1060. annis Scoti, fed proprios etiam libros propriis A. 1056. illic manibus incenderit, affirmat Bertholdus Presbyter Conftantienfis. Et Sanctus Lanfrancus. Et cætera quidem tua, Berengari, Scripta à beate memorie Nicolao totius Chriftiani nominis Summo Pontifice, à centum tredecim Epifcopis Romæ audita, examinata, atque damnata funt . Tu quoque inclinato corpore, fed non humiliato corde, ignem accendifti, librosque perverfi dogmatis in medio Sandi Concilii in eum conjecifli, jurans per id quod rebus omnibus incomparabiliter majus eft, fidem à Patribus, qui præfentes aderant, traditam inviolabiliter te fervaturum, veteremque doctrinam tuam de Corpore & Sanguine Domini ab illa die aliis non prædicaturum. Et Sanctus Guitmundus Epifcopus Averfanus: Reverfus aliquantò poft ad vo mitum fuum Berengarius, agente fandle recordationis Nicolao Papa in generali Concilio Rome iterum confutatur, atque cundem coram ipfo venerabli Orbis terrarum Conventu in verba certa jurare, prædictafque infanias proprio ore abjurare, ac libellos fuos, quos ad tuendas eafdem blafphemias fecerat, propriis manibus concremare coegit. Utique Pontifex Nicolaus. L. 3. Pergit Sanctus Lanfrancus: Sacrorum Canonum auctoritate inftruimur, ut nemo ab Hærefirevertens, Ecclefiafticæ communionis particeps effe permittatur, quo ad ufque perverfum dogma vinculo anathematis damnare compellatur. Ut fcripto, & ad perpetuam memoriam in Ecclefiæ Archivis condendo, profeffionis libello fiat Hæreticorum abjuratio, eft Canon Apoftolicus, & perpetua confuetudo omnium Ecclefiarum. Et hinc de præfenti Berengarii profeffione addidit Sanctus Guitmundus: In multis babetur Ecclefiis. Et de fcribendo dolofiffimis mentalium reftrictionum architectis Pelagianis libello inftruit Nicetam Epift. 86. Aquileja Metropolitam Sanctus Leo Magnus: C. 2. Epift. 319. Hunc non de Burgundia, fed de Lotharingia Sandus Leo nonus Pontifex Romam traduxit, & ad prædicandum Siculis, Græcorum Imperio & Schif mati tunc adhærentibus, Verbum Dei Archiepifcopum ordinavit. Pofteà verò Santa Romana Ecclefia Præfulem fibi Cardinalem conftituit. Quo in loco pofitus taliter vixit, taliter docuit, ut de fide vel doctrina ejus nec faltem finiftræ fufpicionis fama aliquando exorta fit. Hujus rei teftis eft tota ferè Latinitas, quæ pro excellentia Apoftolicæ Sedis, cujus Conciliis & confiliis femper aderat & præerat, eum ignorare non potuit. Loquitur adversùs Berengarium, qui in fordes fuas relapfus, ipfum per contumeliam paffim appellabat Burgundum. Fuiffe Mediani propè Tullum Monafterii Abbatem Benedictinum, indè extractum à Sancto Leone nono, factum Cardinalem Epifcopum & fixum Romæ ad vices fuas fupplendas. teftatur etiam Richerius Monachus in Chronico Coenobii Senonienfis. Ejus item Apoftolicam legationem ad Conftantinum Monomachum Imperatorem, & generofa Conftantinopoli Acta adversùs Michaelem Cerularium Patriarcham nequiffimum, nullus rei Chriftianæ peritus ignorat. Nihil in verbis eorum abfonum, nihil inveniatur ambiguum. Quoniam novimus hanc iftorum effe verfutiam, ut in quacumque particula dogmatis exfecrandi , qua fe à damnatorum focietate difcreverint, nihil fibi fenfuum fuorum exiftiment effe non falvum. Eadem in arte excelluit Berengarius, ideoque & ipfius profeffionem effe lucidiffimis, quæ pofteà cavillari non poffet, verbis circum-] fcriptam juffit Pontifex Nicolaus. Et ad Innocentium fcribit Magnus