Lib. 3. c. 201 Dei 55 niam celebravit Synodum, & hunc in Sancti || ba, Juxta confuetudinem aliarum Regionum, refJvonis Decreto cuftoditum nobis Canonem emifit: Quòd Decima, quæ à fidelibus datur cenfus nuncupandus eft, & Deo ex integro reddenda. Cujus tertia pars, fecundùm Canonem Toletanum, Epifcoporum effe debet. Nos verò hac poteftate uti nolumus, fed tantùm fingulis annis quartam partem juxta ufum Romanorum Pontificum, & obfervantiam Sandæ Romanæ Ecclefiæ, de eadem babere volumus. Canon lucidè clamat Epifcopos ab avita fua in Ecclefiæ fubftantiam poteftate invitos receffiffe, quibufdam placuiffe tripartitionem Hifpanicam, ac omnes tandem in Romanam quadripartitionem confenfifle. Canonem, tamquam fuo tempore famofum & fundamentalem, fuo Capitulari inferuit, qui fub Carolo Magno floruit, Hatto Bafileenfis Epifcopus, atque ità conftat ipfum tunc fuiffe antiquum & Bonifacianum. Ipfum executioni ac obfervantiæ mandandum credidit hac via Hatto, verùm illa fuit difficilior. Lucet ex Canonum confequentia. Etenim nec Cabilonenfis, nec Turonenfis, nec Remenfis nec Moguntina, nec alia fub Caroli Magni Regno aut Imperio celebrata Synodus, nullum item ejufdern Principis Capitulare, nullam etiam fub ejus filio Ludovico aut patre Pippino acta Synodus Romanam quadripartitionem Cathedralibus Ecclefiis imponit. Primum Ludovici Capitulare fic habet: Cap. 5. Statutum eft, quidquid tempore Imperii noftri à fidelibus Ecclefiæ fpontè collatum fuerit, in ditioribus locis duas partes in ufus pauperum, tertiam in ftipendia cedere Clericorum aut Monachorum, in minoribus verò locis æquè inter Clerum & pauperes fore dividendum. Nifi fortè à datoribus, ubi fpecialiter dande fint, fuerit conftitutum. Nihil Epifcopo, nihil fabricæ adfcribit: Nec de qua vis ftatuit fubftantia, fed de fola fub fuo Imperio acquirenda. Et videtur de folis Monafteriis loqui, ac Ecclefiis Parochialibus. Nam fub ejufdem Imperio celebrata fexta Parifienfis Synodus de Epifcoporum avaritia graviffimè queritur, & adjungit: Quamquam auctoritas Canonica doceat, ut quarta pars Decimarum & reddituum ex oblationibus fidelium in ufus Epifcoporum cedat, ubicumque tamen Epifcopus fua babet, fuis contentus fit; ubi autem nihil rerum Ecclefiæ fuæ habet, ac• cipiat de memorata quarta parte fibi fuifque, non quod avaritia fuaferit, fed potiùs quod neceffitas compulerit. Cæterùm fi accipiendi nulla necessitas urferit, nihil de memorata quarta parte accipiat, fed ufibus Ecclefiarum & pauperibus Chrifti impertiendam fecundùm banc dispositionem relinquat. Lucidè agit de folis Ecclefiis Pagenfibus, & ab ipfis Epifcopalem quartam non vult nifi juxta præcifos rigidæ neceffitatis limites extorqueri Et in Canonicis ad Laudunenfem Ecclefiam de ordinato Hedenulpho Epifcopo litteris fcribit Hincmarus Metropolita Remenfis: Regulam que de quarta parte reddituum Ecclefiæ, juxta confuetudinem aliarum Regionum, ità ut eft fcripta, Epifcopus intelligat, & non pravè illam interpretans, perindè in his Regionibus quæ funt Pref. byterorum contra facras litteras diripiat. Lucidè loquitur ex laudato Parifienfi Decreto. Ver piciunt omninò Italiam: Edicunt confuetudinem hanc ex ipfa veniffe in Gallias, atque ità Pagenfium Ecclefiarum quartam etiam illic ad