Die zijn gheftolen goedt vindt willende t'felve zijn maecken, is schuldigh t'felve te kennen te gheven den Schouteth ende twee Schepenen, die terftont fulcken goedt voor ooghen doen. Gheftolen brenghen, ende indien hy bethoonen kan t'goet goet hoe te hem toebehoort te hebben ende ten heylireclameren, ghen affirmeert t'felve hem gheftolen, oft teghen fijnen danck af-hendigh ghemaeckt te zijn, foo behoort t'goedt hem te volghen, ende ghereftitueert te worden vry ende los fonder yet daer voren te betaelen, Niet-teghenftaende dat op een vry merckt, oft by eenen ouden kleercooper ghekocht ware Oft by Schouteth in ofte niet. XV. Dat van alle criminele faecken; als van bejaert jju. doodtflaghen, fortfe, ghewelt, quade eeden, Kennife lempteniffe, ende alle andere faecken, daer van alle cri toe criminele, oft arbitraele correctie is ftaen- minele faken de, die vallen ende ghefchieden foo binnen de binnen de Meyerye onder die groote Roede, als bin- Meyerge ende flade nen defe Stadt de kenniffe der felyer alleene com- men wie lot. peteert,ende ftaet ter correctie, van andere leege com. Officiers. XVI. Soo wie eenen anderen beneemt ooghe, hant, pena talio! voet, oir, ofte naefe verbeurt ghelijck lidt achter- nis wort ge obferveert. Van eenen vuysten-flach, eenen ftuyver dry volghende de privilegien. eenen vuyft. Oort. flugh. Item van VII. Van mefle, oft andere gheflepen wapenen te mes ofte wa trecken, om eenen anderen t'invaderen vyfthien penen op je ftuyvers dry oort. mant te treC ken. VIII. Eenen anderen te flaen fonder quetsen met Van jemant eene ghefwaerder handt, te weten met fteen, te flaen jon- oft houdt oft dierghelijcke, ofr jemanden daer der quesfen. mede te werpen vyfthien ftuyvers dry oort. XVII. Datmen onder jemandt bevindt eenighe on- Beurte um die onrechte rechte maete ofte ghewicht, die verbeurt volmaete ofte ghende de privilegien dry pondên payements, ghewicht Verdunckt de pene te kleyn te wefen. dragben. Die yemandt anders hoenderen, ganfen, duyenden ende dierghelijcke ghevoghelty Item vas't vonck, schote, oft af hendigh maeckte, Oft Schieten van yemants waffende boomen af-houdende waer, duyven &‹, thuynen ofte heymfelen braecke, oft yemants Kappen van vruchten, ofte waffchende kruyden naeme, oft boomen &. af-hendigh maeckt, sal schuldigh zijn den proende voorts prietaris daer af te contenteren arbitraelijcken ghecorrigeert worden naer gheleghentheyt vande fake naer goetduncken der Heere Schepenen. XIX. Die eenen eycken heefter af-hout, verbeurt boven behoorelijcke reftitutie arbitraelijcken bouwen van ghecorrigeert te worden ter difcretien van de eenen eycken Heeren Schepenen als voor. Item eefter boves de reftitutie. XXI. Schepenen Item boven de boeten hier boven verclaert, nogen noch foo moghen Schepenen ten verfoecke vanden arbitralyck Schouteth den mifdadighen noch arbitraelijcken Araffen bo- punieren, indien het feyt fulcks ghefchiet, waer ben de voor datter meerder punitie toe-behoorende is. boeten. xxxii. Die eenen anderen quetft moet Het meefters Die quett gelt ende andere oncoften tot fijne cureringhe moet de cuto ghedaen, betaelen, ende den ghequerften beter- betalen ende niffe doen van fijne fmerte ende interest, ter taxa- beterniffe tie vande Schepenen, ten waere dat by Schepenen taxatie anders daer inne verlien worde, naer ghelegent- vande Schë, heyt vander faecke. XXXIII. doen ter penen. Item wanneer meer perfoonen hantdanich žijn. Als yemant aen eenen doodt-flach,ende eenen van hun foene vande hant maeckt met de vrienden vanden doode, die den danighe fijne zoene competeert, foo worden daer mede inne Joene maeckt begrepen allen d'andere, die mede handanich, ofte behulpers hebben gheweeft. XXXIV. wort de reft daer onder begrepen. foenen doo flach