cùm sit dominium tantùm secundùm quid. Ex quibus constat definitionem dominii supra allatam propriè solummodò competere dominio pleno, ex directo et utili consolidatis ac in unam personam simul accurrentibus coalescenti.

§ 1. De subjecto dominii, seu quinam sint dominii capaces.

Quilibet homo in quocumque statu et conditione reperiatur, est capax dominii, qui ratione et libero arbitrio præditus est refertque Dei imaginem, in quo consistit radix et ratio dominii, juxta illud Genesis 1: Faciamus hominem ad imaginem et similitudinem nostram, ut præsit piscibus maris, volatilibus cœli, et bestiis terræ; id est, faciamus hominem cum intellectu, voluntate et libero arbitrio, ut possit seipsum aliaque inferiora regere, ut sic suî compos ac sui juris, possit de aliis rebus exterioribus tanquàm suis uti ac liberè disponere, consentire, velle retinere jus ad illas, invitoque animo pati earum ablationem, ac injuriam inde referre. Ita D. Thomas 2-2, q. 66, art. 1. Hinc colligitur pueros esse dominos earum rerum quæ ad ipsos spectant, cùm sint rationales, habeantque liberum arbitrium, licet tutores nomine illorum possideant. Unde possunt fieri hæredes ac succedere in jus defuncti ff. de Divers. et temp. 1. Cùm hæres, idque probat Apost. ad Galat. 4. Item amentes sunt veri domini suorum bonorum, quamvis non utantur intellectu, et libero arbitrio, sed usum rationis impeditum habeant: .d enim non impedit, cùm ad dominium non requiratur actualis usus harum potentiarum, alioquin dormientes illud amitterent; sed sufficiat quòd secundùm se, et secundùm suam naturam apti sint, et capaces uti suis rebus per intellectum, ac liberum arbitrium. Unde licet pueri et amentes à repub. justè priventur gubernatione et administratione bonorum, penès se tamen dominium retinent. Hinc fit superiores dùm amittunt gratiam per peccatum, non amittere jurisdictionem, cùm semper retineant dominii causam et fundamentum, nempe liberum arbitrium, ut ostenditur in tractatu de Justitiâ et Jure. Sequitur etiam infideles ob eamdem rationem esse dominos rerum suarum ; non enim ad dominium gratia aut fides requiritur : unde fas non est Christianis, per se loquendo, spoliare terris suis paganos et barbaros, qui nec de jure nec de facto etiam quoad temporalem jurisdictionem illis subduntur, prout dictum est alibi.

Hinc sequitur servos esse capaces dominii, quamvis illud exercere nequeant, dùm permanent in servitute : similiter et religiosos professos, in particulari alicujus rei dominium proprium habere non posse, ut habetur de statu Regul. can. Cùm ad monasterium. Hoc tamen non est, quòd de se absolutè non sint capaces', sed quia spontè à se abdicârunt in perpetuum potestatem et jus dominii, ac usum independentem rerum, voventes et profitentes voluntariam paupertatem, et sine proprio vivere, ac si essent mortui mundo. Difficultas solùm restat de beneficiariis secularibus, an scilicet habeant actu dominium bonorum ecclesiasticarum.

§ 2. Utrùm beneficiarii retineant dominium redituum, et bonorum ecclesiasticorum et ad restitutionem teneantur, si hæc expendant.

In primis certum est beneficiarios licitè posse ex illis bonis detrahere sibique appropriare quantùm opus est et sufficit ad sui decentem sustentationem, illiusque portionis congruæ dominium habere, cùm sit justa merces, et stipendium laboris et obsequii, quod ecclesiæ præstant dignus est enim operarius cibo suo, et qui altari servit, de altari æquum est ut vivat. Unde partem redituum illi correspondentem in proprios usus necessarios et honestos consumere justè possunt.