Epifcopum pertinere. Quod ipfum infra ftatim audiemus à Ratherio Epifcopo Veronenfi. Attamen morem iftum in Sancto Gelafio hunc ufque non reperi, nec in Magno Gregorio. Solas etiam Riculphus Sueffionenfis Epifcopus: Unam quarPagenfes Ecclefias exprimit in fuo Capitulari tam adfcribit Epifcopo, additque Si velit 2 hoc eft, fi indigeat, juxta Decretum Parifienfe. Eandem divifionem folis etiam Pagenfibus Ecclefiis difertè imponit Synodus Namne. tenfis. Quocirca in Cathedralibus Francorum Cap. 10. dripartitio, aut certè non perfeveravit. Etenim Ecclefiis numquam admiffa fuit Romana quacommunem in Clauftro vitam, quam in Remenfi Metropoli incoeperat fub Caroli Martelli Du catu Sanctus Rigobertus, omnibus fuæ Monarchiæ Cathedralibus Ecclefiis impofuerunt Carolus Magnus ac Ludovicus Pius, ideoque juxta glorum Ecclefia & difciplina inftructiones ifta Magni Gregorii ad Sanctum Auguftinum pro Anquadripartita divifione Cathedrales Francorum Ecclefiæ non habuerunt opus. Lib. I. C. 31. gnoravit : Et tripartitam & quadripartitam Africana Ecclefia divifionem hanc femper iQuòd enim Sancti Auguftini tempore & Epifcopus & Clerici, & pauperes ex eadem maffa viverent, fuprà audivimus à Sancto Poffidonio. Et fuam quadripartitionem Romana Ecclefia tunc necdum induxerat. Ante inductam invafa fpoliata ac pauperrima gemuit ufque ad Justiniafuit à Wandalis Africa, & fub ifto crudeli jugo num Auguftum: Et per ipfum liberata vix um quam caruit inteftinis motibus & bellis. Reparandæ ejus difciplinæ fingulariter ftuduit Magnus Gregorius: Quod tamen laudatam quadripartitionem illi impofuerit, nulla docet memoria, nullum teftimonium. Sub Juftiniano fe cundo à Saracenis invasa eft, & ufque huc numquam plenè liberata, atque ità his partitionibus pauperrima non habuit opus. Quòd etiam, dum fub Romano Imperio floreret, ejus Ecclefiæ effent substantia mediocres, difertè teftatur San&us Auguftinus. Illyriciana item Diœcefis fine divifionibus femper vixit juxta antiquos Cano- Ep. 225. nes. Licet enim ad Romanum fpectaret Patriarchatum, Græcæ tamen linguæ caufa Græcos & Orientales mores femper dilexit, apud quos omnis hæc divifio fuit femper ignota. Ipfam in recuperata per Godefridum Lotharingiæ Ducem terra Sancta Urbanus fecundus, ac in invafo per Flandros Conftantinopolitano Imperio plantavit Innocentius tertius, verùm cum ipforum poipfa fuit ejecta. Avita disciplina fteris pofteà per Saracenos aut Græcos ejectis & , quæ omnia & Pagenfium etiam Ecclefiarum & Monafteriopi, & quam labentem fuis Canonibus revoca rum bona ponebat ad manum & fidem Epifcorunt Antiochena Synodus & vulgares Canones Apoftolici: Hæc, inquam, apud Græcos difci plina ad Magni Theodofii tempora vix permanfit. Quod & Monafteria paffim, & dicta 56 Ecclefiæ tunc difcreta haberent, & fuo nutu ad-11 fueta fuerit dividi æqualiter in pagos, aut in Presbyterorum capita, ideoque quælibet Pagenfis Ecclefia fuerit æquè dives aut pauper. Diverfæ Ecclefiæ habuerunt diverfam confuetudinem. Et hæc communio atque divifio in longè pluribus vacillare cœperant circa præfentis Synodi tempora: Cathedralium Clericorum quarta fecari in Præbendas, Pagenfes Ecclefiæ cœperant fuam fubftantiam difcernere, ac ipfæ adminiftrare. Quin & multæ poffidebantur à