Lib.9.

Ep. 29.

etiam temporali fe quatenùs & hi qai merentur fentiant hoc commodo confolari, & alii adjuvante Domino eorum ad meliùs contendant imitatione profcere. Quarta non juxta Clericorum capita, nec juxta Ordinis gradum, fed juxta perfonarum merita voluit Epifcopali arbitrio difpenfari. Nefcio quæ Italiæ Ecclefia pauperes peregrinos non fufcipiebat hofpitio, fed iftud onus incumbebat civibus. Quare horum unufquifque Theodoro Epifcopo aliquid contulerunt de fua fubftantia & onus in Ecclefiam traduxerunt. Concordatum religiosè fervari mandavit Pontifex: Exi- Lib. 8. ftimo pauperum quartam fuiffe auctam à Civibus, Ep. 29. ideoque tribus aliis exinde fuiffe majorem. Fortunatus Neapolitanus Epifcopus Cleri & pauperum portiones plenè non folverat, atque ita fuerat defunctus: Reftabant quadringenti folidi. Ipfos ex vacantis Ecclefiæ proventu mox folvi per Pafchafium Succefforem juffit Pontifex, definiens quantum unicuique Clerico, quantum occultis & mendicare erubefcentibus, quantum palàm mendicantibus pauperibus effet diftribuendum. Addit folidos iftos per Fortunatum fuiffe injuftè detentos, ideoque omninò reftituendos. Joannes Panormitanus Epifcopus quædam cùm Clero fuo circa ipfius Quartam iniit Concordata, quorum hi fuerunt capitales Articuli: Primùm ut de redditibus Ecclefiæ quartam in integro portionem Ecclefiæ Clericis fecundùm meritum vel officium, five laborem fuum, ut ipfe unicuique dare profpexeris, fine aliqua præbere debeas tarditate. De boc verò quod ex fidelium oblatione accefferit, id eft, quartam partem in folidis vel cellario, cis juxta priftinam confuetudinem dare non differas . Reliqua autem omnia mobilia in tua retineas poteftate. Immobilia enim Ecclefiafticis redditibus aggregentur, ut multiplicata quantitate, Clericorum ufibus proficiant. Sunt verba Pontificis ad Epifcopum, quibus adductos articulos confirmavit. Ubi rurfum vides quartam iftam non juxta Or dinis gradum, fed juxta perfonarum in minifte rio meritum per omnem Italiam fuiffe divifam. Quod ipfum in inferioris Ordinis Clericos fervandum fanxit in litteris ad Sanctum Auguftinum, adjungens hæc omnia in folis fingulariter, non in communiter viventibus Clericis habere locum: Hos ex Ecclefiæ proventu mandat effe folo victu & amictu contentos, reliqua omnia pauperibus erogari.

50
Sentur. Incongruum namque eft unam eandemque,
Ecclefiæ fubftantiam duplici quodammodo jure cenfe-
ri, id eft, ufurpationis & Canonum. Petro Tri-
calitano Epifcopo, Agrigentinæ Ecclefiæ Vifi-
tatori, adfcribit totam Quartam. Ex quo lucet
Ecclefiam iftam, hodie opulentam, tunc fuiffe
inopem. Ad Gaudentium Nolæ Epifcopum,
hæc fcripfit:
Capuanæ Ecclefiæ Vifitatorem,
Fraternitatem tuam præfentibus hortamur affatibus,
ut Clericis Capuana Ecclefiæ, qui in Civitate Nea-
politana confiftunt, Quartam in Presbyterium eorum
de boc, quod ante Ecclefiæ fingulis annis accesserit,
juxta antiquam confuetudinem diftribuere fecundùm
perfonarum ftudeat qualitatem, quatenùs aliquod
ftipendiorum habentes folatium, minifterium offi-
ciumque fuum circa eandem Ecclefiam devotiori mente
provocentur impendere. Ex quo vides omnium
iftic Presbyterorum portionem non fuiffe æqua-
lem, fed pro fingulorum qualitate ac ministerio
variam. Longobardi tunc ceperant Capuam:
Hinc iftorum Presbyterorum aliqui fugerant
Neapolim. Ipfis tamen folos ante fugam iftam
lapfos & perceptos fructus videtur Pontifex affi-
gnaffe Caftorius Ariminenfis Epifcopus erat
femper ægrotus, ideoque ifti Ecclefiæ Leon-
tium Urbini Epifcopum Gregorius dedit Vifita-
torem, & adjunxit: Quidquid de redditibus Ec-
clefiæ ipfius accefferit, quatuor juxta confuetudinem
oportet fieri portiones; unam fcilicet, quæ Clero
præbenda fit, aliam quæ pauperibus. De reliquis
autem duabus partibus tres fieri volumus: Unam
fartis tectis profuturam, aliam pro fuftentatione
fua Caforio proprio Epifcopo dirigendam, reliquam
tibimet retinendam. Vifitatorem partim ex infir-
mi Epifcopi, partim ex fabrice Quarta fanxit
ftipendiandum. Cleri & pauperum portionem
voluit illæfam. Catanenfis Ecclefia duas Cleri-
calis Quartæ tertias dudum diviferat in facros
Clericos, inferiores fola reliqua jubens effe con-
tentos. Mutavit id Leo Epifcopus: Duas ter-
tias divifit in inferiorem, utpotè numerofiorem
Clerum, facrum fola reliqua juffit effe conten-
tum. Verùm & priorem confuetudinem, & no-
vellum hocce Statutum improbavit Gregorius
ideoque fcripfit ad Leonem: Et quia inter alia de
quarta portione Clerus hoc tenendum ftatuit, ut
unam portionem bi qui in facro loco funt pofiti, &
reliquas duas Clerus accipiat, & latores præfentium
Donatus Presbyter, nec non & Theodofianus atque
Viator Diaconi, aliorum quoque qui in facrato funt
Ordine conftituti, relationem ad nos deferentes,
conquefti funt boc contra antiquam confuetudinem in
fuo gravamine præjudicialiter ftatutum , quippè
quia de eadem quarta femper fe duas partes, &
Clerum tertiam perhibent confecutum, & petierunt
ne bec definitio in fuo præjudicio permaneat. Nos
boc Fraternitatis tuæ difpofitioni oportere prævidi
mus committendum. Volumus ergò, ut quidquid
Ecclefiæ tuæ ex redditu vel quolibet alio titulo fortaf-
fis accefferit, quartam exinde portionem fine dimi-
nutione aliqua debeas fegregare, atque eam fecun-
dum Dei timorem Presbyteris, Diaconis, ac Clero,
ut tibi vifum fuerit, difcretè dividere, ita fanè &
unicuique, ficut meritum laboris exegerit, libera
tibi fit, juxta quod prævideris, largiendi licentia