An autem beneficiarius si parcè vivendo velit aliquid de câ portione sibi detrahere, licitè possit illud quod reservavit, aliis donare, ac de eo disponere perinde ac de re suâ bonoque patrimoniali; affirmant communiter auctores, quia sicut operario liberum est mercedem consumere, ita in quos voluerit usus expendere. Et D. Thomas 2-2, q. 185, art. 7, ad 2, sic ait Bona ecclesiarum non sunt solùm expendenda in usus pauperum, sed etiam alios usus, ut dictum est: et ideò si de eo quod usui episcopi vel alicujus clerici est deputatum velit aliquis sibi subtrakere, et consanguineis vel aliis dare, non peccat, dummodò illud faciat moderatè, id est, ut non indigeant, non autem ut ditiores inde fiant. Unde Ambrosius dicit in lib. de Offic. : Hæc ‹ autem approbanda liberalitas est ut proximos seminis tui non despicias, si egere cognoscas, non tamen ut illos ditiores fieri velis, ex eo quod tu potes conferre ‹ inopibus. Ubi D. Thomas non videtur requirere quòd parentes clerici sint pauperes, ad hoc ut possit sine peccato illis tribuere quod sibi parcit de suâ congrua portione: tunc enim posset etiam ipsis elargiri sine peccato de superfluo et redundante reditu ecclesiastico post suam decentem sustentationem, sicut et potest aliis pauperibus in eleemosynam dare, sicque nulla esset differentia inter ista bona; quod tamen D. Thomas non admittit, ut patet. Unde solùm inten dit quòd clericus non peccat, moderatè tribuende suis parentibus vel aliis aliquid de eo quod sibi ad con.. gruam sustentationem necessariò detrahit, quantùm præcisè opus est et sufficit, ne in pauperiem et indigentiam incidant, sed statum suum honestum conservent, non verò ut ditiores evadant. Unde hujusmodi moderatio attenditur penès exclusionem imminentis indigentiæ, quæ probabiliter reventura timetur, et non penès appositionem divitiarum et mutationis status in altiorem et ditiorem: tunc enim per hanc dispensationem clerici peccare possunt ex inordinatione affectûs erga carnem et sanguinem, per quam contingit ut parentibus plura conferant quàm oporteat, et pauperibus non subveniant, secundùm quod requirit debitum charitatis. Non tamen tenentur ad restitutionem, quia hujusmodi res sunt eorum dominio deputatæ, ut dicit D. Thomas loco citato in corp. loquens de bonis propriis, quæ clerici possidere possunt. Si enim in his bonis patrimonialibus, quæ ex ipsâ rerum conditione non obligantur pauperibus et piis operibus conferre, sed sibi retinere, vel etiam aliis pro libito elargiri possunt, adhuc tamen ex

inordinatione affectûs, hoc modo peccare possint, quantò magis in dispensatione residui portionis congruæ, utpote quæ est de bonis ecclesiasticis? Quia tamen dantur clericis in mercedem obsequii et stipendium sustentationis, quodammodò censentur quasi patrimonialia, sicut ea bona quæ acquirunt concionando, Missam celebrando, etc. Ideòque distribuentes ea parentibus immoderatè nempe ad eos ditandos, non videntur peccare contra justitiam, nec proinde ad restitutionem obligari, ut colligitur expressè ex D. Thomå ibidem, benè tamen alio peccato.

Hinc concilium Trident., sess. 25 de Reform., cap. 1, districtè clericis prohibet ne ex reditibus Ecclesiæ consanguineos familiaresve suos augere studeant, cùm Apostolorum canones prohibeant ne res ccclesiasticas quæ Dei sunt, consanguineis dorent. Quæ prohibitio non incongruè nec violenter intelligi potest, nedùm de superfluis beneficii reditibus absolutè, sed de iis etiam de quibus est sermo in præsenti. Unde beneficiarius quantumvis illius portionis sit dominys, usus tamen talis dominii determinatur, ne scilicet in vanos usus et ad parentes ditandos hujusmodi reditus consumere valeat. Et ex præcepto habet istud onus annexum illos insumendi in proprios, aut in pios tantùm usus, contrarium faciens mortaliter peccet, transgrediendo grave istud ac strictissimum Ecclesiæ præceptum, fundatum in naturâ, conditione et constitutione hujusmodi bonorum ecclesiasticorum, quæ sunt res Dei sacræ, illi dicatæ, Christi et pauperum patrimonium, etc. Et quantùm ad hoc, videtur de istâ portione pari modo esse ratiocinandum ac de reditibus superfluis et redundantibus, juxta principia auctorum qui docent beneficiarium esse quidem illorum dominum, et tamen profané expendendo, peccare mortaliter, licet ad restitutionem non teneatur.

