ཡ་ gradando Henrico Gregorius nec cogitarat. Nec Pergit Lambertus: Rex ftatuta die venit VVort- Quæ omnia infigniter elucidat in Virdunenfi Chronico Hugo Abbas Flaviniacenfis, Henrici Regis crimina, paterna Gregorii noftri ad ipfum monita, ac ejus in malo duritiam exponens, & pergens: Henricus reprehendi à quoquam, aut corrigi iniquè ferens, occafionefque ab amico recedendt quærens, introitum Beatiffimi Pape Gregorii culpare capit, ut Simonia culpas, quas ab eodem in fe puniri timebat, in illum reflecteret. Addit ejus inftigatores fuiffe novos dogmatistas & contemptores facrarum litterarum, atque concludit: Hi igitur Concilio VVortmatie babito, ubi omnis quam patimur calamitas exorta eft, abjecerunt à fe jugum difciplinæ, cùm nullam adhuc in illos Dominus Papa anathematis deftinaffet fententiam, & fanctæ obedientię libellum repudii confcripferunt, Prælationi Sedis Apoftolicæ fuperba & repentina temeritate abrenuntiantes. Primum hoc fermentum totam Ecclefiæ maffam corrupit. Conventus hic inter Nativitatem Dominicam &fequentem Quadragefimam babitus eft ita diftantibus fpatiis, ut quæcumque ibi gererentur, Romam tempore Synodi referri poffent. Die verò Natalitio Andreæ Apoftoli ante ipfam diei fefiivitatem, apud Bavenberch Henrico pofito, tanta adbuc inter Regnum & Summum Sacerdotium vigebat concordia, ut deftitutio Pontificis urbis ipfius, & fubftitutio alterius, obedientia Domni Papæ deputaretur. Ille igitur, qui ante Nativitatem Dominicam tantæ in Ecclefia magnificentiæ erat, ut ad nutum illius mutationes ordinum fierent, paucis poft Nativitatem diebus inconventus & inauditus profcriptus eft, & quantum ad illos depofitus. Ex die enim, qua tanti ab hominibus babitus eft, nullam eorum legationem accepit, ufque dum illa veniret, qua dictum eft: Defcende, defcende, interdicimus tibi jus omne Papatus. Confentit in libro de bello Saxonico etiam Bruno Merfeburgenfis Rex cum fuis deceptori ut idoneis accufatoribus & teftibus, necdum proba. tis criminibus que objicerentur, condemnaretur; nedum Romanus Pontifex, adversùs quem nec Epi. fcopi, nec archiepifcopi cujufquam fit recipienda accufatio. Sed VVilhelmus Trajectenfis Epifcopus, qui caufam Regis pertinaciùs tuebatur, vehementer imwinebat, ut aut cum cæteris in damnationem Pape fubfcriberent, aut Regi, cui fub jurejurando fidem Spopondiffent renuntiarent. Is co tempore Regibus, VVortmatiam venit, & cum fingulis illis binis admodum carus & acceptus erat, eique Rex om- confilium iniit, qualiter dignam vicem rependeret nium, quæ privatim aut publicè agenda erant, poft illi contumelia, quam omnes audierant Romanum fe ordinationem delegaverat, vir fæcularibus litteris Pontificem fibi feciffe, quòd eum minatus fit se exapprime eruditus, fed faftu nimio inflatus vix fe ipfe communicatṇrum, cùm tale quid cunctis temporibus ferebat. Igitur ex nomine omnium, qui convenerant, fuerit inauditum. Cumque multa multis modis diu Epifcoporum & Abbatum plenæ contumeliarum litte volutarent, tandem quibufdam eorum placuit, væ Romam deftinantur, quibus denuntietur Romano Epifcoporum Concilio facto Papam quafi Simoniacum Pontifici, ut Pontificatu, quem contra Ecclefiafticas communi confenfu damnarent, coque depofito Rex in leges ufurpaffet, fefe abdicet, fciatque poft eam loco ejus unum de fuis amicis conftitueret, qui omdrem quidquid agat, jubeat, decernat, irritum ba- nia, quæ Regi fuiffent placentia, tota voluntate