den lande die aenveert, ten waere dat fulcken ba- Leengoedere ve van Bra bant. Surceffre và chÿns goede. vrouwe nyt In andere chijns-goeden leen wefende, daer ven geen leen man, oft wijf uyt verfterven, gheheylicht, oft on. zijnde, daer gheheylicht, daer komen alle de kinderen ende man ofie oiren totte fucceffien van des aflijvighe goeden verstarven haeft oft erff, ende deylen die even ghelijck ingebrylicht oft different, foo wel dochteren als foonen, hooft ongeheylunt voor hooft, ende is eenich van die kinderen aflij Reprefenta. vigh, foo ftaen de kinderen vanden aflijvighen tie heeft al te faemen voor een cluft inde plaetle vanden plaeife. dooden. Item foo wanneer man, oft wijf flerft, die in aflyvingt ftaende houwelijck eenighe kinderen uytgeheyvan Vader licht hebben,foo en zijn de ghehouwelijckte kinofte moeder, deren niet verbonden naer des eerft aflijvighen doot meer in te brenghen, dan d'een hellicht van den houwelijcx goet dan hun ghegheven is van vader ende moeder, maer naer des lanckftlevendes doodt moeten fy d'ander hellicht oock innebrenghen, ofte ftille ftaen tot dat d'andere daer teghen verleken zijn. fereren de hellscht. Naer hun beyde doodt in totum. lichi zijnde, XV. Kints goede cederen ach Item foo wanneer iemant fterft fonder oir,ende fonder levende broeders ofte fufters, ofte hunne oiren te hebben, achterlatende oomen ende moeyen, de welcke kinderen hebben, foo fal bet Ooms ende goet van fulcken aflijvighen komen, aen de oomen moyen fucende moeyen die noch leven, ende niet aen hun- bunne neven ne kinderen, niet teghenftaende datmen feght dat ofie bunne goet niet achterwaerts en fterft, wantmen fulcke kinderen by fucceffie in collaturali linea niet en reeckent ach- representatio terwaerts te sterven, wel verftaende otte eenighe oomen, ofte moeyen gheftotven waeren, kioderen achterghelaten hebbende, dat de kinderen mede fouden deylen mette ooms ende moeyen, die noch levende waeren, ftaende inde plaetfe, ende reprefenterende hunne aflijvighe Ouders. XXI Item oft by houwelijckiche voorwaerden, ofte Houwelijk fche voortractaet antenuptiael, ter contrarien van CostuCoftu-waerde ftaen men voorfz. ofte oock eenighe andere rechten, te volgher keuren, ofte ordonnantien waeren wettelijck ge oock or con caveert, bevoorwaert, ofte gheconvenieert, men trarie der foude houden datmen de houwelijcklche voorwaerden achtervolghen foude moeten. XXII. Cofiuyme Man ende Vrouwe mogen malkan Item al ift foo dat eenighe keuren oft Ordonnantien eertijdts zijn ghemaeckt, van dat man ende wijff te gader woonende binnen Breda malkanderen louden moeten maecken de lijftochten van hunne huyunghe, met henne toe behoorten ende daer en reynde te gaen daer fy (chuldich is te gaen, ende oock feecker ander keur, ofte or donnantie, dat niemant fijn goet ewech maecken deren benef en foude moghen, ten ware by den Heere voor cieren by te. fijne mannen,ende voor fijne Schepenen op feke- famente, re penen, foo is ghecoftumeert, ende onderhou- beboudelijck de legitime den dat het ghene dat man ende wijf malkanderen en de vriaoft oock andere perfoonen, ende infghelijcx foo den. wat ander perfoonen niet ghehouwelijckt zijn, Dit uyt-heylichen verftaet-men, als de Ou- als fy bequaem zijn om te tefteren wettelijek, enftande al de ders de kinderen uyt-heylichen met des Ouders de valide by teftament maecken ende ordonneren deren unige goedt, ende niet vande kinderen die by den voor Schepenen, oft voor Notaris ende ghetuy-* heylich in lanckftlevende ouder, met de goeden die den fel-ghen dat 't felve wordt van weerden ghehouden, met des ou ven kinderen van hun felfs weghen toebehooren, ders goet en uytgheheylicht worden. Inden ver de anders niet. Goederen der bour XVII. Item foo wanneer iemant fterft fonder oir, fal van