San N. 34. Et commentatur: Quàm reclè Auguftinus super-| |Ssanguis, fed quòd in se myfterium corporis, ftitiofum ritum inter fymbola præfentiæ Chrifti nu-guinifque contineat. Hinc & ipfe Dominus benedidlum panem & calicem, quem Difcipulis tradi meret, non difputo. Sed qui præfentiam carnis com dit, corpus & fanguinem fuum vocavit, Quocirca parat cum figno, fatis oftendit fe Chriftum bicorporem non fingere, ut occultus fub pane lateat, ficut Chrifti fideles Sacramentum corporis & fanguinis ejus accipientes, corpus & fanguinem Chrift qui in cælo vifibilis fedet. Adducit & hunc ex rectè dicuntur accipere, fic & ipfe Chriftus, SaTract, 26, eifdem Tractatibus locum: Hoc eft manducare ilcramentum adoptionis filiorum cùm suscepisset, potuit Jam escam, & illum bibere potum, in Chrifio marectè dict adoptionem filiorum fufcepiffe. nere, & illum manentem in fe babere. Ac per hoc qui non manet in Chrifto, & in quo non manet Chriftus, procul dubio nec manducat spiritaliter||Patres. Etenim Magni Bafilii Liturgia difertè tarnem ejus, nec bibit ejus fanguinem, licèt carnaliter & vifibiliter premat dentibus fignum corporis & fanguinis Chrifti. Ex hifce locis fe exiftimat adversùs Romanæ Ecclefiæ doctrinam ac fidem triumphare, Addit & locum ex libris de Eodem modo loquuntur antiqui Græcorum laudat Antitypa fancti corporis & fanguinis Chrifti. 13.c. 16. doctrina Chriftiana: Si præceptiva locutio flagi-pagita, nec non Apoftolicarum conftitutionum bunc Favere videtur & hic locus in laudatis TraTract. 26. tatibus: Hunc panem fignificavit manna, panem fignificavit Altare Dei. Sacramenta illa fue runt. In fignis diverfa funt, fed in re, quæ fignificatur, paria funt. Laudat Auguftinus hunç Apoftoli locum: Omnes eandem escam fpiritalem manducaverunt. Et pergit: Spiritalem utique eam, dem. Nam corporalem alteram : Quia illi manna, nos aliud. Spiritalem verò quam nos . Pergit in loco Apoftoli: Et omnes eumdem potum spiritalem biberunt. Et concludit; Aliud illi, aliud nos. Sed fpecie vifibili, quod tamen hoc idem fi gnificaret virtute fpiritali. Adfirmat Euchariftiam noftram ab antiquis iftis Sacramentis nec quoad fed rem fignificatam, nec quoad virtutem quoad fola elementa differre, ideoque ambo effe fimplicia figna, imagines, figuras, Et confir mat in libro de fide ad Petrum Sanctus Fulgen. tius: In illis carnalibus victimis figuratio fuit car. Cap. 19. nis Chrifti, quam pro peccatis noftris ipfe fine peccato fuerat oblaturus, & fanguinis quem erat effufurus in remiffionem peccatorum noftrorum, in illo autem panis & vini facrificio gratiarum actio atque commemoratio eft carnis Chrifti, quam pro nobis obtulit, & fanguinis quem pro nobis idem Deus effudit. Ambobus Sacramentis adfcribit folam figuram: Antiquis prænunciativam, noftro novo commemorativam. Facundi Hermianenfis Epifcopi locus in libris de tribus Chalcedonenfis Concilii capitulis eft longè famofiffimus. Theodorum Mopfueftienfem Epifcopum, qui Chriftum Dominum docuerat adoptivum Dei Patris Filium, à Neftoriana lepra purgat in hunc moL. 9. c. 5. dum Sacramentum adoptionis fufcipere dignatus eft Chriftus, & quando circumcifus eft, & quando baptizatus eft. Et poteft Sacramentum adoptionis adoptio nuncupari. Sicut Sacramentum corporis & ・fanguinis ejus, quod eft in pane & poculo confe. crato, corpus ejus & fanguinem dicimus, non quòd propriè corpus ejus fit panis, - poculum Auctor, apud vulgum Clemens Romanorum Cap. 14. CAPUT III Exponuntur Tertulliani loca, omnia oftendendus eft Tertullianus circa Euchariftiam fenfiffe cum hodierna Romanorum Ecclefia, non cum Berengarianis, Wicleffiftis, Lutheranis, aut Calviniftis. Et hoc evincit tertius è libris contrà Marcionem locus, quo dicitur Dominus in pane fuum corpus repræfentaffe. Etenim apud Tertullianum vox, Repræfento, nunquam importat fignificationem feu figurationem, fed femper realem exhibitionem. Liber de patientia fcribit de Domini DiCap. 3. fcipulis: Contumeliofo oppido cæleftes ignes repræfentari voluerunt. Liber de carnis refurrectione laudat extremum judicium, adfirmatque ejus plenitudinem & perfectionem non nifi de totius bominis repræfentatione conftare. Quartus contra Marcionem liber difcernit inter Chriftum Dominum ac Prophetam Helifeum, quòd hic aquæ elementum adplicarit curando Naaman Syro, ille folo verbo Ratim curationem quibufcumque infirmis repræfentarit. Idem liber fcribit de Domino Deo : Faciliùs vim compont fcit repræfentatione taljonis, quàm repromissione ultionis. Quintus liber fcribit de Domino Deo ac ejus extremo judicio Corporum omnium repræfentationem conCap. 13. firmavit. Liber de jejuniis generalem Ecclefiæ Synodum appellat repræfentationem tatius nominis Chriftiani. Quibus omnibus in locis clarum & certum eft repræfentationem effe realem exhibitionem. Quare eamdem Septimius intendit ac fignificavit, dum dixit à Domino corpus fuum fuiffe repræfentatum in pane. Cap. 12. Cap. 16. Cap. 12. Ep. 23. Ep. 40. Ep. 11. Ep. 53. 80. 81. Ep. 79. Ep. 26. Eodem fenfu vocem conftantiffimè ufurpat Sanctus Cyprianus. Etenim in litteris ad Romanæ Ecclefiæ Clerum fcribit de quorundam lapforum ad extorquendam Sacramentalis reconciliationis pacem violentia in fuos Epifcopos : Pacem, quam femel cunctis à Confefforibus & Mar. tyribus datam clamitabant, confeftim fibi repræfen tari coegerunt. Et in litteris ad fuam Plebem fcribit de femetipfo exule: Ut repræfenter vobis poft Pafcha. Et in litteris ad Nemefianum ac alios in metallis Confeffores : Quo modo poffum, repræfento me vobis. Verbum, Repræfento, ubique fignificat realem exhibitionem. Eadem voce hic utitur in litteris ad Sanctum Papam Lucium, in litteris ad Numidiæ Epifcopos, in litteris ad Rogatianum & alios in carcere Confeffores, in libro de oratione Dominica, & in libro de patientia. Et ad ipfum fcripfit nefcio cujus in Africa civitatis Epifcopus, ac in vinculis pofitus Confeffor Lucius Litteris tuis te nobis repræfentafti. Et Romanæ Ecclefiæ Clerus: Reddat tibi Dominus pro ifta charitate tua mercedem, & hujus tam boni operis repræfentabit debitam frugem. Iftam vocem apud Cyprianum nemo ufurpat pro fignificatione, nifi fermonum de cardinalibus Chrifti operibus Auctor: Et hoc eft unum fundamentorum, ex quibus cenfemus iftud opus non effe Cypriani. Cum Cypriano loquitur etiam in authentico fermone de tempore Sanctus Auguftinus. In Emmauntis cœna adfir mat à Domino confectam Euchariftiam, & ade jungit: Dominus præfentavit femetipfum in fra- Serm 140. &ione panis. Et frequenter ita loquitur. Eft C. 3. antiqua Romani Imperii phrafis. Etenim in lege ad Crefcentium