aliin urbe fermo ad Martyres. Extollit Martyrum quando adjunxerint Epifcopi, accedentium famerita, & adjungit de ipforum reliquiis: Thetisfactiones per apertum thefaurum adjuverint cas igitur illas cum fide complectamur, inardefcamus atque mitigaverint, licèt evidenter demonftrare mente, gemitus profundamus. Multa funt à nobis non poffim, exiftimo tamen apud omnes effe admiffa delica, & magna funt noftra peccata. Profed ptereà multa medicina, & diligenti confeffione indi-indubitatum. Etenim non tantùm antè etiam poft Magni Conftantini tempora, & ab gemus, Effuderunt fanguinem fancti Martyres, ocuillo datam Ecclefiis pacem Epifcopi constanter li tui lachrymas tibi effundant. Poffunt & lachrymæ perrexerunt dare Indulgentias, & lapforum pœpeccatorum figna exftinguere. Multis exhortatur nitentias mitigare. Duodecimus Nicæni Conci ad feriam apud Martyrum thecas pœnitentiam. lii Canon in Liciniana perfecutione lapfos milites Antequam populum ad fuburbanam Martyrum damnat ad decem annorum pœnitentiam, & hos Bafilicam educeret, declamavit iftum fermofic diftribuit: Poft triennii tempus, quo inter Audiennem, atque ita populum ad ejufmodi confeffiotes erunt in afflictione permaneant. Hoc eft, fenem & pœnitentiam præparavit. Lucidius fe ptem annis fubfternantur. Subftratio erat veraexponit in fermonibus ad Antiochenum popuciter afflictio. Et Canon adjungit: Sed in bis lum. Etenim in Sanctorum Martyrum, quos omnibus Propofitum & fpeciem pœnitentiæ oportet Imperator Julianus trucidarat, Juventini & Maexplorare. Quotquot enim metu, & lachrymis, atque Hom.40 ximi fefto declamat: Heri beatus Babylas, ab patientia, vel bonis operibus, rebus ipfis converfionem fuam fine fimulatione demonftrant, hi definitum tempus Auditionis implentes, tum demum fidelibus in oratione communicent. Poftmodùm verò licebit Epifcopo de bis aliquid humanius cogitare. Quatuor palmares & quafi fubftantiales antiquæ fatisfactionis partes erant Fletus, Auditio, Subftratio, & Confiftentia. Et omnium duriffima erat Subftratio. At ecce Nicænum Concilium permittit ut verè intra Auditionem pœnitentibus omnem Subftrationis afflictionem plenè remittat Epifcopus, ipfofque immediatè tranfmittat ad Confiftentiam. Et etiam illic cogitet de ipfis aliquid humanius, hoc eft, etiam iftud tempus abbreviet, ipfofque impartiat Perfectione. Eft Canon Sancto Cypriano longè clementior. Ille enim folos plenæ fatisfactioni proximos voluit donari gra tia: Et manifeftum eft Audientes ab ifta plenitu dine plurimùm abeffe. In Maximini perfecutio

Imperatore Numeriano trucidatus Antiochiæ
Patriarcha, cum tribus pueris nos hic congregabat,
bodie verò par fanctorum militum in acie Chrifli exer-
bodie
citum oftendit. Hert quadriga Martyrum,
biga fe oftendit, Impar eorum eft ætas, fed par
fides; varia certamina, fed eadem fortitudo. Illi
tempore fuperiores, bi recentiores. Ejufmodi eft
thefaurus Ecclefiæ, novas & veteres babet marga-
ritas; fed una eft omnium gratia. Eorum flos ne-
que languefcit, neque defluit tempore. Nefcit ve-
tuftatis rubiginem splendoris iftius natura. Temporis
acceffione opes quæ ad corpora spectant, facilè in-
tereunt, fed non fic fe res habet in fpiritualibus
thefauris. De Martyribus, inquam, qui semper
in codem juventutis flore funt, femper fuæ gloriæ
virtutem emittunt & radios. Quod fcientes vos,
non aliter prifcos, aliter recentiores colitis Sanclos.
Spiritualem Ecclefiæ thefaurum adferit componi
ex cunctis fimul adunatis Martyrum meritis, ho-

ne

ne lapfos ad plenam omnium graduum poeniten-,,
tiam damnat etiam Ancyrana Synodus, atque

