Pagina-afbeeldingen
PDF
ePub

Alpische gebergten, en groeit maer omtrent 2 meters hoog, met hangende takken en zeer lieflyke groene bladen.

De Dwerg-Pynboom (Pinus pumilio) van Griekenland, groeit ook zeer klein, met schoone groene bladen, en is zeer lieflyk om alhier in de grasperken te planten.

De Mocras-Pynboom (Pinus palustris) en de Pinus australis van Amerika, zyn zeer schoone groote boomen, die alhier in waterachtige en vochtige gronden zeer wel aerden.

De Balsem-Pynboom (Pinus balsamea van Linnaeus) is een langlevende boom van Amerika, die niet dik of hoog groeit en veel wierook inhoudt; hy heeft bladen die langs onder wit zyn, eenen welriekenden geur verspreiden en als men die stoot, eenen balsemreuk geven.

Onze bloemisten en bloemkweekers hebben van die boomen zeer veel nieuwe soorten uit Amerika en elders verkregen, waeronder de Pinus tenuifolia, macrocarpe, dacrydium taxifolium, canariensis, longifolia, palustris, en meer andere, die in de oranjery of matige serren alhier 's winters worden bevryd.

[ocr errors]

[ocr errors]

De gemeene Pynboomen die hier te lande groeijen, zyn zeer. taei; hun hout is zeer dienstig om allerlei timmerwerk, masten voor de schepen te maken en huizen mede te bouwen; er wordt ook in de noordsche landen, even als uit de Denneboomen, veel pek, hars, teer en terpentyn uitgetrokken, en op verscheidene wyzen bereid; van de schors en takken, die ook veel pek en hars inhouden, worden in de noordsche landen veel toortsen gemaekt, die een helder brandende licht geven; want in de noordsche landen, inzonderlyk by de Laplanders, vindt men schier geen ander licht. In Amerika worden ook veel de jonge toppen van de Pynboomen gebruikt om de Hoppe te vervangen in het bier, dat onder den naem van Prucebier is bekend.

De schors en bladen van de Pynboomen die in de warme landen groeijen, bezitten, zegt de doctor Emery, in zyn werk over de voedzame planten, een samentrekkend geneesmiddel, en het korlzaed van de tamme soorten, dat alhier by de apothekers uit de warme landen wordt gezonden, houdt eenen aengenamen

smack in, inzonderlyk als het nog versch is. Die korrels, welke door de warmte van den oven uit de kegelvruchten worden gehaeld, worden in Italië en elders tot naspyze, gelyk hier de Amandels, geëten; zy worden voor zeer gezond geacht en als voedzame spyze aen zwakke en krachtelooze menschen bevolen, ook veel gebruikt om machepain, macaroni mede te bakken en veel met bittere Amandels gemengd; uit die korrels wordt ook eene olie geperst, die in veel geneesmiddels de olie van de zoete Amandels vervangt, als borstverzachtend middel, om de verlorene krachten der zieke menschen te herstellen, en ook als pisafdryvend middel zeer wordt geprezen. De terpentyn van de Pynboomen of het zaed uit de kegelvruchten gehaeld en gestampt, met was vermengd en op plaesters gespreid, is zeer geacht om de rype zweren te openen en zuiver, zonder likteeken, te genezen. Men vindt veel van die olie by onze apothekers, die van Italië alhier wordt overgezonden, om de Pate d'amandes te maken en in de medecynen te gebruiken.

De Pynboomen worden op de wyze van de Denneboomen en Sparren door het zaed vermenigvuldigd, en moeten ook in september gesnoeid worden; want indien zy in het voorjaer te veel gesnoeid worden, verliezen zy hun sap, hetgeen dikwils de jonge boomen doet kwynen; maer in september gesnoeid, geven zy nog sap genoeg om hunne wonden vóór den winter te bedekken.

[blocks in formation]
[ocr errors][merged small][merged small][merged small]

Radys. Raep. Rafnia. Rakket.

[ocr errors]

Ranunkel.

Ravenal. Reigersbek. Reinvaer. Reseda. Reuk-
Rhexia. Rhododendron.

-

Rietgras. Rietplant. Rivina.

[ocr errors]

Rogge. Roos.
Ruite.

[ocr errors]

Rys.

Rhodora.
Roella.

Rotte.
Rosmaryn.

[ocr errors]

Ridderspoor.

Roerkruid.

Rudbeckia. Ruellia.

RABARBER, Rhubarbe, in 't fransch Rhubarbe, in 't latyn Rheum, door Tournefort Rhabarbarum genoemd, en onder zyne 1° klasse, 4o sectie der klokvormige bloemplanten gesteld; door Jussieu onder de familie der Polygonées of veelhoekige planten, en onder de 9o klasse van Linnaeus, Enneandria trigynia, planten die met negen meeldraden bloeijen en drie stampertjes hebben.

Men vindt heden verscheidene soorten van Rabarber, die allen van vreemde landen oorspronkelyk zyn, alhier in de kruidhoven worden gekweekt, onder de langlevende planten gesteld zyn, alle jaren in de lente uit de wortels spruiten en met bladen en stengels wassen.

