CANON IX.

nullus Abbas Decimas & Primitias, & reliqua quæ fecundùm Statuta Canonum ad Epifcopos pertinent fine authoritate Rofeu Epifcopi confenfu, in cujus Diœcefi habitat detineat, Apoftolica fanctione firmamus.

Can, I.

12.

SCHOLIO N.

Cclefiæ vel Decima, inquit in Nemausenfi

bat Regularis Ordo, Monafteria non parùm
profecerunt. Plurima tunc fuiffe de novo fun-
data fcribit Glaber Rudolphus. At ecce hinc na-
tum eft malum aliud, de quo ad Urbanum se-
cundum Pontificem retulit ftatim in fui Epifco-
patus exordio Sanctus Ivo Carnutenfis: Multa
inordinata fieri video in domo Dei, que me tor-
queant, maximè quod apud nos qui Altari non fer-
viunt, de Altari vivant. Decimas affirmat effe
propriam folius privativè Altaris dotem, ideo-
que de ipfis non Monachos, fed folos cum Epi-
fcopo Parochiales feu Plebanos Clericos debe-
re vivere: Ex ipfis non poffe iftos incraffari,
& hos efurire. Etiam in fua ad quinti decimi
fæculi medium celebrata Synodo Triftandus de
Salazar, Archiepifcopus Senonenfis, a poffi-
dentibus Altaria Monafteriis atque Capitulis la-
mentatur Parochis non præftari Canonicam com-
petentis fuftentationis portionem, atque adjun,
git: Propter hoc fiunt plures ex iifdem Ecclefiis va- C. 4,
cantes, & Paftoribus viduatæ, in magnum anima-
rum periculum. Et inter abufus, quos reforman-
dos Adriano fexto Pontifici retulit Norimber-
genfis Germanorum Procerus Conventus, fuit
& hic: Plereque Parochiales Ecclefiæ Monafleriis,
Prælatis, aliifque Curatarum Ecclefiarum Rectori-
bus, incorporationis, ut vocant, feu alio quopiam
jure fubditæ funt, quas etfi ipfi juxta Canonum con

Synodo Urbanus fecundus, vulgari vocabulo apud nos Altaria nuncupantur. Quod ipfum in litteris ad Ulgerum Andegavenfem Episcopum L.3.Epift. fcribit Goffredus Abbas Vindocinenfis. Eafdem & Plebes fuiffe appellatas audivimus suprà à Sancto Petro Damiani. Hiuc & ipfarum Rectores etiamnum hodiè nuncupantur Plebani. Plebs habet Ecclefiam, Ecclefia Altare, Altare Decimam. Et quidem uti etiamnum Græcorum Bafilicæ, ita olim & Latinorum Ecclefiæ habebant, & habere debebant unicum Altare: Caufa magni Sacramenti. Hinc igitur ifta quatuor, licet admodum diftincta, ob laudatam unionem antiquitás, à principali defumens denominationem, non malè titulavit Altaria. Porrò quòd illa invadere, ac militibus fuis in ftipendia atque hæreditariam poffeffionem diftribuere cœperit præfertim Carolus Martellus, jam dictum eft frequenter atque oftenfum. Quòd ea filius Pippinus Rex, Carolus Magnus, ac Ludovicus Pius reddere cœperint, item oftenfum eft, ac fuo loco largius oftendetur. Nihilominus Sanctus Agobardus, qui Lugdunenfem Ecclefiam rexit fub laudato Ludovico, in libro de Ecclefiafticarum rerum difpenfatione adhuc conqueritur: Nunc non fo-Aitutiones per fe providere teneantur, ubi aliis elolum poffeffiones Ecclefiafticæ, fed & ipfæ etiam Ecclefiæ cum poffeffionibus venumdantur. Attentari id queritur non folùm ab Ecclefiarum fundatoribus feu Patronis, fed infuper ab aliis, qui nullum habeant cujuslibet juris vel fucum . Utique ab hæredibus aut fuccefforibus illorum, qui ipfas acceperant à Carolo Martello. Non folùm Parochiales cum Decimis, fed & Cathedrales cum opimis poffeffionibus Ecclefias, nec non & Monafteria poffidebant tamquam bona patrimonialia, transfundebant in hæredes, commutabant atque vendebant. A fanctis tandem ac zelofis Epifcopis partim per preces, partim per Canones, partim per varia cum Ludovici Pii fuccefforibus pacta & concordata malum fuit, licet non penitus evulfum tamen infigniter mitigatum. Et Monachorum & Regularium in Cathedrali aut Collegiato Clauftro Clericorum difciplina tunc florentiffimè vigebat. Hinc plures Laici, dum Sæculares feu fingulares Clericos averfantur, detentas Altarium Decimas illis donarunt, ex ipfis fundarunt nova Monafteria ac Regularia Collegia, atque ita utramque iftam profeffionem opulentiffimè ditarunt. Ipfas dederunt cum onere reparanda & ornandæ fabriox, & fufficientis ad populi minifterium Cleri fuftentandi.