291

populis ad Divina tunc officia confluentibus. Exftat epiftola apud Laurentium Surium poft vitam laudati Guiberti. Habet quafdam fpuriæ fuppofitionis notas. Etenim Romanos Cardinales contra iftius fæculi morem præponit Archiepifcopis & Epifcopis. Ejus interim de Indulgentiis affertionem confirmat magnum Belgii Chronicon, & extendit ad varias apud nos Ecclefias. Quidquid fit, certum eft hanc Iudulgentiæ formam effe feptimo Gregorio longè antiquiorem. Etenim fub Joannis vigefimi Pontifi catu celebrata Lemovicenfis Synodus cunctis adversùm privata bella fancitam pacem fervantibus dedit abfolutionem peccatorum ac benedictionem æternam, atque conclufit: Concedat propi

من

Cau. 4. & adjungit Statuimus ut Epifcopi, modo converfationis examinato, poteftatem habeant vel utendi clementia, vel plus temporis adjiciendi. Ante omnia autem & præcedens vita, & quæ confecuta eft, examinetur, & fic eis clementia impartictur. Secundas, licet improbarit, cum levi tamen pœnitentia permifit, tertias non nifi ex graviffimis indulfit caufis, quartas autem nuptias ad fornicationes femper profcripfit Orientalis Ecclefia, ideoque Neocæfarienfis Synodus ftatuit: De his qui in plurimas nuptias inciderunt, tempus quidem præfinitum eft manifeftum. Sed converfatio eorum &fides tempus abbreviat. Hoc eft, propter animi fidelem in peragenda pœnitentia diligentiamtius Deus, ut omnes, qui ad folemnitatem anniverEpifcopus poffit fingularum claffium tempus fariam dedicationis hujus Bafilicæ hodierna die conabbreviare. Et hofce Canones refpexit, ipfo- venifiis, intercedente beato Martiale Apoftolo rumque partim verba, partim fenfum inferuit cæteris Sanctis fuis, quorum Reliquiæ hic pio veneprimo fui Capitularis titulo Ifaac Lingonenfis rantur amore, vobifcum hinc veniam peccatorum Epifcopus: Penes Epifopos erit poteftas, modum veftrorum reportare valeatis. Non ipfa dat, fed converfationis pœnitentium probantes, vel buma- jam antea in iftius Ecclefiæ dedicatione datam niùs erga eos agere, vel amplius tempus adjicere. fupponit Indulgentiam. Ejus perceptionem ac Ante omnia verò precedens eorum vita & poftc- fructum cunctis ifto anno præfentibus appreca rior inquiratur: Et ita eis impartiatur humanitas. tur. Et quòd Sanctus Anglorum Rex Eduardus Converfatio pœnitentium & fides tempus abbreviat. Romam ad percipiendas Indulgentias accedere Satisfactio pænitentia non eft tam temporis longi- voverit, & quòd iftud votum in Monafterii zudine, quàm cordis compunctione penfanda. Quod ædificationem cum eadem Indulgentia commuipfum frequenter fcribit Sanctus Auguftinus. Et taverit Sanctus Leo nonus, fuprà nobis dixit de Eriath Franco, qui Monachum Presbyterum Nicolaus fecundus. Proindè ad Romanæ Eccleocciderat, & pro Indulgentia accefferat Apo-) fie Bafilicas pia peregrinatio gaudebat tunc In. ftolicam Sedem, ad Hincmarum Remenfem dulgentiis. Et in diplomate, quo Cavenfis Archiepifcopum fcribit in exftantibus apud Ja- Monafterii dedicationem honoravit, hæc habet cobum Sirmondum fragmentis Nicolaus primus Urbanus fecundus: Quicumque in ftatu pœnitenPontifex: Ufque ad mortem pœnitentiæ ejus quan- tia pofitus fuerit, & ad bunc locum accedens fuetitas extendi debuerat, fed devotionem ejus fidei, rit ibi uno die ante ipfius Bafilicæ confecrationem, five quia ad fuffragia Apoflolorum feftinaverit, bumaniùs cum illo peregimus. Quia ad confùmmatos Martyres Apoftolos accefferat, uti olim lapfi accedebant ad defignatos Martyres. Plura funt hujufmodi antiqua Decreta atque exempla .

Frag. 7.

