potiùs corpora revocabis, quàm cruentata? Quæ pœ nitentia miferabiliter, titillatam profternens carnem, an verò laniatam? Quæ juftior venia in omnibus caufis, quàm voluntarius, an quàm invitus peccator implorat? Nemo volens negare compellitur, nemo nolens fornicatur. Nulla ad libidinem vis eft, nifi ipsa. Nefcit, quod libet, cogi. Negationem porrò quanta compellunt ingenia carnificis & genera pœnarum? Quis magis negavit, qui Chriftum vexatus, an qui dele&tatus amifit? Qui cùm amitteret doluit, an qui cùm amitteret lufit? Et tamen illæ cicatrices prælio Chri||ftiano infculptæ, & utique invidiofæ apud Christum, quia viciffe cupierunt, & fi quoque gloriofæ, quia non vincendo cesserunt, in quas adbuc & diabolus ipse fufpirat, cum fua infelicitate, fed cafta, cum pænt tentia mærente, fed non erubefcente ad Dominum de venia. Denuò dimittitur eis, qui piaculariter negaverunt. Solis illis caro infirma eft. Atqui nulla tàm fortis caro, quàm quæ fpiritum elidit. nendum eft, atque exponendum. Nec enim ca- homicide idololatræ pœnitentibus fubvenire. Cap. I. Tria olim peccata Mater Ecclefia fuit fingulariter deteftata: Idololatriam, mochiam, & homicidium. Eis Sacramentalis Reconciliationis pacem negavit etiam in articulo mortis: Etiam poft peractam tota vita pœnitentiam. Ea refervavit Divinæ Majeftati. Ad fummum noftrum in Dei Patris dextera Pontificem Jefum Chriftum judicanda remifit, folvenda aut tenenda. Ita fuit ufque ad Zephyrinum Pontificem, de cujus Edi&to fcribit idem liber de pudicitia: Audito Edictum effe propofitum, & quidem peremptorium. Pontifex fcilicet Maximus, quod eft, Epifcopus Epifcoporum edicit: Ego mœchiæ & fornicationis delicta pœnitentia fundis dimitte. Id eft, deinceps dimittenda per omnem Ecclefiam decerno atque jubeo. Non tantùm fornicationis, fed etiam mochiæ delicta. Etiam monftruofæ in ipfam naturam mochiæ. Hinc pergit Tertullianus: Supereft fpecialiter de mœchiæ & fornicationis ftatu examinare, in Cap. 2. quam delictorum partem debeant redigi. Refpondet fub illis comprehendi omnem illegitimum concu. bitum, & adjungit: Ideò penes nos occultæ quoque conjunciones, id eft, non priùs apud Ecclefiam profeffe, juxta mochiam & fornicationem judicari periclitantur. Ne indè conferte obtentu matrimonii crimen eludant. Reliquas autem libidinum furias, impias & in corpora & in fexus ultra jura naturæ, non modò limine, verùm omni Ecclefiæ tecto fubmovemus. Quia non funt delicta, fed monftra. Videtur comprehendere etiam fimplicem immunditiam: Hæc enim licèt non in fexum, impia ta men eft in proprium corpus, ideoque & monftrum. Montanifticam, quæ omne monftrum profcribebat ad Hyemantes, difciplinam lapfus Septimius exaltat: Quòd nempè Zephyrini Edi&tum ipfa etiam comprehenderet. Et de clandeftinis matrimoniis nota has voces: Penes nos. Suadent ipfa tunc apud Pfychicos, id eft, apud Ca tholicam Ecclefiam viguiffe & valuiffe, adeoque quidem fuiffe vetita, non tamen fornicaria aut Certè negatori, & utique illi, quem in prælio confefflagitiofa. Nota & vocem: Periclitantur. Edicit fonts tormentis colluclatum fævitia dejecit.Cæterùm indignum Deo, & illius mifericordia, qui pœnitentiam peccatoris morti prævertit, ut faciliùs in Ecclefiam redeant, qui subando, quàm qui dimicando ceciderunt. Urget nos dicere indignitas. Contaminata etiam Montaniftas de ipforum valore cefpitaffe, Porro Zephyrini Edictum mochis & fornica- Cap. 10. Cap. 1. talem Reconciliationem, fed etiam ad ambien- tur. Matrem Ecclefiam, quod verorum Marty- accedimus Sanctos defunctos, primitivi fideles Catholicam Ecclefiam circa Indulgentias arguit & damnat de variis. Primum caput eft in his verbis: Ut quifque ex confenfione vincula induit adhuc mollia, in novo cuflodie