aer wie compe van eenen Item die zoene van eenen dootflach, competeert de naefte vrienden vanden dooden, ende worden mans oiren gheprefereert voor de vrouwen, ende 't profijt vanden zoene comende,competeert de weduwe vanden dooden, foo verre daer teert, ende eenighe waren, ter tochten, ende de kinderen aen wie het oft naefte vrienden ten erfrechte, Ende foo verre profije. vanden doode gheen weduwe oft kinderen en waeren, competeert den naeften erfghenamen. XXXV. Momboirs bende, mo Item als die momboiren van eenighe onbe- gefoens bebjaerde kinderen die zoene gheven, foo moghen die voorfchreven onbejaerde kinderen als ly tot derjarighe ghende mine hunne jaren ghéèomen zijn, dan die zoene van meerdere weerden houden, belieft het hun, oft den felven righ worden, weygeren, midts reftituerende de penningen,voor den foene bouden ofte den zoene ghegheven. Weygheren. Item wanneer iemandt in ghevanckeniffe ghe- Gevangenen leyt wordt, voor wat faecke dat het zy, mach by andere inde ghevanckeniffe befwaert wor- beswaert, den. XXXVI. XXXVI. mogen worde In-gebieders Item, die poirters, oft inghebieders vande vande ghe. ghevanghen poorte moeten goet doen, ende in- vanghen ne ftaen voor den ghevanghen in dien hy door in voor die buyfen flaen hunne negligentie oft schult ontgaet oft ontko- by hunne men is. faute ont XXXVIII. vluchten. té Item die notoirelijck niet en heeft ghebreuckt, noch lijf noch lit, en mach hy den Heere in geene beflotene ghevanckeniffe ghehouden worden, wie niet te foo verre hy ghenoech ghegoeyt is binnen de Ju flotene gheftellen in bed rifdictie vanden Boffche, ende inghevalle hy niet vangenisfen. ghenoech ghegoeyt en is, gheftaet met fufficiente cautie van te recht te ftaen, ende 't ghewijsde te voldoen. XXXIX. Schouteth eeden de gea tuygen tot Item als eenen ghevanghen, oft iemandt van fchuldigh te fijnent weghen verfoeckt aende Schepenen eenighe ghetuyghen te willen verhooren, om tot fijne ontfchuls der onfchult te comen,foo is die Schouteth die schul- gevangenen. dich te eeden, ende fijn die Schepenen 't felve Ende die fchuldich te admitteren. Schepené die té admitterë. XL. gheen fpeciale mentie ghemaeckt en wordt, fulItem alle andere delicten, daer af hier boven Delicten len by de Schepenen worden ghecorrigeert, naer ghelegentheyt der faecken, ende difpolitie vande ghemeyne ghefchreven rechten. waer van niet gefight strafbaer na en is, fijn de geschreve ne rechien Leenen moeten worden verheft naer Brabant. Leengoedere hoe te bela ften. Item die Leen-goeden machmen voor Schepenen van s'Hertoghen-boffche transporteren, alieneren, ende met renten, chijnfen, oft andere jaerlijckche preftatien belaften, ende overmidts ghebreck van betalinghe der felver renten, ofte chijnfen, voor Schouteth ende Schepenen der voorfz Stadt procederen op de bruyckeren, vruchten, ende bladinghe der voorfz. goeden, naervolghende fekere privilegie, ordonnantie ende Statuyt daer af zijnde in date x. Octobris anno xiiijc. ende veertich. III. Ende aengaende van andere Leen-rechten, Leenrechten refereren die vande Stadt vanden Boffche, hun van den tot de Leenrechten van Brabandt, ende andere Boff be refeveren fich privilegien, Ordonnantien, ende charten defer naer die van Stadt op de Leen-goeden verleent. Brabant. Schouteth wanneer te moghen ar refteren pour sers van den Bosch ofte hunne goe den. mogen hunne debiteurs СА Р. V. Van Arrestamenten. I. Ie Schouteth ofte dienaers vander Jufticie, D'en mogen het goet van eenen poister binnen defer Stadt vanden Boffche ofte haere Vryheydt, Noch den perfoon vanden poirter niet arrefteren van eenighe fchulden ofte actien ten waere dat het felve by vonniffe der Schepenen alfoo gheordonneert waere, oft dat die ghene die d'arreftement begheert, 't felve