De Rabarber (Rheum rhaponticum van Linnaeus) is eene langlevende kruidplant van Azië, die met dikke wortels en stengels wast, en met gerimpelde bladstelen en groote, groene, gladde bladen groeit; de stengels spruiten meest in mei uit, en brengen gemeenlyk trosvormige aren met witte bloempjes, die groenachtig zyn, voort.

De tartarische Rabarber (Rheum tataricum van Linnaeus) is eene kruidplant van China, die met half ronde, hoekige blad stelen en groote, hartvormige, gladde, rondachtige bladen wast, en uit welker wortels meest in mei dikke stengels spruiten, die trosvormige aren en witachtige gerimpelde bloemen dragen. De wortels van deze plant worden voor de beste in de medecynen geacht, en zyn onder den naem van Moscovische Rabarber bekend. De handvormige Rabarber (Rheum palmatum van Linnaeus)

is ook van China, en wast met handvormige, scherpuitgesnedene, groote bladen.

De ineengedrongene Rabarber (Rheum compactum van Linnaeus) is van China, en groeit met plompe, rondachtige, gladde, groene, getande bladen.

De Bastaerd-Rabarber (Rheum hybridum van den Hort. Kew.) komt van Azië en Tartariën; groeit met dikke wortels en hartvormige, scherpe bladen, aen de bladstelen gemeenlyk in drie getand.

De schoon versierende Rabarber (Rheum ribes van Linnaeus), is eene langlevende groote kruidplant van Klein-Azië en Persië, die met zeer veel korrelachtige groote bladen wast, en welker stelen en bladeren, die eene ververschende en smakige spyze inhouden, om hunnen aengenamen smaek veel in Azië worden geëten; derhalve wordt die ook in de hoven der herbergen geplant, alwaer de karavaendryvers en reizigers 's nachts verblyven, en ze als verkoelend voedmiddel gebruiken. Deze plant is alhier nog zeldzaem verspreid, maer men vindt ze in den kruidhof der Hoogeschool te Gent, alwaer zy door de zorg van den bestuerder, den heer Donkelaer, door het zaed, in potten onder het glas, in de matige broeibakken wordt gezaeid, om van daer in den vollen grond en vrye lucht te verplanten, en de eerstvolgende winters die tegen de koude te bevryden.

De fyn gevlamde Rabarber (Rheum undulatum van Linnaeus), is afkomstig van China en Siberië; groeit met schoone gevlamde bladen, die de inwoners van Siberië en andere noordsche landen als spyze gebruiken en er zich van bedienen als een verzachtend en buikzuiverend middel.

De Engelschen gebruiken de schillen der stengels en ribben der bladstelen van den Rheum palmatum om in de taerten te bakken en andere spyzen mede te bereiden.

Men heeft alhier by onze bloemisten den Rheum emodi en den Rheum tetragonum van de Oost-Indiën verkregen.

Al deze Rabarberplanten kunnen door het ryp zaed vermenigvuldigd, maer meest in het voorjaer door wortelscheiding voortgezet worden.

De nuttige krachten van de Rabarberwortels in de geneesmiddelen zyn van over zeer oude tyden bekend; zy worden meest in september vergaderd, wel in de zon gedroogd, en behouden drie jaren hunne krachten; er wordt van die wortels veel teinture de Rhubarbe gemaekt. Ervarene geneesheeren bevelen de Rabarber in kleine dosis van tien of twaelf greintjes van die wortels in poeijers gestampt aen al de zieken, wier verteerbuizen door den langen duer der ziekte verzwakt zyn. Als men eene buikzuivering wilt bekomen, neemt men twee of drie grossen van dit poeijer, en met zes oncen water geweekt, maekt dit een goed buiklossende uitwerksel om jonge kinderen te doen purgeren; om dit aengenamer te maken, wordt het gemeenlyk met syroop gemengd. De Rabarber met Pepermunte in wyn genomen, heeft eene bezondere kracht op de menschen die van hoog vallen of die grootelyks verschrikt zyn, en dit by tyds genomen, bevrydt dikwils den mensch van toekomende ziekten. De Rabarber in brandewyn geweekt, en er somtyds een glasje van ingenomen, doodt de wormen, verdryft de galle en opent den eetlust; want het verjaegt de slymachtige stoffen door den kamergang. De teinture van Moscovische Rabarber wordt veel in sommige geneesmiddelen gebruikt.

RADYS, Rammenas, in 't fransch Radis, Rave, Raifort, in 't latyn Raphanus, is onder de 5o klasse, 4° sectie van Tournefort gesteld; door Jussieu onder de familie van de kruisvormige bloemplanten, en onder de 15° klasse van Linnaeus, Tetradynamia siliquosa, viermagtigen, planten die met vier groote en twee kleine helmstyltjes bloemen en peulvruchten dragen.

De tamme Radys (Raphanus sativus van Linnaeus) is eene tweejarige plant van China, die alhier alle jaren in de moeshoven in het voorjaer wordt gezaeid, het eerste jaer zyne eetbare Rammenassen en het tweede rondachtige peulvruchten met zaedjes geeft, waeronder men groote zwarte Winter-Rammenassen en andere kleuren vindt, die in augusty worden gezaeid, om binnen den winter te kunnen eten en koeken van te bereiden.

De gestaerte Radys (Raphanus caudatus van Willdenow) is

« VorigeDoorgaan »