Laicis, multæ à Monafteriis, reliquæ fpectabant ad fedem, feu ad avitam Epifcopi poteftatem. ra Saracenica captivitas omnem in Hifpania dormire fecit Ordinem, omnem Regulam Præfertim quoad temporalia. Quod ipfum Gallia & Occidentale Imperium paffa funt poft exftinctum genus Caroli Magni. Romana tunc quadripartitio variis in locis fuit variè læfa. Etenim de fuis Cathedralibus Clericis plura queritur Ratherius Veronenfis Epifcopus. Primò, quòd fuam quartam ipfi adminiftrarent, fepararent ab aliis partibus, ac inter fe diftribuerent. Secundò, quòd eam dividerent inter folos Presbyteros ac Diaconos. Tertiò, quòd eam non juxta merita, fed juxta capita dividerent, & quidem villas & maffas. Quartò, quòd Epifcopum ab omni ejus difpenfatione arcerent. Quintò,difciplina feriò cogitabat. Sexta decima Toletaquòd inferior Clerus eis faveret & adhæreret ad per Quare hæc præfentis Canonis verba, Ecclefie ad fedem pertinentes, quæ folvunt tertiam, folito more perfolvant Epifcopis & Clericis, refpiciunt Hifpanos. Nam & ipforum Epifcopi Synodo adfuerunt. E Saracenica fervitute caput erigere jam coeperat Hifpania, ideoque & de reparanda na Synodus, quæ cunctos Epifcopos aut ad Pa ad ipfarum Bafilicas reparandas obligaverat, induxit diverfam confuetudinem. Quidam enim Epifcopi renuntiarunt tertiæ, quidam ipfam cum dicto onere retinuerunt. Et ad horum Ecclefias diriguntur laudata verba noftri Canonis. Notanda funt verba: Epifcopis &Clericis. Utique versùs Epifcopum: Utique ex fpe in has violen-genfium Ecclefiarum tertiæ renuntiandum, aut tias fuo tempore fuccedendi. Urget hæc in opufculo de contemptu Canonum, ac in opufculo de caufis difcordiæ inter fe & Clerum. Hæc ab ipfis fieri affirmat ex uxorum & filiorum amore, atque hinc occafionem fumpfit in ipforum facrilega conjugia potenter declamandi. Et quidem omnium quatuor portionum administrationem & difpenfationem fpectare ad Epifcopum, re&è demonstrat ex Eugenii primi, Leonis quarti, ac aliorum Pontificum Decretis: Et lucidè id ipfum docet in laudata ad Juftinum Archidiaconum & Fauftum Defenforem Epiftola San. tus Gelafius. Sexta Ratherii querimonia eft, quòd è fabricæ quarta donari aliquid pauperibus Clerici nollent. Infigniter oftendit unam quartam poffe ac debere juvari & fulciti ab alia: Deficientem à fuperabundanti. Et hinc ipfe in ferioribus per majores ab omni fuæ quartæ participatione exclufis Clericis de fua fuccurrit Epifcopali. Hinc item aliam, in Gratiani Decreto exftantem, laudati Gelafii ad eofdem Juftinum & Fauftum Epiftolam, quæ fabricæ fuperflua mandat tradi enthecis, & fuo tempore magnam ex ipfis conftrui fabricam, aut aliquam 12. Qu. 2. poffeffionem emi, intelligendam puto cum hoc moderamine: Si pauperes non indigeant. C. 23. Notanda eft memorati Ratherii ad Pagenfes fuos Clericos adhortatio: Cùm authoritas conti neat Ecclefiaftica, ut de rebus Ecclefiafticis quatuor fieri debeant partes, è quibus una Epifcopi, altera fabrice Ecclefie, tertia Clericorum, quarta debeat effe pauperum & hofpitum, fi veftram pleniter habetis, de illis quæ ad Epifcopum, fabricam, vel pauperes pertinent, nullam invidiam habeatis. De ipfa verò, quæ ad vos pertinet, fidem inter vos habetote, & communiter eam dividite, five fit magna, fi ve