goet het fijn maken wilde, Ofte feyde daeraen paert ofte deel te hebben, Ten waere oock, dat daer merckelijcke judicie, ende prefumtie van fugitif-fchap waere, welcke arreft nochtans moet ghefchieden met voorgaende confent vande Wethouderen. II Een crediteur vindende fijnen schuldenaer van Crediteurs buyten, binnen de Stadt vanden Boffche, ofte haere Vryheydt, buyten die Vryheden vander Dan buyten merckten der Stadt, mach by den Schouteth ofte doen arrefte- dienaer vande groender roede, ofte vande corte ven by den Stocken oft mits dien de crediteuren den SchouSchouseth. teth ofte dienaer niet ghereedt en hadden, ende beducht waeren, dat hy hem abfenteren foude, Al By faute và eer hy den Schouteth, ofte eenen dienaer foude Officieren by konnen ghekrijghen, foo mach een poirter vaneenen porter den Boffche in prefentie van twee poirteren der felver Stadt fijnen fchuldenaer arrefteren, om hem hier alfoo te recht te betrecken, den Heere ghevende altijts fijn recht. ende bee? op vrye III. Item een vremt perfoon, willende eenen anderen vremden perfoon oft fijn goet alhier doen beferten, oft in rechte betrecken, is fchuldich ter- Vremt perftont, voor Schouteth ende Schepenen borghe te foon eenen ftellen, met poirteren defer Stadt goet ghenoech anderen wefende,naer ghelegentheyt ende grootheyt van- vremdelinck der faecken, voor alle coften ende fchaeden, die willende arde Stadt vanden Boffche heure poirteren, ende moet borghe refteren, innewoonderen ter caufe vanden voorfchreven fiellen ende arrefte ofte rechtvoorderinghe foude mogen toe- WAGY WOOT. komen, welcke borghen fijn fehuldich die felve borch-tochte te ftercken, foo dickwils als fy by Schepenen daer toe verfocht fullen worden. VIII. Twee inge Item twee perfoonen ghefeten ten platten lan- fetenen van de binnen die Meyerije defer Stadt, in eene Vry- een dorp binheyt ofte dorpe woonende, moghen d'een den new de Mayanderen by arreftemente binnen defe Stadt als erije, mogen haere hooft-ftadt voor Schepenen in recht be- binnen den trecken in d'eerste inftantie. IX. malkanderë Boffche ar resteren. Dat niemandt valide eens anders penninghen ofte goeden arrefteren oft belaften en mach, ten en mach fy die Schouteth ofte dienaer iet fiet blijekende niet arraße. penninghen blincken, oft die goeden die fouden ren, ten fy worden ghearresteert, ofte ten minsten die schult by de penhoort bekennen, van den genen die de felve pen- " get fit, ning hen oft ningen onder hem heeft ofte fchuldich is, Ende ofte de febule ingevalle van arreft oft beflach in andere manie- hoort beken ren ghedaen dan voorfz. is,zijn van geender weer- nen. den, met oock allen 't ghene daer uyt ende naeghevolght is. XI. Item hunne Schulden.ers Maer den crediteur vindende fijnen fchuldeven buyten naer ghecontraheért hebbende op de vry weeck- Item de ghene die eenich arreft heeft doen doemerckt-daghen, mach den felven fchuldenaer welne, is ghehouden met Recht daer op te procedemerit-dagen doen arrefteren op de vry vry weeck-merckt-daegen. ren, ende by den leeghen Schouteth daer op doen legghen eenen dach van Rechte, ende 't felve ter puyen af doen vercondighen, Midtfgaders den naer bet Gecochte poirter wars proprietatis vande ghèarresteerde goeden inde vaceren s'jaers, dry, feffe weecken, ten waere dat Procedure Meyerye defer ftadt woonende, daer af wettighe hy buyten de ftadt waere in Heeren dienste, je dvormen, wete ende inthimatie te doen, ende dien-volgen- Pelgrimagie, oft coopmanichappe, ende alfoo bee lanck arreft hoe te de 't felve ten dienenden daghe ter Rolle te pre-langher als die dry feffe voorfz. weccken uyt fich te mogen vervoorde- fenteren binnen den tijt van feffe weken,naer den dach vanden arreft, oft wordt 't felve arreft ghehouden voor defert. ten. ende