apertam vindictam oftendant. Obfervatores autem hujus nostri De- SCHOLION. Ario tempore variam Papalis electionis formam, fingulafque iftius varietatis origines & caufas exponere eft magni moliminis opus,. accuratè præftitum ab erudito Onuphrio Panuino, quod utinam tandem aliquando fiat publici juris. Uti magnus thefaurus fervatur in Vaticana Bibliotheca. Hujus interim edendi Canonis caufam vides fuiffe natas in Nicolai fecundi Electione Schifmaticas turbas, de quibus A. 1948. in fuo Chronico Matthæus Palmerius: Pontifex Von, & obfervationem Lib. I. centefimus fexagefimus primus, Benedictus decimus, Principibus, invafit quidam Benedictus Latera- Hunc noftrum Canonem laudat etiam in litteris ad Cadaloum, ex Parmenfi Epifcopo Antipapam adversùs Alexandrum fecundum, San&us Petrus Damiani: Quo pacto præfumpfifti, ignorante Romana Ecclefia, Romanum te Epifcopum eligi? Taceamus interim de Senatu, de inferioris ordinis Clero, de populo. Quid tibi de Cardinalibus videtur Epifcopis? Qui videlicet Romanum Pontificem principaliter eligunt, & quibufdam aliis prærogativis non modò quorumlibet Epifcoporum, fed & Patriarcharum atque Primatum jura tranfcendunt. Primævam, Judæis olim à Deo Optimo Maximo traditam, & ab Apoftolis in Ecclefias introductam, eligendorum Epifcoporum formam, edicit in litteris ad Legionenfem, Afturicenfem, ac Emeritenfem Ecclefiam San natione, ut de universæ fraternitatis fuffragio, Epift. 68 ctus Cyprianus: Diligenter de traditione Divina,ftamur, omnem multitudinem, populumque Catho & Apoftolica obfervatione obfervandum eft & tenen- lice Ecclefie in unum coactum, quafi in fpeciem post Ep. 22. poft Synodum Chalcedonenfem, fcribit eadem mittatis, & cum confenfu & litteris veftris eum ad Metropolitanum Epifcopum ac Coepifcopos ipfius Dicecefeos, qui cum ordinare debent, tranfmittatis. Hanc effe avitam, quam & Nicæna Synodus confirmavit, eligendi formam multis oftendit. Eandem reftituere conata eft octava Synodus. Verùm fine effectu. Quòd ipfam quoad Romani Pontificis Electionem repararit hac in Synodo Nicolaus fecundus, quidam exiftimant : Exiftimant partim reparatam, partim mutilatam. Romani Pontificis Electionem, totius mundi, ac Romani præfertim Patriarchatus Epifcopis competentem ex antiquo Canone, & jampridem traductam ad folum Romanæ Ecclefiæ Clerum & populum, exiftimant folis Cardinalibus Epifcopis à præfenti Canone adfcriptam. Hunc in fenfum accipiunt hæc Apoftolici Decreti verba: Religiofiffimi viri, Cardinales Epifcopi, Pradu ces fint in promovenda Pontificis Electione, reliqui autem, utique Cardinales & omnis cum populo alius Clerus, fequaces: Hoc eft, aliud non poffint quam factam Electionem fuo fuffragio comprobare. Egyptiaca Synodus, affirmans ita præcipi à Patrum Regulis & antiqua confuetudine, ideoque populari violentia intrufum Timotheum Elurum fupplicans uti tyrannum expelli. Et hanc, quæ innumeris teftimoniis atque exemplis firmari poffit, eligendi formam ftabilivit Synodus Laodicenfis, Metropolitæ & ComproC. 12. 