fit modica. Noveritis etiam, quòd meliùs fit omni Chrifliano fraudem pati quam inferre. Oftendit varia. Primò, quod omnia Veronenfis Ecclefiæ bona fuerint divifa in duas maffas: Pagenfium Ecclefiarum, & Cathedralis. Omnia Pagenfium Ecclefiarum bona fuere in unum confufa. Secundò, quòd etiam ex hac Epifcopus fuam quartam habuerit. Tertiò, quod Cleri quarta con Cathedralibus. Videntur hanc tertiam non foli Epifcopo adfcribere, fed fancire ipfam etiam Clero communem ac dividendam. Quod an antiquum fit, & obfervatum ante Saracenicam fervitutem, ignoro. Certè Cathedrales aliarum gentium Clerici, exceptis Archipresbytero & Archidiacono, confueti non fuerunt de Pagenfium Ecclefiarum bonis participare. Porrò dicta tertia debuit effe integra ex cunctis Pagenfis Ecclefiæ proventibus. Hinc enim additur de EccleGis tertiam non confuetis folvere: Tertia pars Decimarum, cum primitiis & oblationibus, quæ de caemeteriis & defunctis confequuntur, Epifcopo & Clericis affignetur. Solas cum quibufdam oblationibus immobiles poffeffiones à tertia folvenda eximit, Decimas & cum primitiis faciendas ad defunctorum fuffragia aut fepulturam oblatio. nes vult ifti oneri fubjectas. Eandem legem ftatuit fpectantibus ad Monafteria Ecclefiis. Etenim Monafteria in hujufmodi Ecclefiis ufurpabat omnia: Et Epifcopi, & Presbyteri, & pauperum, & fabricæ partem. Presbyterum dumtaxat alebant ad fuum arbitrium, frequenter in pane anguftiæ & aqua brevi. Ita demonftrant frequentes Presbyterorum de Monafteriis querimoniæ, & multi adversùm illa Canones. Hinc ipfa ad tertiam Epifcopi partem præfens Canon obligavit. Verùm quemadmodum modica fit fecuta obedientia & executio, plures fuo loco Synodi docebunt. Et certè cunctis Pagenfes Ecclefias & ipfarum proventus poffidentibus Monafteriis frequenter inculcanda eft Regula Res tranfit cum fuo onere. Cum onere non folum in Epifcopum, fed præfertim in Presbyterum, pauperes item & fabricam. Ecclefia in Monafterium tranfiens nec iota nec apicem nativæ fuæ obligationis deponit. Et ex hucufque dictis patet quintum fextæ deci ma L. 42. Tom 8. Tom. 4. 57 me Toletane Synodi Canonem fuiffe læfum à donenfem Synodum de Hærefiarcha Eutychete, fol. 2c4 aus Joannes Chryfoftomus, afferens Romanum nibus ac plenè paratam. Itaque Epifcopo à Pa- Imperium dividi in Civitates, Villas, ac Manfiones. Et in libro de unitate Ecclefiæ Sanctus Cap. 12. Auguftinus: Quærite Donatifte, ab Hierufalem per terrena itinera ufque in Illyricum, quot Manfiones fint. Et in Monafticis Inftitutionibus Joan-pis, nes Caffianus: Septem Manfionibus, vel eo ampliùs, illius feparabatur habitatio. Et ad Chalce Lib. 10. Cap 24. I CANON Tem de Ecclefiis in Alodiis Laicorum conftitutis XI. , ut tertia pars & cæteris in 1 teftate Presbyteri ad fervitium ipfius Ecclefiæ fub Epifcopi vel Clericorum ditione permaneant Qui autem contrarii fancte Matri Ec clefiæ & auferunt & retinent ad fuum opus Alodia, quæ pertinent ad communitates Canonicorum vel Monachorum, nifi refipuerint, & reddiderint ea, prædico anathemati fubdantur. fcopos, quibus totius ad Pagenfem Ecclefiam A Dulteros verò, incæftuofos, ac perjuros monemus per Domini obedientiam, & Petri Apoftolorum Principis & Domini Victoris, & noftram ut refipifcant à vitiis