& fundamentum. Quod omnes generatim Hæretici atque Schifmatici Altare contra Altare, id eft, Bafilicam contra Bafilicam erigant, eft antiquiffima ac ufitatiffima phrafis omnium Chriftianorum. Quam ufitarunt & media fæcula. Lucet ex Urbani fecundi Nemaufenfi Concilio: Ecclefiæ vulgari vocabulo Altaria nuncupantur. Cap. 1. Unici Altaris in quavis Bafilica morem fuiffe univerfalem, aut certè vulgatiffimum in omni Africa, multis laudatorum Optati & Auguftini teftimoniis poffit demonftrari. Viguit etiam in Anglia. Etenim de Campidoni per Eduinum Berniciorum Regem ac Sanctum Paulinum Eboracenfem Archiepifcopum ædificata, ac per Paganos exufta Bafilica fcribit in Anglorum Hiftoria venerabilis Beda: Evafit ignem Altare, quia lapideum erat. Et de Eorpvvaldo Orientalium Anglorum femi Chriftiano Rege adjungit: In Cap. 1. eodem fano & Altare habebat ad facrificium Chrifti, & arulam ad victimas Dæmoniorum. Non dicit Altaria, fed Altare. L. 3. C. 4. Quod Latina item Ecclefia in eodem Altari, ideoque & in eadem Bafilica olim facrificium non iteraverit, quidam fuadent ex Concilio AntiCap. 1o. fiodorenfi: Non licet fuper uno Altario in una die duas Miffas dicere, nec in Altario, ubi Epifcopus Miffas dixerit, ut Presbyter in illa die Miffas dicat. Pofterior Canonis pars, ne inutilem repetitionem contineat, facere debet hunc fenfum: Prefertim in Altari, ubi Epifcopus Miffas dixerit. Eundem Canonem in eruditis ad Græcorum Euchologion fcholiis laudat, Joannes Goar, & fub& fubFol. 28. nectit: Addo ego tum Romæ, tum etiam apud nos hic in antiqua Civitate Parifienfi, quæ terminis Infula Deiparæ Virginis clauditur, tam frequentes ef fe veteres Ecclefias, ut una alteri viciniffima fit, unicuique verò fuum unicum Sacerdotem olim fuiffe addiclum, ut Ecclefiarum multitudine Miffæ audiende opportunitas non deficeret, & unius Sacerdotis Præfectura ejufdem Sacri iteratio impediretur. Cenfet ergò non folùm in eodem Altari, fed neque in eadem Ecclefia potuiffe tunc facrificium, eodem die iterari. Et confonare videtur liber. Pontificalis, fcribens de Papa Deufdedit. Hic conftituit fecundam Miffam in Clero. Exponit in fuis fcholiis Petrus Urbevetanus: Quia tunc ad inftar Græcorum non cantabatur in Ecclefia nifi forfan una Miffa, quod magis ædificabat fecundùm antiquos. Et ex hoc fonte adversùm privatas Miffas aliquid pifcari conantur noftri Sectarii ac ipforum appendices, atque ita in præfixa ad Sancti Joannis Chryfoftomi Liturgiam Epiftola fcribit Beatus Rhenanus: An Miffe private veteribus in tam frequenti ufu fuerint, quidam addubitant. Certè ipfæ Præbendarum infiitutiones, fi quis tabellas confcriptas infpiciat, & ararum in Bafilicis noftris fuperaddititia ftructura novitatem præfeferunt. Et in opere adversùs Mufculum confentire videtur Joannes Cochlæus Non inficior intra proximos quadringentos annos vehementer multiplicata fuiffe Altaria magis quàm anteà. Quod indè accidiffe puto, quia rarius quàm anteà communicare ceperunt Laici, quorum negligentia per Sacerdotum facrificia piè supplenda in pluribus Altaribus vifa eft. Refpondeo aliud effe privatarum Miffarum fub Lib. 22 cap. 8. ftantiam ac antiquitatem, ftantiam ac antiquitatem, aliud frequentiam. Nam & ipfas per fuos Presbyteros à fe celebrari juffas affirmat in libris de Dei Civitate Sanctus Auguftinus. Ipfas in omni Ecclefia effe antiquiffimas evincit vel unicus, in multis pofteà Synodis confirmatus, Laodicenfis Canon, ve tans Miffas deinceps fieri in privatis feu profanis domibus, utique fine venia Epifcopi. Nam quod magnus Antiochiæ Patriarcha Flavianus ipfas in Macedonii Anachoretæ Cellula celebrarit, ac ipfum fub illis in Presbyterum confecrarit, refert in Monaftica Hiftoria Theodoretus. Et ibidem de Mari Anachoreta ac