Bafilius: Hermogenes, Cæfarienfium in Cappadocia Archiepifcopus, in magna illa Nicena Synodo fidei iftam formulam, maximi cùm momenti, tum roboris, confcripfit. Suum enim de fide Decretum, adeoque & faciendam à redeuntibus Hæreticis profeffionem, doctiffimo alicui Epifcopo delegare confcribendam, confcriptamque omnium fuffragio ftabilire, noftræ femper Synodi confueverunt. Hinc etiam Berengarii profeffionem ex Nicolai Pontificis juffu compofuit Humbertus Sylvæ candidæ Cardinalis Epifcopus, de quo Sanctus Lanfrancus: Humbertum virum fuiffe religiofum, fide Chriftiana fanctiffimis operibus perfeverantissimè decoratum, fcientia Divinarum ac fecularium litterarum apprimè eruditum, teftantur omnes, qui vel propria experientia eum noverunt, vel ab aliis, qui ipfum experti funt, ejus cognitionem acceperunt . L. 2. 18. Pergit ad Berengarium Lanfrancus: Cùm veniffes Romam, fretus iis, qui plus impenfis à te beneficiis, quàm ratione à te audita opem tibi promiferant, non aufus defenfare quod anteà fenferas, poftulafti Nicolaum Pontificem, ejufque Concilium, quatenus fidem, quam teneri oporteret, verbis ti bi traderet, fcriptura firmaret. Injuncta est bujus rei cura Humberto Epifcopo. Itaque verba fidei fcripfit, recitavit, affenfu omnium ad legendum confitendum tibi tradidit. Tu verò acquiefcens accepifti, legifti, confeffus es, te ità credere jure jurando confirmafti, tandem propria manu fubfcrip fifti. Nicolaus Papa gaudens de converfione tua, jusjurandum tuum fcriptum mifit per urbes Italie Galliæ, Germaniæ, & ad quæcumque loca fama tuæ pravitatis anteà potuit pervenire: Ut ficut Ecclefiæ fcandalizate priùs dolebant de te averfo atque adverfo, ità pofteà gauderent, gratiafque Deo agerent de reverfo atque converfo. Et infrà: Venerabilis Humbertus, quem exprobrando Burgundum nominas, quafi non poffet Deus in Burgundia habere Servos fuos, nihil aliud fecit, nifi quòd fcripturam ipfam, præcipiente Synodo, manu in manum tibi porrexit. Et iterùm: Nicolaus Papa comperiens te docere panem & vinum Altaris poft confecrationem fine materiali mutatione in priftinis essentiis remanere, conceffa tibi refpondendi licentia, cùm non auderes pro tue partis defenfione aliquid refpondere, pietate motus præcepit ad preces tuas tradi fcripturam tibi, quam fuperiùs pofut. Rectiffimè quidem &id ipfe præcepit, & Synodus affenfit, & tu executus es, fi non labio dolofo in corde & ore locutus fuiffes. Adeò igitur pro fuis erroribus non disputavit, nec omnes, præter Lanfrancum Monachum, Doctores & Epifcopos in periculum adduxit Berengarius, ut aufus non fuerit vel mutire. Adeò ineptas fabulas vendit Henricus Kney&honus. Hifce de caufis ftatim poft Synodum, & fuum in Gallias reditum relapfus, aut potiùs à mendaci fua abjuratione ad apertam Hrærefis pro fef 1 borum Romana Synodus credendum effe decrevit, feffionem reverfus Berengarius, Cardinalem runt. Profeffionis fuæ verba, quæ Domini Corpus fenfualiter in Euchariftia affirmant, non folùm Sacramento, fed in veritate manibus Sacerdotum tractari, frangi, & fidelium dentibus atteri, præ. fertim eft infectatus. Quis, inquit in fuo adversùs illam libro, aut ratione concipiat, aut per miraculum fieri poffe concedat, panem frangi in Chrifti Corpore, quod poft refurrectionem tota viget incorruptibilitate, & ufque ad tempora reftitutionis omnium, cœlo manet indevocabile? Chrifti Corpus fub panis fpeciebus vult non