ita ut

Porro hæc congrua pars ex fructibus beneficiorum, quæ necessaria est ad decentem sustentationem bene. ficiarii, non consistit in indivisibili, sed habet latitudinem juxta locorum, negotiorum, personarum et temporum circumstantias, nec potest eadem uniformis regula certa pro omnibus assignari. Unde D. Thomas quodlibet 6, art. 12, ait, quòd beneficiarius non peccat mortaliter, etiamsi fortè aliquid plus in suos usus convertat, quàm oporteat; talia enim, quia in singularibus est eorum judicium, non possunt per omnimodam certitudinem definiri, dummodò in modico solùm deficiat et superabundet. Potest enim hoc fieri absque bonæ fidei detrimento, quia non potest homo in talibus punctualiter accipere illud quod fieri oportet. Si verò sit multus excessus, non potest latere. Unde videtur bonæ fidei repugnare: ideò non est absque peccato mortali.

Monet concilium Trident. loco citato, episcopos non ad propria commoda, non ad divitias, non ad luxum, sed ad labores et sollicitudines pro gloriâ Dei vocatos esse. Vult ut ita se componant, ut reliqui ab cis frugalitatis, modestiæ, sanctæque humilitatis exempla petere possint. Quapropter exemplo Patrum nostrorum in concilio Carthaginensi, non solùm jubet ut episcopi modestà supellectili, mensâ, ac frugali victu

contenti sint; verùm etiam in reliquo vitæ genere ac totâ eorum domo caveant ne quid appareat, quod à sancto hoc instituto sit alienum, quodque non simplicitatem ac vanitatum contemptum præ se habeat.

Posset forsan ex decreto Innocentii papæ XII à paucis annis solemniter emanato omnium cardinalium calculo, sigillo ac juramento obsignato contra nepotismum, desumi regula hujus congrua portionis. In hâc enim Bullâ taxantur, determinantur, et assignantur ex reditibus Ecclesiæ duodecim mille nummi in annum pro decenti sustentatione cardinalis patroni et nepotis pontificis pro tempore existentis, et nihil ampliùs. Hinc inferiorum prælatorum congrua portio ex fructibus beneficii, per detractionem pro ratâ et proportione distantiæ inferioritatis et recessûs ab hâc supremå dignitate quodammodò taxari, et determinari haud difficile esset. Et fortè quinque mille nummi de fructibus pinguissimi episcopatûs forent sufficientes ad congruam portionem episcopi sublimioris constituendam; tres mille nummi communiter satis essent pro decenti sustentatione aliorum; mille pro abbatibus insignibus; tandem quingenti nummi pro aliis communioribus, per se loquendo, seclusis negotiis, necessitatibus et circumstantiis, quæ per accidens occurrere possunt. Verùm de his non me intromitto, nec in alienam messem falcem mittere intendo, solùmque nude rem propono, viris probis ac sapientibus relinquens judicium; ipsi sibi viderint beneficiarii. Porrò beneficiarius quantumvis habens pingue patrimonium, aut aliunde dives, licitè potest desumere suam congruam portionem ac decentem sustentationem, ex reditibus et fructibus sui beneficii, ac de illà vivere aut disponere, ut ait D. Thom. quodlib. 6, a. 10; et 2-2, q. 185, art. 7, ad 3, et colligitur ex Apostolo 1 ad Corinth. 9; et ex causâ 1, q. 2, cap. Ultimo, el ex causâ 12, q. 2, cap. Charitatem; ratione siquidem laboris et officii spiritualis quod præstant, debetur eis aliquod stipendium; et quòd aliunde sint divites, id omninò et merè per accidens se habet, nec ab eis tollit hujusmodi jus ad vivendum de altari, prout fusè probabitur tract. de Just. in præloquio de Dominio.