Quarta quæftio eft, An homicida ille Romanam fanctorum Apoftolorum Bafilicam pro accipienda Indulgentia accefferit, adeoque datæ Bafilicis Indulgentiæ fint ita antiqua? Refpondeo affirmativè. Licèt enim hæc Nicolaus Pontifex non afferat, & ego non valeam demonftrare, conftanter tamen afferit in epiftola ad Rixfridum Trajectenfem Epifcopum Sanctus Lugderus Epifcopus Monafterienfis: Sandlus Leo Papa tertius, anno Dominica Incarnationis odlingenrefimo tertio, cum magna fuorum Cardinalium, Archiepifcoporum & Prælatorum multitudine ad Imperatorem Carolum in Germaniam veniens, & ab codem Imperatore imperialiter cum fuis fufceptus, inter multa pietatis fuæ opera, inftantia ejufdem Sereniffimi Imperatoris & Regis, Aquifgrani in Palatio dedicavit Ecclefiam perpetuæ Virginis Maria donans eandem Ecclefiam multis Indulgentiis. Etiam apud Agrippinam Coloniam & alias Germaniæ civitates affirmat ab ipfo fuiffe dedicata plura Altaria atque Ecclefias, & omnes honoratas magnis Indulgentiis. Eafdem addit datas omnibus celebrantibus feftum Sancti Guiberti, Verdenfis in Rheno Infulæ Apoftoli, &

per totum diem fequentem, nec non & die Jovis fancto, atque per totum diem Veneris fanctum fequentem, de omnibus peccatis, de quibus verè contritus fuerit & confeffus, illam indulgentiam & veniam à Domino confequatur, quam mereretur in eundo & redeundo ad Sandlum Jacobum Compofellanum. Ergò Compoftellana Ecclefia habebat tunc amplas Indulgentias. Remenfium Archiepifcopus Turpinus cunctis Carolum magnum ad facrum contra Hifpaniæ Saracenos bellum comitantibus dedit plenas Indulgentias: Et Compoftellanam Ecclefiam variè exaltavit. Forfan per plenas Indulgentias. Quidquid fit, certum eft iftam indulgendi formam effe antiquam, & hinc in Decreto, quo fæculare Jubilæum inftituit, habet Bonifacius octavus: Antiquorum babet fida relatio, quod accedentibus ad bonorabilem Bafilicam Principis Apoftolorum de urbe, con ceffe funt magne remiffiones, & Indulgentiæ pecca torum. Poft feptimi Gregorii tempora cœpit ista forma effe frequentior.

292

Q

CAPUT VI.

Plenaria Indulgentie antiquitas demonftratur.

Uæftio prima eft, An primitivæ Ecclefiæ

Epifcopi aliquando dederint plenarias Indulgentias? Refpondeo deditle. Etenim Romanæ per Sancti Fabiani Pontificis mortem vacantis Ecclefiæ ex vicinis & advenis Epifcopis adunata Synodus ftatuit: Ante conflitutionem Epifcopi nihil innovandum putavimus, fed lapforum Curam mediocriter temperandam effe credimus, ut interim dum Epifcopus dari nobis à Deo fuftinctur, in fufpenfo eorum, qui moras poffunt dilationis fufinere, caufa teneatur; corum autem, quorum vitæ fuæ finem urgens exitus dilationem non poteft ferre, aca pœnitentia & profeffa frequenter fuorum deteftatione faclorum, fi lachrymis, fi gemitibus fiflctibus dolentis ac verè pœnitentis animi figna prodiderint, cùm fpes vivendi fecundùm hominem nulla fubftiterit, ita demùm cautè & follicitè fubveniri. Agit præfertim de habentibus Indulgentiales Martyrum libellos: Eis non folam Sacramentalis reconciliationis, fed etiam omnium adhuc debitarum fatisfactionum remiffivam pacem fanxit impartiendam. Poftulatam à Martyribus pacom impartiendam: At verò Martyres utramque poftulaverant. Et gravioribus peccatis ante expletam aut plenè remiffam fatisfactionem paterna iftius temporis difciplina non dabat pacem Sacramentalis reconciliationis. Quod ipfum apertè lucet ex quorundam circa hanc pacem dubio, quod adducit in litteris ad Antonianum Epifcopum Sanctus Cyprianus: Si qui infirmitatibus occupantur, illis, ficut placuit, in periculo fubvenitur. Pofteaquam tamen fubventum eft, & periclitantibus pax data, fuffocari à nobis non poffunt aut opprimi, aut vi & manu nofira in exitum mortis urgeri, ut quoniam morientibus pax datur, neceffe fit mori eos, qui acceperint pacem. Quò magis in hoc judicium Divine pietatis & paternæ lenitatis appareat, quod qui pignus vitæ in data pace percipiunt, bic quoque ad vitam percepta pace teneantur. Iftud dubium non de Sacramentali reconciliatione fait, fed de fola reftantium fatisfactionum Indulgentia: 14am enim reconciliationem poffe ad reincidentiam dari nemo unquam docuit in Ecclefia, nec potuit docere. Et reverà dubium non caruit fundamento. Hinc enim pofterior difciplina ipfum attendit, omnem in mortis articulo dan dam Indulgentiam fanxit dari ad reincidentiam, ideoque convalefcentes effe etiam ex acceptæ Perfectionis & Oblationis gradu reducendos ad Confiftentiam, & illic cogendos ad plenam expletionem reftantium fatisfactionum. Hinc etiam Romana Synodus non quibufcumque indulfit moribundis, fed folis illis qui ufque ad morbum egerant pœnitentiam, & criminis fui deteftationem fuerant frequenter profeffi. De aliis fcripfit ad eundem Antonianum idem Cyprianus: Non