posse frangi, ideoque hunc in iftud non poffe converti. Profeffionem arguit etiam contradictionis, de quo Lanfrancus Arguentibus te amicis ac neceffariis tuis, quod aut non fervanda jurare non debueris, aut jurata fervare, infamare foles Nicolaum Pontificem, reliquofque Patres Concilii Romani, vide licet quòd docentes ac fcribentes contraria tui fuerint caufa perjurit. Contradictionis caufas audiamus ab ipfo Berengario: Qui dicit, Panis vinum Altaris folummodò funt Sacramenta, vel panis & vinum Altaris funt folummdò verum Corpus Chrifti & Sanguis, modis omnibus panem & vinum fupereffe conftituit. Profeffionem fuam arguit de duobus. Primò, quòd veram Chrifti carnem dicat non folum Sacramentaliter, fed fenfualiter tangi, frangi & dentibus atteri adeoque cadat in Hærefim Stercoraniftarum. Secundò, quòd panem & vinum afferat non efle Sacramentum, fed folùm Domini verum Corpus, adeoque elementa hæc, quæ affiduè dicit deftrui, jam affirmet remanere, atque ita palàm fibi contradicat. Refpondit verò Sanctus Lanfrancus: Nibil vinum Altaris folummodò funt verum Chrifti Cor- , Verba hæc, Domini Corpus frangitur & denti bus atteritur, fateor fonare aliquid duriufculum. Ità exegit Berengarii pertinacia, de qua laudatus Cardinalis: Si aliquando reperitur, quòd Chrifti Corpus frangitur, vel in tres partes dividitur, vel dentibus atteritur, prædicta verba,& alia quæ notant corruptionem, non ad corporis fubftantiam incorruptibilem & impaffibilem referenda funt, fed ad formam remanehtis accidentis. Ea verò quæ notant fumptionem, Corpori Chrifti propriè conveniunt: Ut, Corpus Chrifti fumitur, recipitur, comeditur. Quòd autem reperitur Berengarius dixiffe coram Papa Nicolao Corpus Chrifti manibus Sacerdotum tractari, frangi, & dentibus atteri, referendum eft ad formam. Quia verò de hærefi fufpectus babebatur, hæc verba protulit ad majorem expreffionem. Cùm dicitur Manducate ex hoc omnes, verbum refertur ad carnem, præpofitio verò quæ divifionem fignificat, refertur ad formam, ac fi dicatur: Comedite Corpus integrum fub forma divifa. Et in opere de Eucharistiæ Myfteriis Innocentius tertius: Dicamus ergò, quòd forma panis frangitur & atteritur, fed Corpus Chrifti fumitur comeditur. Ea que notant cor ruptionem referentes ad formam panis; ea verò quæ notant acceptionem, ad Corpus Chrifti. Berengarius quippè, quia babebatur fufpectus de hærefi, , ne remaneret anguis fub berba ad majorem expreffionem coram Nicolao Papa & multis Præfu libus eft confeffus panem & vinum, quæ in Alta, vi ponuntur, poft confecrationem non folùm Sacra- | | calamitate laffum & fractum Imperium videba L. 4. C. mentum, fed etiam verum Corpus & Sanguinem 10. tur alia via non pacandum. Hinc cum Clunia- Chrifti effe, & fenfualiter non folùm Sacramentum, fed etiam veritate manibus Sacerdotum tractari & frangi, & fidelium dentibus atteri. Et hunc loquendi modum confirmat auctoritate Sancti Auguftini. Quin & ipfum Domini Corpus à nobis in Euchariftia tangi noftris manibus, atteriquetifex, addens ut Otho omnibus Ecclefiis plenam feu preffiùs tangi affirmat unus ex hujus Synodi Patribus Sanctus Guitmundus. Loquitur cum Mystagogia Sancti Germani Patriarchæ Conftantinopolitani: Dominus confpicitur, & tangi Se patitur per tremenda & Sacra Myfteria. Quæ verba Liturgicæ fuæ expofitioni inferuit etiam Nicolaus Cabafilas. Nullam videmus aut tan27.18. gimus corpoream fubftantiam, fed fola