Lib. II.

Ep. 51.

C. 147.

Verùm his adverfari videtur Sandi Gelafii, Part. 3. in Sancti Ivonis Decreto exftans, ad Siciliæ Antiftites Epiftola : Quomodo Præfulum noftrorum auctoritas emanavit, ut facultates Ecclefiæ Epifcopi ad regendum babeant poteftatem, ita tamen, ut viduarum, pupillorum, atque pauperum, nec non & Clericorum ftipendia diftribuere debeant, hoc eis ftatuimus dari, quod hactenus decretum eft. Reliquum fibi Epifcopi vendicent, ut peregrinorum atque captivorum largitores effe poffint. Ecclefiafti cam fubftantiam affirmat in folas tres, Epifcopi, Cleri, & pauperum portiones dividendam, nulla facta mentione fabrica. Epifcopi portionem afferit ampliffimam, ut & ipfe de illa poffit in pauperes effe ampliffimè largus. Refpondeo fabricam, licet non exprimatur, ideò non excludi. Siculo

rint, vario poffit demonftrari teftimonio, ac fta-
tim audiemus à fexta decima Synodo Toletana.
Quidam igitur Epifcopi fua tertia non contenti,
fub Cathedratici fuco rodebant ac invadebant
etiam fabricæ tertiam: Hos compefcit adductus
Canon, ipforum interim avaritiæ duos adhuc fo-
lidos à quavis Ecclefia indulgens. Eandem rapa-
citatem damnat & tertia Toletana Synodus, que-
fta quofdam Epifcopos, non facerdotaliter, fed cru-
deliter defevire in fuas Parochias, ideoque excepto
quòd veterum conftitutiones babere jubent, videlicet Cap.20
excepta Epifcopali tertia cum duobus è fabrica
tertia folidis, jubens quafvis exactiones dene-

Siculorum Epifcopi videntur anteà profufi in
femetipfos, in pauperes & Clerum fuiffe con-
tracti: Sola illis ad pondus & menfuram necef-
faria miniftraffe. Quod ipfum viguiffe videtur
apud Brucios & Lucanos. Hinc per laudatas
fuperiùs litteras quadripartitam divifionem in
iftarum trium Provinciarum Ecclefiis laudatus
Pontifex plantavit. Verùm Apoftolicæ Sedis pri-
ma mandata, dum novam figunt difciplinam,
paffim firmas non jaciunt radices, nec plenam
ftatim habent executionem. Hine & Siculo-
rum Epifcopi fuerunt in hoc puncto tergiverfa-
ti. Quapropter hafce executoriales litteras fub-
mifit Gelafius, & à fuis jam pridem Anteceffo-gari.
ribus probatam & Ecclefiis impofitam quadripar-
titam divifionem voluit etiam in Sicilia vigere
ex integro, & fine Epifcoporum recalcitratione
cuftodiri. De fabrica non loquitur, quòd Cle-
rus pro fua dumtaxat & favorabili pauperum
caufa querimonias detuliffet. Et quod exindè
laudata divifio per Siciliam plenè obtinuerit, lu-)
cet ex variis jam adductis magni Gregorii Epi-
ftolis. Nulla Provincia aut Ecclefia tot objecit
remoras: A laudato enim Gregorio memoratæ
& compofitæ pleræque provenerunt à Siculis. Et
quòd non ad tripartitam divifionem, fed ad avi-
tam plenæ Epifcopalis poteftatis confuetudinem
& Canonem proclamarint, liquet ex ejufdem
Pontificis Referipto ad relationes Sancti Maxi-
miani Epifcopi Syracufani. Et ex hifce pofterio-
ribus Sancti Gelafii litteris iterum claret quadri-
partitam divifionem effe opus Sedis Apoftolicæ.
Item ipfam juxta Clericorum merita ex Epifco-
pi arbitrio faciendam. Et fanè omni in Clericos
poteftate non erant hic Epifcopi privandi.