Tota igitur difficultas est de fructibus beneficiorum ac reditibus ecclesiasticis, qui supersunt, redundant et superfluunt, post demptam sustentationem congruam ac decentem episcopi et beneficiarii, an scilicet sub peccato mortali, teneatur illos impendere in eleemosynas et pios usus. Et quidem omnes conveniunt beneficiarium peccare mortaliter, fructus illos impendendo non solùm in usus turpes et de se illicitos, sed etiam in profanos, vanos, et de se licitos, v. g., ad ditandos parentes, amicos, etc.; sub gravi enim obligatione tenetur eos in pauperes piaque opera insumere, sive habeat illorum dominium sive non. Qui enim docent esse dominum aut usufructuarium, addunt esse ligatum ad certos usus, et habere onus istud annexum ex præcepto Ecclesiæ, ut constat ex verbis concilii Tridentini mox relatis, quod videtur esse declarativum juris naturalis. Ex hoc enim quòd talia

bona simpliciter sint patrimonium Christi, res Dei, illique consecratæ, habent ex naturâ suâ et conditione, quòd in usus pios et officia charitatis duntaxat impendi debeant. Unde D. Thomas 2-2, q. 99, art. 3, et quodlib. 6, art. 12, ait quòd cùm hæc bona sint sacra, species quædam sacrilegii est illa profanè expendere.

Controversia solùm est, et quidem celebris, an beneficiarius tunc nedùm peccet mortaliter contra charitatem, aut scriptum præceptum in re gravi, sed etiam contra justitiam, proindeque teneatur restituere in opera pia ex aliis bonis quæ pleno jure possidet, ac in illius defectum, alii qui ab ipso talia bona acceperunt. Circa quod alii negant, alii affirmant, et utraque sententia gravissimorum patronorum numero, ac validarum rationum pondere insigniter munitur. Antequàm concludamus, sciendum est quòd anno 420 aut 47C, cumulus bonorum Ecclesiæ in quatuor partes divisus et assignatus fuit, quorum una pars episcopo, altera clero et ministris, alia fabrica ecclesiæ cultûsque divini expensis, quarta denique pauperibus determinata et applicata fuit, ut habetur apud Gratianum 12, q. 2, à cap. 26 usque ad cap. 32, et alibi passim. Quæ tamen distributio non fuit ubique locorum executioni mandata, nec partes fabricæ et pauperum de facto ab aliis separate, sed in pluribus locis impermixtæ remanserunt. Imò contigit quòd etiam ubi distinctæ ac separata fuerant à clero et maximè ab episcopis reassumptæ ac cum suis partibus permixtæ fuerunt, fortè ut meliùs et securiùs servarentur, aut fideliùs distribuerentur, vel ob alium finem; idque satis probabiliter autumandum est accidisse, quando reditus episcopi aut cleri sunt pinguissimi, eorum decentem sustentationem longè excedentes, et aliunde non apparet, ubinam pars pauperum et fabricæ subsistat, aut distincta collocata fuerit. His positis,

Dico, beneficiarios non esse dominos, sed duntaxat dispensatores bonorum ecclesiasticorum redundantium, seu portionis illius fructuum, quæ non est necessaria, sed superflua eorum decenti et justæ sustentationi. Ideòque si in pauperes aut pios usus non expendant, peccant contra justitiam et tenentur ad restitutionem, maximè si ea bona sint permixta, et pars pauperum distincta non appareat.

Prob. 1° ex D. Thomâ 2-2, q. 185, art. 7, et quodlib. 6, art. 12, ubi docet episcopos et beneficiarios propriorum seu patrimonialium bonorum esse quidem dominos; unde ex ipsâ conditione illorum non obligantur ut ea aliis conferant, sed possunt pro libito uti ac elargiri, solùmque peccare possunt ex inordinato usu ct affectu, non tamen tenentur ad restitutionem quia hujusmodi res sunt eorum dominio deputatæ. Atverò bonorum ecclesiasticorum sunt tantùm dispensatores, administratores, vel procuratores, juxta illud Apost. 1 ad Corinth. 7: Dispensatio mihi credita est. Idemque Augustinus docet Epist. 50 ad Bonifacium ac alibi, ut refertur caus. 23, q. 7, can. Quod autem. Item caus. 16, q. 1, can. Decimas. Idem docent alii sancti Patres. Ad dispensatorem autem requiritur bona fides, nempe