ipfi infixa accidentia, & horum caufa dicimus ipfam fentire. Ità & Dominum in Euchariftia fentire dicimur caufa accidentalium velamentorum: Quo modo Græci præfertim frequenter loquun tur. libertatem redderet & cuftodiret, proficifcere- من Acta circa Matrimonium Guilielmi Nor-pe raptatus confilio pravorum, eam abegit. Undè H Flandrenfi. Ae item in Synodo admiffum tandem, difpenfatum ac ratificatum fuit attentatum à Guilielmo Normandiæ Duce & Mathildi Flandrenfi matrimonium, de quo Chronicon Beccenfis Monafterii: Lanfrancus, tunc adhuc laudati Coenobii fub Beato Herluino Abbate Monachus, locutus eft cum Papa Nicolao, & oftendit quòd ejus fententia, videlicet interdictum, eos tantùm gravabat, qui eos nec conjunxerant, nec feparare poterant. Nam Dux puellam, quam acceperat, nullo pacto dimittere volebat. Hoc autem audiens, & verum effe advertens Summus Pontifex, difpenfatione habita conjugium conceffit. Eo tamen modo, quatenus Dux & uxor ejus duo Monafteria conftruerent, in quibus fingulas congregationes virorum ac mulierum coadanarent, quæ ibi fub norma Sanda Religionis die noctuque Deo defervirent, pro falute eorum fupplicarent. Et paruit Dux Apoftolicæ difpenfationi, Et ædificaverunt duo Monafteria in prædio, quod antiquitus Cadomum nuncupabatur. Dux unum Monachorum in bonorem Sandi Stepbani, & uxor ejus alterum Sanctimonialium in bonorem Sandle Trinitatis. Quod ipfum iifdem verbis fcribit in Sancti Lanfranci vita Milo Crifpinus. Et ex ipfis lucet à Leone nono injectum Normandie interdictum Ecclefiafticum ufque huc perfeveraffe. Et hæc quidem eft prima matrimonialis impedimenti difpenfatio, quam fcio datam in Latina Ecclefia. Longè difficilior ad quarti inter Othonem quartum Imperatorem & Philippi defuncti Imperatoris filiam fanguinis gradum difpenfandum fuit Innocentius tertius. Effe dixit contra Ecclefiæ confuetudinem, ex nulla caufa infringendam. Verùm longe inteftini belli magnam Summi Pontificis, fcilicet Innocentii ter- Et quidem Tridentina reformatio loquitur I. S. c. 26. 5. 6. C. 7. C. 20. L. 2. c. 6. & blanditiarum occafiones pellectus in amorem fubornavit proximo Senatu, qui cenferet cogendum fe ad ducendam cam uxorem, quafi Reipublicæ maxi tur, è intereffer, dandamque cæteris veniam talium conjugiorum, quæ ad id tempus incæfta habebantur. At vix uno interpofito die confecit nuptias, non repertis qui fequerentur exemplum, excepto libertino quodam, & altero Primipilari, cujus of ficium nuptiarum & ipfe cum Agrippina celebravit. Et in Annalium libris Cornelius Tacitus: PaL. 12. C. dum inter Claudium & Agrippinam matrimonium jam fama, jam amore illicito firmabatur necdum celebrare folemnia nuptiarum audebant, nullo exemplo deductæ in domum patrui, fratris filiæ Quomodo adulator Vitellius Senatum ad edendam legem circumfcripferit, latè exponit idem auctor, ac pergit: Neque tamen repertus eft nifi unus talis matrimonii cupitor, Alledius Severus Eques Romanus, quem plerique Agrippinæ gratia impulfum ferebant. Et in libro de Germanorum moribus fcribit: Sororum filiis idem apud avunculum, qui apud patrem bonor. Quidam Sanctiorem, arctioremque bune nexum fanguinis arbitranin accipiendis obfidibus magis exigunt, tamquam iis & animum firmiùs & domum latiùs teneant. Matrimonia ifta ad Barbaros profcribit, & de Barbarie damnat in libris adversùs Jovinianum Sanctus Hieronymus: Perfeæ, Medi, Indi, Ethiopes cum matribus &aviis, cum filiabus & neptibus copulantur. Quod ipfum in Tyriis notat Juftinus. Et hinc tertius Nicęnus Canon, Agapetas à Clericis vetans fubintroduci, non folùm matrem excepit ac fororem, fed etiam amitam, & alias ab omni fufpicione liberas perfonas: Ubi neptes intelligi rectè affirmat in Sancti Auguftini vita Sanctus Poffidonius. Unde primus inter Chriftianos aufus neptem ducere fuit Imperator Heraclius, de quo fcribit in Breviario Sanctus Nicephorus Patriarcha Conftantinopolitanus: Heraclius in tanta publicarum rerum difficultate & varietate, meliùs privatis confuluit. Quippè facinus ingens contra jus omne ac Romanorum leges aggreffus, Marie fororis filiam Martinam fibi matrimonio conjunxit, Martino patre natam, cui Maria ante Eutropium nupferat. Ex hac liberis duobus fufceptis, alteri Flavio, alteri Theodofio nomen impofuit. Sed tam nefandum fcelus Divina Juftitia perfequitur. Horum enim liberorum feniori collum ita diffolutum eft ut aliò torqueri non poffet. Junior erepto audiendi fenfu penitùs obfurduit. At turpes illas & inhoneftas nuptias Prafina potissimùm factio per Circenfes ludos agitabat, approbantibus contra faventibus aliis. Sergius porrò Conftantinopolitanus Patriarcha litteris fuis vehementiùs inftabat, ut illam cum muliere focietatem abjiceret. Ad hæc Imperator ità refpondit: Reclè tu quidem omnixò dicis. Quod enim & Patriarcham & amicum decet, quoddam veluti debitum reddidifti. Sed noftri erit arbitrii factis ipfis præftare quod jubes. Per idem tempus Ecclefiarum thefauri diftra&i funt tributi nomine in Barbaros divifi. A. 616. Divina in hocce matrimonium vindicta Heraclium ex feliciffimo ac gloriofiffimo reddidit infeliciffimum, circumfcripfit in hærefim C. 26. nibilo Monotheliticam, ac forfan in damnationem æternam. Quæ omnia confirmant, & infuper alias ipfius temporales pœnas producunt Martyr Theophanes, in Ecclefiaftica hiftoria Anaftafius Romanæ Ecclefiæ Bibliothecarius, ac alii Orientalium rerum Scriptores. Dixi iftiufmodi matrimonium à nullo Chriftiano ante Heraclium fuiffe attentatum: Etenim Orientale Ale xandrinorum Patriarcharum Chronicon, etiam Demetrium Patriarcham nepti conjugatum affirmans, eft infirmæ fidei. Eft enim recentius fcriptum, & de re antiquiffima dicit fententiam fine tefte. Et pro Claudio Imperatore & Agrippina Senatus-confultum Gentiles Romani numquam admiferunt, longè minùs Chriftiani. Et quidquid fit de ifto Chronico, Demetrius non confuetum, fed fervande caftitatis pacto veftitum conjugium dicitur cum nepte iniiffe Quod forfan poflit effe permiffum. unum Nec tantùm in hoc, fed in quovis impedi mento difpenfando Græci femper fuerunt difficillimi: Imò olim nunquam difpenfarunt. Nec ob Auguftum Principem judicarunt Canones lædendos. Infigniter hoc lucet ex Nicephori Phocæ Imperatoris cum Theophanone Antecefforis: fui vidua conjugio, de quo Georgius Cedrenus: Peractis nuptiis in novo ad Palatium templo, cùm in fanctuarium effet intrandum, Nicephorum manu tenens Polyeuctus Patriarcha, ut ad facros Can. cellos ventum eft, ipfe in Adgtum introiit, & Imperatorem repellit, aitque non intromissum iri, priufquam pœnas pro fecundis nuptiis luiffet. Moleftum hoc fuit Nicephoro, & ad finem ufque vita Polyeucto fuccenfuit. Edebatur etiam passim rumor, qui non exiguas in Ecclefia turbas dedit, liberorum Theophanonis fuiffe à Nicephoro è Sacro Baptifmate fufceptum. Eum, ut fpeciofam anfam, arripiens