A. 1049.

Poft exftinctam Caroli Magni fobolem, & patrata in Formofum Pontificem fcandala malum adeò refurrexit, ut Laici in ipfis etiam Romanis Bafilicis devotas adventantium fidelium oblationes invaderent, & ipfos adventantes in via prædarentur. Medicinam adhibere iterùm cœpit. Gregorius fextus, Victor fecundus, ac præfertim Sanctus Leo nonus, laudatus ab Hermanno Contracto. Et tunc iterum varia, in quibus vige

cant gubernandas, beneficiorum dotem & Decimas
plerumque fibi ipfis refervant, & præterea tam enor-
mibus abfentiarum penfionibus gravant, atque one-
rant, ut conductitii ifti Parochi, eorumque Vicarii,
Vice-Plebani, Sacellani
Sacellani, Coadjutores, ceterique
conductarum Ecclefiarum Adminiftratores, competen-
tem fuftentationem, decentiaque alimenta inde babe-
re nequeant. Quo fit nam undè conduclitri ifti
Paftores & Mercenarii vivant, habeant oportet, C.86.
ut illicitis exactionibus locatas fibi oviculas miferè
deprædentur dilanient
>
omnemque fubftantiam
tantùm non abfumant. Queruntur ab ipfis merce-
nariis nullum adminiftrari Sacramentum fine gra-
vi ac fœda exactione. Quod ipfum in Germani-
corum gravaminum facta ad Julium fecundum
relatione queftus fuit Imperator Maximilia-
nus. Et à Tridentino Concilio corrigi poftu-
lavit Francorum quoque Rex Carolus nonus,
Altarium Decimas poffidentia Monachorum Co-
nobia aut Clericorum Collegia affeverabant se
iftic effe principales Paftores, ideoque illis con-
ductitium & manualem imponebant Vicarium,
& non data competenti fuftentatione cogebant
ad omnis generis Simoniam. Sic Altaris Mini-
fter fordidè efuriebat, & nefcio quis ejus deten-
tor ufque ad animæ & corporis ebrietatem ex
ipfo luxuriabatur. Quem fuo loco exponendum
abufum fuiffe etiam noftri Gregorii fæculo pef-
fimè graffatum oftendunt plurimi tunc editi Ca
nones, vetantes Altaria dari ad firmam.

Et ad ejus exfcindendam radicem laudatus
Gregorius edidit præfentem Canonem. Nequa-
quam affeverat aut fancit Monachorum Cœno-
bia effe Decimarum incapacia, fed dumtaxat
hafce ab illis citra Epifcopale judicium atque con-
fenfum non poffe accipi, nec detineri. If Coe

de Decimis & fidelium oblationibus, quas Ecclefia
lege charitatis communicare poteft, non tantùm,
Monafteriis, fed etiam Xenodochiis infirmis &
peregrinis, an fiert Sarabaitas, ut in privatis lo-
cis proprio jure vivant, & viðlum fibi de fubftan-
tia pauperum per manus raptorum, & de fœnore.