Africa Vicarium, exftante apud Theodofianum Codieem, Imperatores Valentinianus ac Valens Reorum in judicio exhibitionem vocant repræfentationem. Et ad Florum Lib. 10. Prætorio Præfectum fcribunt Gratianus ac fecun- tit. 4. c. 3. dus Valentinianus: Decimas Fifco, decimas etiam Domino repræfentabit, Et ad Proculum Afri- Tit. 19. cæ Proconfulem Magnus Conftantinus: Minimè cap.10. ab eo repræfentatio poftuletur equorum. Equos for lemnes repræfentabit. Plures habemus iftiufmodi leges, que per repræfentationem manifestė intelligunt realem exhibitionem. Eodem modo loquitur Tullius Cicero. Et politi hodie Latini imitantur. Lib. 6. Tit. 35, cap. 2. Tertullianus habet & alia æquè evidentia loca. Etenim in libro de Spectaculis Euchariftiam titulat Sanctum. Non fanctum panem, aut San&tum vinum, fed ipfum Sanctum. Utique ipfum fubftantiale Sanctum: Ipfum JESUM Chriftum Cap. 25. Dominum, de quo ad facram Virginem dixit Archangelus, Nafcetur ex te Sandum. Alia certè quævis Sacramenta licet fanctiffima ac facrofan&ta, ita nunquam titulata fuere, aut titulantur. Quòd nempe fint dumtaxat figna, non ipfa fanctitatis veritas. Eodem in libro Cap: 29. adfirmat etiam Chriftianis effe fua Agonalia, & fanguinolenta fpectacula, atque exponit: Vis autem & fanguinis aliquid? Habes Chrifti. Certè fi Euchariftia noftra folam fanguinis figuram fpectandam exhibeat, elumbe est Septimii acumen. In fecundo ad uxorem libro inter varias, ex quibus fidelis cum infideli conjugium. non liceat, caufas adducit & hanc: Non fciet maritus, quid fecretò ante omnem cibum guftes? Cap. s. Et fifciverit panem, non illum credet esse qui dici tur. Et hæc, ignorans quifque rationem, fimpliciter fuftinebit? Sine gemitu? Sine suspicione panis, an veneni. Ergo Eucharifticus nofter panis continebat aliquid Gentilibus incredibile: Utique Dominici corporis veritatem. Simplex figura nihil habet incredibilitatis. Et in libro de Pudicitia fcribit de Neophytis: Opimitate Dominici corporis vefcitur, Euchariftia fcilicet. Quis per opimitatem non videat veritatem prædicari? Nec defunt alia loca. Eamdem veritatem continent quartus & quintus, confcripti carmine, adversùs Marcionem libri: Verùm illos, quod eruditi viri cenfeant fpurios, prætermitto. Adductus ex libro de oratione locus, qui Christi carnem adfirmat in pane cenferi, haud eft ullius ponderis Etenim cenferi apud Septimium eft authentico judicio firmari. Reftat quæftio, Quomodo idem Septimius adfirmet Eucharifticum panem effe Dominici corporis figuram? Ante omnia de laudato per ipfum Sancti Prophetæ Hieremiæ loco, Mittamus lignum in panem ejus, audiendus eft Joannes Calvinus Locus Hieremie tam infulsè detortus eft L. 4. c. 17. ad probandam tranfubftantiationem, ut referre pi Q. 15. Ep. 23. geat. Conqueritur Propheta lignum pofitum in pa- Tertullianici loci verbis: Acceptum panem Domi- Omnis quæftio hæret in aliis hujus fecundi verumque ipfius fanguinem fumi à nobis in Eu- Eodem argumento utitur publicatus per Jaco- fc confitemur juxta diclum Chrifti ad Difcipulos, in, cœna myftica dantis illis vivificum panem, Accipite, comedite, Hoc eft corpus meum, Similiter calicem dedit illis, dicens: Hic eft fanguis dicens: Hic eft fanguis meus. Non dixit: Hoc eft figura, feu gerens vices corporis & fanguinis mei. Et