Quapropter tripartita divifio fuit propria folis
Hifpaniarum Ecclefiis. Ità jam audivimus à Sy-
nodo Tarraconenfi. Atteftatur & prima Bra-
Cap. 25. carenfis : Placuit ut de rebus Ecclefiafticis tres

Can. 2.

aque fiant portiones. Id eft, una Epifcopi, alia
Clericorum, tertia in reparatione, vel in lumi-
nariis Ecclefiæ. De qua parte five Archipresbyter
five Archidiaconus illam adminiftrans, Epifcopo
faciat rationes. Illam aut Epifcopo non credi-
dit, aut potiùs ipfum hac viliori cura noluit
à meliori fpiritualium follicitudine devocari .
Confonat & fecunda Bracarenfis: Placuit ut
nullus Epifcoporum, cùm per Diœcefes fuas am-
bulant, præter honorem Cathedræ fuæ, id eft,
duos folidos, aliquid aliud per Ecclefias tollat. Ne-
que tertiam partem ex quacumque oblatione populi
in Ecclefiis Parochialibus requirat, fed illa tertia
pars pro luminariis Ecclefiæ, vel reparatione ferve-
tur: Et fingulis annis Epifcopo indè ratio fiat.
Nam fi tertiam partem illam Epifcopus tollat, lu-
men & farta tecla abftulit Ecclefiæ. Et Pagenfi-
bus & Cathedralibus Hifpaniarum Ecclefiis di-
fcreta ac propria, nec non & tripartita fuiffe
bona lucidè affirmat. Quidam in Presbyterum,
ejus Pagenfem Clerum, ac fabricam, quidam
in Pagenfem Clerum, pauperes, & fabricam
exiftimant divifa; at certum eft divifa fuiffe in
Epifcopum, Pagenfem Clerum, & fabricam.
Quòd enim plures Pagenfes Hifpaniarum Eccle-
Liæ tunc unicum dumtaxat Presbyterum habue-

Quartæ Toletanæ Synodi querimonia eft lon-
gè gravior. Queritur Epifcoporum quofdam tan-
ta fordere avaritia, ut integras Pagenfium Eccle-
fiarum oblationes feu dotes in fe tranfcribant,
atque ità à miferis per inopiam Clericis, & Divi-
nis ipforum officiis illas deferi cogant, atque fub-
jungit: Pro qua re conftitutum eft à præfenti Conci- Cap. 32)
lio, Epifcopos ita Diœcefes fuas regere, ut nihiljure
præfumant auferre, fed juxta priorum auctoritatem
Conciliorum, tam de oblationibus quàm de tributis

frugibus tertiam confequantur. Quòd fi ampliùs
quidquam ab eis præfumptum exftiterit, per Con-
cilium reftauretur. Adversùs tripartitam divifio-
nem videntur ad avitum Canonem proclamaf
fe, omnia Dioecefios bona revocanda tentaffe
ad fuam manum, & Pagenfium Presbyteris vix
competens alimentum dediffe quidam Epifco-
pi. Hinc divifionem iftam uti antiquam & au-
thenticam laudat adductus Canon, duobus fu-
pernumerariis folidis ipfos privat, & fancit fo-
la fua tertia deinceps fore contentos. Hinc ad
Ecclefiafticæ difciplinæ reparationem,non à mem-
bris, fed à capite inchoandam præfata nona
Toletana Synodus hunc in Epifcopos emifit
fuum primum Canonem: Omnis itaque rei Ec-
clefiaftice quantitas, ficut remedium venie tribuit
conferenti, ità damnum ritè præparat fraudatori.
Et ideò nullus Sacerdotum vel Miniftrorum ex re-
bus Ecclefiæ, quæ in quibufcumque locis à fideli
bus largiuntur, aliquid auferat, vel juri fuo aut
Cathedræ propriæ Civitatis connectat. Devotio enim
uniuscujufque ficut gratanter votum contulit Deo,
ita definivit quòd plenitudo votorum confervaretur
in loco in quo
velut fi collata tenentur
gratia offerentis, ità fi fruftrantur, imminet per-
nicies defraudantis. Difertè fanxit, ne Pagen-
fium Ecclefiarum dotes aut alia bona Epifco-
pi uniant fuis Cathedris, vel devocent ad fuas
manus, fed divifa permittant, & fua ex ipfis
antiqua tertia fint contenti. Aliud attentan-
tem Epifcopum ad Metropolitam, Metropoli-
tam autem ad Regem deferri mandat, & ca-
ftigari. Plurium Pagenfium Ecclefiarum fub-
ftantia erat tenuis. Hinc addit fextus Canon,
ut fuam tertiam, ex paterna fanctione fibi compe-
tentem, poffint remittere Epifcopi, vel etiam
alteri donare pauperi Ecclefiæ, & iftam remif-
fionem aut donationem fore immobilem, nec
per fucceffores poffe concuti, longe minùs exfuf-
flari. Pagenfes Ecclefias duro tertiæ jugo cona-
tus eft eximere, & reddere in libertatem.