nomine, fatim ambiunt mechi, ftatim adeunt fornicatores. Aliqui legendum putant: Ex confeffione. Et Gabriel Albafpinæus fcribit: Si mutare aliquid liceret, legerem, Ex concuffione. Hoc enim lucri genus milites habebant, ut à Chriftianis, ne Prætori referaut in carcerem eos conjicerent, pecuniam extorquerent. Igitur fi ex concuffione & Spe præde aliquis Chriftianorum interceptus effet, & cùm nondum rent, tè acquirere pecuniam, & in cuftodia deliciis perfut effet conjectus in carcerem, eum mox fornicatores aditiam parabantur. Itaque Catholicam Ecclefiam, re, orare precibus, & lachrymis finem non prius fa- quòd non folos veros, quòd non folos veros, fed etiam iftiufmodi cere, quàm delicii fui pœnam ab Ecclefia deprecare- Pfeudo-Martyres honoraret, & circa Indulgen tias Cap. 2. Lib. 2. cap. S. vias authoritate fulciret, Tertullianus calumnia-rior, carnifice crudelior, idoneum fceleris fui mini- ftrum Diaconum fuum elegit Cæcilianum, idemque lora & flagra cum armatis ante fores carceris ponit, ut ab ingreffu atque aditu cunctos, qui victum potumque in carcerem Martyribus afferebant, gravi affectos injuria propulfaret. Et cædebantur à Cæciliano paffim, qui ad alendos Martyres veniebant: Sitientibus intùs in vinculis Confessoribus, pocula frangebantur ante carceris limina, cibi passim lacerandi canibus spargebantur. Hujufmodi plura affirmat patrata ab Archidiacono Cæciliano. Exiftimo quòd grandes turmatim multitudines ad carceratos Martyres accedere Cæcilianus prohibuerit. Præfertim ad Pfeudo-Martyres, quorum popinas & alias ineptias nobis fuprà defcripfit ex Menfurii litteris S. Auguftious. Et iftud omninò fpectabat ad Cæciliani Archidiaconale officium. Quòd enim Diaconi, præfertim Archidiaconus, carceratis Confefforibus præeffent, eorum fpiritualia ac tempora lia dirigerent, & ipfis fingulariter de victu provi derent, teftantur plura Martyrum Acta, antiqua Gefta contra Sylvanum Cirthenfem Epifcopum, unum è Schifmaticis Majorini Ordinatoribus, variis in Epiftolis Sanctus Cyprianus, & antiquus Author Conftitutionum Apoftolicarum. Et certè ex Apoftolico Conftituto Diaconi funt Ecclefiafticæ fubftantiæ difpenfatores, ac Præfecti Ec clefiafticarum menfarum. Et ad has nemo plus juris habet, quàm carcerati Confeffores. Quod homo Montanifta calumnietur Ecclefiam, lucet ex adducto Sancti Auguftini teftimonio. Etenim uti Menfurius Carthaginenfis, ita quivis alius in Ecclefia Catholica Epifcopus iftos Pfeudo-Martyres fuit femper deteftatus. Et hæc difciplina eft una ex originibus Donatistici Schifmatis. Ex ipfa enim Cæcilianus, laudati Menfurii adduc Archidiaconus, opulentam muJierem Lucillam, quod necdum vindicati Martyris offa veneraretur, arguit, atque ita incurric illius odium. Quòd Catholica Ecclefia carceratis Martyribus popinas exhiberet, eft etiam infignis calumnia. Carceratos Martyres illa femperhonoravit atque aluit. Ex hac enim regula ipfe adhuc orthodoxus Septimius, gentiles nuptias fidelibus interdicens, fcripfit ad propriam uxorem: Quis gentilis in carcerem ad ofculanda vincula Martyris reptare uxorem patietur? Nota -vocem, Reptare. Et orthodoxum ad Martyres Jibrum fic inchoat: Inter carnis alimenta, benedii Martyres defignati, quæ vobis & Domina Mater Ecclefia de uberibus fuis, & finguli fratres de opibus futs propriis in carcerem fubminiftrant, capite aliquid & à nobis, quòd faciat ad spiritum quoque educandum. Carnem enim faginari, & fpiri- Notanda funt Sancti Cypriani verba: Bonos tum efurire non prodeft. Et ad fuæ Ecclefiæ Pref Confeffores. Contra Tertulliani calumniam affirbyteros ac Diaconos fcribit exul Sanctus Cy- mant Pfeudo-Confeffores apud Cyprianum fuiffe prianus: Sifratres pro dilectione fua cupidi funt ad nullius ponderis. Quòd