SCHOLIIS, ET NOTIS ILLUSTRATUM. bet confeffio perfecta verbum confummans, hoc eft, omnium omnino credendorum collectio certis vocum finibus circumfcripta, uti in Hæronis Philofophi encomio dicit Gregorius Nazianze nus; in qua, ut rectè Ruffinus, nihil poni poffit ambiguum, nihil obfcurum: Addit ille ita Symbolo Apoftolico omnino provifum à Spiritu Sancto. Quomodo filii Noe in gentes diffi pandi turrim fuperbiæ, rebellionis, confufionis, Ita in eafdem dividendi Apoftoli iftud fidei, obedientiæ, unitatis fignum pofuerunt, tamquam munimentum ex dominicis lapidibus ædificatum, nullis unquam hæreticorum aut aliorum infidelium procellofis arietationibus fubvertendum: hinc Auguftinus in loco jam memorato: Sub ipfis paucis verbis in Symbolo conftitutis plerique bæretici venena fua occultare conati funt, nullus unquam nifi duplicis divinitatis fabulones, aufus eft ipfi renunciare. Tertullianus, Praxeas, Arius, Photinus, Neftorius, Euthyches aliud non tentavere quàm nugas fuas Symbolo conAdditio formes oftendere, ita rati abundè expurgatas. pofthum. Et hinc de hærefibus rectè in Populari de diverfis Sermo.45. Sermone dicit Sanctus Auguftinus: pleræque noftrum Symbolum habent. C. 17. CAPUT II An breve noftrum Symbolum fit revera Q Uidam hodie non tantùm hæretici, fed & Catholici Apoftolicam hujus Synodi originem ad apocripha abjiciunt. Primus abjecit Marcus Ephefiorum Metropolita, Latinæ Ecclefiæ hoftis infenfiffimus, eo effugio Juliani Cæfarini, Cardinalis longè doctiffimi, argumenta elifum iri credens, uti in Florentini Concilii hiftoria fcribit Sylvefter Sguropulus Ecclefiæ Conftantinopolitana Cruciger, ac in dito Concilio Comes Jofephi Patriarchæ. AdAn. 1228. verfus illum nolo cum Matthæo Paris adducere teftimonium Jofephi, Judæi ambulantis: fabulis id adnumero. Nec item Joannis Ragufini in Synodo Bafileenfi difputatis contra Joannem Ann. 386. RocKy-fanam, Huffitarum Primatem. Nufquam legitur in Sacris litteris, quod Apoftoli Symbolum compofuerint aut fecerint, vel in duodecim articulos diftinxerint, & tamen fideles tenent & credunt, immò & nominant ipfum Symbolum Apoftolorum, & hoc non nifi auctoritate Ecclefiæ, & fpecialiter Concilii Nicæni, cujus etiam auctoritate articulus de defcenfu Chrifti ad inferos tenetur, firmiter creditur. Etenim de Apoftolorum Symbo lo Nicæna Synodus omnino non meminit, neque de Domini ad Inferos defcenfu. Ragufinus hallucinatur. Rectè tamen urget communem fi delis populi fenfum; de quo rectè Augustinus : Vox popularis eft quandoque doctrina falutaris in ejusdem Auguftini Appendice extant Sermones antiqui & varii Symbolum iftud Apostolis di fertè adfcribentes. Hincmarus Remenfium Metropolita, apocriphorum hoftis infenfus, hæc fcribit in elaboratiffima epiftola adverfus NepoDiffert.de Symb.Ap.& Nic.T.I. 179 tem fuum Epifcopum Laudunenfem. Quintam Synodum Apoftolorum Patres noftri fuiffe tradunt, quando tempus adimpletionis advenit, ut in omnem terram exiret fonus eorum. Et tunc Symbolum, ficut univerfalis Ecclefia tenet, condiderunt. Hoc ipfum dicit antiqua fatis Synodus Auguftodunenfis. Epift. 