I I. Tem foo wie Pandt-weeringe doet, en daeghs de rechts begeert,tegen aen-gherichte brieven Breucke van oft teghen Schepen brieven oft dat een erf-tael die pant-weringe doende dreeght, die daer af in onrecht bevonden wert, ende daeghs die breuckt daer aen den Heere drye ponden vecht beghee payements ende de fchade die daer op met recht ghegaen weer den daeghs en rechts te begheeren brieven &c. tegen schult oft penninck broecken die daer inne veyligh ghevonden wert, en breuckt niet meer dan den schade die daer met recht op ghegaen rende op Schepene in onrecht bevonden vvordi. Schepene vonnis niet te weder fpreken. Item foo wie boven vonnis fpreeckt,foo dickOp pene van 3-ponden wils dat geschiet breuckt t'eleker-mael den Heepayements. re daer aen dry ponden payement. IV. Item foo wie eens vonniffe aenden Rechter en Breucke van Schepenen van buyten in begheert recht nae zijn V. CAPITTEL. Van Beleydinghe met Schepen te doen. I. over werc_ ken WACY Tem foo wie metten Rechter ende twee Schepenen tot Grave beleydinghe doet, fich beroemende dat hem zijn nabuer met timmeringe, met graeven, met kuylen, oft dierghelijeke vercort hadde, den Rechter gefumeerde dat hy hem Van claegen dat af doet, dat die Rechter tot gefinnen des claegers oirconde twee Schepenen den nabuer alfoo mede de ge. voort bevelen fal, den clagher dat af te ftellen, bueren ver. binnen veerthien daghen, ofte met recht, daer en cort worden. binnen teghen te fegghen en wort daer met recht teghen ghefeyt, foo wie dan veyligh ghevonden wordt, die breuckt den Heer dry ponden payements, en den schade die daer met recht op gaet. Grave te leyden. die qualijek begeeringhe te hebben, waer hy fal ofte niet en Van Ghetuyghen voor den gberichte tot van buyten begbeert. Hot Lanck eenen clager voorganger aen xij. grooten payements half den Rechter en V. I. ende Tem tot Grave voorder banek, en gaet gheen ghetuygh van weerden, dan Schepen getuygh, Schepen brieven, hylicks voorwaerden Wat ghetry. magescheyt van beyden zijden, die daer mede ogben van ver ende aen gheweeft fijn, anders dan den Heer, weirden fijn. en der Stadt, haere penningh-breucken, met twee oft dry betuyghen, die dat ghefien ofte ghehoort hebben. Item waert faecke dat een claegher eenigh gelt ofte goet op eenen voor-gangher metten rechten ghewonnen hadt, ende een Borgher oft Inghefe ten weer den felven voor-gangher voert geldt oft goet fchuldich dan die claeger voorfchrequaem iet op eenen ven mer den Rechter en Schepenen ende gefonne hemonnen aenden felven Borgher oft inghefetene uyt-reychebbende, dat kinghe der fchult, die hy den voor-ganger fchulmach onder. dich waer, dat mach die felve Borger oft inghele-Secretaris, en der Stadt ghefworen bode, elck in fer de Item een Borghemeefter inder tijdt, der Stadt Borghemee ten noch veerthien dagen onderhalden oft by wil, ende daer-en-boven tegens die felve uytreyckinghe daeghs en rechts begheeren, elek tot zijner rechten ende niet langher. Tegben alle Jacke valt onfchult. Forme van den eedt te defereren en de te doen. Item als den voorgengher tot Grave ter onschout ghewesen is, wil hem die klegher niet verlaten foo fal hy den Richter ghefinnen der Heylighen en eenen fteever, ende als hem die Rechter den ghegonnen heeft foo fal die ftever dan den Richter ghefinnen eenen vonniffe woe dat Eedt fpeul goven fal ende woe duck ende menigh werf die voorgengher fich verhalen fal moghen, naer der Stadt rechter, daer op