eodem loco fuerint apud conveniendum & vifitandum Confeffores bonos, quos Menfurium, teftatur jam adducta Donatiftarum illuftravit jam gloriofis initiis Divina dignatio, ta- in Cæcilianum calumnia. Pergit Cyprianus: Quos men cautè hoc, & non glomeratim, nec per mul- illuftravit jam gloriofis initiis Divina dignatio. Lartitudinem fimul junctam puto effe faciendum, ne giùs exponit in alia ad fuos Presbyteros ac Diacoex hoc ipfo invidia concitetur introeundi adı nos epistola: Quamquam fciam vos litteris meis fretus denegetur, & dum insatiabiles multum volu- quenter admonitos effe, ut gloriofa voce Dominum contotum perdamus. Confulite ergò & provifessis, & in carcere conftitutis omnis diligentia prębeadete, ut cum temperamento boc tutiùs agi poffit, tta ut Presbyteri quoque, qui illic apud Confeffores offerunt, finguli cum fingulis Diaconis per vices alternent. Quia & mutatio perfonarum viciffitudo convenientium minuit invidiam. Erga carceratos Martyres erat adeò zelofa omnium pietas, ut curmatim finguli accurrerent cum muneribus, ac Epifcopali Præcepto debuerint temperari. Et hinc inter crimina, ob quæ Cæcilianum Carthaginenfem Archiepifcopum degradare attentavit factiofa Donatiftarum Synodus, fuit & hoc : Quia cùm effet Diaconus, victum adferri Martyribus in cuflodia conftitutis prohibuisse dicebatur. Ita in collationis breviculo feribit San ctus Auguftinus. Apud Gabrielem Albaspinæum exftat fragmentum ex hiftoria Paffionis fancto-bhibebatur, folus se ab ipfo modico continuit, tanti rum Dativi, Saturnini, Felicis, Ampelii, & aliorum Martyrum Africanorum fub Anulino Proconfule, fcripta per quendam Donatiftam. Hæc Menfurium Epifcopum accufat de traditionis crimine, & adjungit: Qui combuftorum librorum veniam à Martyribus pofcere ac implorare debuerat, ut delicta fua majoribus flagitiis cu mularet, eo animo fæviebat in Martyres, quo Divinas tradiderat leges. Etenim hic Tyranno feve Lib. 3. cap. 14. mus, Ep. 37. tur: tamen identidem vobis incumbo, ne quid ad curam defit eis, quibus ad gloriam nihil deeft. Non quofvis commendat carceratos Confeffores, fed folos gloriofa voce Dominum confeffos, quibus nihil defit ad gloriam. Hoc eft, qui fe firmis documentis demonftraffent veros Confeffores. Et his nullo modo popinam exhibebat mater Ecclefia. Infigniter hoc docent antiqua, quæ Laurentius Surius edidit, & Dominus Cardinalis Baronius correxit Africanorum Martyrum Acta, in quibus ad paffurum Flavianum dicit Epifcopus: Laudo te, quia nemo fic Martyrium duxit. Et verè nemo. Nam ut omittam carceris ab. A. 262. ftinentiam fingularem, & ut accipientibus cæteris vel modicum cibum, qui de fordibus penuriæ fifcalis ex habens jejuniis multis & legitimis fatigari, dummo- Ep. 21. Ep. 81. lic exiguus. Nempè Fifcalis inopia fordes erant aqua & panis in menfura. Romana Refpublica aliud non dabat carceratis Confefforibus. Tantam inopiam pii fideles adjuvabant fuis oblatiotionibus: Et has, ne in popinam degenerarent, Diaconi moderabantur. Et laudatus Confeffor Celerinus præfatum Lucianum laudat, quòd pro Chrifto femper optarit mitti in carcerem, atque adjungit: Et nunc fuper ipfos, utique carcerat os Confeffores, fadus Antifies Dei. Exponit in litteris ad Sergium & alios carceratos Confeffores Sanctus Cyprianus: Sequamini in omnibus Rogatianum Presbyterum, gloriofum Senem, viam vobis ad gloriam temporis noftri religiofa virtute & Divina dignatione facientem , qui cum Feliciffimo fratre noftro, quieto femper & fobrio, excipiens ferocientis populi impetum, primum bofpitium vobis in carcere præparavit, & metator quodammodo vefter, nunc quoque vos antecedit. Ad Martyres rectè fcribit Tertullianus: Domus quidem diabolieft carcer, in qua familiam fuam