13. vincialium Collegarum judicio mandans creari Epifcopos, ipforumque electionem popularibus turbis non permitti. Tumultuofa & confpiratoria acclamatione certum fibi Epifcopum popuJus quandoque poftulaverat, atque ad illum eligendum & fibi dandum cogebat Epifcopos. Hunc abufum Synodus dathnat. Qui nullum invitis dandum Epifcopum, fed Cleri, populi, ac Ordinis confenfum ac defiderium effe requirendum fcripfit ad Viennenfis ac Narbonenfis Provinciæ Epifcopos Sanctus Pontifex Cæleftinus, Apuliæ & Calabria Epifcopis juffit docendum ac ducendum in hoc negotio populum, non fequendum. Etiam Sacro-fancta Nicæna Cap. 4. Synodus ftatuit: Epifcopum convenit ab omnibus, qui funt in Provincia, Epifcopis ordinari. Si autem At longè aliud edicunt hæc ejufdem Decreti boc difficile fuerit, tribus tamen omnimodis in id verba: Cardinales Epifcopi diligentiffimè fimul de ipfum convenientibus, & abfentibus quoque pari- electione tractantes, mox Chrifti Clericos Cardinamodo decernentibus, & per fcripta confentientibus, les adhibeant, ficque reliquus Clerus & populus ad tunc Ordinatio celebretur. Loquitur præfertim de confenfum nova electionis accedat. Exponit in adConfecratione. Quin tamen etiam de electione ductis ad Cadaloum litteris Sanctus Petrus Daloquatur, non eft dubitandum. Loquitur cum miani. Romani Pontificis Electio per Epifcoporum fuprà laudatis Sancti Cypriani litteris, affirman- Cardinalium fieri debet principale judicium, fecuntibus Sabino de univerfæ fraternitatis fuffragio, do loco jure Clerus præbet assensum, tertio popularis & de Epifcoporum, qui in præfentia convene. favor attollit applaufum. In edendis Senatus-Conrant, & qui abfentes de eo litteras fecerant, ju- fultis, ac decidendis aliis Reipublicæ negotiis dicio fuiffe delatum Epifcopatum. EpifcopoRomani olim Confules habuerunt duplex jus. rum judicium diftinguit contra Cleri & populi Primùm fuit relatio feu propofitio, de qua Pofuffragium. Eademque phrafi ufum fuit Conci- lybius: De iis quæ deliberanda incumbunt, refe- Lib. 6. lium Laodicenum. Vox, Judicium, apud Pa- runt Confules, ipfique univerfam Decretorum Senatres noftros importabat decifivum calculum. tus rationem gubernant. De Prætoribus, Tribu Quæ difciplina, apud Græcos femper permanfit nis, defignatis Confulibus, aliifque Reipubliconftantiffima, apud nos Latinos non item. cæ Primatibus fcribit in Annalium libris CorneCirca Damafi aut Siricii Pontificis tempora, ne- lius Tacitus: Licebat Patribus, quoties jus dicen- Lib. 13. fcimus ex quo principio, eligendi Epifcopi au- dæ fententiæ accepiffent, quæ vellent expromere, &toritas in Civitatis Clerum & populum fuit tra- relationemque in ea poftulare. Poftulare, non ducta. Ipfam Epifcopis, quòd Clerus & populus facere. A folis Confulibus ipfa fieri poterat, & non rarò abuterentur, reftituere conata frequen- fine ea nullum valebat edi Senatus - Confultum. ter eft Gallicana Ecclefia, præfertim celebrata Hinc poft relatum Pæti Thrazeæ in Senatu apud Sanctam Macram Synodus, ex cujus no- judicium pergit idem Tacitus: Magno affenfu mine adversùs Belluacenfis Ecclefiæ abufum fcri- celebrata fententia. Non tamen Senatus-Confultum pfit ad Ludovicum tertium Francorum Regem perfici potuit, abnuentibus Confulibus ea de re relaHincmarus Metropolita Remenfis: Relectis co- tum. Ad quæ verba fcribit Juftus Lipfius; Liram omnibus, qui adfuerunt, facris Canonibus cuiffet ergò Confulibus referre ea de re ad Patres, fecundùm eafdem facras leges conflituimus defigna-fed its aliter vifum. Jus relationis autem erat tos ex nomine dilectos fratres & venerabiles Coepi- folis Confulibus: Nec fine relatione perfici potuit Scopos noftros, per quos veftræ Dominationi litte- ullum Senatus Confultum. Ideò Vefpafiano concefras direximus, in quibus inter cætera hæc continen-fum, ut ei Senatum habere, relationem facere, retur. Ut ficut facræ leges & Regulæ præcipiunt, Archiepifcopis & Epifcopis collimitanearum Dioce fium electionem concedere dignemini, ut undecum. que fecundùm formam Regularem electionis, Epifcopi talem eligant, qui & fanctæ Ecclefiæ utilis, Ep. 12. Regno proficuus, & vobis fidelis ac devotus Cooperator exiftat: Et confentientibus Clero & piebe sum vobis adducant, &fecundùm minifterium vefrumres facultates Ecclefia difpofitioni ejus com mittere liceret. Ideò fequentibus Principibus bono- Lib. 15. Lib. 54 Cap. 5. Lib. I. dumtaxat relation is jus fuiffe indultum cum Tri- na Ecclefiæ, & promiferunt fibi invicem in verbo dè Nicolaus fecundus Cardinales Presbyteros ac Romani petitione, & populi affenfu, in Pon⭑ tificem fuiffe affumptum. Et in litteris ad Bo nonienfis civitatis Epifcopum ac generale Studium laudatus Alexander affirmat fe ab omnibus unanimiter Cardinalibus, Clero & populo affentiente, electum in Pontificem: Addit folùm cum Joanne & Guidone Cardinalibus Presby teris Octavianum fuiffe fibi adverfatum. Et poft Aliud Confulum jus fuit primum ac princiAdriani quarti Pontificis mortem convenerunt, pale fuper relato negotio fuffragium, de quo in libro Apologetico Tertullianus: Tiberius Im- inquit in fuis ad omnes fub cœlo Epifcopos litperator, cujus tempore nomen Chriftianum in fe- teris fautrix Octaviani pars Cardinalium, Epif- Cap. 56. culum intravit, annuntiatum fibi ex Syria Palefti-copi, Presbyteri, Diaconi Cardinales Sanctæ Romana, que veritatem iftius Divinitatis revelaverat, detulit, cum prærogativa suffragii fui ad Senatum. Senatus, quia non ipse probaverat, refpuit. Voces, Suffragii prærogativa, edicunt magni ponderis fuiffe Principis calculum, attamen à Senatu potuiffe refutari. Et hinc ad eundem Tiberium dixit apud Tacitum in Annalium libris Pifo: Quo loco cenfebis, Cæfar? Si primus, habebo quod fequar; fi poft omnes, verear ne imprudens diffen-xander, decifivum fuffragium cunctis Cardinatiam. Confules enim debebant primi, Auguftilibus etiam anteà fuiffe, lucidè fupponit. Proin Principes ex arbitrio vel primi vel ultimi poterant promere fuffragium: Et etiam huic poterat Senatus refragari. In Romani igitur Pontificis Electione Nicolaus fecundus Cardinalibus Epifcopis dedit jus Confulum: Jus referendarum feu nominandarum capacium perfonarum, & fuf- Adfcripfit illis & aliam auctoritatem, de qua fragii prærogativam, quam Sanctus Petrus Da-in litteris ad Anaftafium Theffalonicenfem Armiani vocat principale in electione judicium,chiepifcopum, Apoftolicæ Sedis per Illyrici & ipfe Nicolaus electionis poteftatem. Nam & Ecclefias Vicarium, Sanctus Leo Magnus: NulConfularis fuffragii prærogativam Romana anti- la ratio finit, ut inter Epifcopos habeantur, qui quitas frequenter titulavit auctoritatem. Et uti nec à Clericis funt electi, nec à plebe expetiti, nec hæc Confulum auctoritas Senatum, ita & ifta à Comprovincialibus Epifcopis cum Metropolitani juCardinalium Epifcoporum poteftas Cardinales dicio confecrati Comprovincialibus Epifcopis non