ut fideliter distribuat ea quæ ejus administrationi sunt credita, juxta illud 1 ad Corinth. 4: Hic jam quæritur inter dispensatores, ut fidelis quis inveniatur. In his ergo potest duplex peccatum contingere uno modo ex conditione ipsius rei, dùm scilicet usurpat sibi quasi rem propriam, et in usus suos convertit id quod est aliis erogandum, in quo committit injustitiam, ut patet, et ad restitutionem obligatur. Alio modo ex inordinato asu eorum quæ in suam partem, seu congruam portionem cedunt, prout jam dictum est de bonis patrimonialibus, nempe si immoderata sibi retineat, et aliis non subveniat, secundùm quod requirit debitum charitatis; non tamen tenetur ad restitutionem, quia hujusmodi res sunt beneficiarii dominio deputatæ.

Confirmatur: D. Thomas 2-2, q. 185, art. 7, in corp., ait: Quòd si bona ecclesiastica quæ debent in usum episcopi cedere, sint distincta ab his quæ sunt pauperibus et ministris ac cultui ecclesiæ eroganda, et de his aliquid sibi retinuerit episcopus, non est dubium quin contra fidem dispensatoris agat, et mortaliter peccat et ad restitutionem tenetur. Si verò non sint prædicta bona distincta, eorum distributio ejus fidei committitur. Et siquidem in modico deficiat, vel superabundet, potest hoc fieri absque bonæ fidei detrimento, quia non polest homo in talibus punctualiter accipere illud quod fieri oportet. Si verò sit multus excessus, non potest latere ; et ideò non cst absque peccato mortali. Dicitur enim Matth. 24, quòd MALUS SERVUS, etc. Ubi D. Thomas loquitur de eodem peccato de quo locutus fuerat paulò antea, nempe contra justitiam et cum obligatione restitutionis; quod ideò non replicavit nec expressit, quia de se plus quàm evidentissimum erat, cùm tunc apertè militet eadem ratio, nempe peccatum contra bonam fidem dispensatoris, ac injusta ablatio rei alienæ, in primo casu jam applicate et appropriate, in secundo casu appropriandæ, communicandæ, et applicandæ. Certum quippe est quòd episcopus sibi retinens et usurpans alias portiones etiam quando bona ecclesiastica sunt permixta et indistincta, contra bonam fidem dispensatoris agit, jamque ea bona sunt pauperum, ipsis ab Ecclesià appropriata et applicata, ac sub obligatione justitiæ illis ab episcopo conferenda, sicque cos re suâ defraudat; idque etiam colligitur exemplo mali servi et œconomi bona domini sui dissipantis, quo utitur D. Thomas. Nec obstat quod dixit idem D. Thomas, nempe quòd de his quæ specialiter usui episcopi sunt deputata, videtur esse eadem ratio, quæ est de propriis bonis, etc. Non obstat, inquam, solùm enim loquitur de bonis ecclesiasticis, ad congruam beneficiarii sustentationem destinatis, non verò de aliis quæ post illam detractam supersunt et redundant, prout consideranti patebit.

Dices sanctos Patres et doctores ac canones appellantes beneficiarios dispensatores et non dominos, solùm loqui de bonis Ecclesiæ immobilibus, non verò de fructibus aut reditibus beneficiorum; vel saltem velle significare non esse absolutè dominos ut liberi sint à strictissimâ obligatione charitatis erogandi superflua in usus pauperum. Nam concilium Trident., sese. 93,

cap 1, decernit beneficiarios absentes non inservientes, etc., fructus non facere suos: ergo qui munera obeunt faciunt fructus suos, subindeque sunt illorum domini. Item D. Thomas, quodlib. 6, art. 12, dicit quòd in bonis quæ sunt principaliter attributa usibus ministrorum, ut sunt præbendæ clericorum, et alia hujusmodi, non committitur peccatum nisi per abusum sicut in bonis patrimonialibus, etc.