waer. CAP. VI. Van Vrede te gheven. I. Dle twift ende ghefchille heeft teghens eenen anderen, ende hem beducht van gequetft oft gheflaghen te worden, doet fijne weder-partye dachvaerden voor Schouteth ende Schepenen van Vrede hoe te den Boffche, ende alfdan wordt by den Heere een berfoecken vrede gheftelt ende gheordonneert op alfulcke em cock in pene als hy bevindt naer de ghelegentheyt vanabfentie der der faecke te behooren tot behoef vanden Heegefommur. re, ende foo verre die ghene die ghefommeert is niet en compareert, Soo wordt nochtans by den Schouteth ende Schepenen, fulcken vrede geftelt in fijne abfentie, ende den ghefommeerden de were met eenen ghefwooren dienaer defer Stadt ghedaen, die fulcks behoort te achtervolghen. da. Daer twee posriers kij ven mach den Schoutet ofte den der. den vrede keychen, ende op wat pene voor seder reyje. Wat pene in tas van armoede. Item van Item, die den Poirter vrede heyffchende injudie den vre- rieert, fal verbeuren de voorfz. pene van thien de bey ffcber ponden. injuriceri. waeren; IV. abfenteren. Item de poitteren der stadt van s'Hertoghen Boffche,behoort met heure goederen ende lijve, alleen te rechte te ftaen voor Schepenen der voor- Poirteren v schreve stadt, Ende en mach niemandt den poir- den Bosschè teren lijve oft hunne goederen buyten de voorfz. vvaer je ftadt inde Meyerije der felver arrefteren ofte be- recht. commeren, Maer foo wie op eenighe poirteren, ofte heure goeden iet heyffchen oft fpreken wil, moet fulcx doen voorSchouteth ende Schepenen der voorfz, ftadt. V. Item alle de goeden ten platten lande gelegen, toebehoorende de poirteren der ftadt vanden Poirters gcé¿ Boffche, ende verkreghen voor den jaere by de deren zijn felve xiiijc. lxxx. zijn, ende blijven vry fonder vry van bémet den felven platten lande te gelden, inder den, ende beden, ofte oock in eenigher anderen onraedt. welcke. VI. Item alwaert dat eenighe poirters goeden binnen de Meyerije ten platten lande gheleghen,toebehoorende de poirteren der ftadt vanden Bof- Vrye porters gcederen fche, ende die van oudts zijn vry gheweeft inde verbandels beden met den platten lande te gelden uyt dien zijnde, befy inde ftadt commer ende laften contribueren houden bun? zijnde, vercocht waereri, quaemen fulcke oude en vrye aen eenighe onvry perfoonen, egheen poirters nen grydens poirters goeden wederom aen poirters als vry men. perfoonien, behooren heure oude vrijheydt te ghenieten. banden co. in Item oft eenighe poirteren ofte ghevrijde per- Ghevrijde foonen, t'federt den jaere xiiijc. lxxx. verkreghen goeden zij hadden teghen eenighe poirteren ofte ghevrijde vry, foolanc zijnde,blijven de felve goeden vrý,altoo lange als blijven. perfoonen eenighe goeden van outs vry gheweeft als fyn gefy inde ghevrijder handt zijn. VIII. vrijder bant Item het is een gheboren poirter vanden Bof- wie poirters fche, die inde ftadt, Gijn Sacrament van 't Doopfel zijn. ontfanghen heeft. Een poirter der ftadt vanden Boffche, mach om gheenderhande mildaet uyt de ftadt ofte Vrijbeyt ghevoert worden, Maer fal allee nelijck hebben vonniffe der Schepenen vanden misdes. Boffche. Egeen poirter vanden Boffche, en mach eenen mogen malanderen porter doen arrefteren oft in recht be- kanderen trecken, om eenighe faecken buyten de ftadt, ter buysen ftade niet waere dat fulcken perfoon fugitiff waere oft et arrefte fufpect. ren, ten zy fugitiven CAP. VIII. betocht goet ende deuren, ende indien hy oft fy in ghebreke | Item in dien de voorfz. goeden, behoefde eenighe nieuwe reparatie ende gront-werck, foo In nitume foude die erfman ofte proprietaris fchuldich wewercken op fen te leveren op de plaetfe, allen het ftof gereedt te maecken ghemaeckt om int werck te legghen, fonder cowat den