die fon fijn goet fuccederen, ende ghedeylt worden, aen ende by fijn broeders ende fufters, oft aen hunne fterfi gaen oiren, die in des affijvighe plaetse staen hoofts gederen op de lijck in ftirpes te deylen. ende fucce XVIII. broeders, ofte ne hoirs. den oiren defcenderende altijdt hunne legitime II. CA P. Aengaende Naederfchappe. XXIII. Shecoftumeert, ende wordt ghehouden voor recht dat Naderfchap van alle erfgoeden,pachten ende renthen niet ter los zijnde, die verkocht worden, vangout es. de weke naeftvolghende verdachvaert, cooper ende vercooper, ende de ghene die daer prefent zijn gheweeft om den coop te verklaeren, ten welcken daeghe den cooper ende vercooper de Confignatio naerderichap moeten bekennen,ofte moghen op de filver. pofitie daer teghens nemen, foo verre hun goetdunckt, ende dan daer inne te procederen foo het behoort. XXXII. Indien het verfocht wort foo behoort de naer- Eedt by den deren by fijnen eede te verklaeren, dat fuleken verhaedere naderfchap by hem ghedaen is voor hem felven, te doen, als ende niet voor eenen anderen, noch daer toe ge- by verfochi fuborneert, ghehuert, oft verkregben by ieman- words. den, om dat voor eenen anderen te doen. An ouder tijde is onderhouden, dat foo wie op eenighe goeden voor-komt in befettinghe, ende die befettinge voort vervolght foo recht Preferentie is, tot volcomen uyrwinninghe toe, dat die ghevan befeth prefercert wordt andere crediteuren die naerbe- wegben. fetten, ende fop voorts dien daer naeft befet. XXXIV. Uytghenomen s'Heeren ende der Stadts Domeynen, ende goeden,ende de ghene die gelijcke natuer hebben, als zijn penninghen die van haef- Heeren ende ftadis goeden, die by fubhaftatie, d'welck men noemt terf huyfen verkocht worden, item die obligatie ofte diergheDomeynen hebben voor Schepenen ghepaffeert met verbin- lijcke nature teniffe van des debiteurs goeden,al en is die oock hebbende, maer generael. Item ende oftmen eenighe ande- worden ghe re bevondt die preferentie behoorden te hebben, voor andere prefereert t'waere van vonniffen eertijts by voorfaeten ghe- crediteuren. wesen, oft anderfints paer Recht, daer af ghedraeghtmen ten rechte. Huysbuere XXXV. words gheItem die van huys-huere ten achteren zijn, prefereert op worden gheprefereert aen de haefgoeden op den de haven gront welende. wefende op den grende. XXXVI. den proprie Irem foo wanneer die goeden die befeth zijn, Befette goe ontleth zijn onder cautie fuffitant van te rechte te deren oni fes ftaen, ende 't ghewijfde te voldoen generalijcken fijnde onder te fpreken, foo foude den ghene die proprietaris cautie, mach is, de felve goeden moghen verkoopen ende fijn taru de felve erfgoeden tranfporteren ende overfetten, fonder goeden ver dar den eerften befetter op fulcke goeden, die koopen fonder naer den ontleth vercocht ende overgheveft ofte execuite le ghetranfporteert worden, foo behoort executie vreefen van den befette fal moghen doen. XXXVII Befetter Maer foo verre den befetter teghens den ontfetter volkomen mach fijne astie, foo foude hy waarop je d'executie daer af doen op alle de goeden vanden executiete ontfetter doen in weefen onverkocht, ende on- drijven naer verthiert zijn, ende waer daer faulte aen, aen den borghe inde ontfettinghe ghefeth. 