33. cap. 24. L.I.Epift. fragabiles. Antiquus Tertullianus in libro præEt quid multis? Habemus teftes multos irrefcriptionum hæc dicit: in ea regula incedimus, Cap. 37. ftus à Deo tradidit. Ea utique Regula, cujus quam Ecclefia ab Apoftolis, Apoftoli à Chrifto, Chriipfe & in hoc ipfo libro, & in libro de velandis Cap. 13. Virginibus fingulos fermè articulos adducit. Sanctus Ambrofius in Epiftola ad Siricium Pa- Cap. I. pam: Credatur Symbolo Apoftolorum, quod Ecclefia Romana intemeratum femper cuftodit & fervat. Sanctus Hieronymus in Epiftola ad Pammachium contra Joannem Hierofolymæ Epifcopum: In Symbolo fidei, & spei noftræ, quod ab Apoftolis traditum non fcribitur in Charta, fed in 7. tabulis cordis carnalibus. Pleta Ephefina Synodus Epift. 61. in relatione ad Theodofium Auguftum de Ne- cap. 9. ftorii depofitione: Fides initio quidem à Sanctis Apoftolis tradita, poftea verò à trecentis decem & octo Lib. 1. f. Sanctiffimis Patribus in Metropoli Nicæna expofita: 379hoc eft Symbolum Apoftolicum ac Nicænum. Sanctus Celeftinus Pontifex in litteris ad Nefto rium Conftantinopolitanum Epifcopum registratis in prima dicta Synodi parte: Symbolum ab Apo. Cap. 18. ftolis traditum. Eadem verba repetit ejus Succeffor Xixtus tertius in litteris ad Sanctum Cyrillum Alexandriæ Epifcopum infertis in tertiam Synodi partem. Sanctus Leo Magnus in Sermone de Cap. 41. Domini nativitate, Catholicum cum Symbolum. In quarto de Epiphania Apofto& Apoftolilicum Symbolum. In undecimo de Domini paflione: Symbolum per authoritatem Apoftolicæ inftitutionis acceptum, In Sermone habito ad Sanctam Anaftafiam contra Mercatores Alexandrinos Eutychianiftas Romam inficere conatos: Inftitu tum à Sanctis Apoftolis Symbolum. In epiftola ad Epift. 26. Pulcheriam Auguftam contra acta Ephefini latrocinii: Symbolum ab Apoftolis inftitutum. Et in alia ad eandem Principem epiftola: Catholici Epift. 13. Symboli brevis, & perfecta confessio, quæ duodecim Apoftolorum totidem eft fignata Sententiis. Ad Solos fanè Apoftolos hoc fpectabat. Rebellantes Batavos graviter arguit Cornelius Tacitus, quod non folummodo Romanas legiones fibi attraxiffent, fed & dare præfumpfiffent verbalem miliperio inauditum. Erat enim folius Principis. tiæ teffaram: Effe dicit piaculum Romano Imaut illo abfente Vicarii Ducis. Eodem jure toti mundo Univerfalem ac perpetuam fidei notam præfcribere spectabat ad folum Deum hominem, aut Sanctos Apoftolos, ejus Duces. Romanæ enim Reipublicæ forma à Deo præmiffa eft, ex qua tamquam ex materia Chriftianæ Regula effingerentur quomodo Spiritale ex Animali. Habemus vocem Symbolum, quomodo vocem ftatio, de qua Tertullianus in noviflimo capite libri de oratione: ftatio de militari exemplo nomen accipit, nam & militia Dei fumus. Neque fpernenda eft jam adducta Symboli quiffima, per alios Sancto Cypriano, per alios expofitio ad Laurentium Epifcopum. Eft anti Z 2 San. Serm. 4. cip. 18. Cap. 3. L. 4. cap. 58. 