pluribus aliis locis ait Chriftus: Qui manducat meam carnem, & bibit meum fanguinem, habet vitam æternam. Cùm igitur ipfe Chriftus fateatur effe verè fuum corpus & fanguinem, quem nos fideles fumi mus, agedum adfer nobis aliquid ex communione vefre Ecclefie, tamquam suprà omnes alias Ecclefias orthodoxa, & in vafe cum omni honore & reverentia reponemus boc facrum corpus & fanguinem. Cor pus, quod in extrema cœna Dominus ex pane confecravit, adfirmat fuiffe poftmodo immolatum, traditum morti, vulneratum, divifum, adeoque mortale & corruptibile. Hinc concludit etiam tunc fuiffe tale in propria perfona. Quòd hic idem Anaftafius, nec non & Sanctus Alexandriæ Patriarcha Cyrillus contra Neftorium, contra Paulum Samofatenfem iftius Anteceffor Dionyfius, & contra Gnofticos Martyr Ignatius fint ufi eodem argumento, eft fuo loco demonftratum. Eodem contra Marcionem hic utitur Tertullianus, atque ita certum eft Euchariftia veritatem apud hofce omnes fuiffe manifeftum ac immobile fidei fundamentum. Nam quòd etiam Gnofticorum fædiffimi profiterentur iftam veritatem, lucet ex illis, quæ de Marci Ægyptii Euchariftia tradit Sanctus Irenæus. Quæftio eft, Quare Tertullianus Euchariftiam adpellet Dominici corporis figuram? Refpondeo de Tertulliani, quem omnium Latinorum Scriptorum adferit Principem, oratione & tylo rectè fcribere Vincentium Lerinenfem: Quot penè verba, tot fententiae funt; quot fenfus, tot victoria. Hinc ejus verba funt accuratè ponderanda. Dominus Petrus de Marca in opufculo de Euchariftiæ Sacramento ex Sancti Profperi fententiis diftinguit duplex Domini corpus : Naturale & facramentale. Seu potiùs duplicem ejufdem corporis exiftentiam, aut exiftendi modum: Invifibilem feu definitivarn, ac vifibilem feu circumfcriptivam. Addit illam effe hujus fignum, hanc illius effe fignificatum. Adfirmat hanc diftinctionem refpici à Septimio: Adferi, quod Sacramentale Domini corpus fit figura ac fignum naturalis. Hinc notat verborum ordinem: Acceptum panem corpus fuum fecit, Hoc eft corpus meum dicendo, id eft, figura met corporis. Cenfet effe hunc fenfum: Acceptum pa nem tranfmutavit in fuum invifibile corpus, quod eft figura corporis vifibilis. Aft ego exiftimo hunc non fuiffe Septimii fenfum. Confideranda funt hæc ejus verba: Aut fi propterea panem fibi corpus finxit, quia corporis carebat veritate, ergò panem debuit tradere pro nobis. Faciebat ad vanitatem Marcionis, ut panis crucifigeretur. Cur autem panem corpus fuum appellat, & non magis peponem, quem Marcion cordis loco habuit ? Non intelligens veterem fuiffe iftam figuram corporis Chrifti, dicentis, Mittamus lignum in panem ejus, fcilicet crucem in corpus ejus. Adfirmat duo. Primò, quod Dominus panem potiùs quàm peponem, quem cordis loco habuit ftupidus Marcion, debuerit fibi facere corpus: Quia nempè panis erat antiqua Dominici corporis promiffiva, ideoque nobis per Dominum adimplenda figura. Secundò, quòd Dominus panem non adfumpferit in fuam hypoftafin, nec in noftræ redemptionis exfecutorium, aut pro nobis crucifigendum corpus: Quòd hunc in finem habuerit aliud proprium, verum, natum ex Virgine, & nobis confubftantiale corpus, cujus panis fuit dumtaxat continens, Sacramentum, & figura. Hoc fenfu Dominus panem corpus fuum fecit, id eft, figuram fui