1 IV. CA P. Van maniere van Procederen: XXXVIII. het volkom men van fij ne actie, Maniere va Nde ftadt van Breda zijn onder andere twee Procederen ghemeyn manieren van procederen,d'een is by binnen B12gedaginge ofte citatie,en d'ander is by befettinge, da. Soo Procedure by gedaeghen hoe te voorderen. nier compa verclaert XXXIX. Soo wie den anderen wilt doen ghedaeghen, ende foo te recht betrecken, fal dat doen op den ghenechtdach, teghens den ghenecht-dach dan naeft-comende. Den ghedaechde mach dat eerfte genecht doen ophouden,oft moet ten felven ghenecht naeftcomende compareren, oft ten lanckften indien hy 't eerfte ghenecht heeft doen ophouden, ten ghenecht-daeghe dan naeftcomende merckelijcke nootfaecken, fieckte, abfentie bayten de Stadt ofte vierfchare, ofte dierghelijcke gevallen ceflerende. XL. De gedaeghde die niet en compareren worden Gedaeghde ten daege dienende ter inftantie vande heytchers, verende wore met eenen ghemeynen vonniffe van Schepenen by vonniffe verclaert, verreyekt, ende verhaelt vanden eyfch op hun ghedaen, ende op dat verreyck mach den aenleggere, oft heyffcher procederen tot pandinge ende executie van fijn fehult, daer hy het daeghfel voor ghedaen heeft, ende foo wanneer daer panPant-proce. dinghe af wordt verfocht, foo wordt daer af eerft dure naer's heufchen pandt gelevert, ende ftaet dan 14. dagen vereycken. fonder daer en tuffchen reale executie te doen. XLI. verreyckt ende ver. baelt. voor recht Gedeeghden Compareert den verweerdere, oft ghedaeghde Compareren voor Recht, foo procederen partyen by aenfprake, antwoort, ende voorts foo recht is. de hoe te prosederen, Procedure by XLII. D'andere maniere van procederen is by befitbefittingbe tinge, het fy voor perfoneel, oft reel schult, ende dient meeft om den aenleggere oft crediteurs verprincipalÿck dienftub. fekeringe te krijgen van fijn fchult die hy eyfcht. waer toe XLIII. Befatte goe. den hoe ende wanneer te vercoopen. Verdierder XLIV. Soo verre men de lefte 14. daeghen laet overgaen fonder te ontfetten, foo mach den befetter s'anderendaechs naer dat overftaen is, ofte foo wanneer het hem daer naer ghelieft, daer af verfuecken kennifle van Schepenen, ende wordt dan den befetter, ofte heyffcher totte goeden ghedaen, ende ftaet dan noch veerthien daeghen, welcke 14. daeghen omghegaen zijnde, indien de goeden haven zijn, foo wordt daer eenen coop dach afgheleght ter puyen af t'eenen fekeren beteeckenden daeghe, ten welcken daeghe den crediteur ofte befetter de opghewonnen goeden coopt uyt s' Heeren handt, ende de Schouteth van Officie weghen, foo verre de befetter den hoochften cooper blijft, gheeft hem daer af den flach, behoudelijck eenen ieghelijck fijn voor recht tot fijnen ghebreecken toe. XLV. Ten waere, oft daer iemandt quaeme, die den vanden coop coop verdierde, in welcken ghevalle den verdiermoet den op der foude moeren voldoen den opwinner van doen van alle allen fijnen ghebreecke mette koften daer-omme fine gebre ghedaen. winner vol. ken ende coПет. XLVI. Indien de opghewonnen goeden fijn erfgoeden, foo worden daer af dry Sondaeghfche proclama 1 Indien den debiteur noch niet en fchickt te betaelen ende foo verre het perfonele fchult is, foo Opgewonnen behoort den opwinner van het opghewonnen goedere voor erfgoet openbaerlijck te fetten mette voorgaende perfoneel proclamatien ter ghefetter ure.ende plaetfe, ende fehlt hoe té alidan te vercoopen de opghewonnen erfgoeden vercooper. den meeft-biedende, ende daer af neemt by fijn ghebreck met alle koften, ende t'furplus blijft den proprietaris, ofte den naerbefetter die daer beft iecht toe heeft. XLIX. Item in opwinninghe van onderpanden voor ofte parksen pachten ofte renthen diemen jaerlijckx heffende procedeert. is, procedeertmen op de felve onderpanden met men met be beletringhe in alder maniere foot boven is ghe- fting be. feght van opwinninghe van erfgoeden. Salvo darmen van opwinninghe voor renthen, renien ende ofte pachten van binnen jaers niet en derf eenige pachsen van Sondaeghfche proclamatien naer der opwinnighe en wordes binnen jaers doen, noch koop-dach legghen. LI. niet ghedaen -naer de op voltrocken zynde, vir: Maer naer dien de befettingen alle drye over- winninge. ftaen zijn, ende den opwinner daer af opwinnin- Beeting ghe brieven doen