me habet jus at suâ causâ tenear illa damna gratis subire; v. g., me privare reliquiis vel coronà benedictâ, nec similia recuparere possem : esto quòd agatur contra reverentiam rebus sacris debitam, dùm pretio humano æstimantur. Idem etiam sentit de conferente aliquo pretio aliquid spirituale, quod annexum habet commodum temporale, ut si quis canonicatum vel episcopatum venderet, jure divino non teneretur ad illius pretii restitutionem, quia peccat quidem contra religionem, sed non contra justitiam. Secunda sententia est affirmativa, quam tenent Sotus lib. 9 de Just. 8. Henricus quodlib. 6, q. 26. Medina c. q. de Rest. q. 2. Barthol. Medina lib. 2 Summæ cap. 14, § 21. Adrianus quodlib. 9, art. 3, et alii quos citat et sequitur Torres 2-2, q. 100, art. 6, et videtur esse sententia D. Thomæ 2-2, q. 100, art 6, in corp. ubi exemplo ac ratione id probat, et ibidem ad 1 et ad 3.

Dico, vendentem res spirituales et sacras pro pretio temporali, universaliter videri peccare non solùm contra religionem, sed etiam contra justitiam, ideòque teneri jure naturali et divino ad restituendum pre

tium.

cu

Probatur conclus. Ratione D. Thomae nullus potest licitè retinere id quod contra voluntatem domini acquisivit, puta si aliquis dispensator de rebus domini sui daret alicui contra voluntatem et ordinationem domini sui, ac venderet pro eâ accipiens pretium, non posset illud retinere. Dominus autem, jus Ecclesiarum prælati sunt dispensatores et ministri, ordinavit ut spiritualia gratis darentur, secundùm illud Matth. 10: Gratis accepistis, gratis date. Ergo, etc. Nec valet dicere, dominum non esse invitum quoad substantiam alienationis, sed solùm quoad modum exigendi pretium. Id enim convincit optimè nostrum intentum, quia tunc fit istum œconomum vendere rem non suam, sed sui domini in hoc inviti; sicque non posse illud sibi retinere contra ejus voluntalem et expressam prohibitionem : siquidem ut venditio rei sit valida, debet esse propria res vendentis, aut si sit aliena, debet fieri de voluntate ejus domini, ct ad ipsum debet pertinere ejus pretium, nisi gratuità liberalitate velit economo donare. Ergo in nostro casu dispensator spiritualium ea vendens, non potest sibi appropriare pretium. Quo enim titulo illud retinebit? nullo sanè, cùm non sit earum dominus, et à vero domino id sit illi expressè prohibitum, explicatur et confirmatur hujusmodi ratio. Si dominus præciperet dispensatori suo ac œconomo, ut si quando velit frumentum suum alienare, nonnisi gratis et liberaliter distribuat pauperibus in eleemosynam, et expressè illi prohiberet venditionem, iste verò pretium ab accipientibus exigeret, procul dubio, si postea dominus id non ratificaret, nec ipsi tale pretium donaret, scd reprobaret, et tale pretium tanquàm sibi injuriosum damnaret, non posset œconomus iste illud sibi retinere, sed teneretur vel restituere pauperibus, vel ipsi domino tribuere, quia voluntas pauperum ementium ad redimendam vexationem suam fuit mixta ex invo

luntario. Sicque istud pretium injustè accepit reconomus, nec sibi retinere potest; benè tamen pauperes justè possunt retinere frumentum, quia in hoc voluntas domini impletur. Eadem autem ratio videtur militare de vendente et emente res sacras in nostro casu. Ergo, etc. (1).

Objicies primò Simonia est ejusdem rationis in vendente et in emente; contractus enim non debet claudicare, sed utriusque contrahentis debet esse æqualis conditio. Atqui emens simoniacè rem spiritualem non peccat contra justitiam, nec tenetur ad ejus restitutionem jure naturali et divino, prout jam insinuavimus; ergo neque eam vendens tenetur jure naturali pretium restituere. Adde quòd sæpè contingit ementem alium invitare et inducere ad vendendam sibi rem spiritualem et pro eâ voluntariè pretium offerre. Tandem vel iste contractus onerosus est validus, vel nullus jure divino. Si primum dicatur, vendens potest retinere pretium. Si verò secundum dicatur, neque etiam emens potest sibi retinere rem spiritualem.

