་

quiùs habuit, quàm Libros cos typis edere, quos Romæ aut compofuerat, aut calamo exceperat : Nempe infigne illud Opus de Romanis Appellationibus, & varias tam Theodoreti, ac aliorum Patrum, quàm S. Thomae Cantuarienfis Epiftolas, quæ omnia fimul Bruxellæ & Lovanii imprimenda eodem tempore curabat. Intereà in demortui Eximii Viri Gerardi van VVerm, Alma Univerfitatis Lovanienfis Regii Profefforis Primarii locum, Viris Ampliffimis procurantibus, Sereniffimus Parmenfuum Princeps, Belgii Gubernator eum fuffecit: Multùm quidem indignantibus, quorum dolebant oculi, quod infuetum Regularibus honorem ei collatum cernerent. Quà etiam tempeftate nonnulli alii, quorum nominibus parco, eò proceffere, ut Virum tranquillitatis amantiffimum, ac imprimis Catholicum, tanquam turbarum incentorem, ac purum putum Janfeniftam fic enim modò contumeliæ caufa à quibufdam appellari folent, quicumque vel Auguftinianam Do&rinam fe&tantur, vel morum laxitatem averfantur apud Regem Catholicum incufarunt, omnemque lapidem moverunt, ut eum è Cathedra, quam nuper adeptus erat, deturbarent Nequicquam tamen : Siquidem Potentiffimis Pontificis Maximi Litteris, atque officiis, Calumniatorum repreffa eft impudentia. Cæterùm honore, qui tantùm invidiæ ipfi conflaverat, haudquaquam defungi potuit Vir laudatiffimus: Quippè cum in eorum Librorum Editionis curam incumbit ardentiùs ; nec tamen intereà ferè quidquam de affiduitate Studendi diminuit, immò potiùs auget, nam alia quoque fubinde Româ juffus lucubrare cogebatur; Senio jam urgente, & hyeme, præter modum sævâ, tractus est in morbum, quem initio ipfe, & Medici contempsêre, reputantes effe folum Iceron, cui remedia celeria, faciliaque proponebantur. In hoc cum aliquot hebdomadas confumpfiffet, fubitò tanta vis morborum erupit ut fimul Colicâ, Calculo, febribufque, atque alvi profluvio excruciaretur. Dici non poteft, quâ patientiâ, quâ etiam conftantiâ acerbiffimos dolores pertulerit. Per quatuor, & ampliùs menses lectulo doloris affixus, nullas poenè alias voces tanto valetudinis fpatio emifit quàm, Laus Deo; Utinam Sponfus hac nocte veniat : Cupio dissolvi, & ef fe cum Chrifto: O Divina Gratia! ufquequo? O Divina Clementia! ufquequo? O Deus meus! bonorum meorum non eges, veni Domine. Nec verbum impatientiæ ex ore ejus erupit; fed Fidei, Spei, & Charitatis pleniffimi jugiter ex labiis ejus profluebant fermones: nunc fibi prælegi mandans de Penitentia Pfalmos; nunc facras de mortalitate è S. S. P. P. fententias nunc viva fibi voce recitare ferventiffimas ad Deum, Dei 'Matrem, ac omnes Sanctos precationes; Omnes ad Poenitentiam vitæque integritatem, & verbo, & opere inftituens: nec quis fine Pœni tentiæ lachrymis, durante hac fui morbi lucta ab eo difcefsit. Horum inter cæteros teftis, impræfentiarùm minimè filendus, eft P. VVilhel mus VVynants, ipfi à fecretis, Romæ & in Romano itinere Socius, qui ufque in finem obfequendo dilexit illum : & de ipfo jam pridem

in Scazonte cecinit:

Tu juge ducis Innocentia filum

Nunquam Pudoris naufragus, & adhuc Fama

(Cer

Prandes fed obolo Promi condus efcarum:
Ipfe meliorum, Ecclefiæ penum curas.

Hæc laus tua eft Vir Magne, nec cupis altrâm,

punct Qui notus Aftris, & tibi, & Schola, & Templo,
In mentis oculorumque dente jejuno,
Nunquamque faturo, Antiquitatis Abftrufa:
Tota belluando, Codicemque, Legefque,
Præfcripta Canonum memore ventre condendo,
Ad Vefperam Sancta fpolia paras Sedi,
Ejufque Gnatis manè dividis Prædam.

Sic trifte Stabulis Hærefum Lupus vivis,
Lætumque Matri Ecclefia LUPUS vives,
Quamdiu diurnam Phoebus adferet lucem,
Fratrique tollet æmulam Facem Phoebe.

Pridie nonas Maii Sacrum Viaticum, atque Extreme Un&ionis Sacramentum fibi adminiftrari voluit: quibus fumma Religione rite fufceptis, febris de repente recefsit, leviorque morbus effe cœpit; adeo ut jam Medici de ejus falute benè fperarent. Quo Nuncio in Urbem etiam perlato, mirificè recreati funt, qui de ejus vita jam defperaverant. Brevi tamen hoc gaudium evanuit. Nam paucos poft dies rurfus ægritudo ipfi vehementer increvit. Cæteris quippe morbis aqua intercus etiam accefsit, & quidem ejus generis, quam Leuchophlegmation Celfus vocat, five Hyparca, qua folidæ corporis partes in aquam refolvuntur.