manet

52

Pagenfes Lufitaniæ Ecclefias aut hæc Epifcoporum vexatio aut alia calamitas reddiderat ruinofas, caducas, defolatas. Hinc Emeritenfis Synodus eft ulteriùs progreffa: Benè difpofuit Divina gratia, quidquid unicuique Ecclefiæ à fidelibus collatum eft, habeat. Prifcis quippe Canonibus erat decretum, ut Epifcopus de Parochianis Ecclefiis ter-fecerit, duorum menfuum fpatio excommunicari fe tiam fequeretur, cui fua plenissimè sufficere possunt. Placuit buic Sando Concilio, ut nullus Provincia Lufitaniæ Epifcopus fententiæ hujus terminum excedat, nec à qualibet Parochiana Ecclefia tertiam auferre præfumat, fed quidquid exindè confequi potuerat, totum in reparationem ipfarum Bafilicarum proficiat. Omnes verò Presbyteri, qui virtutem babueut reparare rint, Epifcopo fuo placitum faciant Ecclefias fibi commissas intendant. Quod fi facere diftulerint, ab Epifcopo fuo diftricti, Ecclefias fibi creditas dignè reparent. Ecclefiæ tamen, quæ mundiales res nullas habent, follicitudine & difpofitione Epifcopali babeant reparationem. Afferit cunctis, Lufitaniæ Cathedralibus Ecclefiis effe competen-benda eft Bafilicts. Quòd fi omnes Ecclefie aut tem fubftantiam, ideoque Pagenfium Ecclefiarum tertia nullum Epifcopum indigere. Iftam ergò fancit deinceps applicandam reparandis Bafilicis, tamdiu Epifcopos ab ipfa effe fufpenfos, & ante expletum hocce neceffarium opus, eandem à nullo Epifcopo prætendi aut vexari. Addit pauperum Pagorum, licet ab il is nulla detur tertia, Ecclefias Epifcopi impenfa etiam reparandas. Item ftatuit Cathedralis & Pagenfium Ecclefiarum bona manere divifa: Quòd nempè Epifcoporum aliqui ad avitam indivifionem non ceffarent adfpirare. Quæ Decreta poftmodùm adeò probavit Rex Egicanes, ut fextam decimam Toletanam Synodum fuerit adhortatus in hunc modum: Quia comperimus, quòd multæ Dei Bafilice in difperfis locis veftrarum Parochiarum conftitute, dum ad unius refpiciunt ordinationem Presbyteri, nec affidua in eis facrificia Domino delibantur, & deftitutæ remanent, atque fine teclis vel femi-tectæ ferè nofcuntur, fpecialiter in Canonibus adnotetis, unaquæque Ecclefia, quam vis pauperrima, que vel decem mancipia habere poteft, fui debeat cura gubernari cultoris; cæterùm fi minùs habuerit, ad alterius Ecclefiæ Presby terum pertinebit. Nam dum ex omnibus plurimæ Bafilicæ unius follicitudine reguntur, folitum eft, quia & viduate perfiftunt, & difficilè facris Cultibus ordo debitus exhibetur. Quod non tantùm Sacerdotibus Dei in culpa eft, verùm etiam & infide.