femetipfo fcribit: Cùm Mares fpiritalis ac Myftici facrificii viden- Cap. 201 di defiderio diuturno teneretur, rogavit ut illic Divini doni fieret oblatio. Ego verò libenter obtemperavi, Cap. 139 fara vafa adferri juffi, Diaconorumque manibus utens pro Altari, Myfticum ac Divinum facrificium obtuli. Antiquiffima & plura funt iftiufmodi exempla. Et quod Altarium multiplicatio à quatuor tunc, aut nunc quinque dumtaxat fæculis in eadem Ecclefia cœperit, omninò labitur Joannes Cochlaus. Eum convincit in litteris ad Palladium Sanctonenfem in Gallia Epifcopum Sanctus Gregorius Magnus: Veniens lator præfen tium Leuparicus Presbyter vefter infinuavit nobis Fraternitatem vefiram Ecclefiam in beati Petri & Lib.5. Pauli Apoftolorum, necnon Laurentii atque Pan- Ep. 50. cratii Martyrum conftruxiffe, atque illic tredecim Altaria collocaffe. Pauca profectò hodiè Bafilicæ habent tredecim Altaria. Nec morem iftum apud Gallos inchoavit Palladius, fed fuorum Majorum exempla eft imitatus, ideoque lucet rem iftam apud Latinos effe valdè antiquam. Undè & Bafilicam iftam laudavit Gregorius, & ad quatuor, quæ ob facrarum reliquiarum defectum non confecrata remanferant, Altaria confecranda reliquias tranfmifit. Quem morem etiam in Anglia viguiffe, lucet ex illis quæ de Haguftaldenfi Ecclefia fcribit in Anglorum Hiftoria venerabilis Beda. Et hinc laudatum Anti- Lib. 5. fiodorenfem Canonem omninò exiftimo loqui de cap. 21. eodem dumtaxat Altari, non de eadem Ecclefia. Quod enim Latina Ecclefia eodem die intra eandem Bafilicam femper permiferit iterari facrificium, fuprà audivimus à magno Leone, cujus notanda funt hæc verba: Noftre confuetudini ex forma paternæ traditionis infedit. Hanc traditionem quomodo improbaffet, aut per obfervantiam venerata non fuiffet Gallicana Ecclefia? Suorum rituum Regulas femper accepit à Matre Romana. Et hinc Deufdedit Pontificis Conftitutum dirigi exiftimo ad folum Clerum, ad folas Cathedrales Ecclefias, & ab ipfo non facultatem dari, fed imponi præceptum: Ut in certa aut feftorum inter fe, aut ipforum cum Dominicis aut quibufdam feriis concurrentia obligentur ad duas folemnes Miffas. Quidquit fit, libenter fateor privatas Miffas olim non fuiffe in Latina Ecclefia tam frequentes. Etenim in libro de Ecclefiafticis Officiis Walafridus Strabo quofdam dumtaxat femel per annum in Dominica Coena, quofdam omni die Dominica, quofdam omnibus Domini feftis, quofdam omnibus etiam Sanctorum feftis celebraf Fol. 444. Cap. 13. 154 fe affirmat, fubnectit celebrandi frequentiam cium exercere non curantes fis: Novellus Sacerdos benedictione accepta ad fepti Redeamus ad antiquam privatarum Miffarum litteræ faciunt te infanum. Scis quta Monacho- quod quemadmodum quotidie pro populi peccato,fuperftitionis obtentu tuum machinaris egressum. Tue Antonius, Petrus & Paulus Apoftoli, atque cœteri quorum laus eft in Evangelio, non leguntur fin contemptum parit, & ex ipfa raritate crefcit reve- jicit graves pœnas. Ut quifque Sacerdos ad mi-gulis diebus falutis hoftiam immolaffe. Frequentia nus quater in anno celebret, fanciunt duæ Toletanæ Synodi : Altera fub Joannis vigefimi fecundi, altera celebrata fub Papatu Sixti quarti. Quæ difciplina placuit & Græcis. Erenim ad tertium Antiochenum Canonem fcribit Theodorus Balfamon: Quia nonnulli Presbyteri, Diaconi & Subdiaconi, qui fua fponte & propria voluntate Sacris non erant operati, rurfus facrificare volentes funt prohibiti, quæfitum eft, quantum tempus eft quod Sacrorum celebrationem ei adimit, qui eam non exercet? Dico, quod multum tempus ex lege eft triennium. Si ergò Sacerdos quifpiam toto triennio non celebret, nec morbo impeditus nec alia jufta caufa, non ampliùs celebrare finetur. Si enim, ut vult hic præfens Canon, deponitur