continet. Sed vos ideò in carcerem perveniftis, ut illum etiam in domo fua conculcetis. Jam enim foris congreffi conculcaveratis. Martyres fceleratum carcerem convertebant in Ecclefiam, aut ipfi eligebant fibi, aut ab Epifcopo per litteras accipiebant gravem aliquem, quietum & fobrium, Epifcopum aut Presbyterum in fuum Præfectum ac Antiftitem. Hic & popinas, & quafvis morum fordes è Chriftiano carcere profcribebat, Efficiebat ut quidam etiam à fiscali pane & aqua jejunarent, fua portione faginarent alios, atque ita ad extremum pro Chrifto Domino fupplicium prodirent cornei, & fola arida cute loricati. Hujufmodi Martyres defuiffe Ecclefiæ eft manifefta Tertulliani calumnia. Ejus præfentem calumniam Nicolaus Rigaltius exponit hoc modo. Septimius notat quorumdam Pfychicorum technas, qui ex compacto sese in carcerem dabant,&vincula induebant,ut incæpti Martyrii fama fimplices fidelium, feu viros feu fœminas, ob fornicationem fortè ab Ecclefia relegatos,confolandi Martyris affectu in carcerem ventitantes fallerent, ut novis libidinum maculis contaminatos ad Ecclefiam remitterent cum litteris pacis & communicationis Refpondeo hæc carere fundamento. Quòd ifti Pfeudo-Confeffores ad dandas pacis litteras, atque ita à fupplicibus fibi mochis aliquid emungendum intrarent carcerem, nullo fulciri poffit antiquo teftimonio. Nec enim illi cum nummis veniebant ad Martyres, fed cum circumfonantibus precibus & circumftagnantibus lachrymis. Quod & in danda & in accipienda pace ac aliis Sacramentis antiqua Chriftianitas fuerit longè caftiffima, eft omnibus manifeftum. Non ergò ad dandas pacis litteras, fed ob memoratas in Menfurii Archiepifcopi litteris caufas ifti Pfeudo - Martyres induebant mollia vincula, & carcerem ex confenfione intrabant. Et quis unquam audivit ipfis fupplices machos aut moechas majoribus libidinum maculis fuiffe contaminatos intra carcerem, & ita remiffos ad Ecclefiam; Hocce facinus atque flagitium nec ipfa Tertulliani hæretica maledicentia illis adfinxit. Nota voces: Preces cir. cumfonant, lachrymæ circumftagnant. Demonftrant iftos etiam Pfeudo-Martyres in dandis Indulgentiarum libellis fuiffe difficillimos, & nonnifi ad humillimas pœnitentiæ preces & carceribus circumfufa lachrymarum ftagna fuiffe permotos. Quòd nempè ita haberet inconcuffa Ecclefiæ difciplina. Nota & verba: Aditum redimunt. Demonftrant carceris ingreffum debuisse emi à corrupto Commentarienti. Etenim non folùm Epift. hos viliffimos, fed etiam fupremos Románæ Reipublicæ Miniftros fuiffe tunc venales & omninò fordidiffimos, teftatur Sanctus Cyprianus in epiftola ad Donatum. Aliud accufationis caput eft in his Tertulliani verbis: Violantur viri ac fœminæ in tenebris, plamè ex ufu libidinum notis, & pacem ab his quærunt, qui de fua periclitantur. Nicolaus Rigaltius interpretatur: Que ab Ethnicis olim adversùm Chriflianos jactabantur, atrociora non erant iftis, quæ Septimius Psychicis fuis infligit. Hæc verba combinari debent cum fuperioribus: Novis libidinum maculis contaminatos ad Ecclefiam remitterent cum litteris pacis. Cenfet quòd Montanista Tertullianus blateret & moechos & moechas etiam cum ipfis Pfeudo-martyribus fuiffe mochatos in ipfo tenebrofo carcere: Cum ipfis Pfeudo-martyribus à quibus pacis litteras impetrabant. Confonat Gabriel Albafpinæus: Quantum conjeEtura poffum confequi, de alio Martyrum genere loquitur. Mempe de iis, qui verè in carcere cuftodirentur, ad quos ait viros & fœminas reptare magis, ut libidinem fuam in tenebris carceris explerent, quàm ut veniam impetrarent. Reptare enim eft per tenebras ambulare. Refpondeo nullum hic effe verbum Reptare. Nefcio quem codicem eruditus Epifcopus habuerit. Et omnem hunc commentarium elidunt voces: Qui de