4 Sancto Hieronymo adfcripta. Hodie conftanter Ruffino adfcribimus. Ejus fanè auctor profitetur fe Aquileja baptizatum, peritumque moris Ecclefiaftici Romani, quæ omnia Ruffino quadrant. Effe illius cum laude teftatur Gennadius Maffilienfis proprio labore, immo gratie Dei dono, expofuit Ruffinus Symbolum, ut in ejus comparatione alii non exposuisse credantur. At dicet quis: Quare Apoftoli Symbolum, fi quidem ipforum, non tradidere fcripto, quomodo orationem Dominicam? Idem Ruffinus dat caufam. Idcirco hæc non fcribi chartis atque membranis, fed cordibus retineri tradiderunt, ut certum effet neminem hæc ex electione quæ interdum perve nire etiam ad infideles folet, fed ex Apoftolorum traditione didiciffe. Et fupra à Sancto Hierony. mo audivimus Apoftolicum Symbolum non fcribi in charta, fed in tabulis cordis, ut effet Chriftianæ profeffionis fignaculum certum ac fecurum, exclufio omnis fictionis, ut quivis illius peritus fine metu tamquam fidus frater in communionem admitti poffet, ut pote nofcens arcanam folis probatis, & fola voce credi folitam, Chriftianitatis contefferationem. Jam fupra dixi attendiffe Apoftolos ad naturam Tefferæ Cap. 7. militaris: ob affiduas Judæorum ac Gentilium in nos infidias, de quibus in libro Apologetico Tertullianus. Aliam caufam fcribit Petrus Chryfologus Ravennatum Archiepifcopus hæc declamans ad fuos Cathecumenos. Hoc fpei factum, hoc falutis placitum, hoc vitæ fymbolum, hanc fidei cautionem mens teneat, confervet memoria, ne Divinitatis prætiofum munus depreciet charta vilis, ne myflerium lucis atrum tenebret atramentum, ne Dei fecretum babeat indignus ac prophanus auditor. Adeo ipfum fcribi noluerunt Apoftoli eorumque fucceffores Epifcopi, ut nec ab ipfis Cathecumenis adjuvandæ difcentis memoriæ caufa defcribi paterentur. Nempe ob generalem fecreti legem quæ de omniL.I. c.19. bus fidei noftræ arcanis dici juffit norunt fideles. Nicænum Symbolum hiftoriæ fuæ inferere putarat Hermias Zofomenfis, verùm jam dicta lex vetuit, de qua ipse: cum pii viri jique amici, & rerum ejus generis periti me docerent res ejufmodi à Sacerdotibus folùm & Epifcopis tum debere dici, tum audiri, corum fanè approbavi confilium; nam verifimile eft nonnullos qui non funt initiati mifteriis bunc librum perlecturos. Hoc Secretum ante datam Ecclefiis à Conftantino Augufto pacem nullus Chriftianus Scriptor libris fuis inferuit, nifi unicus Tertullianus: & quidem vocum compendio immutatum. Quæ omnia refpiciens Doctiffimùs Cardinalis Julianus Cefarinus refpondit Marco Ephefio ipfum Romæ in Archiviis fervari ut primarium monumentum. Creditur ab Apoftolo expreffum in Epiftola ad Hebræos, dictufque Sermo inchoationis. Additio Legitimis Apoftolici Symboli natalibus attePolthum. ftatur etiam Sanctus Lugdunenfium Episcopus Frenaus. Sceleratis Gnofticorum fabulis opponit immobilem veritatis Regulam, quam per 1. 1. c. 1. Baptifmum accepimus. Et pergit: Ecclefia per univerfum orbem ufque ad fines Terræ feminata, & ab Apoftolis & à difcipulis corum accepit eam L. 1. c. 2. fidem, quæ eft in unum Deum Patrem omnipoten tem, qui fecit Calum & terram, mart, &omnia quæ in eis funt. Ét in unum Jefum Chriflum filium Dei incarnatum pro nostra salute,& in Spiritum San&um, qui per Prophetas prædicavit difpofitiones Dei,& adventum, & eam, quæ eft ex Virgine, Generationem, Paffionem,& Refurrectionem à mortuis, & in carne in Cælos Adfcenfionem dilecti Jefu Chrifti Domini noftri, & de cœlis in gloria Patris adventum ejus ad recapitulanda univerfa, & refufcitandam omnem carnem generis humani. Manifeftè laudat noftrum Symbo lum, & adfirmat effe Apoftolicum, quod advertit etiam ejus Commentator Francifcus Feuzardentius: Symbolum fidei integrum fere hic habet, quod paulo fuperius