ret,

eft dignus in morte accipere folatium, qui dum vive,
non cogitavit fe moriturum. Non omni exeun-
ti, licet inftantiffimè fupplicaret, tunc dabatur
pœnitentiæ actio fimul & reconciliatio. Hæc in
moribundos clementia eft longè pofterior. Et
ifta Romanæ Synodi Decreta non folùm Sanctus
Cyprianus, fed omnis tunc Ecclefia probavit
atque admifit.

Quæftio fecunda eft, An extra mortis articu-
lum tunc Ecclefia nemini dederit plenas Indul-
gentias? Refpondeo dediffe. Etenim ipfas ex
omnium Collegarum adunato nomine poftulavit
Martyr Lucianus, plurimi lapfi ad eas fibi ftatim
repræfentandas violenter coegerunt fuos Epifco-
pos, & plures hinc inde Epifcopi, vel ipfis ob
Catholicæ, Confeffionis exilium abfentibus Pref-
byteri fuccubuerunt. Inter illos fuit Therapius
Bullenfis in Proconfulari Afrorum Provincia
Epifcopus, de quo ad Fidum Epifcopum refcri-
pfit Primas Cyprianus: Legimus litteras tuas, Ep. 59.
Frater chariffime, quibus fignificafti, de Victore
quodam Presbytero, quòd et, antequam pœnitentiam
plenam egiffet, & Domino Deo, in quem deliquerat,
fatisfeciffet, temerè Therapius Collega nofter imma-
turo tempore & præpropera feftinatione pacem dede-
rit. Quæ res nos fatis movit receffum esse à Decreti
noftri authoritate, ut ante legitimum & plenum tem-
pus fatisfactionis, &fine petitu & confcientia ple-
bis, nulla urgente infirmitate, ac neceffitate cogen-
te, pax ei concederetur; fed librato apud nos diu
confilio, fatis fuit objurgare Therapium Collegam
noftrum, quòd temerè hoc fecerit, & inftruxisse ne
quid tale de cætero faciat. Pacem tamen quomodo-
cumque à Sacerdote Dei femel datam non putavimus
auferendam, ac per hoc Vidori communicationem fi-
bi conceffam ufurpare permifimus. Perfectam cum
oblatione communicationem Victori Therapius
dederat, ipfam Cyprianus ratam cenfuit, ideo-
que non auferendam, nec Victorem rejiciendum
ad Confiftentiam, in qua reftantes fatisfactiones
expleret. Et ratio fuit, quòd illa pax,
quomodocumque & contra Romanæ Synodi De-
cretum, tamen effet data ab Epifcopo. Quòd
enim datas à Presbyteris Indulgentias Cyprianus
exfufflaverit & caffas declaraverit,eft fuprà often.
fum. Et de Therapii facto ità cenfuit non folus
Cyprianus, fed Synodus fexaginta fex Epifco-
porum Nempè licèt temerè, tamen fimplici
fide & ex caufis egerat Therapius, ideoque ifta
Synodus fecuta eft regula quam in fermone de
lapfis firmat Cyprianus: Pænitenti, operanti,
roganti poteft Deus clementer ignofcere, poteft in
acceptum referre, quidquid pro talibus & petierint
Martyres & fecerint Sacerdotes.

licèt

Cyprianus ifta fcripfit ante Pontificatum San&ti Cornelii. Ab interlocutorio Romanæ Synodi Decreto ufque tunc cenfuit non recedendum. At verò poft electum & confecratum Cornelium fuit liberalior, duobus extra mortis articulum cafibus cenfuit plenè indulgendum. Primus fuit in caufa Nini, Clementiani, & Flori, Capfenfis in Byzacio Ecclefiæ filiorum, qui in Proconfulari perfecutione primùm generosè congreffi, ac tandem per tormentorum violentiam lapfi, ftatim pœnitentes redierant ad Eccle