beri. Ex quo facinore hodiè quidam opinioni perficeret. Hoc igitur inito, confirmatoque confilio fuæ, qua Papam Synodis fubeffe volunt, malè fecit omnes Epifcopos fuos convenire, & coegit cos venantur fulcimentum. Nec enim Gregorium Hildebrando, qui Romanus Pontifex vocaretur &o uti legitimè promotum habuit ifte Conventus, non effet, fubjectionem & obedientiam interdicere. fed de intrufione ac varia irregularitate damnavit. Et boc ut pofteà nullus eorum poffet negare, fecit Nec extrufit è fede, fed exire dumtaxat juffit. unumquemque earum, nomine fuo prænotato, manu Atque ita tandem Adelbero etiam ac Heriman- propria abnegationem Hildebrando chartis fingulis nus fubfcripferunt. Nec totius Ecclefiæ Qecu- infcribere, hoc modo: Ego N. Civitatis N. Epimenicus, fed paucorum Epifcoporum latrocina- fcopus, Hildebrando fubjectionem & obedienlis fuit ifte Conventus, cui certum eft Papam tiam ex hac hora & deinceps interdico, & eum non fubeffe. Fuit fimilis Nicæno paucorum poft hac Apoftolicum nec habebo nec vocabo. Egyptiorum Epifcoporum Conventiculo, in Quod quidem pauci fecerunt: Ex animo, qui auctoquo Diofcorus Alexandriæ Patriarcha degradares illi fuerant confilii; plures verò litteras quidem tionis convitium latravit in Sanctum Leonem. abrenuntiationis timore mortis fcripferunt, fed Tentavit in Gregorium, quod pofteà in Bonifa-invitos fe feciffe per hoc oftenderunt quod cum cium octavum Philippus Pulcher Rex Francorum. primùm data eis opportunitas, Apoftolico fuppli ees confeffionis litteras dirigunt, & fe reos ei agnofcunt, fed expurgationem neceffitatis obtendunt. Reliqua prudenter legenda funt: Nam hujus Wortmatienfis A&ta cum longè pofterioris Brixinenfis Latrocinii Actis confundunt aut certè non fatis diftinguunt. Videri poffit etiam Marianus Scotus. 49 ut officium more priori celebrarent, indixit. In car mine de vita Domina Mathildis Domnizo Pref byter afferit fuiffe nomine Rolandum, Clericum Parmenfis Ecclefiæ. Quidam duos, quidam credunt fuiffe unum binominem. Quidquid fit, ut Clericis facrilega conjugii libertas, & cunctis hac de caufa per Gregorium fufpenfis redderetur Minifterium, decrevit etiam hic conventus Regis partem conatus ita adjuvare. Nam & nuper Cadalous Parmenfis Epifcopus, ut fuum Antipapatum firmaret adversùs Alexandrum secundum, eandem libertatem reddiderat, ideoque ejus fequaces Sanctus Petrus Damiani titulavit, non Nicolaitas, fed Cadaloitas. Præfata Aliud hujus Latrocinii Decretum habemus in vita Sancti Anfelmi Lucenfis Epifcopi Henrieus Rex fecit deinceps Legationem in Italiam, candem affirmans præfumptionem per Schifmaticos fibi complices Epifcopos. Hujus Legationis lator fuit quidam Eberardus nomine, Theutonicus natione, filius fæculi, bamus Diaboli, inventor omnis ferè mendacii. Hic circuivit & perambulavit terram,||igitur legatio & ad hocce Decretum exequenut fchifmatica omnes inficeret contagione. Muitos certè qui propter Interdictum Domini Papa Divino ab officio ceffaverant, ipfe interdictus, & vinculo perditionis ligatus, inaudita temeritate ac fuperbia reconciliavit, & ex parte Domini fui Regis, dum, & ad degradationis judicium Gregorio intimandum fuit ftatim profecta Romam, & impuros ubique per viam Clericos.reddidit conjugio & communioni. S. GREGORII VIL TERTIUM ROMANUM CONCILIUM. H Ujus Synodi Compendium habemus in Regefto noftri Gregorii: Anno ab Incarnatione Domini millefimo feptuagefimo quinto, indictione