vocabat fidei Regulam, quam appellationem ab eo mutuati videntur, Tertullianus Auguftinus, Chryfoftomus. Ab Eufebiana Arianorum factione degradatus Marcellus Ancyra in prima Galatia Metropolitanus Epifcopus appellavit Romam, & coram Julio Pontifice fecit hanc fidei profeffionem. Credo in Deum omnipotentem, & in Chriflum Jefum ipfius filium unigenitum, Dominum nofirum genitum de Spiritu Sando Cap. 15. Maria Virgine. Qui fub Pontio Pilato crucifixus eft & fepultus, & tertia die refurrexit à mortuis. Afcendit in Cælum, & fedet ad dexteram Patris, unde venturus eft judicare vivos & mortuos. Et in Spiritum Sandlum, Sanctam Ecclefiam, Remiffionem peccatorum, Carnis refurre&ionem, Vitam æternam. Manifeftè eft Apoftolorum Symbolum. Et Marcellus profitetur ipfam effe antiquam à Majoribus acceptam traditionem. Latino Apoftolicum, non more græco græcus profitetur Nicænum Symbolum; quia nempe apud Romanam Ecclefiam profitebatur. Exftat Profeffio in Panario Sancti Hæref.72. Epiphanii. Hic fcribit etiam in libro Ancorato : cap. 3. Sandlam Ecclefiæ confervatæ fidem, quam ab Apofto-". lis Domini creditam accepit. Agit de Symbolo Conftantinopolitano,& ipfum dicit esse Apostolicum, quia nempe & Nicæna, & Conftantinopolitana Synodus non condidere novum Symbolum, fed Apoftolico dumtaxat indiderunt quædam additamenta. In quadragefima fuper primam ad Corinthios Epiftolam homilia Sanctus Joannes Chryfoftomus hæc Apoftoli verba: Alioquin quid facient qui baptizantur pro mortuis, fi omnino mortui non refurgant, commentatur: Propter hoc baptizaris, mortui corporis credens Refurrectionem, nempe quod non maneat mortuum ; & tu quidem per verba dicis: mortuorum refurrectionem. Adfirmat ab Apoftolos per ifta verba laudari confuetam ante Baptisma fieri recitationem Symboli, hanc effe inftitutionem Apoftolicam, & in ifto Symbolo contineri articulum de Refurretione carnis. Proinde omnino profitetur noftrum Symbolum effe revera Apoftolicum. Scio in noftro Symbolo haberi, non refurrectionem mortuorum carnis refurrectionem. Nempe Sanctus Joannes locutus eft juxta facta per Conftantinopolitanam Synodum additamenta. Nam hocce Symbolum fuis Cathecumenis tunc tradebat Orientalis Ecclefia. Hæc omnis fuit folemniffimè congregata in Calcedonenfi Concilio: & hoc dogmaticam, quæ noftrum Symbolum adfirmat effe Apoftolicum, Sancti Leonis Epiftolam probavit atque evexit in immobilem fidei columnam, nec fdlam ejus fubftantiam, fed fingulos apices; proinde Apoftolicos Symboli natales admifit in Ca nonem. Quod fed Quod ipfum femper cenfuit Latina Ecclefia. Epift. 76. Etenim & Novatianenfes & nos Orthodoxos in eodem baptizare Symbolo fatetur in epiftola ad Magnum Sanctus Cyprianus, & addit ejus articulos effe de Deo Patre, de Filio, de Spiritu San&to, de remiffione peccatorum, de Sancta Ecclefia, de vita æterna. Quod ipfum repetit in Epift. 