(4) Qui simoniacè pretium accepit non tenetur jure naturali ad restituendum in his casibus: 1" quando conferens pretium istud habuit intentionem donandi quovis modo posset, etiam gratis; tunc enim nulla committitur injustitia, cùm donator omne dominium abjecerit in sua bona in favorem alterius; 2° quando poterat aliunde consequi pretium, titulo legitimo, ut, v. g., titulo stipendii ab Ecclesià determinati, modo tamen mutaverit suam intentionem simoniacan; mutatâ illà intentione pravà, jam pretium possidetur, non ut pretium rei sacræ, et qui iliud solvit non potest esse rationabiliter invitus huic detentioni, ut per se patet; 3" quando in commutatione fuit aliquid temporale rei sacre annexum et æquivalens pretio soluto, modò tamen illa commutatio non irritetur ab Ecclesià. Inter ea quæ esse possunt objectum contractûs simoniaci, alia pendent ab ordinatione Ecclesiæ, adeò ut ne validè quidem transferri possint contra illius yoluntatem hujusmodi sunt beneficia ecclesiastica; alia autem non ita pendent à voluntate Ecclesiæ, sed habent independenter ab cà valorem pretio æstimabilem, ut sunt res temporales antecedenter annexe rei sacræ exempli causâ, oleum sacrum, chrisma, cruces, imagines, coronæ benedictæ, etc. In priori casu, supponendo quòd jus canonicum non solùm prohibeat, sed insuper irritet contractum, stipulatio pretii lædit simul religionem in quantum simoniaca, et justitiam in quantum fit virtute conventionis nulla; non potest proinde retineri ullo titulo; in posteriori casu conventio inficitur labe simoniæ, saltem jure ecclesiastico, quando fuit prohibita ad reverentiam rei sacræ conciliandam sensu supra exposito, sed valet sub respectu justitiæ, quia dominium hujus rei temporalis erat penès contrahentem independenter ab Ecclesià et illud liberè transmisit in commutationem rei alterius acceptae similiter temporalis et valoris æquivalentis.

Dixi, jure naturali: Ecclesia enim posset in his et aliis casibus, obligare cum qui pretium simoniacè accepit, ad illud expendendum in pios usus, ut sic reparetur scandalum, et reus pœnam sui precati luat; illa Ecclesiæ ordinatio obligaret non titulo justitie, sed titulo vel religionis, vel obedientiae. Nullam legem canonicam eâ de re novimus præter casum simo nice in ordine, beneficio et ingressu religionis de quo in Mayoli textu agitur; quoad alios casus ad determinandam utrùm et cui fieri debeat restitutio, recurratur ad tractatum de contractibus ubi de solutione indebiti et de conventionibus sub conditione turpi.