decima quaria, celebravit ipfe Domnus Gregorius Papa Roma Synodum in Ecclefia Domini Salvatoris, quæ Conftantiniana dicitur, ubi interfuit Epifcoporum & Ab. batum, atque diverfi Ordinis Clericorum & Laicorum copia. Ejus primam actionem habemus apud laudatum Lambertum: Wortmatienfis Convenrus Legati, ut jussum fuerat, fummo conatu iter accelerantes, pridiè quam Synodus indicta celebraretur, Romam ingreffi litteras tradunt. Tunc ceteram Legationem, fi quid in mandatis habebant, verbo non minùs contumeliofo quam Scripto exequuntur. Papa nibil permotus atrocitate nuntii, poftera die, cùm Clerus & populus ad Synodum frequens confluxiffet, in auribus omnium litteras recitari fecit, & fic cunctis, qui convenerant, id fieri decernentibus, Regem excommunicat, & cum eo Archiepifcopum Moguntinum Sigifridum, Epifcopum Trajecten fem VVilhelmum, Epifcopum Bambergenfem Robertum; cæteris qui confpirationis hujus participes exftiterant, diem ftatuit, qua nifi Romæ præsentati caufam dicerent novæ hujus & inufitatæ contra Sedem Apoflolicam rebellionis, fimilem cæteris excom. municationis fententiam fortirentur. Synodalis in Regem fententiæ hæc fuerunt verba palmaria: Henrico Regi, filio Henrici Impe ratoris > qui contra Romanam Ecclefiam inaudita fuperbia infurrexit, totius Regni Theutonicorum & Italia gubernacula contradico, & omnes Chriftianos à vinculo juramenti, quod fibi fecere & facient, abfolvo, & ut nullus ei ficut Regi ferviat, interdico. Hæc eft vulgata Epigraphe: Depofitio Regis Henrici, & abfolutio omnium qui fibi præftiterant juramentum. Pofteà addita fuit à Regefti compilatore non affecuto mentem fententiæ. Hac enim in Synodo Regem non degradavit, fed dumtaxat excommunicavit Gregorius, nec illum tunc quis habuit pro degradato. Romanæ enim Ecclefiæ fideles Germanorum Proceres ipfum fequenti dumtaxat anno cœperunt ad degradationem poftulare ex laudata fuperiùs Regula, quæ Regem toto anno in excommunicatione contumaciter fordefcentem cenfet indignum Chriftiano Imperio. Quod ipfum agnovit in fuis calumniis Cardinalis Benno: Hildebrandus præter voluntatem & confilium Cardinalium, extra ordinem judicandi facris Canonibus determinatum, Imperatorem in nulla Synodo Canonicè accufatum præcipitanter excommunicavit, in qua excommunicatione nullus Cardinalium fubfcripfit. Utique nullus Cardinalium qui adhæferunt Henriciano facinori, & à Gregorii communione fe fepararunt. Quòd enim omnis Synodus in fententiam con. fenferit, lucidè nobis dixit vir Germanus, & Scriptor graviffimus Lambertus Schafnaburgenfis. Interim Benno profitetur Henricum fuisse excommunicatum dumtaxat, non degradatum. Cur primo poft Regem loco Sigifridum MoHorrendum mendacium continent & hæc Ben-guntinum cum jam dicto Guilielmo Synodus exguntinum cum jam dido Guilielmo Synodus exnonis verba: Ut primùm ad excommunicandum communicaverit, edicit laudatum Papalis ReCafarem de fede furrexit Hildebrandus, fedes ipfa gefti compendium. Quòd nempè hic latrocinii noviter lignis fortissimis compofita, fubito Dei nutu iftius incentor, ille Præfes, atque ità ambo terribiliter fciffa eft in plures partes, ut manifeftè fuiffent horrendi hujus fcandali auctores. Addit daretur intelligi, quanta Seffor ille tam periculofa & varios Lombardia & Germaniæ Epifcopos excommunicatione & præfumptione, quamque ter- fuiffe variis ex caufis damnatos. Adjungit item ribilia feminaret fchifmata contra Ecclefiam