Clericos non privavit calculo decifivo. Hinc ampliùs electionem novi College, fed folam addit laudatus Nicolaus Mox Chrifti Clericos confecrationem adfcribit. Electionum enim forCardinales adhibeant. Cardinales Epifcopos priùs ma circa Damafi aut Siricii Pontificatum mufolos de electione tractare jubet, & reliquos tari cæpit, & adfcribi populo & Clero vacantis ad ipfam fimul celebrandam adhibere Colle- Ecclefiæ. Attamen Metropolita aduc agnofcit gas: In Canonicè & concorditer per ipfos fa- judicium, de quo Nicena Synodus: Illud gene- Cap. 6. &tam reliquo Clero & populo nullum permit- raliter clarum eft, quòd fi quis præter fententiam tit jus, nifi fimplicem, qui non nifi ex mani- Metropolitani fuerit factus Epifcopus, hunc magna feftis caufis denegari poffit, affenfum. Et hinc Synodus definit Epifcopum effe non opportere. Et Romanum Pontificem non à folis Cardinalibus rurfum: Firmitas eorum, quæ geruntur per unamEpifcopis, fed principaliter ab illis eligi, fupra quamque Provinciam, Metropolitano tribuatur Enobis dixit Petrus Damiani. Addit Cadalo um pifcopo. In Græco habetur, Cupós & Gróun. Parmenfem Epifcopum, Alexandri fecundi An- Prior dominium, pofterior uox non quamvis, tipapam, à Vercellenfi & Placentino Epifcopis fed auctoritativam fententiam, & magiftrale jufuiffe electum. Hofce arguit, non quòd fe imdicium, Decretum aut Præceptum importat, mifcuerint electioni, fed quod fine Cardinalibus quo etiam fenfu Laodicena Synodus mandat vilEpifcopis ac Romana Ecclefia Romanum Pon- larum Epifcopos aut Presbyteros nihil agere fitificem elegiffent. Difertè id fcribit in litteris ad ne fententia aut auctoritativo Præcepto EpifHenricum Archiepifcopum Ravennatem. Et in copi civitatenfis. Et in Chalcedonenfi Synodo Cap. 57. Synodali adversùs Regium Advocatum difputa- Ægyptii Epifcopi fuerunt proteftati nihil illic tione affirmat Alexandrum fecundum effe legià fe poffe agi citra fententiam, feu ap¤ Tý▸ timum Pontificem, quod ipfum unanimiter vocaffent Cardinales Epifcopi, ac elegiffet Clerus, utique Cardinalis. Et in litteris ad univerfum cia fum Germania Clerum ac populum, exftantibus Lib. 2. c. apud Radevicum Frifingenfis Ecclefiæ Presbyte Lib. 3. 54. rum, Cardinalis Octavianus, feu adversùs Ale- fui Patriarchæ. Vulgaris Apoftolorum Canon & Metropolitæ & omnium Comprovincialium fententiam vocat yo, mandans nec hos fine illa, nec iftum fine hac aliquid agere in Provincia, adeoque folius Metropolita judicium æquat cum judicio omnium Comprovin cialium Epifcoporum; cum judicio majoris ipforum partis. Et hinc à majori ipforum parte Electum fine Metropolitæ, quam hodiè vocamus con confirmationem, fententia non poffe effe Epif-1 | Reipublicæ, fecunda feria Pater nofter Adrianus copum, firmat potiùs quam ftatuat laudata Nicena Synodus, atque etiam in factis à Clero. & populo electionibus obtinere affirmat Sanctus Leo. Hinc item laudatis ejus verbis adjungit Nicolaus fecundus: Quia Sedes Apoftolica fupra se Metropolitanum habere non poteft, Cardinales Epif copi procul dubio Metropolitani vite funguntur, qui videlicet electum Epifcopum ad Apoftolici culminis apicem provehant. Eis non folam fuffragii prærogativam in electione tribuit, fed & illius jam per reliquos Cardinales facte confirmationem. Quocircà factam ab eis electionem ex