ART Respond. D. Thomas hic, art. 6, in corp., quòd quicumque muneris interventu spiritualia quæcumque consequitur ea retinere non potest, quia conferens ea dat contra domini voluntatem, sicque simoniaci tam vendentes quàm ementes tenentur ad restitutionem. Et ad primum ait dicendum quòd ad hoc ut aliquis privetur eo quod accepit, non solum est pœna peccati, sed etiam quandoque est effectus acquisitionis injustæ : puta cùm aliquis emit rem aliquam ab eo qui vendere non potest. Et 2-2, q. 32, art. 7, in corp., ait: Alio modo est aliquid illicitè acquisitum, quia quidem ille qui acquisivit retinere non potest, nec tamen debetur ei à quo acquisivil; quia scilicet contra justitiam acccpit, et alter contra justitiam dedit, sicut contingit in simoniâ, in quâ dans et accipiens contra justitiam divinæ legis agit. Unde non debet fieri restitutio ci qui dedit, sed debet in eleemosyras erogari. Et eadem ratio est in similibus, in quibus scilicet datio et acceptio sunt contra legem. Hactenùs D. Thomas. Itaque lex divina Christi Domini ore promulgata irritat tam emptionem quàm venditionem rerum spiritualium, cùm præceperit dari gratis, sicut gratis ab eo accipiuntur, per hoc ostendens esse contra earum naturam et rationem, quòd venales habeantur: sicque non solùm vendens tenetur restituere pretium, sed etiam emens debet restituere rem spiritualem, quia uterque facit contra veri Domini voluntatem et ordinationem, et injuriam Ecclesiæ irrogat, lædens eam in dispositione injustà sui beneficii. Item quia gratia, si non gratis datur vel recipitur, gratia non est, ut probè annotavit Leo Papa I, cap. Gratia. Sic etiam Simon spirituale donum Dei emere volens, contra Spiritùs sancti gratiam, atque adeò contra jus divinum peccavit. Nec minorem injuriam infert Deo qui emit quàm qui vendit. Nam vult Deus gratiam suam sibi soli deberi; qui autem emit, profitetur se non à Deo ipso tanquàm donum, sed à venditore tanquàm mercem accipere: unde utrumque et emere et vendere est contra justitiam Dei, seu contra Deum.

Deus non dedit facultatem ministris suis vendendi spiritualia, nec aliis habilitatein ea recipiendi per emptionem ita quòd iste modus alienandi ita graviter ei displiceat, ut circa res sacras appositus, annullet omnes contractus onerosos solùmque gratuitas donationes et receptiones voluerit esse validas. Et si quando administrationes simoniacæ sint validæ, id non habent in vi et ex meritis contractùs onerosi; sed aliunde, ait D. Thomas hic ad 1, dicens quòd ille qui simoniacè recipit sacrum ordinem, recipit quidem characterem ordinis propter efficaciam sacramenti; non tamen recipit gratiam neque ordinis executionem, cò quòd quasi furtivè suscepit characterem contra principalis Domini voluntatem. Id ergo provenit ab institutione Christi vel Ecclesiæ, cui in hâc parte suam concessit potestatem ob bonum commune, et ne familia christiana remedio esset orbata. Admittendum est summum pontificem præmissâ resignatione spiritualium et restitutione temporalium, posse hos simoniacos absolvere et cum eis dispensare, in vi alterius collations gratuitæ ac legitima. Neque enim exemplum

allatum de frumento pauperibus vendito est omnino simile; ideò enim possunt illud retinere etiam venditum pretio, quia est venale et commutabile; secùs verò res spirituales. Item quia dominus frumenti ratum habet et approbat quòd illud servent : secùs verò do. minus rerum spiritualium; positivè enim resistit huic emptioni, et non vult quòd emens earum acquirat dominium, sicut nec quòd pretii dominium in venden. tem transferatur. Et juxta hunc loquendi modum concedendum est totum argumentum ab adversariis propositum.

Juxta verò alium modum supra insinuatum, neganda est consequentia et paritas de emente et vendente. Vendens enim rem spiritualem facit alteri injuriam, quatenùs exigit ab eo pretium pro collatione rei quam, domino jubente, debebat illi conferre gratis, sicque emens non facit injustitiam, sed illam patitur. Nullus enim emens præsumitur in nostro casu omninò spontè ac simpliciter voluntariè velle tribuere pretium, sed solùm dat quatenùs alius rem spiritualem non vult conferre gratis, prout tenetur : sicque est tantùm in eo voluntarium mixtum, extortum per injuriam. Ideò enim vult dare, quia exigitur; in illâ autem exactione est injuria. Sicut cùm quis exigit aliquid pro eo quod gratis facere tenebatur, ac proinde non ita transfert dominium, quin possit repetere : imò alter spontè tenebitur restituere, propter injuriam quâ extorsit : ideòque negari potest transferri dominium pretii in vendentem; quia emens non intendit donare, sed solùm solvere quatenùs debet, seu quatenùs alter justè exigere potest: non enim intendit cedere juri suo quod habet, vel alteri dare plus juris quàm habet.