bendis Parochialium Ecclefiarum jura contingat, nec
quafcumque exindè inquifitiones aut evectiones exi-
gere audeat, fed de prædiis fuarum fedium Regio
culmini folita perquifitionum obfequia deferat, ni-
bilque de rebus earumdem Parochialium Ecclefiarum
caufa ftipendii cujufpiam dare præfumat. Quod fi

noverit. Et Regio confilio obtemperans Syno-
dus emifit hunc Canonem: In medio cætus no-
ftri deducta eft quorundam confuetudo inordinata
Sacerdotum, qui Parochias fuas ultra modum di-
verfis exactionibus vel angariis comprimunt, per
quod quamplures Ecclefiæ deftitutæ perfiftunt. Id- C. 5
circo unio noftræ adunitionis decernit atque infti.
tuit, ut tertias, quas antiqui Canones de Paro-
chiis fuis babendas Epifcopis cenfuerunt, fi eas
exigendas crediderint, ab ipfis Epifcopis dirute
Ecclefiæ reparentur, fi verò eas maluerint redde-
re, ab earumdem Ecclefiarum cultoribus, fub cura
& follicitudine fut Pontificis, reparatio eifdem adhi-

incolumes fuerint, aut quæ diruptæ erant reparate exititerint, fecundùm antiquorum Canonum inftituta, tertias fibi debitas unufquifque Epifcopus affequi fi voluerit, facultas illi omnimoda erit : Ità videlicet ut citra ipfas tertias nullus Epifcoporum quidpiam pro Regis inquifitionibus à Parochianis Ecclefiis exigat, nihilque de prædiis ipfarum Ecclefiarum cuiquam aliquid caufa ftipendii dare præfumat. Hifpaniarum itaque Epifcopi è cunctarum Pagenfium Ecclefiarum bonis non folùm extorquebant tertiam, fed infuper ex aliis duabus partibus folvebant Regias à fuis Cathedralibus Ecclefiis exactiones, atque ita iftas in caducitatem aut etiam ruinam, earumque Clericos redigebant in miferam paupertatem. Hinc laudata Synodus ftatuit varia. Primò, ut Regiæ exa&tiones è folis Cathedralium, quas utique folas Rex gravabat, Ecclefiarum bonis folvantur. Deindè, ut Epifcopi aut renuncient Pagenfium Ecclefiarum tertiis, aut ad reparandas Bafilicas ipfi deinceps obligentur. Quapropter fabricæ tertia tunc fuit illic exftincta, & adjuncta ad partem Cleri. Exindè fuit bipartita dumtaxat divifio, verùm inæqualis. Unica tertia fabricæ, aliæ duæ partes cefferunt Clero. Porrò li cet pauperes fingularem iftic partem non habue rint, non ideò fuerunt fuo jure exclufi. Ad omnium partium fuperflua retinuerunt avitum jus, cujus executio & difpenfatio deinceps pertinuit ad libus Judæis ridiculum adfert. Qui dicunt nibil|fingularum partium Præfectos aut Curatores. præftitiffe interdictas fibi ac deftructas fuiffe Synago-Tripartitionis auctrix Synodus credidit nec ab cùm cernant pejores effectas effe Chriftiano-Epifcopo, nec à Clero, nec à fabrica negligen

rum Bafilicas. Pro quarum etiam reparatione à vefira univerfitate cenfendum eft, ut eas unufquifque Epifcopus de tertiis Parochialium Bafilicarum Canonicè reftaurandas invigilet. Qui fi tertias ipfas confequi noluerit, cura fui gerendum eft, ut Pref byter deftrude Ecclefie exindè commiffam fibi Bafilicam reparet: Evidentem cenfuræ modum appo nentes in Canone, qualiter debet incuriofus quifque Epifcopus condemnari, fi præfcriptum pro reparandis Dei Templis ordinem neglexerit adimplere. Nam & hoc Honorificentia veftra promulgare curabit, ut Epifcoporum nemo pro Regiis inquifitionibus exbi

dos pauperes, multò minùs defraudandos.

Antique difciplinæ amans femper ac tenax Gallicana Ecclefia videtur nec fub Romano Imperio, nec fub Merovingiorum Regno ullam Ec. clefiafticæ fubftantiæ divifionem admififfe. Nec tripartitam, nec quadripartitam. Lucet ex Gallicanorum de hoc puncto Canonum confequentia. Ex Canone vigefimo fecundo Agathenfi: Licet fuperfluum fit de re nota, & antiquis Canonibus prohibita, aliquid iteratò definire, attamen quo faciliùs cupiditas aut improbitas reprimatur, id ftatuimus, quod omnes Canones jubent,

ut

af

fecit Synodus Carpentoratenfis: Ad nos querela pervenit, quòd ea quæ à quibufcumque fideli bus Parochiis conferuntur, ità ab aliquibus Epif

it à

bil Ecclefiis, quibus collata fuerant, relinquatur.
Hoc nobis juflum & rationabile vifum eft, ut fi
Ecclefia Civitatis ejus, cui Epifcopus præeft,
eft idonea, ut Chriflo propitio nibil indigeat, quid-
quid Parochie fuerit derelictum, rationabiliter dif-
penfetur. Si verò Epifcopum multas expenfas, &
minorem fubftantiam habere conftiterit, Parochiis
quibus largior fuerit conlata fubftantia, hoc tan
tùm, quòd Clericis vel fartis tectis rationabiliter