maecken, ende wordt dan daer inne by vonniffe van Schepenen ghedecreteert, ryght din de opghewonnen onderpanden te hebben, te opwinner by houden, ende te ghebruycken ghelijck zijn ande- vonnie vä re eygen goeden, behoudelijck eenen ieghelijcks de schepenen volle proprie fijnen voorcommer. teyt van die befette goedě Men verftaet datmen hier voormaels ftrack we fijneonplach te onderhouden, foo wie alfoo fijn onder despanden panden voor renthe van binnen t'jaers opghewonnen hadde, dat die fijn handt toe foude hebben moghen fluyten, ende dat fulcx eertijts wel ghedaen foude zijn. LII. fluyten,ende datmen via ordinaria die niet wel weder open en foude konnen ghekrijghen. LV. LXIV. Die fijðè Item al waert foo, dat iemandt veel jaeren rente beset of lanck, al waert oock langher, als den tijdt van panden, last verscheyde prefcriptie, de betaelinghe van fijn renthe op ver- van den pro fcheyden panden fprekende, hadde ontfaen, ofte prietaris van van befitter van eenen fingulieren pandt, foo en betalen, en Toefaytinge Niet te min de felve toe-fluytinghe wordt felvan handen den gheufeert, alfoo dat de quade betaelders, oft wered fet quaetwillighe dickwils luttel achten op uytwin-foude hy daeromme, oft daer mede fijn recht, om verlieft fijn tar gbeob feer fer veert. Opwinninge van onder. ninghe. LVI. Aengaende de opwinninghe van onderpanden voor renten van buyten s'jaers, dat is te weten die panden voor naer den verschijndach verjaert zijn, daer worden renten van de manieren van procederen toe gheobferveert, buyten jaers, hoe le ghe. ghelijck inde opwinninghe van erfgoeden voor perfonele schult alfoo boven ghefeght is. febieden. kere van't gees, als proprietaris. eenen pant oft op de onderpanden in folidum fijn recht te mo- rechs niet op ghen hebben fonder de betaelinghe te fplitten, de andere niet verloren hebben, maer foude fijn brieven panden ock met betalin moghen achtervolghen. ge tot de ja LXV. ren van pre. Irem foo wie heeft by-pandt van eenige rente, feriptie. tot oft by den principaelen onderpandt ghefet, dien by-pant wordt ghehouden als borghe, alfoo datmen den by-pandt niet en mach, oft en be- Bypant ghe. hoort te impeteren, te befetten, oft excufferen, te zijnde, men moet eerft den principaelen onder-pandr ge wordi den proeft hebben, Maer des ghedaen zijn, foo wes al den voor felven gheghebreeckt aen den onderpandt valt vander prin- borghe, maet cipaelder renthe, ende vande rente van binnen mies princijaers, ten tijde doen-men begonft heeft den on- fail. derpandt te foecken met inthimatie, daer af den befitter vanden bypandt ghedaeghen, ende mette koften van recht machmen op den bypandt verfuecken ende verbaelen, ende daer op procedeertmen dan by befittinghe, ghelijck op den onder-pandt. LXVI. Infghelijcx foude-men daer voor moghen imAchterfiel Irem alle de peteren by befette oft arreftemente allen goeden Maer uyt 't ghene voorfz. is, volght datmen linghe van goeden baef haeven, ende erfven vanden felven ghebruycker, achterftellighe renten van buyten jaers op den on- renten van erfue vanden ende blayer die proprietaris is, foo als boven per-derpandt niet en fouden moghen verhaelen buyton jaers felven ghe fonele fchulden is ghefecht. hoe te ver ralijck te spreken. baelen. LX. bruycker aengeraft. Maer op den onderpandt en foudemen niet Exceptie, in ghefondeert zijn de renten van buyten jaers te gevalle den winnen, naer dien den felven onderpant in eens onderpandt anders handts wettelijck waere ghetranfporteert, getranspor eer der. heysscher daer op befeth ghedaen hadde, wear het be ofte eer den heyffcher andere verbinteniffe daer feth. op verkreghen hadde. LXI. teert waere, nen alt een Tente VAD Item als men Soo alfmen oock op den onderpandt niet meer niet meer an en foude winnen als een