Idque confirmari potest quodammodò exemplo illus qui petit mutuum ab usurario, et offert auctarium supra sortem, videns quòd mutuum non possit obtinere gratis iste enim non intendit transferre dominium pretii usurarii in alium, eique plus juris tribuere quàm ci debeatur: ideòque non habet titulum cur solvantur usura, et ab eo retineantur, sed in conscientiâ sunt restituendæ. Ita in nostro casu deest jus et titulus ad pretium rei spiritualis exigendum et retinendum et sicut quis ordinariè non obligatur ad mutuandum, sed supposito quòd velit mutuo dare, tenetur illud facere gratis, ita non tenetur quis à se abdicare rem spiritualem, et alteri conferre, sed supposito quòd conferat, debet ex justitiâ illam gratis donare. Non enim ista collatio debet esse minùs gratuita quàm mutuatio, neque res spiritualis minùs invendibilis quàm usus pecuniæ seorsim sumptus. Item sicut usurarius tenetur restituere illud pretium usus pecuniæ; non verò mutuatarius summam mutuatam quam consumere potest, cùm sit verè factus illius dominus, sed solùm æquivalentem tempore præfixo reddere debet, etsi fortè peccaverit inducendo alium ad mutuandum sub'usuris, et conventione de hoc factâ absque justà necessitate: ita vendens rem spiritualem debet pretium restituere jure naturali et divino, non verò emens eodem jure se ab

dicare re spirituali emptâ, etiamsi peccaverit, etc. Possent tamen auctores supra citati ab hoc simili se facilè expedire negando paritatem cum Soto, lib. 9 de Just., q. 8, art. 1. Usura enim solùm prohibetur in bonum proximi, puta ad cavendum injustitiam, ne pretium pro co quod non est vendibile, recipiatur. Quare usura solùm ex parte accipientis, et non ex parte dantis est injustitia. In simoniâ verò ex utrâque parte peccatur, contra Religionem et contra Dei justitiam; quippe qui non tantùm dispensatoribus suis jussit gratis donare, verùm etiam cunctis inhibuit ne aliter quàm gratis reciperent, ut illâ ratione confiterentur se à solo Deo suscipere. Hæc Sotus: quidquid tamen sit de hoc,

Objicies secundò: Si jure naturali et divino pretium esset restituendum, ei utique esset restituendum à quo acceptum fuit: alienum siquidem restituendum est ad quem pertinet, donec aliquâ lege positivâ co privetur in pœnam. Atqui hoc est falsum, cùm liberè transtulerit ejus dominium in alium, et habuerit voluntatem à se abdicandi. Ergo, etc. Resp. quòd attento solo jure naturali et divino, pretium restituendum est ei à quo acceptum fuit, utpote qui non omninò et simpliciter voluntariè illius dominium à se abdicavit, et in alium transtulit. Ita Sotus loco citato, Bannes, 2-2, q. 52, art. 7, et Torres ubi supra; dignus est tamen ut lege aliquâ positivâ illius pretii recuperatione privetur in pœnam et odium delicti. Quamvis si vendens tale pretium traderet Ecclesiæ vel pauperibus abundè videretur sux obligationi satisfacere. Idque emens rationabiliter deberet velle et approbare, in satisfactionem et pœnitentiam delicti sui.

Objicies tertiò Datum ob causam retineri non potest causâ non subsecutâ. L. 1 de Condicto ob causam. Et cap. Si necesse sit de Donat. inter vir. ct uxor; sed ille qui dedit rem spiritualem, hâc de causâ dedit ut fieret dominus pecuniæ. Ergo, vel res spiritualis retineri potest, vel pretium non est restituendum. Resp. istud argumentum solùm probare primam responsionem primæ objectionis, et confirmare primum dicendi modum ibi relatum. Quia verò militat contra secundum, dico primò majorem esse veram, quando causa traditionis erat honesta vel justa; secùs verò si esset injusta vel inhonesta, ut constat juribus allatis; tunc enim ejusmodi conditio rejicitur, et pro non adjectâ reputatur. Dico secundò vendentem res spirituales ac tradentem habere intentionem absolutam, ut constat de conferente ordines simoniacè; aliàs ista collatio esset invalida quoad substantiam: tradentem verò pretium habere solùm intentionem et voluntatem conditionatam, seu solvendi quatenùs debet, et quatenùs alius justè exigere potest; sicque pretii non transferre dominium, etc.