corporis. Senfus, inquam, eft: Dominus panem fic fecit fuum corpus, ut ipfe tamen non effet ejus proprium pro nobis crucifigendum corpus, fed ipfius dumtaxat Sacramentum ac figura. Quod eft omninò veriffimum. Nec ipfe panis, nec ejus refidua accidentia funt Domini corpus, fed ejus dumtaxat involucrum, Sacramentalis imago, figura. Hinc addit Septimius: Figura autem non fuiffet, nifi veritatis effet corpus. Cæterùm vacua res, quod eft phantasma, figuram capere non poffet. Adfirmat inanem fpeciem & vacuum phantafma non poffe figurari, ideoque cx carnis & fanguinis, quam Eucharifticis elementis Dominus impofuit, figura evinci veritatis corpus, feu verum corpus in propria ejus perfona. Adductus ex libro de carnis Refurrectione locus agit adversùm Capharnaitas. Eam ipfum fenfum habet, quem in pluribus iftiufmodi locis Sanctus Auguftinus, CAPUT IV. Exponuntur quadam loca Sancti Auguftini. Q Uòd circa Euchariftiam Sanctus Auguftinus cum Romana hodie Ecclefia credat ac doceat, eft breviter oftendendum. Et jam oftenfum eft ex variis locis, quæ adfirmant illic contineri, adorari, manducari illam ipfam carnem, ac bibi illum ipfum fanguinem, quæ peperit Sancta Virgo, & quæ Judæi crucifixerunt. Quod ipfum docet quinquagefimus quartus Sermo de diverfis: Invitata eft à cœleftis familia Cap. z. Patre univerfarum gentium multitudo, ipfa implevit Ecclefiam, ipfa accepit de menfa Dominica non vi les epulas, non ignobiles potus, fed ipfius Paftoris, ipfius occifi Chrifti carnem prælibavit & fanguinem. Et tertius decimus confeflionum liber: Terra manducat pifcem levatum de profundo in ea menfa, Cap. 21. quam parafii in confpectu credentium. Levatus de 23. profundo pifcis eft JESUS Chriftus natus in hoc fæculo, ex Maria Virgine. Et quinquagefimus nonus de Domini verbis Sermo: Poft Domini adfcenfionem Judai converfi funt ad eum, quem crucifixerunt, & in Sacramento credentes fanguinem ejus biberunt, quem feviendo fuderunt. Trigefimi tertii Pfalmi commentarius laudat Propheti ca de exulante apud Philifæos Davide verba, Fercbatur manibus futs, atque exponit: Hoc 162 quomodò fieri poffit in homine, quis intelligat ? Quis enim portatur in fuis manibus? Manibus aliorum poteft portari bomo, manibus futs nemo portatur. Quomodò intelligatur in ipfo David fecundum litteram, non invenimus; in Chrifto autem invenimus . Ferebatur enim Chriftus in manibus fuis, quando comedens ipfum corpus fuum ait: HOC EST CORPUS MEUM. Ferebat enim illud corpus in manibus fuis. Et infrà: Quomodò ferebatur in manibus fuis? Quia cum manducaret ipfum fuum corpus & fanguinem fuum, accepit in manus fuas quod norunt fideles, & ipfe fe portabat quodam modo, cum diceret: HOC EST CORPUS MEUM. Et iterum: Apertè modò vult dicere de ipfo Sacramento, quo ferebatur in manibus fuis . Quem commentarium probat ac firmat apud Sanctum Profperum Auctor librorum de Divinis promiffionibus. Notanda funt Auguftini verba: Illud corpus. Utique illud ipfum, quod portabat. Nec obfunt verba : Quodam modo. Reverà enim erat arcanus ac incomprehenfibilis modus, de quo olim dixerunt etiam Berenga rianorum & Calviniftarum Principes: Quomodo poteft carnem fuam dare ad manducandum? Tenebrofis mentibus videtur infania ac furor. Lib. 20. c. 13. errorem cem noftrum, & parem religionem dicis