ut Civitatenfes fivè Diœcefani Presbyteri vel Clerici, falvojure Ecclefiæ, rem Ecclefiæ, ficut permiferint Epifcopi, teneant. Et ex Canone trigefimo fexto: Clerici omnes, qui Ecclefie fideliter vigilanter-copis præfumantur, ut aut parùm, aut propè nique deferviunt, ftipendia fanclis laboribus debita, fecundùm fervitit fui meritum, vel ordinationem Canonum, à Sacerdotibus confequantur. Per Romanam Ecclefiam inducta quadripartitio tunc adhuc erat nova, & per Italiam proficiebat. & per Italiam proficiebat. Hinc quidam etiam Gallicani Clerici ad ipfam, utpotè fibi favorabilem, videntur adfpiraffe. Verùm interceffit hujus Synodi auctoritas firmans divifionem iftam antiquis, omnem Ecclefiafticæ fubftantiæ adminiftrationem ac diffufficiat, refervetur. Quòd autem ampliùs fuerit, penfationem Epifcopi arbitrio ac fidei credentibus, Canonibus notoriè adverfari, ad ipfam adfpirari à folis cupidis aut in fuum Epifcopum improbis, ideoque omni, & Civitatenfi & Pagenfi, Clero etiam deinceps vivendum antiquis juxta avitos Canones moribus, & omnia necef faria ex manu Epifcopi accipienda. Non folius Cathedralis, fed & Pagenfium Ecclefiarum bona in Epifcopi arbitrio & manu confirmat: Quòd nempe & ad iftam divifionem Clerici adfpirarent. Addit Clericalia ftipendia non fecundùm Ordinis gradum aut ætatem, fed fecundùm Minifterii meritum per Epifcopos diftribuenda: Et hoc fecundùm ordinationem Canonum. Quòd enim Romana, uti fuprà à magno Gregorio audivimus, quadripartitio ex Clericorum quarta, hoc antiquus Canon faciendum femper juffit ex Can. 14. tota Ecclefiafticæ fubftantiæ maffa. Confonat 15. 16. prima Aurelianenfis Synodus: Antiquos Canones relegentes, priora Statuta credidimus renovanda, ut de his que in Altario fidelium oblatione conferuntur, medietatem fibi Epifcopus vendicet, & medietatem fibi difpenfandam fecundum gradus Clerus accipiat, prædiis de omni commoditate in Epifcoporum poteftate durantibus. De his quæ Parochiis in terris, vineis, mancipiis atque peculiis, quicumque fideles obtulerint, antiquorum Canonum Statuta ferventur, ut omnia in Episcopi poteftate confiftant. De his tamen que in Altario accesserint, tertia fideliter Epifcopis deferatur. Epifcopus pauperibus vel infirmis, qui debilitate faciente non poffunt fuis manibus laborare, vidum & veftitum, in quantum poffbilitas habuerit, largiatur. Statuit varia. Primò, omnia & Cathedralis & Parochialium Ecclefiarum, tam mobilia quàm immobilia bona juxta antiquum Canonem mandat effe in manu Epifcopi. Mancipia enim & peculia funt non tantùm mobilia, fed & moventia femetipfa. Addit, De omni commoditate: Hoc eft, & præfentia bona & futura. Secundò, & Cathedrali & Parochiali Clero aliquid concedit. Illi mediam partem, huic duas tertias factæ à populo ad Altare oblationis. Quæ enim ad Altare, quæ ad Gazophylacium, quæ ad Epifcopi aut Presbyteri domum deberent offerri à populo, antiqui Canones difcreverunt. Tertiò, infirmos ac pauperes non per proprium Præfectum, fed per Epifcopum curari mandat. Quòd nemè discretam illi non haberent partem, ideoque ad Cleri modum ex Antiftitis manu deberent edere ac veftiri. Ampliorem Pagenfibus Clericis gratiam