qui longo tempore, triennio fcilicet, in aliena Parochia verfatur, licèt etiam fortaffe illic celebret, quantò magis poft triennium celebrare non finetur, qui tanto tempore fuum Minifterium averterit, vel fuam etiam indignitatem condemnaverit? Subdit & alia Nicolai Chryfobergii Patriarchæ Conftantinopolitani Decreta, quæ palàm clamant Presbyterum ad femel faltem intra fex menfes celebrandum omninò obligari. Ipforum circa facrarum Primitiarum tempus difciplina fuit rigidior quàm noftra. De noviter enim confecrato Presbytero ftatuit Fol. 296 Euchologion: Per feptem dies continuos celebret. Exponit Simeon Archiepifcopus Theffalonicen Ep. 86 Rectè dicit, Ubique. Quod enim Romana Ecclefia facrificium in eadem die & Bafilica iterare confueverit ex antiquiffima Patrum traditione, fupra didicimus à Magno Leone. Quapropter opus eft diftinctione, infigniter expolita per Radulphum Decanum Tongrenfis Ecclefiæ: Quoad Divinum officium bodiè omnium credulitas & Cap. 22. opinio divulgatur, quòd nullæ Ecclefiæ fervent in illo ordinem fandæ Romanæ Ecclefiæ, nifi Fratres Minores, nec in aliquorum nifi in ipforum Breviariis ac libris contineatur, ex co quia Beatus Francifcus in Regula præcipit, ut Clerici faciant divinum offi. Epift.81 cap. 2. Monafteria folis Sabbathis ac diebus Dominicis Cap. 26. cium fecundùm dictum ordinem ubi Breviaria fuadet fcribit ad nefcio quem Guntardum Eft tamen antiquiffima apud Ecclefias. Etenim in fexto Monafticarum inftitutionum libro Joannes Caffianus fcribit caftitatem omni Monacho penitus neceffariam, atque adjungit: Cap. 8. Quid nos conveniet facere, qua puritate oportebit cuftodire noftri corporis atque anime caftitatem, quos neceffe eft quotidiè facrofanctis Agni carnibus vefci, quas neminem immundum contingere etiam veteris legis præcepta permittunt? Palàm loquitur de Monafteriorum Presbyteris: Et quòd eadem bus Apoftolorum ita fcriptum eft; ERANT AU- 156 ALEXANDRI SECUNDI PONTIFICIS rua fieres fcandali generalis occafio, ut obftrueretur os loquentium iniqua, tibi fraterna charitas fingulis diebus offerre befiam fpeciali devotione indulfit. Carthufianus ordo femper ignoravit Monaftici rigoris difpenfationes: Quare hæc fratri Alexaudro facta gratia demonftrat quotidianam cele brationem fuiffe etiam tunc admodum favorabiJem. Et Sanctum Leonem fecundum, qui fe pties aut novies in uno die celebraffe laudatur, conftat omni die celebraffe. Difertè id affirmant Walafridus Strabo ac Honorius Auguftodunenfis. Et Apoftolus nofter Bonifacius, licèt femel dumtaxat per diem, quotidiè tamen celebraffe laudatur ab eifdem Scriptoribus. Et de Alcuino Cap, 60, Flacco fcribit Micrologus: Albuinus Magifter Caroli Imperatoris, rogatu Sandli Bonifacii Archiepifcopi, fertur Miffales orationes de Sancta Trinitate compofuiffe, & in fecunda feria de Sapientia, in tertia de Spiritu Sando, in quarta de Charitate, in quinta de Angelis, in fexta de Cruce, in Sabbatho de fanta Maria. Quod ipfum teftantur alii Francorum Scriptores. Fecit id venerabilis Albuinus ob rationes varias, quarum una Sacerdotibus fuadebat quotidianam celebrationem. Pietati huic fuerunt quidam adeò tunc affixi, ut Angilramnum fanctæ Mariæ Centulenfis Abba Lib. 4. e. tem, dum ageret animam, voluiffe celebrare etiam in lecto, referat in ejufdem Cœnobii Chro nico Monachus Hariulphus. Et in tertio fuper Sancti Benedicti Regulam libro fcribit venerabilis Abbas Rupertus: Dicere propofui, cur beatus Benedidus in Regula fua nibil ordinaverit de Miniferio Altaris, quia videlicet hodie nonnullas animes ignorantia fut negligentes facit illius interne pul chritudinis, propter quam ad facri Altaris officium meruerunt adfcifci. Nam quia Monachi funt, & beatus Benedicus Monachis ordinavit opus