7

Nonis Julii, die Visitationis B. Virginis Sacro, P. Marcus ab Aviano ex Familia Cucullatorum, per Germaniam ac Belgium Mirabilium patrator, unâ cum Illuftriffimo Sanctæ Sedis apud Belgas [modò URBIS DEcus & Sacri Eminentifs. Cardinalium Collegii Decanus] Pro-Nuncio, Sebaftiano Antonio Comite Tanario (de quo quandoque ad magnos in Urbe Viros magnus Scripfit Lupus Comes Tanarius tanta virtute, Sapientia &am Prudentia, morumque comitate Sanctæ Romanæ Ecclefia apud Noftrates moderatur Negotia, ut omnes ipfum fufpiciant,& admirentur) cum hoc inquam Illuftriffimo Comite Pater Marcus ad illum venit; cui P. Lurus haud di

gnum

f

*

gnum fe effe dixit, cujus causâ patrarentur Miracula, se miferum Peccatorem nil aliud in votis habere, quàm ut ejus benedi&ione Spiritum in manus Domini Jefu tranfmittere poffet. Ipfo autem die quo mortalitatem exuit, monitus à Medico fupremam illi horam imminere: Laus Deo infraco animo refpondit. Cumque Medicum ipfe interrogaffet quantum temporis vitæ fibi adhuc fupereffet, & ille refpondiffet ultra duo decimam meridianam non effe fupervi&turum, iterum: Laus Deo lætus exclamavit. Cœnobiarcham accerfiri petiit, quem ut veniffe vidit, ad eum converfus: Ego, inquit, Rev. P. contrà Deum, & Proximum in multis me deliquiffe certè fcio, homo enim fym, & vitiis mortalitatis nequaquam expers: Proinde quidquid peccavi, five in te, five in Sodales meos , per Vifcera Chrifti Domini etiam, atque etiam Vos omnes ut dimittatis rogo. Præterea: Si quid alienum à Charitate mihi de Charitate fcribenti fortè excidit ab iis, qui fe læfos cogitant, veniam deprecor. Denique illud abs te peto, Pater Amantissime, nempè, ubi è mortali ifto carcere exfolutus fuero, ut Mortalitatis hoc exuvium fepeliri facias inter Fratres Laicos, quorum meritis Divina Clementia me indignum dignetur adjungere. Hâc oratione habitâ, mira tum vocis, tum vultûs conftantia folitas Ecclefiæ precationes, quibus exeuntium Animæ juvantur, recitari coram fe poftulavit: Iifque abfolutis, quo folus Sacrarum Scripturarum meditationi, paulifper vacare poffet, ut è Cubiculo omnes egrederentur, rogavit ; ac paulo poft reverfis Patribus, quota hora effet ab eis quafivit, & refpondentibus undecima, rurfus: Laus Deo, inquit. Mox ad medium fermè duodecimæ mortem jam fibi inftare dixit; Cumque è campanili fignum Salutationis Angelica de more daretur, eaque à circumftantibus ter recitata effet, clara ipfe voce Amen, ad fingula refpondit, atque in iis placidiffimè efflavit Animam . Ablatus eft magno Bonorum omnium luctu, nec quifquam audita ejus morte, aut lætatus eft, aut lætari vifus. Sanè cum de ejus obitu Nuncium in Urbem venit, quicumque illum noverant , pro eo ac debuerunt, doluerunt. Quin etiam ipfe Summus Pontifex expers non fuit mæroris. Ubi enim illum deceffiffe intellexit, Facturam in eo graviffimam à Sede Apoftolica factam professus est, Se verò plurimum dolere dixit, quod morte præventum debito honore fibi exornare non licuiffet: Ex quo, aliifque non obfcuris Argumentis, ab ipfo Pontifice Purpuram Viro Clariffimo deftinatam fama percrebuit. Et quidem non modò Plebejos homines, qui rumufculis plerumque ducuntur, fed etiam apud Summates Viros, quibus Studium eft Principum cogitationes acrius rimari.