rente van binnen jaers, foude win- inghevalle daer een oft meer nae Renthiers op ftonden, die oock rachter waeren, ende foo verre binnen jaers die van hun achterwefen, Te weten vande princiin cas van pale rente niet en foude moghen voldaen wefen, loo dat de naerheffers geftaen fouden,midts doennaer-rentis- de hantvullinghe de voorheffers met een rente die van binnen jaets is als de inftantie ghebeurt, mette kosten daer op ghedaen,ende met de rente daer naer verschenen. Maer foo verre alffer gheen naecommer op en ftaet, ende den onderpandt noch is in handen vanden ghene die den onderpandt ghebruyckt alle achter heeft inden jaere datmen de gheeyfchte rente af ftellen ver- fchuldich is te betaelen, oft als den voorheffer balen op den den naerheffer wil fijn rente laeten heffen op den onderpands. onderpandt, foo foudemen moghen alle achterftellen haelen ende winnen op den onderpant. LXIII. Regien op verscheyde onderpanden Item foo wie renten heft op verfcheyden onblyvenelcken derpanden, allen die onderpanden worden ghepant bestien houden pariter, & in folidum verbonden voor in folidum. Al wort den fulcke renthe, ende al worden de onderpanden onderpant ghefplift, den heffer en derft fijn rente niet fplitgespleten foo ten, noch fijn betaelinghe, maer moeten hem de blyft even- gheheele rente feffens betaelen, oft mach met ingbedeyli. recht op alle de onderpanden procederen. wel de rente LXVII. gene hoe te ver Soo wie heeft generale obligatie, ende gelofte van onder-pandt, altijt goet ghenoech te houden Incas van ende te maecken, met alle des ghelovers andere generale ob goeden teghenwoordich, ende toecomende die ligatie ende foude op den ghene die fulcx ghelooft heeft,ende ghelofte van op fijne erfghenaemen, ende op alle hunne goe- onderpande den, die ly dan hebben als daer verlueck ende in- balen de ren finuatie op ghedaen wordt, wel ghefondeert zijn ten van buy te verhaelen de principaele rente, met de rente ten ende bin. van binnen jaers,ende met de coften daerom ge- nen s'jaers. daen, ende de renten van buyten jaers foude men den ghebruycker vande onderpanden verhaelen moghen. op LXVIII. Maer foo wie fpecialen pandt, onderpant, ofte bypant heeft, fonder claufule generael, moet te vreden zijn met den onderpandt,ende bypant, oft met het gherre d'welck hem voor hypoteque fpecialijcken ghefet is,fonder op den vercooper,ofte In cas van fijn andere goederen, ofte fijn erfghenaemen daer fpecialen ons af iet te moghen winnen, ten waere dat den ver derpant was cooper vande rente eenighen commer, laft, oft calaengie verfweghen hadde, oft ander bedroch hadde ghecommitteert, oft iet anders voortsghekeert, uyt oorfaecke vanden welcken den vercooper vande rente, oft fijn erfghenamen gehouden fouden zijn, Derde ma waere. LXXIV. daer Item boven de twee manieren van procederen, te weten by ghedaginghe, ende by betittinghe niere van in- voor gheruert, is noch een ander maniere van Bantie te be- inftantie te beghinnen, ende dat by arreftement ghinnen, te op den perfoon, oft haefgoeden vanden debiteur weten by arreft op den van alle perfonele actien, ende voor- faecken,hebperfoon ofte bende de nature van perfonele actien, ter plaetbafgoeden. fen daer-men fulcken perfoon, oft fijn haefgoeden bevindt, welck arreft duert 24. uren lanck, Voor welcke naer welcke 24. uren den ghearresteerde ende fijn goeden weder ontflaeghen foude zijn vanden arrefte, Ten waere den heyffcher daer en tuffchen hadde andere inftantie ghedaen van beferh hem willich ghevende vanden arreft, oft dat den ghearrefteerde ghelooft hadde in te houden, oft tot eenen fekeren daeghe van Recht, te recht te komen, oft dierghelijcke. Hoe lanck bet felve arreft duert. Poirters van Breda waer te recht in perfonele aBien. LXXV. Maer in defen is van