tiones principaliter Clericali debeantur militiæ, po-
teft tamen Ecclefia omne quod habet cum pauperi-
bus habere commune. Quantò magis cum his paupe-
ribus, qui relictis facultatibus propriis, non in
angaria bajulantes Crucem Chrifti, fequuntur pau-
perem Chriftum? Eft tamen in quo Abbatibus &
Præpofitis Monafteriorum parcendum esse non exifti-
mo, fi ab illis ad quos non pertinent, id eft, à Lai-
cis Decimas & Oblationes accipiant, fi inordinatè eas
à quibuscumque perfonis acquirant, fi terminos tranf-
grediantur antiquos, id eft, fiftipendia Presbytero-
rum antiquitùs inftituta minorent, ac fibi ufurpent a
Nec tamen ideò Monachi, qui hæc ignorant aut non
probant, debent fuam collectionem deferere, aut
Abbatibus fuis minùs obedientes exiftere. Quidam
tunc Pfeudo- doctores afferuerunt Decimas effe
Ecclefiaftica folorum privativè Epifcoporum &
Clericorum ftipendia, ipfarum Monachos non
minus quàm Laicos effe penitus incapaces,
ideoque ipfas detinentia Monafteria effe in dam.
nationis ftatu, & à probis Monachis deferenda.
Palmares damnationis reos blaterarunt effe Ab-
bates, & Præpofitos feu Procuratores, ipforum
cohabitationem effe contagiofam, ideoque mi-
grandum in folitudinem & Anachorefim. Pef-
fimis hifce fibilis percufferunt multorum infirmo
rum imperitas confcientias, & in Apoftafiam cir-
cumfcripferunt.

nobiorum capacitas infigniter lucet ex vigefima prima Joannis Caffiani collatione, ubi Abbas Theonas laudat Ægypti poffeffores, quòd ad Joannem Monafticæ Diaconiæ Præfectum certatim adferrent frugum fuarum Primitias & Decimas: Laudat & dictum Joannem, quòd corum devotioni viciffitudinem cupiens repenfare, eis fe-negotiatorum accipiant : Licèt enim Decimæ & Oblacundum Apoftolum seminaret spiritualia, quorum metebat dona carnalia. Et in litteris ad Henricum fecundum fcribit de ejus olim anteceffore Edelulpho Alredus Abbas Rievallenfis: Eleemofynts fanè fic operam dabat, ut totam terram fuam pro Chrifto decimaret, & partem decimam per Ecclefias ac Monafteria divideret. Et apud Gratianum extat Epiftola, affirmans etiam pauperes alendos ex Decimis, atque adjungens: Maximè curan6.9.1.C. 58. dum eft Epifcopis, ut de Decimis, & oblationibus, Coenobiis & Xenodochiis, qualem voluerint & potue vint, fuftentationem impendant. Liberum eft enim Monachis, & fpiritualibus viris, Deum timenti bus & colentibus, Decimas & oblationes cunctaque remedia concedere, & de jure fuo in dominium illorum & ufum transferre, nec tam in pauperi bus paupertatem, quam religionem attendere. Quod autem Beatitudo tua quæfivit, utrùm ufus Decimarum & oblationum Secularibus provenire poffit, novit veftra Sanctitas omninò non licere, proteftan tibus hæc Divinis auctoritatibus paternorum Canonum. Quamobrem fi aliquando fuerint ab his malè detenta, quæ Divini juris esse nofcuntur, & in ufum tranfierunt Monachorum & fervorum Dei, Epifcopo tamen loci illius præbente confenfum, conftabunt eis omnia perpetua firmitate & stabilitate subnixa. Clericos autem illos convenit Ecclefiæ ftipendiis fuftentari, quibus parentum & propinquorum nulla fuffragantur. Qui autem bonis parentum & opibus fuftentari poffunt, fi quod pauperum eft accipiunt Sacrilegium profectò committunt, & per abufum talium judicium fibi manducant & bibunt. EanL-3 tit 10. dem Epiftolam apud Gregorium nonum laudat in litteris ad Bituricenfis Ecclefiæ Archiprefbyterum & Scholafticum Innocentius tertius. Verùm peffimè à Gratiano adfcribitur Sancto Hieronymo. Omninò enim fcripta eft longè pofteriùs in gratiam Monachorum. Ejus auctor, ut hos ad Decimarum poffeffionem redderet fecuriores, cum Juliano Pomerio docet divites Clericos ex ipfis non poffe fuftentari.