fua periclitantur. Etenim fi pacis expoftulatores cum pacis donatoribus fuiffent intra carcerem fcortati, debuiffet Tertullianus dicere: Qui & fuam amiferunt. Proinde aliud hic non agit, quàm accufare Ply chicos, quod & viri & fœminæ nefanda tenebrarum opera paffim agitarent, & cuncta ifta flagitia etiam per Pfeudo-Martyres permitterent indulgeri. Quod de nocte mocharentur, & proxima luce impetrarent veniam etiam à Pfeudo-Martyribus, quorum falus adhuc penderet in multo incerto. Nam & in aliis libris Pfychicos frequenter accufat de libertina libidine, nullibi tamen de maculatis Martyrum carceribus. Tertium accufationis caput eft in his verbis: Alii ad metalla confugiunt, & indè communicatores revertuntur, ubi jam aliud Martyrium neceffarium eft delictis poft Martyrium novis. Nicolaus Rigaltius commentatur: Alii ob mœchiam aut fornicationem ejeci, Ethnicis metallorum procuratoribus corruptis, ad metalla confugiunt, ac pro Chrifti nomine raptos fe ad ea fuiffe fimulant; undè mox tanquam deguftato Martyrio, ad Ecclefiaftice communionis pacem revertuntur. Indè autem revertuntur, ubi jam aliud Martyrium neceffarium eft: Ob ea nimirùm delicta, que dum apud metalla per fraudem illicita pactionis agerent, forma negationis non levissima contraxere. Refpondeo eruditum virum divinare de fuo, & pa làm Jam deviare. Neque enim hic adversùm machos, qui in metallis Martyrii hiftrionatum agebant, fed adversùm illos fcribit Septimius, qui à damnatis ad metalla Confefforibus pacis litteras impetrabant. Quapropter longè melior eft Gabrielis Albafpinai commentarius: Alii fornicatores ad Martyres, qui ad metalla damnati effent, confugiunt. Et indè communicatores redeunt. Pace fcilicet impetrata per Martyrum commendationem, Sacrorum participes erant. At verba fequentia : Quàm abfurdum fit eos, qui in fodinis agerent, peccata condonare vel indè probat, quòd novis quotidiè peccatis delinquerent & venia magis indigerent, quàm ii, quibus eam indulgebant. Hæc, inquam, verba etiam deviant. Nam quo fundamento, aut quo colore Septimius damnatos ad metalla Confeffores de novis quotidiè delitis calumniaretur? Confefforum in metallis vitam defcribit in litteris ad Nemefianum, aliofque in metallis damnatos Epifcopos Sanctus Cyprianus: Quantum vult hic vel invida crudelitas vel maligna, nexibus vos fuis & vinculis teneat, cito Ep.67. à terris & pœnis iftis ad cœlorum Regna venietis . Non fovetur in metallis leo & culcitris corpus : Sed refrigerio & folatio Chrifti fovetur. Hami ja cent feffa laboribus vifcera: Sed pœna non eft cum Chrifto jacere. Squallent fine balneis membra, fitu & forde deformia: Sed fpiritualiter intus abluitur, quod foris carnaliter fordidatur. Panis illic exiguus: At non in folo pane vivit homo, fed in fermone Dei. Veflis algentibus deeft: Sed qui Chriftum induit veftitus abundanter & cultus eft. Semitonfi capitis capillus borrefcit: Sed cùm fit caput viri Chriftus, qualecumque illud caput deceat neceffe delictis poft martyrium novis, edicunt & aliud: Montanifticè edicunt mochiam non poffe hac in vita remitti per claves Ecclefiæ, fed per folum martyrium. Hinc ab indulgentiarum prætenfis abufibus homo Montanifta pergit ad substantiam: Pertinaciter affeverat ipfas à Martyribus nec dari poffe nec poftulari. Ulitatam ufque tunc in omnibus fub cœlo Ecclefiis confuetudinem damnat, tentatque abolere & circumfcribere. Pri ma ejus ratio eft: Quis in terris & in carne fine culpa? Afferit peccata remitti non poffe à peccatoribus: Et omnem in hac vita hominem effe peccatorem. Etiam Martyrem. Et probat: Quis Martyr fæculi incola, denariis fupplex, Medico obnoxius & fœneratori ? Affirmat omnem Martyrem, licet juftum ac Dei filium, effe adhuc filium etiam hujus