caufis omninò poterant & caffare. Hinc de Petri Leonis Antipapæ electione fcribit apud Guilielmum Malmesberienfem Petrus Cardinalis Epifcopus Portuenfis: Hanc ego eledionem Canonicè celebra. Fal: 177. tam confpexi, & auctore Deo confirmavi. Et de Gregorio feptimo, fibi ab Henrico quarto Im- Canonis partem, quæ etiam Religioforum Ordinum, Clericorum, & Laicorum confenfum requirit, intelligere poffis ex fuprà adductis litteris, quibus Antipapa Octavianus fcribit fe ex Romani Cleri petitione & populi, etiam Senatoriæ dignitatis Honoratorum, & Capitaneorum affenfu fuiffe electum. Et Alexander tertius affirmavit fe coram Epifcopis Cardinalibus, Abbatibus, Prioribus, Judicibus, Advocatis, Scriniariis, Primiceriis, Schola Cantorum, Nobilibus, & quadam populi parte fuiffe folemniter confecratum. Quod nempè omnes ifti in ejus electionem confenfiffent, Ad Romani populi petitionem, ac de totius ferè Senatus, omniumque Capitaneorum, Baronum, ac Nobilium, tam intra quam extra urbem habitantium, confenfu fuiffe electum Octavianum, ad Fredericum Imperatorem fcribunt etiam ipfius Cardinales. Quod ipfum in litteris ad eundem Principem confirmat Sancti Petri Capitulum, Cap, 70. addens etiam fe univerfo defiderante electum. A Cap, 56. Clero & populo dandi confenfus modum exponit Papienfis apud eundem Radevicum Synodus: Tunc, celebrata per Cardinales electione Cap. 71. Octaviani, Scriniarius fecundùm antiquam Romano rum confuetudinem adfcendens in altum, voce ma mortuus eft, & proximo fequenti Sabbatho Dominus Mo Ca Comitem Gerardum. Romani Senatores habuerunt fingulare privilegium: Eos enim ipfi in claufa Sancti Petri Ecclefia electioni adfuif fe, lucet ex laudatis Alexandri tertii litteris ad Epifcopum & ftudium civitatis Bononienfis. Proindè in præfenti Canone per Religiofos Ordines Clerus Regularis, per Laicos intelliguntur Senatus, Comites, Barones, Capitanei Nobiles, Honorati . Lib. 4. Infima plebs folum applaufum habuit & ac clamationem, de qua fcribit, Petri Alexandri ni Patriarchæ electionem laudans, in Ecclefiaftica Hiftoria Theodoretus: Suffragati funt omnes tum Sacerdotalis Ordinis, Honorati & Magiftratus; C. 17. populus quoque univerfus lætitiam fuam acclamationibus declaravit. Ita Bonifacium primum Pontificem Epifcoporum ac Presbyterorum electione, meliorum Civitatis confenfu, ac totius populi acclamatione fuiffe promotum, habes in in Epiftolis Symmachi Præfecti Urbani. Civi- Epift. 22. tatis meliores fuiffe Senatum, Corporatos, Officia, ac Regionum Majores docet alia ibidem Epiftola. Symmachum Papam à folis Cardinalibus & Senatu fuiffe electum fcribit in libro Pontificali Anaftafius Bibliothecarius. Illuftriffimus Lucas Holftenius nuper publicavit hocce Stephani quarti Synodale Decretum: Nulli umquam Laicorum, five ex armata manu, five ex aliis Ordinibus, præfumant inveniri in electione Pontificis, fed à certis Sacerdotibus atque Proceribus Ecclefiæ, & cunclo Clero ipfa Pontificalis electio proveniat. Et priufquam Pontifex electus fuerit, & in Patriarchium deductus, omnes Optimates militiæ, vel cunctus exercitus, & Cives honefti, atque univerfa generalitas populi bujus Romanæ Urbis, ad falutandum eum ficut omnium Dominum properare de beat. Et ita more folito Decretum facientes, & in eo cuncti pariter concordantes