C. 5.

propter majores expenfas Epifcopus ad fe debeat
revocare, ità tamen ut nihil de facultatula ipfa,
vel de miniflerio Clerici loci ipfius licentiam ha-
beant minuendi. Quis non videat hæc emanaffe
ad Pagenfium Clericorum querimonias? Ma-
gnam illis gratiam fecit Synodus contra anti-
quum morem & Canonem, nullam tamen ad-
mifit divifionem, fed per opulentos etiam Epif-
copos voluit omnia Pagenfium Ecclefiarum bo-
na & adminiftrari & difpenfari. Ex hoc interim
Decreto emanaffe videtur confuetudo illa, de
qua ftatuit tertia Synodus Aurelianenfis: Si que
oblationes in quibuslibet rebus atque corporibus col-
late fuerint Bafilicis in civitatibus conftitutis, ad
poteftatem Epifcopi redigantur, & in ejus fit arbi-
trio, quid ad reparationem Bafilicæ, aut obfervan-
tium ibi fubftantiam deputetur. De facultatibus verò
Parochiarum vel Bafilicarum in pagis Civitatum con-
ftitutis, fingulorum locorum confuetudo fervetur.
Ob Carpentoratenfe Decretum videntur quidam
opulentarum Ecclefiarum Epifcopi Pagenfium
Ecclefiarum bona divififfe, & ipforum fuccef-
fores adversùs divifionem ad antiquos Canones
reclamaffe. Hinc à novitatibus turbas metuens
Synodus, mandat induétam confuetudinem ne-
que concuti neque mutari. Omnem tamen ad-
miniftrationem credit Epifcopo. Lucidiùs ex-
preffit hoc quarta ejufdem loci Synodus: In
Pontificis poteftate confiftat, qualiter pro confervan-
do jure Ecclefiaftico rem poffeffam inter Clericos de- C. 18.
beat communicare. A magni Gregorii præfertim
tempore quadripartita divifio pleniffimè viguit
per omnem Italiam, & tamen medio poft fæ-
culo celebrata prima Cabilonenfis Synodus fta-
tuit: Nonnulli ex fratribus & Coepifcopis noftris,
refidentibus nobis in Sancta Synodo in querimoniam
detulerunt, quod Oratoria per villas Potentum jam
longo conftruda tempore, & facultates ibidem col-
latas, ipfis quorum ville funt Epifcopis contra-
dicant, & jam nec ipfos Clericos qui ad ipfa Ora-
toria deferviunt, ab Archidiacono coerceri permite C. 14.
tant. Quod convenit emendari. Ita dumtaxat ut
in poteftate fit Epifcopi, & de Ordinatione Clerico-
rum, & de facultate ibidem collata, qualiter ad
ipfa Oratoria & officium Divinum poffit impleri, &
facra libamina confecrari. Quod fi quis contradixe
rit, juxta prifcos Canones communione privetur.
Quis denuò hic non videat Pagenfes Clericos
non dumtaxat murmuraffe adversùm Epifcopos,
fed etiam ad Laicos fuarum Ecclefiarum Fun-
datores habuiffe refugium, & violenta ab ipfis

1

Ep. 4.

Part. 3.

cap. 151.

54
auxilia poftulaffe? Interim ad antiquos Canones ; fcopum. Lucet ex Sancti Gelafii, exftante in
Sancti Jvonis Decreto, ad Juftinum Volaterra-
permanfit Synodus, nec inter Cathedralis & Pa-
næ Ecclefiæ Archidiaconum, & Fauftum De-
genfium Ecclefiarum bona divifionem fuftinuit,
fenforem Epiftola: Portionem quartam, quæ ad
moribus antiquis voluit ex folius Epifcopi arbi-
Clericos pertinet, fua Pontifex ordinatione diftri-
trio & plena poteftate omnia adminiftrari. Ad-
buat, pro ut cujufque locum, meritumque cognofcit.
miffam tamen à tertia Aurelianenfi Synodo ex-
Et hinc intellige vigefimum tertium Canonem
ceptionem & confuetudinem exiftimo hic non
fuiffe exfufflatam. Et privilegio, quod Corbeien- primæ Synodi Aurelianenfis: Si Epifcopus huma-
nitatis intuitu, vineolas vel terrulas Clericis vel Mo-
fi Monafterio dedit, hæc inferuit Berthefridus
nachis præftiterit excolendas, vel pro tempore tenen-
Ambianenfis Epifcopus: Epifcopus neque in Mo-
das, etiamfi longa tranfiffe annorum spatia compro-
nafterio, feu in rebus aut ornamentis ipfius, ne-
bentur, nullum Ecclefia præjudicium patiatur, nec
que in perfonis utatur ulla alia poteftate. Nec Ar-
chidiaconus aut quælibet alia perfona, Ordinator fæculari lege præfcriptio opponatur. Et Symmachi
Pontificis ad Sancti Cæfarii Arelatenfis Archiepif-
Ecclefia Ambianenfis, quodcumque de eodem Mona-
copi confultationes refponforiam Epiftolam : Pof- Epift 3.
fterio, ficut de reliquis Parochiis, ufurpare aut
commutare, aut aliquas res auferre, vel fpecies,feffiones Ecclefiæ alienari non patimur, nifi forfitan cap. 1.
aut Clericis bonorum meritis, aut Monafteriis reli-
quæ ad ipfum Monafterium funt collate, deferre

ad Civitatem audeat, ut de perfecta quiete valeant|gionis intuitu, aut certè peregrinis neceffitas largiri
ipfi Monachi per tempora exultare. Sub Merovin-fuaferit. Sic tamen, ut hæc ipfa non perpetuò, fed
genfis Regni finem emanavit hoc privilegium.
Notanda funt ejus verba: Sicut in reliquis Pa-
rochiis. Edicunt omnia Parochialium Ecclefia-
rum bona etiam tunc pependiffe ad manum &
fidem Epifcopi. Et ifti fuo in illius item Mo-
nafterii bona juri Berthefridus renuntiavit. Quòd
enim omnia etiam Monafteriorum bona olim
fuerint in manu ac pleno arbitrio Epifcopi, eft
antique Difciplinæ peritis exploratum. Magna
eft Epifcoporum Majeftas, altum Nomen. Et
hinc prima, quæ aut à fuis Epifcopis, aut à
Romanis Pontificibus Monachi follicitarunt ac
impetrarunt, privilegia fuerunt bonorum divifio,
ac ipforum adminiftrandorum libera facultas.