C. 7.

Et quidem laudata Sancti Ivonis Epiftola fanavit & quietavit multos, attamen non omnes. Quis enim nefciat fanctiffimum Ciftertienfem Ordinem prodiiffe ex fchifmate & quafi Apostafia quorumdam fratrum è Molismenfi Monafterio? Dixerunt hi Sancti Benedicti Regulam non fervari, fui temporis Monachos effe extra falutis viam, ideoque fugerunt in Ciftertii eremum, & novum iftic atque humile Coenobium inchoarunt. Hac enim de caufa venerabilis Albericus, fecundus Ciftertii Abbas, longo tempore, tamquam fchifmatis auctor aut incentor Molifmenfem carcerem fanctificavit. Eorum fenfum exponit Sigebertus Gemblacenfis: Abbas Ciftertii fratres ejus, non immemores fponfionis fue, Re- A. 1107.

Et hanc noftram affertionem in litteris ad Columbenfis Coenobii Monachos infiguiter confirmat Sanctus Ivo Carnutenfis Epifcopus. Sangulam Beati Benedici in loco illo ordinatam unani&ti Auguftini varia, quæ bonis à malorum intra Ecclefiam communione nullum effe ti. mendum contagium docent, teftimonia adducit, & pergit in novos nefcio quos Dogmatiftas: Hec bis fimilia Præcones hujufmodi non Ep. 192. intelligentes aut non legentes, fuadent Monachis, ut fua Monafteria deferant propter Abbates fuos Procuratores Monafteriorum fuorum, qui aliquas

Decimas

› quæ jure pertinent ad difpenfationem Epifcoporum, Monafteriis futs acquifierunt. Dicant mihi tam fubtiles Divinorum judiciorum fcru tatores, quid falubriùs fit Monachis, utrum permanere Cœnobitas fub Præpofitorum fuorum obedientia, que melior eft quàm vidime, & ibi vivere

miter ftatuerunt tenere, rejicientes à fe quidquid Regulæ refragabatur. Exuti veterem hominem, novum fe induiffe gaudebant. Et quia nec in Regula, nec in vita Sandi Benedicti legebant eundem Docłos rem poffediffe Ecclefias vel Altaria, vel Decimas aliorum bominum, ideò hæc omnia abdicaverunt. Decimas ajebant à fandis Patribus, qui organa erant Spiritus Sandi, quorumque Statuta tranfgredi eft fa crilegium committi, in quatuor portiones diftributas, unam fcilicet Epifcopo, alteram Presbytero, tertiam hofpitibus ad illam Ecclefiam venientibus, viduis & orphanis, five pauperibus aliundè victum non habentibus, quartam reftaurationi Ecclefiæ. Et quia in hoc computu personam Monachi, qui terras

fuas

Seu

Epift. 1.

Lib. 2. Ep. 14.

91 fideliùs in pauperes, & Ecclefiæ fabricam difpenfandæ, Eorum fanctitati creditum fuit totum Decimarum onus; & honefta Presbyteri alimentatio, & Ecclefiafticæ fabricæ reparatio, & cura pauperum ac peregrinorum. Undè è regularibus hodie fingulares & fæculares Clerici, qui Deci malium fundorum pauperes negligunt, & Prefbyterum ad venandum ex fcabiofis exactionibus victum compellunt, videant qualiter in Divino judicio fint fuam caufam peroraturi.

fuas poffidet, unde & per fe & per pecora fua labo-
rando vivat, non reperiebant, idcircò hæc veluti
aliorum jus injuftè fibi ufurpare detrectabant. Quod
ipfum eifdem verbis apud Philippum Labbeum
refert auctor incognitus de origine Ciftertien-
fium. Et in litteris ad Robertum Pontiniacenfis
Monafterii Priorem fcribit Stephanus Tornacen-
fis Epifcopus: Ciftertienfes fuis ac fuorum manibus
victum exquirunt & veftitum, non veriti fequi Pau-
lum, qui cum licitè poffet de Evangelio vivere, ac
Spiritualia feminans carnalia metere, maluit tamen
manibus operari, ne quod offendiculum daret Evan-
gelio Chrifti. Affirmat Decimas à Ciftertienfi-
bus, non tamquam illicitas aut injuftas, fed
tamquam fuo ftatui non congruentes fuiffe di-
miffas. Avitam hujus Ordinis fanctitatem infi-jus oblationis, cujus difpenfatio' mihi credita eft,
gniter defcribit & laudat. Apud Francifcum du
Chefne exftat infignis Epiftola, qua Alexander
tertius Pontifex ad Decimas lapfum Ciftertien-facrificium Domino bonæ fuavitatis offertis, Mona-
fem ordinem conatur reducere ad antiquam pau.
pertatem.