fubfcribere debeant . Utique Optimates militiæ & Cives honefti. Eos ab electione excludit, ipforum tamen confenfum ante illius publicationem vult exquiri & obtineri, Adrianum fecundum ab Epifcopis, Clero, & Urbis Primoribus promotum affirmat Bibliothe carius Guilielmus, addens hifce populos obse cundatos Utique applaufu & acclamatione. Apud Guilielmi Malmesberienfis novellam Hiftoriam exftat Epiftola, qua Petrum Leonis fuiffe à Cardinalibus cum petitione populi & Hono Lib. 54. Cap. 5 Lib. I. dumtaxat relationis jus fuiffe indultum cum Tri- Romani petitione, & populi affenfu, in Pon næ Ecclefiæ, & promiferunt fibi invicem in verbo na, quæ veritatem iftius Divinitatis revelaverat, detulit cum prærogativa fuffragii fui ad Senatum. Senatus, quia non ipse probaverat, refpuit. Voces, Suffragil prærogativa, edicunt magni ponderis fuiffe Principis calculum, attamen à Senatu potuiffe refutari. Et hinc ad eundem Tiberium dixit apud Tacitum in Annalium libris Pifo: Quo loco cenfebis, Cæfar? Si primus, habebo quod fequar; fi poft omnes, verear ne imprudens dissentiam. Confules enim debebant primi, Augufti Principes ex arbitrio vel primi vel ultimi poterant promere fuffragium: Et etiam huic poterat Senatus refragari. In Romani igitur Pontificis Electione Nicolaus fecundus Cardinalibus Epif-ri abolitam copis dedit jus Confulum: Jus referendarum feu nominandarum capacium perfonarum, & fuf- Adfcripfit illis & aliam auctoritatem, de qua fragii prærogativam, quam Sanctus Petrus Da- in litteris ad Anaftafium Theffalonicenfem Armiani vocat principale in electione judicium,chiepifcopum, Apoftolicæ Sedis per Illyrici & ipfe Nicolaus electionis poteftatem. Nam & Confularis fuffragii prærogativam Romana antiquitas frequenter titulavit auctoritatem. Et uti hæc Confulum auctoritas Senatum, ita & ifta Cardinalium Epifcoporum poteftas Cardinales Clericos non privavit calculo decifivo. Hinc addit laudatus Nicolaus Mox Chrifti Clericos Cardinales adhibeant. Cardinales Epifcopos priùs folos de electione tractare jubet, & reliquos ad ipfam fimul celebrandam adhibere Collegas: In Canonicè & concorditer per ipfos fa&tam reliquo Clero & populo nullum permittit jus, nifi fimplicem, qui non nifi ex manifeftis caufis denegari poffit, affenfum. Et hinc Romanum Pontificem non à folis Cardinalibus Epifcopis, fed principaliter ab illis eligi, fupra nobis dixit Petrus Damiani. Addit Cadaloum Parmenfem Epifcopum, Alexandri fecundi Antipapam, à Vercellenfi & Placentino Epifcopis fuiffe electum. Hofce arguit, non quòd fe immifcuerint electioni, fed quod fine Cardinalibus Epifcopis ac Romana Ecclefia Romanum Pontificem elegiffent. Difertè id fcribit in litteris ad Henricum Archiepifcopum Ravennatem. Et in Synodali adversùs Regium Advocatum difputatione affirmat Alexandrum fecundum effe legi timum Pontificem, quod ipfum unanimiter vocaffent Cardinales Epifcopi, ac elegiffet Clerus, utique Cardinalis. Et in litteris ad univerfum Germaniæ Clerum ac populum, exftantibus Lib. 2. c. apud Radevicum Frifingenfis Ecclefiæ Presbyterum, Cardinalis Octavianus, feu adversùs Alexandrum tertium Antipapa Victor tertius fcribit fe electione Epifcoporum & Presbyterorum Romanæ Ecclefiæ Cardinalium, Cleri quoque Lib. 3. Ep. 4. 54. Ecclefias Vicarium, Sanctus Leo Magnus: Nul- con |