fullen die Schepenen wijlen naer maeninghe des Richters, dat die voorgengher neder knielen fal, op beyde fijn knyen, voor den Heylighen, ende legghen Gijne twee voorfte vingher van fijnen rechterhandt op ten Heylighen en fweeren foo wes houden Clegher betijdt, des is hy ontfchuldigh in allingher wijs, fy my Godts hulpe, ende die Heyli ghe, tweede werf fijn verhael, en derde werf, te volvaren, foo verre hy fijnen ftever volght, ende fweert die voorgengher dan alfoo niet, 100 wordt hy den Clegher fijn claghen velligh. III. Item en weer gheen voorfpreke daer voor den gherichte, die den voorgengher Gijn Eedt ghefta. Wat gefchiet ven conde, fal Hem die Richter tot ghefinnen als daer geen des voorgengher eenen Man uytten den gherichvoorfpraeck ten doen, oft den Richter fal hem felve den is die den Eedt voorftaeven, om fijn recht dats te weten voorgengher om den minsten gulden penninck, ende den den eedt farfi. meeften filveren penninck, die den Hertogh pel die hem der Stadt Bode daer ftaeven fal tot doet men den begherte des Clegers terftont, oft binnen veer- eedt op thien daghen daer naer. dorpel. I doet, voor enfchult, daer fal men voer fra hun af gheven een menghelen wijns, ende van die een Mans Item oft iemant aen fijne voorspreke' woorden niet en bleeft daer breuckt die voorfpreck den Breucke vari Richter een ban aen, dat is een olde bodt dre- die by fijn gher, ende die mach fijn woorden by den ofte niet en blijft! voorfpracke by fich felfs, ofte by eenen anderen, weder an ders verhaelen. III. Die om ghelt Item als een voorfpreck tot Grave voor den Gherichte om ghelt voorfpreekt, die moet tot elck ghefinne des anderen woordt doen, al ftonde hy oock in fijnre weder partye woorden, foo verre daer niet meer als een voorfpreek en weere, Ende en weerder gheen voorfpreck voor wat te doen voor Spreckt d'banck, foo mach die ghene den des noot ghebeurt den Richter tot fijner voorfpreck ghefinnen die dan doen fal fijn woordt om fijn loon en dat loon als voorfchreven ftaet. IX. CAPITTEL. Vanden Gherichte te vorften en vanden I. van Gelre, Heer tot Cuyck heeft tot Mun-Tem een Richter tot Grave en fal gheen ghe- Geen going te. IV. dinghe naer der Stadts rechten ende ghewoente meer als dry Langher voerften noch op fetten dan dry ghe- gerechten te rechten. voerflen, II. Item als die Richter dat ghedinghe ghebannen heeft, foo moet hy dan elcken recht doen, die ghebannen Ghedingha op ten felven ghedingh-dagh, dagh van rechten fijnde elek daer verscheyden zijn. recht te doe III. Item die Schepens tot Grave en fullen gheen vonniffe langher onder halden dan dry gherechten, Ende op't vierde ghericht uytwijfen, ofté vonnissen te Hoefde laeten gaen foo verre fy by een zijn, niet lang hen om des daer wijs te werden, dat die partyen onder te hou dan binnen veerthien daghen verborghen, en den als dry die Richter binnen fes weecken daer naer mijten gerechten meeften hoep van Schepenen beschreven aen 't hoef brenghen fullen, in maeten ghelijck dat boven verklaert is, vanden coft ende weder coft, Formule X. CAPITTEL: Van Bergheren den te moghen taften. I. Tem die Heeren van Cuyck hebben die Stadt onder meer andere Previlegien ghelooft die Poorteren vanden Grave, totten Schepenen XI. CAPITTEL. Van Erffeniffe ende voordeel te beuren. I. naem wesen [Tem een die Erf-ghenaem van iemanden wefen wil, die fal dat beboeffemen metter maeghtaelen foo verre die leven oft met goede witti- Die Erf gevonnis te