ften vanden tochtenaer oft tochterffe, ende die proprietaris, tochter oft tochterffe hier af in ghebreecke waere, foo foude die erfman alfulcke goeden moand ghen aenveerden, Midts betaelende jaerlijcks ftaet. den tochtenaer oft tochterffe, oudt wefende bo ven de vijftich jaeren't derden deel, Ofte indien fy beneden onder de vijftich jaeren oudt waeren de hellicht vande weerde, dat fulcke goeden jaerlijcks in huere ofte pachtinghe weerdt ende wat den tochte naer te doen cappen, ende Van wat ou~ derdom. IV. Item, wanneer man ofte wijf aflijvich wordt, foo blijft die lanckft-levende alle erffelijcke vende van goeden, die fy te faemen met vollen rechte befe- man ofte ten hebbende, in tocht befittende ende daer toe wif behouds de tocht van alle de erf-haeffelijcke goeden, als huyfraet, Gil- erfgoederen. waeckt. XI. ende Item een tochtenaer en mach gheen opgaende Ende aengaende die ghereede goeden, als gelt, Eycken, ende Effchen houdt, noch oock eenighe fchulden, beeften (daer onder oock begrepen zijn Tochtenaers fruyt-boomen doen af-houden ofte uytwerpen, die ghene die men noemt yfere beeften, te we- Gereede gue. wat boomen dan wel alle doof houdt, daer onder begrepen ten die eenighe laeten, ofte Pachters op hoeven deren velgen den lanckte moghen zijn opgaende willighen, ende ghehoofde eye- oft winninghen onder ghedaen worden, ende ор levenden ken willighen, ende andere, ghelijck fchaer-gelt zijn gheprifeert, wolle ende lijne-laecken, de wat houdt doen houden, als die houwbaer, ofte ten gheen fatioen hebbende, noch tot fatfoen ghe- daar onder minften fes jaeren oudt zijnde elck fchaer-hour fneden, Mach den lanckftlevenden daer mede begrepen,op op fijnen behoorelijcken tijde, ten eynde die doen fijnen vryen wille, des moet hy betaelen last vande ftroncken niet en bederven. de coften vande uytvaert, ende alle die fchulden Schulden, vanden fterf-huyfe, Soo verre daer kinderen zijn, bonds was is den lanckftlevenden verbonder die kinderen kinderen. taemelijck ende eerlijck naer fijnen ftaet te onderhouden, ende als het tijdt ende oirbaer wesen fal, die tot eerlijcken ftaet te helpen. V. Vruchten af- Item als eenen tochtenaer aflijvich wordt, naer ne erfgenae. men toe. Ende de bela licht van teult wierden. VI. Item een tochtenaer die fijn tocht-goeden feldiere, als den ver ghebruyckt ende gheteult hadde, ende die tochienaer tochtenaer aflijvich worde eer die vruchten vanfelver ghe den lande, oft inde fchuere waeren, behooren betochte lan evenwel de erfghenaemen vanden tochtenaer te bruyckt de den, oock volghen, die een helft vande vruchten voor het niet ghevelt ploech-recht vander teulinghe. zijnde. Tochtenaer mach de tochie ver VII. Item een tochtenaer mach fijn tocht eenen vercoopen, transporteren ofte opdraghen, die het hun belieft, ten fy faecke dat die erfman ofte alieneren, proprietaris 't felve voor alfuleken prijfe als 's beboudelyck felve vercocht waere, begheerde te hebben, In de preferen welcken ghevalle die erfman preferentie soude hebben. tie aen den proprietari. VIII. Irem die proprietaris, ofte erfman van eenighe goeden, huyfen, chijnsen, renthen ofte pachten, Item in dien man oft wijf doen coopman- fchappen fchappe, ofte neiringhe, dat die lanckft-levende volgben den met alfulcke goeden, daer hy fijne neiringhe oft lancklecoopmanfchap mede doende was, het zy dat 't felve fatsoen heeft oft niet, mach doen fijnen vry. en wille, want 't felve goedt ghereet ghehouden Gereetfchap wordt, uytghefcheyden de ghereetfchappe, ofte inftrumenten, Te weten vijfel, fchaele, ghetou- frumenten we, oft andere inftrumenten, daer iemandt fijne blijven by neiringhe oft ambachte mede doende is, de welc- den voorfz. in tochi, Ite ke befit den lanckftlevenden in tochte. bunne fuc. ceffie |