Chrifti, noftri Gregorii vita: Die altera, utique poft excontra Sedem Beati Petri, quam crudeliter diffiparet communicatum cum fuo latrocinio Regem, ab Cathedram Chrifti, conculcando leges Ecclefiæ, im- Epifcopis Ultramontanis litteræ ad Pontificem funt perando cum potentia & aufteritate. Hujus enim allate, in quibus confitebantur fe erraffe, & niportenti nullus meminit Gregorii hoftis, ne quimiùm deliquisse, qui poftulabant quoque veniam, dem Venericus Epifcopus Vercellenfis. Quin & de Guilielmo Trajectenfi Epifcopo fcribit Lambertus: VVilhelmus Trajectenfis Epifcopus caufam Regis contra æquum & bonum obftinatè tuebatur, ftudio partium Regis multa in injuriam Romani Pontificis, omnibus penè diebus folemnibus inter Miffarum folemnia, rapido ore declamabat, perjurum eum adulterum Pfeudo- Apoftolum appellans, &tam à fe, quàm à cæteris Epifcopis fæpè numero excommunicatum pronuntians. Ad Regis excommunicationem coram fimplici populo exfufflandam fingebat quidlibet, fractæ tamen Cathedræ prodigium numquam legitur addu xifle. &omnem de cætero obedientiam obfervaturos firmiter Spoponderunt. Horum Dux fuit Herimannus Metenfis, quem licet poft multam pœnitentiam, ac ftrenuam pro reformanda Ecclefiæ difciplina operam, in Divino judicio fuiffe graviter periclitatum, & Sancti Clementis primi Metenfis Epifcopi interceffione plurimùm indiguiffe, oftendit antiquum Metenfis Ecclefiæ Chronicon. Guilielmum Trajectenfem Epifcopum impiiffimè in mortis lecto defperaffe, & omnes ejus complices infeliciter objiffe, oftendunt laudatus Bruno, laudatus Lambertus, & alii graviffimi Scriptores. Quin aliqua morum Decreta ediderit etiam hæc Synodus, non eft dubitandum. S. GREGORII VIL QUARTUM ROMANUM CONCILIUM. A Sigefrido Archiepifcopo. Henrici enim facinora ac flagitia, & ab ipfis periclitantem Ecclefiam atque Rempublicam pertæfi Germaniæ Epifcopi & Proceres recefferunt ab illo, & Rudolphum Sveviæ Ducem in ejus locum exaltarunt. Ipfum ad meliorem mentem reductus Sigefridus unxit & coronavit. Interim omnem hunc ferè annum in vifitandis & formandis Italiæ Ecclefiis Grego Nno Domini millefimo feptuagefi- | Quadragefima apud Moguntiam unclus in Regem à mo feptimo Gregorius non fecit Synodum, quòd in Gallias iter inftitueret. Verùm à Regis Henrici pœnitentia & occurfu accepit moras & obicem. Henricus per annum in excommunicatione fordefcere, atque ita Regno excidere metuens, per fummos media hyemis labores & pericula venit in Italiam, publicam iftic egit pœnitentiam, & apudrius exegit. Canufium eft ab excommunicatione folemniter abfolutus. Latiùs hæc refert in opere de bello Saxonico Bruno Merfeburgenfis. Verùm ab humano metu extorta pœnitentia eft rarò vera.. Hine à pravis fuorum, Lombardorum præfertim Epifcoporum, confiliis circumfcriptus Henricus, intra ipfam Italiam rediit ad vomitum, fufpenfam Imperii adminiftrationem propria au&toritate refumpfit, cœpitque pejus quàm anteà infanire. Hinc ad hunc annum fcribit Lamberti A. 1077 Schafnaburgenfis appendix: Rudolphus Rex conflitutus eft in loco qui dicitur Forchena, & in media De quarta igitur ejus Synodo habemus in Regefto: Anno ab Incarnatione Domini millefimo feptuagefimo octavo, Pontificatus verò Domni Gregorii Papæ feptimi anno quinto, celebravit ipfe Domnus Papa Gregorius Synodum ubi interfuerunt || Archiepifcopi & Epifcopi diverfarum urbium ferò numero centum, Abbatum & diverfi Ordinis Clericorum, Laicorum innumerabilis