fetten ende als dan die Heer eenighe luyden die dat kundigh zy, dat hy die wilt, wat te ghen Borgher voor lijf, ende goet, wil aen-wittighe nacften zy, ende dat voor Richter, en- doen. veerden foo fal die Rechter tot Grave van de Schepenen oft gherichts-luyden met hare Eeden te bewaren. s'Heeren weghen den felven Poorter eerft ten vier hoecken der Stadt vanden Graef leyden als-men dat ghewoonlijck is, ende doen roepen op eicken hoeck voorfz. Oirconde twee Schepenen, een werf, ander werf, derde werf, ende vierde werf, over recht oft iemandt den felven Borgher verborghen wil, voor fulcken tuchten toe praeke als d'Heer aen hem legghen fal, ten rechten te brenghen, heeft dan die Borgher eenighe Burghen oft Burgh die foo rijck fijn, als die gheen is, die daer aenghetaft waer, daer lal hem die Rechter van s'Heeren Van Borgers Weghen met laeten ghenueghen, ende verfcheyKen to tajten, den hem dagh voor der Banck te kommen fijns rechten daer af te wairden, maer en heeft hy gheen Burghen re fetten, foo fal die Rechter den felver Borgher inder Stadt helden fetten ende vervolghen den dan voort metter banck naer der Stadt rechten, wordt hy dan welligh ghewefen, foo magh die Heer oft die Rechter van s'Heeren weghen hem dan naer hem nemen, de doen fijn wil daer met, maer waer het faeke dat eenigh Borgher ter quader faeme ftonde, dan mach die Heere oft die Rechter voor. schreven, by Rade der Borghe-meefteren ende Schepenen voorfchreven tot Graef aentaften ende vervolghen metten rechten als voorfchreven ftaet, anders en fal die Heer oft die Rechter gheen Borgher aenveerden men en vonden den dreynen off draghen, oft hy hadde eenen Clegher, oock en fal die Heer oft den Rechter van des Heeren weghen eenighe buys foec. kinghe doen dan by Raede des Raedts tot Graef. II. Item waert faeke dat eenigh Burgher iemant floeghe, oft wonde, ende dat die ghewonde perfoon daer naer op ten neghenden dagh, oft langher, wederomme der ftraten ende ter fte ghen ginghen, den felven ghewonde mach die Borgherie Burgher oft die naefte maeghen oft weerlinghen mant ghe met twee Schepenen dan doen beleyden, den queift beb felven Schepenen een quart wijns ten Oirconde te gheven, ende ftorve dan daer naer de ghewonde perfoone, daer af en fal die Burgher gheen plichte van den Heer oft vander Stadt lijden, dan alfulcken penninck breuck als hy daer aen ghebruyckt mocht hebben, ende daer mede quijt welen naer der Stadt rechten en ghe bende magh beleys wor den. woonten. II. kleederen, Item die befte Cleederen ende vordelijcke goeden daer eenigh perfoon op fijnen fterf dagh in befterft, die fullen die erven uyt reycken ende dat ghebeurt nader Stadt rechten, ende die felve voordelijcke Goederen en falmen niet be- Wat te doen fweeren noch verbijfteren daer iemant in be- met de beste fterft, die Erf-ghenaem fullen die weder werven, ende flerf ende uyt reycken als voorfchreven ftaet, daer lederen. op is te weten dat die Kerck tot Grave van ghewoente heeft, foo wes voordelijcke Goederen, dat onfer liever Vrouwe ende der Kercken befath werden, die dat te beuren fonder eenigh bekroen. Wat te doen den die in len. XIII. CAPITTEL. Van Erf-buyfe tot den Grave. 