oude tijden, ende hercomen onderhouden dat alle poorters der Stadt van Breda, van hunnen halfe, have, ende alle perfonele actien, moeten te recht gheftelt worden, voor Niet arve Schouteth, Borghemeeftere ende Schepenen in fabel in per Breda, ende dat-men de felve poorters oft hunne foon ofte goet zen fy voor goeden voor perfonele actien niet en mach arrebunne Scou. fteren, befetten, oft te recht betrecken inden lanteth Borge de van Breda elders, dan voor Schouteth Borgemeefter ende meefteren ende Schepenen in Breda. Schepenen. manieren LXXVI. Item boven defen fijn tot Breda noch verfchey de manieren van inftantien te doen, Te weten van Verscheyde arbeyts loon, ende van goeden die opgheflaghen worden, ofte die teghens vremde luyden worden van inftan. tien te doen, ghekocht, allen de welcke men binnen de Stadt Door aerbeyts van Breda eyflchen mach met fommierlijck recht loon c. doende den debiteur verdachvaerden, ende voor ooghen komen,sonder de maniere van befittinge, Item foo wie eenighe goeden met eenen oft meer ghemeyn heeft, 't fy naer de doodt van iemanden, oft anders, die mach eyfchen scheydinge van fulcke goeden, 't zy haef oft erfve, oft van beyde, ende daer af wordt dan de wete ghedaen openbaerlijck ter puyen af, teghen cenen ieghe- Maniere vä lijck, die tot den Sterf-huyfe, ofte onghedeelde procederen goeden recht, oft intereffe hebben om te compa- tot fcheydin. reren t'eenen gheleghen daeghe, inde welcke daer ge ende dey naer volghende, ende wordt daer af oock wete inghe van ghedaen in perfoon, foo verre ende daermen ver- baefve ofte focht wordt focht wordt, ende dan procederen partyen daer inne by aenspraecke, antwoort, ende anderfints gelijck in andere faecken die heyscher van fcheydinghe, foo verre als is op den gene die in 't fterf huys van eenen dooden blijft, mach oock eyschen inventaris ende anderfints foo hy te rade bevindt. LXXIX. erjve. niet en com. pareert tot Soo verre als niemant daer teghens en compareert om die scheydinghe voorfz.te doen,oft daer teghens te fuftineren, foo bedinght den heyffeher dat den Schouteth van zijnder Officie wegen ftaen In cas den moet inder onwilligher plaetfe, d'welck oock gedaeghden foo worde ghedecreteert by Schepenen, ingevalle hier af de partyen dien het aengaet, were fuffifant fcheyding be ghedaen zy, ende dan behoort den Schouteth ten ende deyin. kofte vande partye niet comparende de faecke te ghe vervult bedinghen, ende te fuftineren inden naem der ab- den Scouseth de plaetfe fenten niet comparerende, foo hy tot der feiver partyen meeften oorboir bevindt,ende wordt daer willigben. inne recht ghedaen foo 't behoort,ende 't vonnif fe ghegaen zijnde,foo deylt, ende ftaet den Schouteth inde plaetfe vanden onwillighen, doende ende laerende den heyffcher fijn recht-ghedeelte volghen. LXXX. van den on. Differente Item veftinge van erfgoeden die verkocht zijn, ruyminghe, oft handt-lichtinghe van goeden, erfpaelinghe ofte openinghe van weghen, ruyminghe van vuylicheyt, ofte onbehoorlijckheyt,ftoo- fake ften tinghe teghens de erfweghen, oft ghebruyck daer de te sien een ander foude willen nemen, 't zy van water- teren by leydinghe, waterval, te naer-timmeringhe, oft dechuaer. dinghe 'tzy metlerye, oft meer dierghelijcke faecken machfommier lyck men begheeren ende intenteren by ghedachvarinoft by ordighe, oft voor ooghen ghebiedinghe fonder te der- nariche ven doen inftantie van befeth oft ghedaeginghe wegben. met treyn van genechten, maer in fulcke faecken procedeert-men voort, naer ordonnantie vander Wet, ende geleghentheyt der faecken, 't fy fommierelijck, oft by ordinarife weghen. LXXXII. Item foo wie poorter is tot Breda, foo wanneer hy fijn goeden ontset heeft, ende het int genecht ghebeurt, foo dient den dach van Recht int ghenecht |