Polyeuctus, Imperatorem aut repu diare uxorem juxta Sacræ conftitutionis præfcriptum debere contendebat, aut Ecclefia abftinere. Atque boc pofterius fecit Nicephorus, uxori deditus. Et convocatis qui in urbe tum peregrini erant Epifcopis ac delectis Senatoribus, rem eis deliberandam propofuit. Hi omnes conftitutionem eam Copronymi effe, eaque Imperatorem non teneri pronunciaverunt, libellumque abfolutionis fubfcriptum à fe ipfi dederunt. Nihilominus tamen tergiverfante Patriarcha, & res facras cum Imperatore communes habere recufante, Cæfar fidem fecit Nicephorum non fuiffe fufceptorem. Sed & Stylianus magni Palatii Protopapa, à quo emanaffe ifte rumor ferebatur, coram Concilio & Senatu juravit, fe neque vidiffe, neque cuiquam dixiffe, quòd Nicephorus effet factus fufceptor. Polyeudlus ergo, tametfi pcjerare Stylianum certò fciret, crimen compaternitatis omifit. Adeò difpenfationem iftam defperavit Nicephorus, ut adversùs damnatricem ejus, tamquam à damnato Principe latam, ideoque irritam legem proclamaverit: Et quidem fruftrà. Evadere non potuit, nifi per perjuria everfo impedimento. Adeò illic in ipfum etiam Imperatorem Sacræ Regulæ vigebant. Nicolaus fecundus favore atque opera Godefridi Lotharingiæ Ducis, ac in ipfius terra fuerat in Papam electus & promotus. Et agebatur hic de Mathildi filia A. 1155. filia Balduini Infulani Flandrenfis Comitis, qui! Artifices in foveam illam, & ex foraminibus deor- eft Divine acceptationis firmum teftimonium: Matrimonium interim infeliciter fucceffit Licet enim Guilielmus Dux in Anglorum Re gem pofteà profecerit, infeliciffimos tamen protulit filios ac nepotes. Quis enim nefciat primo-illic non confiftit, fed per foramen defluat neceffe genitum Robertum rebellaffe in Patrem, ideo-eft. Quapropter è cælo facta facrificii incenfio que exhæredatum à Regno, & folo Normandie Ducatu juffum effe contentum, quin & ab omni Regno fuiffe habitum pro fpurio? Quod nempè ante difpenfationem effet in parentum adversùs Apoftolicam Sedem contumacia procreatus. Quis nefciat Guilielmi fecundo geniti impiam tyrannidem in Ecclefias, & mala vita dignam mortem? Quis nefciat Henrici tertiogeniti in fratrem Robertum crudelitates? Ipfum excæcari juffit, & claufit in perpetuo carcere. Quis ignoret infelix Stephani Regnum, & Henrici fecundi in Sanctum Thomam Cantua-i rienfem & Ecclefiafticam libertatem violentias? Succefforis & filii Joannis facinora filentio fe pelné eft fatius, quàm mundo notificare. Qualis omnis ifta generatio fuerit, compendio videre poffis apud Joannem Bromptonum. Omittere nolim quod de Roberto, cum Godefrido Lotharingia Duce & aliis Galliæ Proceribus in terram fanctam & facrum Bellum profecto, fcribit Henricus Cnyghtonus: Robertus in terra fandla multa egregia geffit. Ita ubique mirabilis, ut numquam per Chriftianum aut Paganum de equo ejici potuerit. Denique cùm in Sabbatho Pafchali apud Hierofolymam inter cæteros adflaret Chriflianos, exfpectans ignem more folito de fupernis in cereum alicujus defcendere, cereus ejus Divinitùs accenfus eft, Undè & ab omnibus in Regem Hierofolymorum eft electus. Sed audità morte L. 2. c. 8. fratris fui Regis Anglie, Regnum Hierofolymitanum recufavit, non reverentiæ intuitu, fed aut Laboris metu, aut Regni Anglicani cupidine. Qua de caufa numquam poftmodùm in bello fortunatus fuit. Quod ipfum confirmat Matthæus Parifienfis, Henrici primi promotionem