Lib. 2.

e. 10.

Ad Defiderium Caffinenfis Monafterii Abbatem rectè fcribit de hac rè Sanctus Petrus Damiani: Ut copiofiora in pauperes alimenta proficiant dantur in Monafteriis & Eremis Decime quorumcumque proventuum, & non modo pecorum, fed etiam cornicum pariter & ovorum. Laudat ac imitandas fuadet largas quorumdam Monafteriorum eleemofynas, additque jam adducta verba, quorum fenfus eft dubius. Affirmare videntur, quòd ideò invafas olim à Laicis Decimas transferri in Monafteria atque Eremos jam permittat Ecclefia, ut Abbates & Præpofiti, tamquam fideles difpenfatores, ipfas dividant in pauperes. Et hocce omninò fine Laici ipfas in varia hinc inde Monafteria tranftulerunt. De Monachorum enim potiùs, quàm de Clericorum futura in pau peres pietate confidebant. Alii à Petro Damiani laudari exiftimant quædam Monafteria, quòd omnium fuorum proventuum Decimas darent pauperibus. Quidquid fit, certum eft & clarum, quòd Decimas poffidentia Monafteria, ac etiam Clericorum Collegia feu Capitula ad largas eleemofynas, non tantùm ex charitate, fed omninò ex rigida juftitia obligentur. Ad quartam enim Decimarum partem pauperes habent rigidum jus, immò pars ista spectat ad pauperes, & res tranfit cum fuo onore. Et Monachorum fidem à piis olim Laicis fuiffe electam ad hoc opus, jam dixi, & rursùm dico. Quod ab ejufmodi Monafteriis eft perpetua memoria retinendum. Electa funt ad ipfas difpenfandas potiùs, quàm poffidendas. Et de Regularium in Europa Clericorum auctore Sancto Rigoberto fcribit in Remenfis Ecclefiæ Hiftoria Fiodoardus: Canonicam Clericis religionem reftituit, ac fufficien tia victualia conftituit, & prædia quædam illis contulit, nec non ærarium commune ufibus eorum inftituit. Ad quod plures villas delegavit : Ecclefiam quoque Sancti Hilarii cum fuburbio ad eam pertinente. Communis vitæ caufa dedit eis iftius Ecclefiæ Decimas. Quod ipfum plures pofteà Epifcopi fecerunt. Et plures item Laici. Sanctiffima erat iftorum Clericorum vita, ideoque per ipfos, quàm per Pagenfes Presbyteros vifæ funt Decimę

Quæ doctrina eft antiquiffima. Etenim ad
Ægyptios poffeffores, dum adferrent Decimas,
apud Joannem Caffianum dixit Diaconiæ Præfe.
&tus Joannes: Delector quidem, ò filii chariffimi,
pia veftrorum munerum largitate, & devotionem bu-

gratanter amplector, quia fideliter Primitias veftras
ac Decimas indigentium ufibus profuturas, velut

ftica Diaconia erat fraternum in pauperes mini-
fterium, cujus fingularem, qui pauperes aleret