manuum, penè oblivifcuntur quod Sacerdotes funt: Maximè quia idem Pater facri Altaris officium in Regula fua Monachis, quomodo vel quali ftudio frequentare deberent, non inflituit. Relinquenda 16. allis effet noftro filentio fua intentio, qua intenti Porrò de Græcis fcribit ad Gunctardum Ama- erres DECRETUM SECUNDUM. unam A1 Liud Alexandri fecundi Decretum habemus | | epifcopi, Miffales orationes de Sandla Trinitate comapud Anonymum & Authenticum Eccle- pofuiffe. Et infrà: Incongruum videtur fiafticorum rituum fub Gregorii feptimi Ponti Dominicam cum orationibus Albuini & cantu Stephaficatu defcriptorem, qui fe ipfum titulat Mini de Santa Trinitate celebrari, cùm omnes DomiCap, 6. crologum: Quidam officium de Sandla Trinitate in octava Pentecoftes inftituunt, quod & per totam fubfequentem bebdomadam obfervandum putant: Sed non eft authenticum, Nam quidam Leodienfis Stephanus idem officium compofuiffe afferitur, quod ab Apoftolica Sede refpuitur. Undè piæ memoriæ Alexander Papa de hac re inquifitus, refpondit refpondit juxta Romanum ordinem nullum diem fpecialiter adfcribi debere folemnitati Sanctæ Trinitatis, ficut net fancta Unitatis, præcipuè cùm in omni Domimalnica, imò quotidiè utriufque memoria celebretur Sciendum autem, quendam Albuinum Magiflrum" Caroli Imperatoris, rogatu Sandi Bonifacii Archi nice authenticis abundent officiis, quæ non minès nobis intimant bonorem Sanctæ Trinitatis. Præfa tionem autem de Sancta Trinitate, quam in Dominicis diebus frequentamus, non ex Albuino, fed ex Romana auctoritate fufcepimus. Nam hæc eft una ex illis novem, quas folas Pelagius Papa Anteceffor Gregorii conftituit obfervari. Laudati festi originem exponit in Hiftoriali Epitome Siffridus Presbyter Mifnenfis: Carolus Magnus, cùm effet Chriftianiffimus, & circa Divinum cultum follici tus, rogavit Magifirum fuum Albuinum, ut Hifto riam & Officium componeret de Sanda Trinitate ut per boc errores emendarentur, & dubia decede ret & moribus fimiles: Quin imò terræ motus di- vet devotio, & fecuritas fidei augeretur. Quibus A. 809. ni Aquis congregatur, in qua de proceffione Spiritus fandi quæftio agitatur, utrùm ficut procedit à Patre, ita procedat à Filio. Hanc quæftionem Joannes Monachus Hierofolymitanus moverat, cùm Regula & fides Ecclefiaftica firmet Spiritum Sanctum à Patre & Filio procedere. Per Regulam intelligit Symbolum Sancti Athanafii. Illud ipfum fcribit Regino Abbas Prumienfis, atque adjungit Queftionis definiende caufa Bernarius Wormatienfis Epifcopus, & Adelardus Abbas Monafterii Corbeia, Romam ad Leonem Papam miffi funt . Per Aaronem Saracenorum Regem afflicte tunc Hierofolymitanæ Ecclefiæ frequentes eleemofynas & grandia folatia tunc mifit Carolus, atque ita iftius Clerici & Monachi erant frequentes in Gallia. Ipforum unus pro gratiarum actione peffimum errorem iftic feminavit. Graffabatur & Feliciana hærefis, id eft › per Felicem Urgelitanum Epifcopum refufcitata Neftoriana. Hinc ad muniendum & cuftodiendum ab utraque pefte populum cantari Conftantinopolitanum Symbolum ad Miffarum folemnia juffit Carolus, & ab omnibus coli feftum Sanctiffimæ Trinitatis. Hinc Siffridus fcribit ipfum præfertim viguiffe apud Germanos & Gallos, hoc eft, in Monarchia Francorum. Ex eadem radice ipfum uti convenientiffimum prædicat in 1. 