Cap. 2. Omittere nolim duo loca ex tertio libro de San- Cap. 4. Aiffima Trinitate. Hic eft primus: Paulus Apoftolus potuit fignificando prædicare Dominum JESUM Chriftum, aliter per linguam fuam, aliter per Epifolam, aliter per Sacramentum corporis & fanguinis ejus. Nec linguam quippè ejus, nec membranas nec atramentum, nec fignificantes fonos lingua ediEamdem veritatem tradit Sanctus Auguftinus tos, nec figna litterarum confcripta pelliculis, Corin commentario vigefimi primi Pfalmi. Hæc ver pus Chrifti & Sanguinem dicimus, fed illud tantùm, ba, Manducaverunt & adoraverunt omnes divites quod ex fructibus terræ acceptum, & prece myftica terræ, exponit: Manducaverunt corpus bumilita confecratum, fumimus ad falutem spiritualem in tis Domini fui etiam divites terræ, nec ficut paupememoriam pro nobis Dominicæ Passionis. Quod enim ves faturati funt ufque ad imitationem, fed tamen per manus hominum ad illam vifibilem fpeciem perdu adoraverunt. Et ad hæc verba, Adorate fcabellum citur, non fanclificatur ut fit tam magnum Sacrapedum ejus, fcribit in nonagefimi octavi Pfalmi mentum, nifi operante invifibiliter Spiritu Dei. Dicommentario: Exponens mihi facer textus, quid fertè profitetur Euchariftiam effe non tantummofit fcabellum pedum ejus, dicit, Terra autem fcadò fignum Dominici Corporis, fed ipfum etiam bellum pedum meorum. Anceps factus fum, tiDominicum Corpus, non doctrinali verbo, fed meo adorare terram, ne me damnet qui fecit cœlum myftica prece confecratum, & invifibili Spiritus & terram. Rurfum timeo non adorare fcabelium peSancti operatione: fanctificatum in tam magnum dum Domini mei, quia Pfalmus mihi dicit: AdoSacramentum. Ut Euchariftia, Baptifmatis, rate fcabellum pedum ejus. Quæro quid fit fcabel aut Confirmationis elementa in fimplicem Dolum pedum ejus, & dicit mihi fcriptura: Terra mini figuram confecrentur ac eleventur, nulfcabellum pedum meorum. Fluctuans converto lum invifibile ac extraordinarium Sancti Spiritus me ad Chriftum, & invenio quomodò fine impietate opus eft neceffarium. Elementa manent elemenadoretur terra. Sufcepit enim de terra terram, quia ta. Myfticæ quidem preces eis infundunt atque caro de terra eft, & de carne Mariæ carnem accepit. Et quia in ipfa carne hic ambulavit, & ipfam car-admifcent Sanctum Spiritum: Nequaquam ta nem nobis manducandam dedit ad falutem, nemo | autem illam carnem manducat, nifi priùs adoravevit, inventum eft quemadmodum adoretur tale fcabelium pedum Domini, & non folùm non peccemus adorando, fed peccemus non adorando. Omninò agit de adoratione latria. Hinc addit in libris adverfus Fauftum. Cur arbitretur Fauftus parem nobis esse religionem circà panem & calicem, nefcio, cum Manichæis vinum guftare, non religio fit, fed facrilegium. In uva enim agnofcunt Deum fuum, in cupa nolunt, quafi aliquid eos calcatus & inclufus offendat. Nofler autem panis & calix, non quil bet, fed certa confecratione myfticus fit nobis corpus Chrifti, non nafcitur. Proinde quod non ita fit quamvis fit panis & calix, alimentum eft refectionis, non Sacramentum religionis. Nifi quod benedicimus gratiafque agimus Domino in omni ejus munere, non folùm fpirituali, fed etiam corporali. Et ftatim infrà: Quomodò comparas panem & cali men naturali unione, fed dumtaxat extrinfeca Alter |