ac Roberti exclufionem referens, atque adjungens: In hoc facto reddidit Deus vicem Roberto, quem cùm in actibus Hierofolymitanis gloriofum reddidiffet, oblatum fibi refpuit Regnum, magis eligens quieti defidie in Normandia defervire, quàm Domino Regum omnium in fancla Civitate famulari. A. 1106. Hom. 69. Novi teftamenti facrificium, licet incruentum fit & corporea incenfione non indigeat inter ritualia tamen fua veftimenta femper habuit lumen & ignem, cujus annuo miraculo Hierofolymitanam facri fepulchri Ecclefiam folebat Divina olim Clementia honorare & confo lari. Novum Pafchalis feftivitatis ignem folebat illuc de cælo mittere. Plurima id firmant authentica teftimonia. Scribit enim magnum Belgii Chronicon ad primum duodecim fæculi annum: Illo anno fandus ignis in vigilia Pafchæ tardavit ufque ad mane Refurrectionis Dominicæ. Accenfa autem Divinitus una lampade fepulchri Chrifir, mox per omnem Ecclefiam cæteræ lampades Divinitus accenfæ funt. Rem latiùs exponit Guilielmus Malmesberienfis: Illo anno, qui fuit Dominice Incarnationis millefimus centefimus primus, ignis Sacratus, qui folebat vigiliam Pafchæ illuftrare, tardavit plus folito. Sabbatho enim lectis alternatim ledionibus Græcè & Latinè, repetitoque ter Kyrie eleifon, clara corum melodia perftrepente, cùm necdum appareret ignis, etiam occiduus Sol vefperam urgeret, noctemque inveberet, ab omnibus cum mærore in domos difceffum. Placuerat enim perpenfo confilio, ut illa nocle omni homine vacaret Sandli Sepulchri Ecclefia, ne aliquis cui ulcerofa fquallebat confcientia, Deum magis irritaret ingerendi impudentia. Jamque diluculo fenfim in lucem ferpente, proceffio Latinorum ad templum Salomonis edicitur, ut ibi oraturi mifericordiam Dei invitarent. Idem circa fepulchrum Domini faciebant Syri, vi doloris barbas & capillos vellicantes. Nec diu potuerunt pati Divina vifcera, confeftim igne in unam lampadem fepulchri immiffo. Quem cùm advertiffet Syrus per feneftram fcintillantem, plaufu manuum lætitiam præcedens curfum Patriarchæ acceleravit. Ille clavibus, quas geftabat, aditum ædicule fepulchralis aperiens, cœlefte munus cereo accenfo extulit, omnibus adbuc concurrentibus communicans. Mox per omnem Ecclefiam cæteræ Divinitus accenfæ funt lampades mirum in modum illa, que proximè illuminanda effet, fumo præmiffo vicinam accenfionem docente. Sic nimirum Chrifti vetus artificium novit quos amat terrere ut mulceat, & Fol. 147. in materiam tranfeat laudis comminatio poteftatis. Quia enim dona Dei ufitata affiduitate ipsa vilefcunt bominibus plerumque affenfum indulgentiæ fue raritate commendat, ut ametur gratiùs quod defideratum fuerat ardentiùs. Alio in loco exponit præcipuas Sancte Civitatis Bafilicas Caini refutatum, Abelis facrificium fuiffe à Divina Majeftate acceptatum, habemus in Sacro Textu. Quòd ifta acceptatio per miffum è Calo ignem & incenfam ab ifto hoftiam fuerit facta, pallim tradunt Hebraicarum traditionum compilatores. Et plura funt iftiufmodi acceptationis apud Sacras Litteras exempla. Nam & Sacerdotes Baal ad ipfam provocavit, & ex fucceffu de victoria ftipulatus fuit Elias Propheta, & hac de re fcribit in Homiliis ad Antiochenum populum Sanctus Joannes Chryfoftomus: Attende, quæfo, quod dicturus fum. Vidi enim ipfe quod dicam. In Idolorum Altaribus foramina quædam funt ex inferiori Altaris parte, & fovea quædam abfcondita. Defcendunt autem erroris & |