12. c. I. opere de Divinis Officiis Rupertus Abbas Tuitienfis: Videlicet homo Gallus, educatus in Leodienfi Ecclefia, ubi fingulariffimè hoc feftum viguiffe, ftatim audivimus à Micrologo. Addit tamen ipfum non in prima, fed celebrari in fecunda Dominica poft Pentecoften. Et hinc lucet quòd libros iftos non Leodii in Sancto Laurentio, fed Tuitii apud Coloniam fcripferit, aut certè compleverit. Etenim in libro de obfervantia Canonum fcribit Radulphus Decanus Tongrenfis: Super Odava Pentecoftes magna eft adhuc diverfitas. Cùm enim Romani in hac Dominica non fervarent feftum Trinitatis, aliquæ nationes, ut Alemanni, eadem die fervant Odavas Pentecoftes, in hebdomada & Dominica fequenti fervantes officium Trinitatis. Alii, ut Gallici, plures illo plenum faciunt die feftum Trinitatis cum Octavis . Tuitium eft in Germania: & Colonia, licet in Gallia fit, jam pridem tamen adhæfit Germanis. Hinc & Sanctam Trinitatem tunc celebrabat Dominica fecunda. L. II. C.I. Feftum paulatim profecit etiam ad alias gentes. Etenim Sanctum Thomam Cantuarienfem Sabbatho poft Pentecoften in Presbyterum, & Dominica fequenti confecratum fuiffe in Epifcopum fcribit Gervafius Cantuarienfis Monachus, A. 1162. & adjungit: Confecratus Thomas Archiepifcopus inftituit feftivitatem principalem Sandæ Trinitatis, fingulis annis in perpetuum die ocłavarum Pentecofles celebrandam. Unde & ipfe eadem die Miffam celebravit, Angli funt nobis Gallis vicini, ejus autem proximus fucceffor Colomannus fic ftatuit: Officium de Sandla Trinitate poft octavas L.1.C. 70. Pentecoftes celebretur. Feftum admittit ac præcipit juxta morem Germanorum. Et apud Gregorium nonum fcribit Alexander tertius Pontifex: FeAivitas Sande Trinitatis fecundùm confuetudines diverfarum Regionum à quibusdam confuevit in ocła‐ L. 2. Tit. vis Pentecoftes, ab aliis in Dominica prima ante 11.C. 2. Adventum Domini celebrari. Ex qua tertia confuetudine videtur feftum hoc tunc etiam extra Galliam ac Germaniam viguiffe. 2. At verò Romana Ecclefia, quod novitates non facilè admittat, tardiffima fuit ad novum etiam hoc feftum. Nam & in animæ gemma fcribit Honorius Auguftodunenfis: Quidam in bac Dominica, utique prima poft Pentecoften, L. 4. c. Officium de Sancta Trinitate canunt, quod Romani 117. non recipiunt. Nec folus Alexander fecundus duxit non admittendum, fed etiam integro poft ipfum fæculo Alexander tertius refcripfit: Ecclefia Romana in ufu non habet, quod in aliquo tempore Tit. 9. c. celebret fpecialiter Sande Trinitatis feftivitatem, cum fingulis diebus Gloria Patri & Filio, & Spiritui fando, & fimilia dicantur ad laudem pertinentia Trinitatis. Et quia Refcriptum hoc Gregorius nonus inferuit fuis Decretalibus, clarum eft ipfius tempore iftud feftum à Romana Ecclefia necdum fuiffe acceptatum. Porrò qui poft Urbanum fextum floruit, in libro de Canonum Obfervantia fcribit Radulphus Decanus Tongrenfis: Hodiernis temporibus Rome & in Curia Romana folemnis habetur feftivitas Sanctæ Trinitatis in octava Pentecoftes, quod etiam plures Alemanni po- C 16. fteà cœperunt fequi. Addit feftivitatem hanc ibidem cum octava celebrari. Quis Pontifex ipfam admiferit, ufque huc ignoro. Cur in primam à | Pentecofte Dominicam Roma admiferit, colligi poteft ex Clementis tertii apud laudatum Gregorium Refcripto: Feftum Pentecoftes caret oclava. Die Dominica incipit, & in Sabbatho finitur. Uti enim Quadragefima præfentem temporalis pœnitentiæ, ita Quinquagefima futurum perpetuæ gloriæ diem & curfum fignificat, ideoque octavæ non habet finem, aut occafum. Et gloria ista non eft aliud quàm Divinæ Trinitatis fruitio Hinc illius feftum Romana Ecclefia re&tè judicavit Quinquagefima continuandum. C. 3. Porrò Græcis feftum hoc eft ufque hodie igno- F. 160. tum. Etenim in jure Græco-Romano Imperatoris Manuelis Comneni famofa de feriis lex enumerat fefta ipforum omnia, & hujus nullam facit memoriam. Et in prima poft Pentecoften Dominica Græci celebrant feftum omnium Sanctorum. Hinc de Conftantinopolim obfiden te Turcarum Principe Mahomete fecundo fcribit Orthodoxus Michaelis Duca Nepos: Tyran nus die Dominica Urbem ab omni parte oppugnare C. 39. capit. Dominica autem illa erat feftivitas omniuns |