multitudo. In qua Apoftolica Conftituta corroborans, multa que corrigenda erant correxit &que corroboranda firmavit. Edidit varia de perfonis judicia. Thedbaldum Mediolanenfem, & Guibertum Raven natem natem Archiepifcopum, quòd Henricum Regem ad iterandum fchifma incitaffent, fufpendit ab omni Sacerdotali officio, & olim in ipfos factum anathema innovavit. Arnulphum Simoniacè Cremonenfi Ecclefiæ intrufum degradavit fine fpe reparationis, & ufque ad factisfactionem infuper anathemate percuffit. Etiam Rolandum, nuper Wortmatienfis latrocinii Legatum : Ei enim Henricus Rex in facinoris mercedem dederat Epifcopatum Tarvifienfem. Et addidit mili fententia condemnavit. Uterque Pontifex Poft Regiam Rudolphi promotionem mifer Gregorius: Ut nullus Successorum noftrorum fuerimus fuit Germaniæ ftatus. Pars enim Hen- ricum, pars fequebatur Rudolphum. Altera al- qua Lambertus Schafnaburgenfis Romani Le- Archiepifcopo, in Germania antiquis privilegiis effe Ejufmodi plura judicia hic dixit Gregorius atque Decreta, è quibus adduco unum: Quoniam nonnullos Diabolico inflindu collectos, Tyrannidis fuæ facibus accenfos, turpis lucri avaritia mancipatos, difcordiam potiùs quàm pacem fieri videre defiderantes fore non ignoramus, ftatuimus ut nulla unquam perfona alicujus potentiæ, five Rex, aut Archiepifcopus, Epifcopus, Dux, Co-politæ, & aliorum Epifcoporum audaciam, de mes, Marchio, five Miles, aliqua præfumptione, temerario aufu, fraude, dolo, five aliqua pertur. batione, Legatis noftris obfiftere & contraire, ne juftitiam & finem componant, pertentet. Quicumque autem temerario aufu, quod non optamus, bujus noftræ conftitutionis violator exftiterit, Legatifque noftris ad hanc pacem componendam euntibus, fraudem opponere tentaverit, vinculo eum anathematis alligamus, & non folùm in fpiritu, verùm etiam & in corpore, & in omni profperitate hujus vitæ, Apo-gans vices Romani Pontificis fibi, ficut & Moguntino folica poteftate innodamus, & victoriam ejus in armis auferimus. Ut fic faltem confundantur, & duplici confufione & contritione conterantur Quod Decretum Gregorius laudat, & compendio repetit in tribus ad Sancti Petri in Germania fideEtiam alios obices paffum fuit præfens Deles Epiftolis, quarum duæ in Regesto, tertia cretum. Et quidem ab ipfis Pontifici addictifexftat apud Brunonem Merfeburgenfem in opere fimis Saxoniæ Epifcopis ac Proceribus, apud de bello Saxonico. Omnes hoc ipfo anno date, laudatum Brunonem hæc refcribentibus: Miranfunt, & quidem prima feptimo Idus Martias, & dum cenfemus, quòd illius hominis, Henrici Rehæc habet: In Synodo quam nuper Rome celebravi- gis, caufam cum illis hominibus difcutere jubemur, mus. Pafcha tunc incidit in octavam diem Apri- quos utrofque Legatus Sanctæ Romanæ Ecclefiæ, ve lis, adeoque Synodus cœpta fuit die vigefima ftra jussione, à liminibus Ecclefiæ Sandæ separavit. fexta Februarii, & completa ante feriam quar- Si autem nihil borum obftitiffet, quid noftra intereft, tam poft Dominicam fecundam in Quadragefi- ut jam dudum finitam Romanæ Synodi fententiam retracemus, & denuò ad rationem ponamus? Quid ma. Hoc Decretum laudat etiam in litteris ad Cantuarienfis Ecclefiæ Suppriorem, agens de ad nos, ut difcutiamus, fi illi juftitia faveat ad excommunicato ac degradato per Alexandrum obtinendum Regnum, cui vos Regni gubernacula tertium Pontificem Imperatore Frederico primo, jam ante triennium, Synodo