tere,

indigentibus fubfidia miniftraret Præfectum fuiffe etiam in Cluniacenfi Coenobio fcribit in Sancti Odilonis Abbatis vita Sanctus Petrus Damiani. Egyptii Monachi nullum habebant Decimarum jus, ideoque ipfarum in pauperes dividendarum folam difpenfationem fibi comperectè dixit laudatus Joannes. Et quàm caftam ac firmam hac in re fidem præftiterint ifti Monachi, demonftrat in Monafticis Inftitutionibus laudatus Caffianus, ipforum in manuali labore diligentiam laudans, atque adjungens: Non folùm à nullo quidquam ad ufum fui vidus L.10.0.22 accipere patiuntur, fed etiam de laboribus fuis non tantùm fupervenientes ac peregrinos reficiunt fratres, verùm etiam per loca Lybiæ, quæ fterilitate ac fame laborant, necnon etiam per civitates his qui Squalore carcerum contabefcunt, juvamen conferen tes dirigunt alimonia victufque fubftantiam, de fructu manuum fuarum rationabile ac verum facrificium Domino tali oblatione se offerre credentes. Et in libro de Catholicæ Ecclefiæ moribus San&tus Auguftinus: Sanè quidquid necessario victui C. 30. redundat, nam redundat plurimùm ex operibus manuum ac epularia reftrictione, tanta cura egentibus diftribuitur, quanta non ab ipfis, qui diftribuunt, comparatum eft. Nullo modo namque fatagunt, ut hæc fibi abundent, fed omni modo agunt, ut non apud fe remaneat quod abundaverit, ufque adeò ut oneratas naves in ea loca mittant, quæ inopes incolunt. Quod ipfum pluribus L.6.c.28. oftendit Hermias Zozomenus. Ipfos laudat quod meffis tempore meffores agerent, grana acciperent pro ftipendio, ac ipforum plenas naves etiam ad alienarum regionum pauperes deftinarent. Laudatum item Abbatem Odilonem fuiffe non dumtaxat largum in pauperes, fed & prodigum, pro famem patiente Aquitania vacuaffe omnia horrea, & facra vafa, ac etiam donatam ab Imperatore Henrico auream coronam vendidiffe affirmat laudatus Petrus Damiani. Et de nefcio quo Palestine Monafterio fcribit in fpirituali Prato Sanctus Sophronius Patriarcha Hierofolymitanus: Confuetudo fuit, ut in C. 85. Cana Domini pauperes omnes pupilli regio

omninò, aut in femicinctiis tabefcens fame, & frigore tremens, de his quæ interiùs dantur canibus,

mis bujus confluerent buc, & acciperent medium tritici fextarium, benedictiones tredecim & fextarium vini, mediumque fextarium mellis pro quoli-folatium anguftiæ fuæ poftulat, & non eft qui moveabet. Addit ante triennium ob fummam annonæ caritatem fuiffe intermiffam eleemofynam, ac pergit: Non itaque, ut confuetum erat, dederunt benedictionem in die Sancto Cane & Parafceves. Profectus poftmodum, qui præerat borreis, aperuit eftia, & reperit totum triticum germinaffe. Quare coacli funt illud in mare projicere. Similem Fuldenfis Monafterii tenac itatem fuiffe etiam Divinitus caftigatam refert Matthæus Parifienfis. Af fiduas fui Monafterii orationes, & quotidianas L. 5. E- pauperum recreationes in litteris ad Guilielmum pift. 18. Aquitaniæ Ducem infigniter defcribit Goffredus

tur fuper contritione Jofeph. Ecce hofpitalitas bo dierna, in qua divites ad gloriam Dæmonum fplendidè epulantur, &Chriftus, qui charitas eft, contemptu, inedia, & nuditate afficitur. Hæc verba funt laudati Abbatis, qui & pergit: Ego autem oblitus terribilium judiciorum Dei, & immemor animæ meæ, fedeo tanquam Balthazar in medio convivarum, vafis Domini abutens, & patrimonio pauperum ad contumeliam Cbrifti. Interim exeunt de domibus hofpitum garfiones cibariis onufti & ebrii, ut de fuperfluitate illorum pauperibus ingeratur cumulatior doloris & tormenti materia. Sub bujus falfe hofpitalitatis prætextu Vicecomitibus, Foreftariis, & cæteris Officialibus, aut potiùs officiperdt bominibus, tamquam Dominis & Magiftris, omne bumanitatis officium exbibemus. Proponetur tamen querela de inofficiofo, totamque hofpitalitatis gratiam ingratitudo pervertet, nifi Architriclinus ufque ad naufeam & vertiginem capitis cum hofpitibus fuis bibendi bella continuet. Hæc omnia judica bit, cujus judicia occulta funt, & ideò magis timenda. Sumptus tam deteftabiles & enormes, non de labore aut patrimonio noftre fiunt, fed de eleemofynis fidelium, de oblationibus atque Decimis, de tributis egentium animarum, de exactionibus & oppreffionibus pauperum, de obventionibus etiam Placitorum. Qui in fudore vultus pane noftro vefci debuimus, labores miferorum nobis ufurpamus ad delicias, atque in crapula & ebrietate fudorem bibimus alienum. Epifcopis, Abbatibus, Canonicis, aliifque Decimas poffidentibus, legenda eft tota Epiftola.