1: I XV. CAPITTEL. Vanden Raedt te verfetten tot Graves f 1. Stadt ghin brencks beeft. Tem het is van altoos tot Grave ghewoentlijck gheweeft, dat-nen den Raedt tot Gra ve altoos des anderen daeghs naer den HeyliI den Erf-buys dingen willen, die fallen cerTem wanneer twee parryen tot den Grave, in ghen jaerfdagh te verfetten placht, ghelijck hier naer beschreven volght, dats te weten dat die fte aen den Rechter eens oordeels begeeren, wie Raedt pleghen den Ampt-luyden tot Grave thien fy naer der Stadts rechten in't Erf-huys ko- oft twelf oft meer goeder Mannen t'noemen, men, ende daer voort in fpreken fullen, daer vanden alder-bequaemften, die zy inder Stadt die Schepenen op wijfen fullen naer maeninghe wiften, ende daer pleegh die Heer eenen Bor- Den Raed! des Rechters, dat die partyen voorfchreven ful-ghe-meefter en twee Schepenen oft dry Schepe wanneer e den Erf-huys len den Rechter eenen Erf fchellinck elck be- nen ten hooghften te kielen, ende foo veel van- veranderen. dingen wil kennen te gheven, ende dan af te legghen elek de alden Schepens te ontletten, ende daer temet een alden grooten oft die weerde daer ghens kieft die Raedt, oock eenen Borghevoor, ende fpreken ende foecken dan voort in meefter der Stadt Renten te bueren, ende uyt Formulevan den Erf-huys alle t dat fy met recht foecken, te gheven, by Rade des Raedts, voorts foo ghe.meefter ende fpreken moghen naer der Stadts-rechte in't pleeght die Raedt metten Rechten twee, dry, en Schepen Erf-huys. oft vier, ghefwoorens te kiefen,ende daer alfoo te kiejen, enveel teghen te ontfetten, ende die voort t'famen de'i gretal te eeden, ende naer zijnen ghebueren, ende der felvi. wilde iemant die alfoo Borghe-meefter, Schepenen en Ghefwooren ghekoren worde, des niet aen-nemen, die magh en fal een half jaer uytter Stadt varen metter woon ende der Stadt Privilegien ende Vryheden daer binnen niet te ghebruycken. Alle mnSpraken in't Erf-buys ii. Item alle aenfpraeken, antwoort, ende vonnillen, die in't Erf-buys ghefchieden fullen, die vallende, al fullen befloten wefen naer der Stadts-rechten in't Auyin. Erf-huys. daer te be Alle breucke bannen &c. in'i fterf buys fijn dobbel. Gherechten III. Item alle breucken Oirconden ende bannen die in den Erf huys vervallen die fijn dobbel na er der Stadts-rechten ende ghewoonten. IV. Irem alle gherechten in den Erf-huyfe die fijn in Erf buys over foenen-daghen en op den Raedt-huys over ende Raedt veerthien daghen. buys. Tem die Heer noch zijne Ampt-luýden en fullen niemant gheleyde gheven tot Grave in te komen voor borgher-fchult dan Oircondts twee Schepenen tot Grave ende oft dat gheleyde bekroent worden van den borghere die fy fchuldigh waeren, dien moghen die felve zijn gheleyde op doen fegghen, voor Rechter, en Niemant ge- twee Schepenen, met een quarte wijns, ter Oirmet een quarte wijns, ter Oirleyde se ghe- conde te gheven, ende dan fal die Man byder fonnen die Stadt ruymen, en daer naer en fal die Heer ofte fijne Ampt luyden voor die schult gheen gheleyde meer gheven, ten zy met der fchuldenaren wille, oft die Heer en hadde dés Mans fundelinghs te doen, ghelijck het Previ VEB VOOT Borghers jebult. Tem op ten ghefwooren Maendagh foo plea ghen die Borghe-meefteren in der tijdt met ten Rechter twee Schepenen te kiefen die den felven Borghe-meefteren dat jaer die wijnen die tot Grave ten tappe loopen fullen helpen keu ren, want men naer der Stadt Rechten, ende al den her komen van Sinte Martens dagh inden winter, wes ter tijdt toe dat nieuw wijnen aenkomen gheenen wijn tot Grave tappen en fal, He ende hy en fy eerft vande wijn Keur-meefteren voorfz. wanneer des ghekeurt op alfulcke breucken als daer op ftaen, Ten. en foo wie fijnen wijn niet