Contra est, quia sancti Patres et canones loquuntur de bonis ecclesiasticis, quæ in usu beneficiariorum veniant, et quæ aliis distribuere possunt, etiam consanguineis pauperibus, ut constat ex Tridentino. Atqui non possunt illis distribuere res Ecclesiæ immobiles, ut fatentur omnes; ergo loquuntur solùm de reditibus: imò de iilis expressam mentionem faciunt, ut legenti patebit. Deinde si beneficiarii haberent dominium utile fructuum, seu essent usufructuarii, possent licitè in vitâ et in morte testari ac illos relinquere extraneis, et parentibus etiam divitibus, quod tamen canones vetant, ex eo quòd illa bona sint patrimonium Christi, res sacræ Deo dicatæ, quorum proinde Christus ipse est dominus, cæteri verò eorum œconomi ac dispensatores, qui sub obligatione justitiæ, juxta ejus voluntatem ac ordinationem ea distribuere tenentur et nullibi constat illis concessum fuisse dominium utile etiam ligatum isto onere, sicque gratis omninò asseritur, cùm tamen ubique legatur esse dispensatores. Adde ex D. Thoma 2-2, q. 87, art. 3, ad 1, quòd in veteri lege speciales quædam decimæ deputabantur subventioni pauperum: sed in novâ lege, decimæ dantur clericis, non solùm propter sustentationem, sed etiam ut ex eis subveniant pauperibus : et ideò zon superfluunt, sed ad hoc sunt necessariæ. Ergo ex intentione et ex ordinatione Dei et Ecclesiæ, decimas instituentium ac populorum donantium, clerici non sunt domini, sed dispensatores illarum, quoad saltem superfluum et redundans congruæ sustentationi. Atqui decimæ sunt reditus. Ergo falsum est beneficiarios fructuum beneficiorum esse domiros. In loco autem ab adversariis allato, D. Thomas solùm loquitur de parte fructuum correspondente et necessariâ congrua sustentationi beneficiariorum: si cnim id intelligeret de reditibus quae supersunt et redundant, foret sibi contrarius et contradiceret iis quæ immediate statuerat in eodem quodlib. Sic autem D. Thomam interpretantur Navarrus tract. de Reditib. Eccles., q. 1, monito 20, et Azorius, p. 2, lib. 7, cap. 8; codem modo auctores communiter exponunt Tridentinum, nempe quòd beneficiarius non inserviens, nec etiam possit percipere fructus correspondentes suæ congrua portioni, neque illos facere suos, benè tamen si solita obsequia obeat.

Probatur secundò nostra conclusio ratione efficaci. Contra justitiam peccat qui de re quam recipit, disponit contra ordinationem et conditiouem quam donator apposuit, puta si Petrus dedit centum nummos Paulo, eâ lege et conditione quòd sibi retineat quinquaginta, alios verò quinquaginta elargiatur Joanni; si Paulus partem non det Joanni, sed totam summam sibi usurpet, dubio procul facit

contra justitiam, et tenetur ad restitutionem. Atqui reditus beneficiorum, Ecclesiæ et beneficiariis donati fuerunt à piis fidelibus eâ lege et conditione saltem tacitâ, ut quod superest de reditibus post eorum congruam portionem expendatur in pios usus aut pauperibus erogetur, et non ut illos insumant ad ditandos parentes, amicos, ad pompam, ad luxum, aliosque profanos usus. Et hoc etiam modo talia bona fuerunt ab Ecclesià acceptata, aut saltem applicata sub isto onere et conditione: nec enim si ipsis solis providere intendissent, tantas opes contulissent, præbendo ansam luxûs, avaritiæ aliorumque vitiorum ex nimiis opibus promanantium. Unde si de hoc interrogati fuissent, se ita velle respondissent, quamvis ob reverentiam erga prælatos ac confidentiam de fideli ipsorum administratione, talem mentem suam non expresserint. Sufficit enim quòd intenderint bona hæc uniri patrimonio Christi, et frui privilegiis rebus sacris annexis, neque hæc illorum intentio excluditur per hoc quòd ca etiam bona contulerint ob peccatorum redemptionem, ob preces servorum Dei obtinendas, ob Dei cultum, etc. Rectè enim ista se compatiuntur et concurrunt ad obligationem beneficiariorum constituendam. Confirmatur: Ecclesia se conformans intentioni fundatorum, ac naturæ et conditioni bonorum ecclesiasticorum, declaravit ea esse patrimonium Christi, res Dei, alimenta pauperum, etc., ac sub districto præcepto obligavit beneficiarios quibus illa confert, ut non nisi in pios usus expendant, sicque intervenit veluti quidam contractus inter Ecclesiam et beneficiarios, quo Ecclesia confert illa bona, ut inde sumant necessaria ad decentem sustentationem · et que deinde redundant ac supersunt, teneantur impendere, non in quos volucrint usus, sed duntaxat in pios, in quo sanè assimilantur usuariis simplicibus. Ergo beneficiarii sibi retinentes superfluos reditus, aut expendentes in usus profanos, violant obligationem justitiæ ortam ex contractu, perinde ac eam violaret simplex fundi usuarius, qui nedùm de illis sumeret ad quotidianum usum, sed et aliis pro libito daret aut venderet, contra conventionem et domini voluntatem. Imò dato et non concesso quòd beneficiarii forent illorum redituum domini, cùm tamen juxta adversarios istud dominium sit ligatum onere expendendi illos in pauperes, ac pios usus, ad hoc contrahunt obligationem justitia. Sicut qui accipit præbendam cum onere solvendi pensionem annuam alteri, est quidem dominus beneficii ac fructuum, hoc tamen non impedi quin ex justitiâ teneatur pensionem alteri solvere ; idemque constat de legato dato sub modo et onere fidei commisso, etc.