,

Quòd fi habitum quoque ejus, qui non viderunt, nofcere velint: Statura fuit, quæ juftam non excedebat: Colore candido, rubore decenter admixto, exporrecta fronte, oculis cæfiis, ut plerique Belgarum ore tam verecundo, ut modeftiam prorfus fpiraret. Valetudine ad fenectam ufus eft profpera, quam tamen affiduo Studiorum labore multùm infregit. Vixit annos fexaginta novem. Deceffit fexto nonas Julii anno poft Chriftum natum M. DC. LXXXI. Innumera pone fcripfit, erudito magis, quàm compto orationis ftylo. Ex iis quæ

com

compofuit, hæc inter alia typis edita habemus. Notas, Scholia in Canones, & Decreta Synodorum Generalium, & Provincialium, atque in eis, Differtationes Hiftoricas, à Decretis Primi Nicani, ufque ad Concilia à Gregorio VII. habita; quæ omnia Tomis quinque digeffit: Librum Fertulliani de Præfcriptionibus, doctiffimis ab eo Commentariis illuftratum: Varia ejufdem Opufcula duobus Tomis comprehenfa : Dogmaticum Opus de Privilegio S. Petri circa Romanas Appellationes: Duos præterea Codices, qui Theodoreti, & aliorum Patrum, & Epiftolas S. Thomæ Cantuarienfis complectuntur, quos in Urbe magno labore, ut fupra diximus, exfcripfit, prioremque majori parte Notis illuftravit Cætera, quæ fuperfunt, aliquando fperamus, fore ut publici juris fiant, ab iis præfertim, quibus adhuc eft cure & erga ipfum fides ac officium: Ab illis, inquam, qui defuncti quoque Amicos agunt Nobis intereà de Eximio Viro, rudi ac inconditâ voce hæc fcripfiffe. fufficiat, quæ profeffione pietatis, aut laudata erunt aut excufata.

FINIS.

PROFUNDAM TANTI VIRI HUMILITATEM, HOCCE, QUOD SIBI ADHUC VIVUS POSUIT

Et Latro, & Meretrix gratis tua Regna fubintrant :
Gratia peccatis fiat & ifta meis.

Supplico fepeliri inter Fratres Laicos , quorum
meritis Divina Clementia dignetur me indignum
adjungere,

N

AD

A UCT OR

AD LECTOREM.

Uanti fit antiquorum Canonum peritia, ac rectus intellectus, docet Sanctus Auguftinus, qui Epifcopo fuo Valerio adversùs octavum Nicænum Canonem fuperordinatus Co-Epifcopus, verbo poftmodùm, & fcripto errorem improbavit, Nec quod fibi factum effe doluit, aliis fieri voluit. Undè etiam fategit, ut Conciliis ftatueretur Epifcoporum, ab Ordinatoribus deberi Ordinandis, vel Ordinatis omnium ftatuta Sacerdotum in notitiam effe deferenda. Dùm item Epifcopus Sardicenfem Synodum à Philippopolitano Conventiculo diftinguere nefciit, nefciit & unum è palmatibus Donatiftarum pro fuo fchifinate fundamentis ad fundum exhaurire. Ex Sardicenfium Canonum ignorantia non folus Sanctus Augu ftinus, fed & cum plena Africana Synodo Carthaginenfium Archi-Epifcopus Aurelius incurrit quinti Nicæni devium intellectum, longamque illam, & miferabilem de Romanis Appellationibus, atque evocationibus contentionem, fub Zozymo Pontifice coeptam, & prius fub Bonifacio fecundo extinctam. Alios quoque graviffimos Ec clefiæ Patres ex data hifce rebus non plena opera novimus non parum lapfos. Quid dicam de Doctoribus Scholafticis ? Palàm lucet negligi ab illis antiquos Canones, & raros hinc indè ipforum difputationibus infertos non pro digno, & vcro tractari . Græcorum Schifmaticorum capitalis in nos Latinos columnia eft Canonum prævaricatio, ex qua inflictum per iftos ipfos Canones prævaricatoribus anathema incurrerimus lapfi extra orthodoxam communionem, veràque Chriftianitatis forma fit ad ipfos folos contracta. Eft falfa, ac ftulta calumnia; reverà tamen ex quo antiquorum Canonum, & intelligendorum, & obfervandorum, cura apud nos coepit tepefcere, irripere in fcholas coepit fubtiliter difputandi, & probaliter opinandi licentiofa cum prurigine, & fine freno libertas. E fcholis in Ecclefiæ ambones, & hinc in fidelis populi mores tanfiit, atque ita purum avitæ, moralis præfertim, Thologiæ, vinum coenofa umanæ per peccatum obfcuratæ rationis aqua mifcuit, & lucidum Evangelicæ vitæ aurum vertit in Scoriam multæ corruptionis. Patrum cordibus in filios reducendis, nulla via compendiofior, quam reditus, verùm fale conditus, ad antiquos, noftris noviffimorum temporum infirmitatibus congruos, Canones, quo Sanctus Leo Magnus alta voce prædicat effe Spiritu Dei conditos, totius mundi reverentia confecratos, & ufque ad fæculi finem, utique in Electorum Cordibus, permanfuros. Hac fpe octo primarum generalium Synodorum Canones commentari fum conatus, alios quofvis deinceps conaturus. Quin in multis cefpitaverim, immò, & lapfus fim non dubito, ideòque impendi mihi precor Chriftianam fraternæ charitatis gratiam, laudatam à Regio Propheta: Arguet me juftus in mifericordia, & increpabit me, oleum autem peccatoris non impinguet caput meum. Quod ufque dum, LECTOR BENEVOLE, facias, Fratris Chriftiani Lupi peccatoris apud communem noftrum in cœlis Patrem, & Dominum recordare.