fæculi, ideoque non fine peccato. Quæ eft frequentiffima Sancti Auguftini doctrina adversùm Pelagianos. Verùm quæ eft hæc confequentia: Omnis homo eft peccator, ergò ullus poteft peccata donare? Præfertim quia ic non agitur de remiffione reatuum, fed dumaxat de fatisfactione pro peccatis alienis, feu de expunctione reftantium pro remiffis alienis peccatis fatisfactione. Refpondeo confequentiam non effe paradoxam, utpotè fundatam in hac Evangelica regula, quam in Tractatibus fuper primam Sancti Joannis epiftolam laudat Sanctus Auguftinus: In quo non eft peccatum, ipfe venit auferre peccatum. Nam fi effet & in illo peccatum, auferendum effet illi, non ipfe auferret. Quod præfertim verum eft de originali peccato. Hoc enim eft adeò horrendum, adeoque durum jugum in eft quod ob Domini nomen infigne eft. Omnisjecit omnibus Adæ filiis, ut cuncta noftra et ifta deformitas deteftabilis & tetra gentilibus, qua1 fplendore penfabitur? Hane metallorum vitam Tertullianus habuit notiffimam, ideoque de novis quotidiè delictis non potuit calumniari. Forrò damnati iftic Confeffores rarò occidebantur! à Romanis Præfectis, & frequenter iftam damnationem pecunia redimebant. Et quòd ifta confeffio deinceps non redderet impeccabilem, Cyprianus multis oftendit in libro de unitate Ep.62. Ecclefiæ, atque adjungit: Confeffor eft Ep. 7. Sed poft Confeffionem periculum majus eft. Quia plus adverfarius provocatus. Quod ipfum fcribit in litteris ad Pomponium Epifcopum, ac in litteris ad Rogatianum Presbyterum, & cum ipfo è carcere alios liberatos Confeffores, atque adjungit: Quofdam audio inficere numerum vefirum, & laudem præcipui nominis prava fua converfatione deftruere. Etiam per mochiam. Hinc ergò fcribit: Ubi jam aliud martyrium neceffarium eft delictis poft mar tyrium novis. Affirmat hofce Martyres necdum effe de fua falute certos, necdum firmos in jufticia, adhuc labiles etiam in mochiam, ideoque ineptos ad aliis dandos pacis libellos. Hunc fenfum confirmant verba fequentia: In ipfa dico fecuritate & poffeffione martyrii quis permittit homini donare, quæ Deo refervanda funt? Damnatis ad metalla, ideoque à martyrii poffeffione ac fecuritate adhuc remotiffimis Confefloribus vult iftam authoritatem non effe adfcribendam. Verba, Ubi jam aliud martyrium neceffarium eft iam voluntaria paffio videatur effe juftum illius fupplicium, ideoque nullus quidquam, quo aliena debita poffit expungere, ultra proprium demeritum patiatur. Hac de re fcribit in inchoata Apoftolicæ ad Romanos epiftolæ expositione Sanctus Auguftinus: Divine Juftitiæ tanta conftantia eft, ut cùm pœna spiritalis & fempiterna pœnitenti fuerit relaxata, pressuræ tamen cruciatufque corporales, quibus etiam Martyres exercitatos novimus, poftremò mors ipfa, quam peccando meruit noftra natura, nulli relaxetur. Quòd enim etiam jufti homines pii tamen exfolvant ifta fupplicia, de jufto Dei judicio venire credendum eft. Ipfa eft quæ in Sacris Scripturis etiam difciplina nominatur, quam nemo juftorum effugere finitur. Neminem quippè excepit, cùm diceret : Quem diligit Deus, corripit; flagellat autem filium, quem recipit. Undè etiam ipfe Job, qui propterea tam multa illa paffus eft, ut hominibus, quis vir effet & quantus Dei fervus, eluceret, pœnas tamen corporis pro peccatis fuis fe exfolvere fæpè teftatur. Et hæc omnia pluribus Sacrarum litterarum teftimoniis confirmat. Verùm fcabrofa, & multi examinis indiga eft ifta doctrina. Ipfam nimio, & ad propria etiam quorumvis juftorum venialia peccata ampliato rigore fectatur Tertullianus, atque exindè pertinax afferit dimiffe, fi quidem per Ecclefiæ claves dimitti poffit, mochiæ reftantes fatisfactiones etiam per pretiofas Martyrum mortes non poffe expungi. |