.

Dices, ex nostrâ sententiâ sequi frustra factam fuisse quadripartitam horum bonorum divisionem; nisi enim fructus præbendarum et dignitatum ita applicentur episcopo et clericis, ut sub ipsorum dominio sint, sed quod superest teneantur in pauperes et pia opera impendere, vanum prorsùs esset ac inutile portiones sic assignare; cùm de toto illo cumuio rectè potuissent sumere suam congruam portionem, ac deinde

totum quod superest in pia opera distribucre, absque tali determinatione. Contra est, quia ista bonorum divisio non propterea eximit beneficiarios ab omni prorsùs onere, cùm juxta adversarios impendentes in usus profanos non excuset, nec liberet à peccato mortali, sicut et ante illam peccâssent. Imò sicut tunc isti peccabant contra justitiam, ita et nunc post divisionem factam, ob scilicet conditionem personarum et naturam bonorum istorum, quia sunt res sacræ Deo dicatæ, Christi patrimonium, ex ipsarum institutione, Dei et Ecclesiæ voluntate, ac fundatorum intentione, ministris commissæ, ut inde sumant ad decentem sustentationem; reliquum verò in bona opera distribuant, quæ natura et conditio manet semper eadem, neque per illam divisionem mutata fuit. Hæc igitur divisio facta est non ad tollendam istam justitiæ obligationem, sed potiùs ad eam declarandam ac intimandam, et ad vitandas dissensiones, scandala, abusus et corruptiones, quia fortè clerici bonorum communium dispensatores, sibi plus quàm par sit usurpabant, nec pauperibus aut fabricæ ecclesiæ tribuebant, sed tanquàm de patrimonialibus ad libitum disponebant. Ideòque Ecclesia voluit hâc determinatione sordidam et crudelem ipsorum avaritiam repellere: sicut ob compescendam usurarum voraginem, leges civiles nostri regni taxârunt interesse, et determinârunt ad quinque pro centum ad annum in mutuo; vel ad excutiendam segnitiem clericorum, qui de his bonis communibus conservandis erant parùm solliciti, vel ob alias justas rationes et causas. Probatur tertiò nostra conclusio ratione à posteriori, simulque præcluditur istud adversariorum effugium. Ubi enim reditus beneficiorum sunt tenues, ita quòd simpliciter sufficiant ad decentem sustentationem ministri, ista distributio non videtur locum habere: benè tamen, si fuerint valdè pingues et notabiliter abundantes supra id quod est necessarium ad illam sustentationem. Tunc enim signum est hanc bonorum divisionem non fuisse ibidem executioni mandatam ; aut post illam, partes alias fuisse ab episcopo et à clericis reassumptas,'maximè dùm non apparent distinctæ.