vitiis hujufmodi, & ad dignam fatisfactionem, fecundùm Statuta Canonum > perveniant. Et excommunicamus id in futuro fieri nullatenùs. , SCHOLION. Uilielmus Normandiæ Dux adhuc fœtebat in incæftuofo conjugio, & ejus terra gemebat fub Ecclefiaftico Interdicto. Eadem fcabies graffabatur per Franciam. Quàm horrendum porrò crimen fit adulterium, demonftrat primæva Ecclefiæ difciplina, quæ tribus peccatis neceffarium Chriftianæ Reconciliationis Viaticum negavit etiam in mortis articulo, ipfa coegit ad perpetuam totius vitæ pœnitentiam, fummo noftro ad Dei Patris dexteram exaltato Pontifici JESU Chrifto refervavit, & ad ipfum tranfmifit folvenda vel retinenda. Iftorum unum fuit adulterium, & quævis mochia. Iftius difciplinæ per Zephyrinum Pontificem facta mitigatio adeò difplicuit Tertulliano, ut à nobis, tamquam impudicitiæ palponibus, ad impugnatum à fe anteà Montanum apoftatare maluerit, quàm Decreto obedire. Erravit dicendo Ecclefi nullam in tantum flagitium effe à Deo creditam poteftatem. Quòd multæ per Africam Ecclefiæ, falvo tamen Catholicæ fidei ac fraternitatis vinculo, Decretum fuo adhuc tempore non admififfent, teftatur in Epiftola ad Antonianum Epifcopum Martyr Cyprianus Primianum Carthaginenfem Donatiftarum Archiepifcopum, Pudicitia Tertullianus: Ergo mechia, quod Cap. 5. le de Cap. 12. le delictum, jam intellige, cujus cohibitionem poft idololatriæ ordinavit. Eidem lectioni innixus fcribit in alio ejufdem libri capite: Servatus eft mxchie fornicationi locus honoris fui inter idololatriam & homicidium. Utique locus medius. EoLib. 4. dem ordine legit Apoftolicis temporibus vicinus cap. 27. Sanctus Irenæus. Etiam in fecunda ad Januarium Ep. 119. cap. 12. Epiftola, & in vigefimo fecundo contra Fauftum Cap. 53. libro Sanctus Auguftinus: Non mechaberis, effe fores ac filii Conftantius & Conftans in fua ad Sacrilegos nuptiarum, tamquam manifeftos parrici- Lib. 11. fecundum fecundæ tabulæ Præceptum difertis eft primum mandatum? Utique poft illud quo Cap. 3. jubemur revereri Parentes. Et refpondet: Non machaberis, non occides. Et in Commentariis fuper ejufdem Apoftoli litteras ad Romanos Decalogum eodem ordine profitetur Theodoretus. Cap. 13. Et quid miri? Ipfe in laudatis litteris Apoftolus ipfum tradit ac profitetur eodem ordine. Etiam Scriptor ille, qui apud Ifidorun Mercatorem fe titulat Clementem Romanum, in prima fua Epiftola docet primum peccatum effe idololatriam, fecundum effe mechiam. Nihilominùs in alia fuper Apoftolicam ad Ephefios Epiftolam homiHom. 17. lia fcribit laudatus Chryfoftomus: Audi Moyfem Schylitzes & Michael Glycas. Etiam de Ludo- opus. dicentem, primùm, Non occides, & deinde, Non Quantum perjurii horrorem Gentiles Romani Cap. 5. re, fed etiam ab ore & auribus profcribenda funt ifta flagitia: Et turpiloquium in ifto ipfo Epiftolæ loco damnavit Apoftolus. Hinc doctrinam fuam executus, res iftas honeftioribus vocabulis circumvolvit, atque ita eft effatus. Ex his interim vides adulterium comparari idololatriæ. Hinc enim idololatriam Sacra Scriptura paffim vocat mochiam aut fornicationem. Etiam Gentiles Romanorum Principes ipfum percufferunt gladio, & Magni Conftantini fuccef L.3.C. 14. jurarent, teftantur laudatus Gregorius, ejuf- rarò C. H |