tappen en wil voor 't gheldt, daer aen die Keur meefters voorfchre ven voor ghekeurt hadden die mach die fel ve wijnen die alfoo ghekeart waeren bin nen dry daghen uytter Stadt vueren doen fijnen Oirbaer daer mede, ende van wijnen te keuren foo fullen en moghen die Borghe-meefteren een menghelen wijns, ende die Schepens Hhhhhh 2 cen 1 Hoe veel een menghelen wijns doen halen, om den wijn die ghekoert waer te moghen fetten, ende waert mijn de Bor. faeck dat iemant den voorfchreven Keur-meefteghe-meefter ren toe feght dat fijn wijnen die hy gheerne gheen Schepen n keurt hadde verwe hielde, ende het vont fich voor 'k: dat hy gheen verwe oft aen verwe hielt, die sal ren haelen. daer aen breucken aen elcker quart wijns een pont payements, dan die nieuwe wijnen wes S. Martijns dagh toe, inder winter mach elck onghekeurt tappen, op 't beft hy kan. Tem van al den her-komen ende ghewoonte I der Stadt van Grave, foo pleghen die rechter te verdeylen, in der tijdt tot Grave, van weghen des Heere dat een derdendeel die Borghe meefter inder tijdt, dat onder derdendeel ende die Schepens in der Den Heere tijdt tot Grave dat derde derdendeel, van alle penbeurt die erf- ninck Breucke te hebben, ende te beuren,uyt gefcheyden die penninck Breucken van erftal van Schepen-brieven, ende des daer aen kleeft die felve beurt die Heer alleen. tael breuc. ken alleen. Het infetten op de borgers hoe te breus ken. Hoe eenem fijn wijf, oft ren vert. Item foo wes die Borghe-meefter, Schepenen III. Premissa hac omnia continentur in principali Chatta Oppidi Gravienfis cum qua ea in fubftantia & fere de verbo ad verbum Concordat quemadmodum en variis exemplaribus potui Colligere quibus indefcriptione prefentis hujus libri ufus fui non tamen vifa Originali charta. I. . Nden eerften, als een Man met fijoen Wijve, 1oft een vrouwe perfoon, een, anderen; huys, erf, oft renten wil veften naer der Stadt recht, dan fal die Rechter inden eerften vraghen den Schepenen wie hy den eenen erven ende den anderen onterven fal naer der Stadt Rechten, daer op fullen die Schepens wijfen, dat een Wijf oft Vrouw-perfoon, fat eenen Momboir kiefen als recht is, ende daer een t'eynden recht, dan fal die Rechter der Vrouwen-perfoon vraghen, wie kiefdy tot uwen Momboir foo fal dat Wijf oft Vrouw-perfoon, fegghen ick kiefe mijnen Man oft A. tot eenen Momboir, dan fal die Rechter vraghe, | oft perfoone metten monde ghekoren heeft, die fal H. Mombaer Item foo wie tot Grave erf vercoopt, ende ghẻDie erve looft dat te veften naer der Stadt rechten, ende vercoopt belo dan voorders gheen erf en behout,dan hy vercoft vende dat te heeft, die fal den anderen weer borgh fetten oft veffen, ende hem kommer namaels aenquam den daer aen te gheen erfen moghen verhalen, oft hy moet dat in den coop te vorens befcheyden hem gheen weer borgh te willen fetten. III. bebout, meet berge stellen. Item te weten dat een Priefter die tot Grave Priefler die of erf veriyt op erf vertijt, fal aen fijnen Mombois komen ge-falan fijlijck oft hy een Vrouw-perfoon waer, naer dat nen Momshe recen IV. baer comen. Item kinderen die onder hare mondige dagen Onmondige fijn, en fullen op gheen goet verthyen, dan hare kinders en Momboiren van haren t'weghen, oft noot ghe- vertyen op gheen goet. beurde. Formulare van eenen Schepenen veft-brie Y N.ende N. Schepenen der Stadt Grave, wes voorts van rechts wefen fal, daer op die. W tuyghen dat voor den Rechter ende voor fijne |