Laudata indivifio & plena Epifcoporum in Ecclefiafticam fubftantiam facultas duravit in Gallicana Ecclefia ufque ad Carolum Martellum, qui hanc poteftatem in fe transcripfit, fubftantiam divifit in fuos milites, & omnem apud nos deftruxit Chriftianitatem. Huic reparandæ Gregorius fecundus Pontifex nobis Apoftolum deftinavit Anglicanum Sancti Benedicti Monachum Bonifacium, ad Romanæ Difciplinæ plantandos in nobis mores folemni apud Santi Petri corpus profeffione conftrictum, & de ipfo fcripfit ad Thuringia Clerum ac Populum: Fratrem jam & Coepifcopum noftrum Bonifacium vobis ordinavimus Sacerdotem. Cui dedimus in mandatis, ut de redditu Ecclefiæ vel oblatione fidelium quatuor faciat portiones; quarum unam fibi ipfe retineat alteram Clericis pro officiorum fedulitate diftribuat, tertiam pauperibus & peregrinis, quartam Ecclefiafticis fabricis noverit refervandam. De quibus Divino Judicio erit redditurus rationes. Quæ poftrema verba important plenam & efficaciffimam voluntatem, qua Pontifex Bonifacium ad hanc in Francia plantandam quadripartitionem fub Divini interminatione Judicii obligavit.

Notanda funt & hæc verba: Pro officiorum fedulitate diftribuat. Firmant Romanæ Ecclefiæ morem, quo Clericorum quartam non juxta or dinis ætatem aut gradum, fed juxta fingulorum in Minifterio merita fuiffe diftributam, fuprà audivimus à magno Gregorio. Et horum etiam meritorum æftimatio erat penes folum Epi

C. 11. 18.

temporaliter donec vixerint perfruantur. Et quar
tum decimum Canonem Epaonenfem: Quifquis
Clericus aliquid de munificentia Ecclefiæ cui fervie-
rat, ad fummum Sacerdotium alterius Civitatis eft
aut fuerit ordinatus, quod dono accepit vel accepe-
rit reddat. Benemeritos de Ecclefia Clericos po-
terat non folùm amplioribus fportulis aut fti-
pendiis honorare Epifcopus, fed etiam modicas
agri aut vineæ poffeffiones concedere in benefi-
cium: Temporale tamen atque precarium, ex
quo præfcriptio titulari non poffet, imò nec co-
lorari. Ea beneficia laudatus Epaonenfis Ca-
non Ecclefiæ munificentiam ac donum tertia
Aurelianenfis Synodus vocat munera, à ftipen-
diis diftinguit, & ob quemvis exceffum aut aliun-
de obvenientem vitæ commoditatem voluit Cle
ricos ipfis privari. Ita Epifcopi Clericos ad fi-
dum ac fervens minifterium hortabantur & ani-
mabant. Quæ etiam praxis mutuò defumpta eft
ex Romano Imperio. Nam & ipfum refpexit hæc
Magiftri noftri Dei apud Evangeliftam Lucam
prædicatio Reges Gentium dominantur eorum, Cap.22.
qui poteftatem habent fuper eos, benefici vocan-
tur. Apud Romanos aliud fuiffe quorum vis
Officialium ftipendia, aliud fedulorum benefi
cia, in primo de Auguftæ domus officiis libro
eruditè demonftrat Jacobus Gutherius. Notan-
da item funt hæc Gregorii fecundi verba De
redditu Ecclefiæ vel oblatione fidelium. Confonat
laudata Sancti Gelafii ad Juftinum Archidiaco-
num Epiftola, mandans omnes poffeffionum
proventus Epifcopo tradendos, per ipfum divi-
dendos in partes quatuor, atque adjungens: Pa-
riter etiam ex fidelium oblatione faciendum. Avi-
tam enim Epifcoporum poteftatem ultra neceffa-
rios quadripartitionis terminos mutilare noluit
Romana Ecclefia: Omnia quæ olim illi in Cleri-
cos poterant ex tota maffa, voluit adhuc poffe
ex Clericorum quarta. Et hinc medietas & duæ
tertiæ, quas Cathedralibus & Pagenfibus Cleri-
cis ex Altaris oblationibus adfcripfit tertia Aure-
lianenfis Synodus, debent Ecclefiæ muneribus
feu Epifcoporum beneficiis adnumerari.

Gregorii itaque fecundi mandata ac fuam ad Sancti Petri corpus profeffionem adimplens Apoftolus Bonifacius, apud Agrippinam Colo▸

mam

Cap. 37.