Quæro enim in quos usus pauperum portio applicata et distincta fuit; quibus in rebus aut prædiis sita. Certè verisimile non est sic evanuisse ut nullum vestigium supersit. Nec dici potest ad hospitalia devenisse, quia sine fundamento id asseritur, cùm hospitalia ut plurimùm habeant fundatores sive privatos homines, sive communitates, nullo habito respectu ad clerum, et sic quotidiè augeantur illorum reditus ex piorum secularium largitionibus et eleemosynis. Deinde esto quòd illa pauperum portio tunc fuerit designata, certe nulli alteri commodiùs ac decentiùs ejus dispensatio et administratio committi potuit quàm episcopis et clero, ut eam, sicut ipsorum patres, filiis distribuerent; ac ita de facto contigisse plusquàm probabile et verisimile est: non enim in animo sapientis cadere potest, quòd pro solà honorabili sustentatione beneficiariorum, tanta possessionum et divitiarum abundantia donata et legata fucrit, cum dc

trimento totius populi, sed quòd ipsis ut patribus pauperum crediti fuerint isti pingues reditus, quia scilicet seculares pii largitores oculatâ fide prospiciebant rectores Ecclesiarum esse pauperum procuratores, et hæc videtur esse ratio tanti augmenti. Ergo in istis casibus redeundum est ad tempus hanc divisionem præcedens, quando bona illa erant indivisa et permixta et sicut tunc beneficiarii erant solùm dispensatores et administratores hujusmodi bonorum, et peccabant contra justitiam cum onere restituendi, quando defraudabant pauperes, et in pios usus reditus superfluos non impendebant, ita et nunc, aut saltem tenentur ex illis pinguibus reditibus unam partem pauperibus, aliam fabricæ Ecclesiæ elargiri ex justitia.

Dices jura hæc abrogata fuisse per contrariam consuctudinem tanto tempore introductam, sciente romano pontifice nec obstante, ut par esset in re tanti momenti, cum tanto pauperum detrimento. Contra est, quia, ut inquit Cajetanus, hæc non est vera consuetudo, sed abusus et corruptela, utpote contra jus naturale et divinum: licet enim ista beneficiariorum obligatio habeat aliquid juris positivi, nempe quoad quotam, puta quartam portionem, et quantùm ad istud potuerit fortè abrogari, est tamen juris divini quoad hoc quòd episcopi, et alii sint patres pauperum, et templorum suorum reparatores quoad fabricam et supellectilem, idque nullatenùs abrogari potuit, et propterea nullâ ratione beneficiarii à fideli distributione pro subventione utrorumque excusantur. Nec valet taciturnitas pontificis: multa enim per patientiam tolerantur, quæ si ad judicium venirent arguerentur. Adde quòd ideò non expressè contradicit, quia non potest una certa et universalis regula et quota assignari pro decenti sustentatione clerici : ideò Ecclesia ipsorum conscientiæ relinquit, declarans esse talium bonorum administratores, et teneri ad fidelem et statutam distributionem faciendam. Hinc juxta Cajetanum, ideò fortè etiam D. Thomas tacuit de restitutione, quia non est semper una et eadem ratio quando illa bona sunt indistincta et permixta. Alia adversariorum argumenta dissolvemus alibi, in tractatu de Justitia, cùm agetur de Domin.; ibi enim ista beneficiariorum obligatio fusiùs ventilatur.

§ 3. De objecto dominii.

Certum est per se loquendo hominem esse dominum pecuniarum suarum, bonorumque fortunæ, item spiritualium, gratiæ scilicet ac virtutum infusarum, ut ostendimus in tractatu de Justitià; item honoris et famæ, ex D. Thoma 2, q. 73, art. 4, ad 1, ubi docet, in cujusque arbitrio positum esse pati detrimentum suæ famæ, nisi vergat in detrimentum aliorum. Idem docet q. 72, art. 3; et q. 64, art. 5, ad 3. Solùm excludit ab homine dominium propriæ vitæ, et q. 129, art. 1, inter alias res humano usui subjectas, maximam ait esse honorem et unà cum famâ computari simpliciter inter bona exteriora, quæ pertinent ad hanc vitam, qurque subjacent libero hominis arbitrio. Homo enim