Objicies quartò: Pecunia accepta per simoniam mentalem non est restituenda. Ex cap. ultimo de Simonia, ubi Gregorius papa IX expressè determinat simoniacos mentales non teneri ad resignationem spiritualium et temporalium ex pravo affectu acceptorum, sed per solam pœnitentiam satisfacere suo Crea

tori. Idemque adstruit D. Thomas hic, art. 6, ad 6; ridiculum autem esset dicere D. Thomam loqui de simonia purè mentali, in quâ exteriùs nihil apparuit, nihilque datum aut acceptum fuit; quia in toto articulo D. Thomas disputat an aliquis justè privetur eo quod simoniacè acquisivit. Ergo neque ex simonia reali oritur obligatio restituendi pretium probatur conseq. sunt enim ejusdem speciei, ut utraque secundùm jus divinum est verè simonia injuriosa Deo, illicita datio et acceptio fit in illis. Nomine enim simoniæ mentalis non intelligimus illam, quæ in solo affectu et intentione præcisè consistit absque ullo actu exteriori, seu quam quis committere intendit, absque ullo externo opere eâ mente præstito, sed illam quà quis latente intentione pecuniam accipit in pretium, aut ex aliquibus signis probabiliter putat illam sibi ab alio dari etiam tanquàm pretium, nihil exteriùs de hoc ambo expressè dicentes, explicantes, aut paci

scentes.

Huic difficili argumento duplex solet adhiberi responsio, juxta duplicem auctorum sententiam. Prima enim concedit antecedens, et negat conseq., quia in hâc simonia mentali, deest pactum et promissio pretii, proindeque et vera ratio emptionis et venditionis, quæ invenitur in simoniâ reali. Ita Cajet. in utrâque Summâ; Navar., cap. 23, num. 102, ubi multis probat argumentis. Item P. à Navarra, lib 2 de Rest. c. 2, num. 373; Sylvester, v. Simonia; Covar. ad Regul. Peccatum, p. 2, § 8; Victoria, p. 2, relec. de Sim.; Arauxo p. 2, disp. 14, art. 6, et dub. 3, num, 17, ubi citat Vasquem, Malderum et alios.

Secunda sententia negat antecedens. Ita Sotus, lib. 9 de Just., q. 8, art. 1, in fine; Henricus quodlib. 6, q. 26; Adrianus quodlib. 9, art. 3; Joannes, et Bartholom. Medina, Torres q. 100, art. 6, disp. 6, conclus. 2, et alii docentes simoniam mentalem cum hâc prava intentione latente opere completam, ex utrâque parte perfectam cum traditione rei spiritualis, et solutione pretii, non inducere quidem jure positivo obligationem restituendi aliasque pœnas ab Ecclesià inflictas, quia deest conventio, nec exteriùs apparet emptio et venditio completa: benè tamen jure divino, naturali et in conscientià coram Deo. Tum quia, ut benè ratiocinatur Sotus, si ex simonià reali oriatur in conscientiâ obligatio restituendi ex naturâ rei, oportet ut sequatur ex vi actionis secundùm se et ex injustitiâ in eâ inventå. Sed eadem est actio et injustitia in opere subsecuto ex simonià mentali, solùmque differunt in modo; quia in reali intervenit pactum secùs in mentali: quod parùm refert ad restitutionem, si iniquitas jure naturali est eadem coram Deo. Ergo, etc. Tum quia omnis acceptio exterior de se injusta et procedens ex intentione injustà obligat ad restitutionem. Atqui simonia illa mentalis opere executa, talis est; procedit enim ex intentione iniquâ proportionatâ materiæ injustæ, et in re exequitur actionem contra justitiam accipiendo pretium. Ergo, etc.

Denique usura mentalis, opere subsecuto, quamdiù non retractatur usuraria intentio, jure naturæ obligat