judicante, interdixiJoannes Saresberienfis: Alexander Frederico abflu- flis? Nonnè magis oportuit, ut judicium illud dilit etiam Regiam dignitatem, ipfumque anathemate fcuffio præcederet, quàm nunc tandem fubfequatur? condemnavit, & inhibuit auctoritate Dei, ne vires Novimus intelligentiam veftram, quod numquam ullas amodò in bellicts congreffionibus habeat, aut de de re indifcuffa Synodus, vobis præfidentibus, juaut aliChriftiano aliquo victoriam confequatur dicavit. Que ergo neceffitas fecunde difcuffionis? cubi quiete & pace gaudeat, donec fructus pœni- Si autem prædictus ille necdum difcuffus eft, fed tentiæ condignos operetur. In quo fecutus eft exem- adhuc difcutiendus, quare Regi alteri obedire ex veplum Gregorii feptimi, Decefforis fui, qui noftra fra auctoritate juffi fumus, priufquam certum fuisset etate Henricum Imperatorem, Ecclefie privilegia iftum non poffe regnare? Hujus rei tefies funt apud convellentem, deponens in Concilio Romano, fnos litteræ veflra. Quippè quod Legatus Sedis Apo E 2 52 mus, flolice veflra juffione illi denuò Regni gubernacula in- rat. Verùm Epifcopi & Principes Ultra Montani, Altera Saxonum expoftulatio, qua affirmant Et quidem quod populi Sacramenta citra Regis degradationem folvi non poffint, & non nifi per iterationem revivifcere, lucidè errarunt. Patet ex Gregorii quarti Decreto, quod Conon Præneftinus Epifcopus, & Pafchalis fecundi per Galliam Cardinalis Legatus, innovavit in fua Synodo Belluacenfi: Prædecefforum noftrorum Statuta fequentes, eos qui excommunicatis fidelitate aut Sacramento adftricli funt, Apoftolica aucloritate à Sacramento abfolvimus, quoufque ipfi ad fatisfaElionem veniant, & ne eis anteà fidelitatem obfervent prohibemus. Aliud eft Regis excommunicatio, aliud Regis degradatio: Sic & aliud eft Sa cramenti exftinctiva, aliud folutio dumtaxat fufpenfiva. Iftam degradatio, hanc verò facit excommunicatio, ideoque per folam abfolutionem, citra iterationem, permittit revivifcere. Ita palàm fupponit laudatus quartus Gregorius. Porrò Henricus à Gregorii noftri Synodo dumtaxat excommunicatus fuerat, ac proindè Sacramenta dumtaxat fufpenfa, ideoque anno fequenti per abfolutionem, nifi fingulariter ex caufis retinuiffet Pontifex, omninò revixiffent. Qua re hæc Saxonum poftulario non fuit fundata. Audiamus rem ab ipfo Gregorio in noviffimæ Henricianæ excommunicationis ac degradationisri fine degradatione, & in Papali fententia virDecreto: Henricum ego videns humiliatum, multis ab co promiffionibus acceptis de fuæ vitæ emendatione, folam ei communionem reddidi, non tamen in Regno, à quo eum in Romana Synodo depofueram, inftauravi, nec fidelitatem omnium, qui ei juraverant, vel erant juraturi, à qua omnes abfol vi in eadem Synodo, uti ei fervaretur præcepi. In tanto negotio Pontifex cenfuit cum lubrico Principe gradatim procedendum. Depofitionem latè accipit, pro fufpenfione. Et in Virdunenfi Chronico fcribit Hugo Abbas Flaviniacenfis: Regi Henrico fola eft communionis gratia reddita, non tamen Regnoreftitutus, nec fidelitas omnium, qui ei juraverant vel juraturi erant, ut ei servaretur præFol. 218. ceptum eft. Quod ideò retentum eft, ut inter eum, & Principes Ultra-Montanos, qui ei caufa juffionis Apoftolicæ reftiterant, juftitia fieret, vel pax componeretur, ficut ipfe per duos Epifcopos promife aliud tutem vocis, Depofitio, non fatis penetrarunt, Quod porrò excommunicatio non folam no- Ep. 15. A. 1089. |