70. litteris ad Januarium Numidiæ Primatem. Iftud autem manifeftè eft Apoftolorum Symbolum. In libro ad Imperatorem Conftantium Sanctus Hilarius Pictavienfis Epifcopus in varia per Arianorum varias Synodos conflata, Symbola fol. 309. graviter invehitur, atque fubjungit: Tutissi atque fubjungit: Tutiffimum nobis eft, primam & folam Evangelicam fidem confeffam in Baptismate, intellectamque retinere, nec demutare quod folum acceptum atque auditum babeo bene credere: non ut ea, quæ Synodo Patrum noftrorum continentur, tamquam irreligiosè aut impiè fcripta damnanda fint, fed quia per temeritatem humanam ufurpantur ad contradictionem, quod ob hoc fub nomine Novitatis Evangelium negaretur impericulosè, tamquam fub emendatione innovetur. Facta per Nicænam Synodum Additamenta omnino probat, nihilominus antiquum Symbolum cenfet in baptifmo retinendum, ipfumque adfirmat effe fidem primam, & Evangelicam. Et in litteris, quæ à Sancto Cyrillo Alexandriæ, & Joanne Antiochiæ Patriarcha initam pacem confirmarunt, Xixtus tertius Pontifex scribit, Symbolo primùm inter Apoftolos tradito non poffe derogari. Et fidus Sancti Joannis Chryfoftomi difcipulus Joannes Caffianus fcribit in lento libro adverfus Neftorium: Symbolum, ut fcis, ex collatione nomen accepit. Quod enim græcè Symbolon dicitur mo octavo fuper Sancti Joannis Evangelium Tra&tatu laudat Apoftolica ad Hebræos verba: Intermittentes inchoationis Chrifti Sermonem ad perfectionem feramur, non rurfum jacientes fundamentum pœnitentiæ ab operibus mortuis, & fidei ad Deum Baptifmatum doctrinæ, impofitionis quoque manutem, & refurrectionis mortuorum, & judicii æterni, & commentatur: Hæc eft lactis ubertas, fine quo non vivunt, qui jam quidem ratione utuntur ut poffint credere, fed bonum à malo non credendo tantùm, verùm etiam intelligendo, quod pertinet ad folidum cibum, feparare non poffunt. Quod autem Apoflolus in lactis commemoratione pofuit & do&rinam, ipfa eft quæ per Symbolum traditur & orationem Dominicam. Lucidè adfeverat, quod per Inchoationis Sermonem Apoftolus intellexerit Symbolum utique conditum ab Apoftolis.. Cap. 3: In libris contra Euthychianam hærefim Vigilius, nefcio cujus Ecclefiæ in Africa Episcopus, laudat noftrum Symbolum, & adjungit: Roma, & antequam Nicana Synodus conveniret, à temporibus Apoftolorum ufque ad nunc, & fub beatæ memoriæ Cæleftino, cui ifte, nefcio quis Euthichianus, rectæ fidei teftimonium reddidit, ita fidelibus Symbolum traditur. Et in præfatione ad libros de Spiritu Sancto Pafchafius Romanæ Ecclefiæ Diaconus: Catholicam fidem Apoftolica follicitudo atque perfectio, ficut per Sandas Paginas dilataverat, ita per Symbolum falutare mira brevitate collegit Latinè collatio nominatur. Collatio autem ideo, quia in unum collata ab Apoftolis Domini totius Catholicæ legis fide, quid quid per univerfum Divinorum voluminum corpus immenfa funditur copia, totum in Symboli colligitur brevitate per-||fti fecta, fecundum illud Apoftoli : verbum confummans, &brevians in æquitate. Et in fequenti capite: vides in Symbolo auctoritatem Dei effe. Verbum enim breviatum faciet Dominus fuper terram. Sed hominum fortaffe quæris: ne id quidem deeft: per homines enim id Deus fecit. Sicut enim immenfam illam fcriptura-|| rum Sacrarum copiam per Patriarchas & Prophetas maximè fuos condidit, ita Symbolum per Apoftolos fuos, Sacerdotefque conftituit. Et quid quid illic per fuos larga redundanti copia dilatavit,idem hìc per fuos pleniffima brevitate conclufit. Adfirmat Symbo lum Apoftolis effe dictatum à Spiritu Sancto,ideoq; pollere divina & canonica auctoritate, & rectè . Epift. 57. Eofdem Symboli Natales frequenter confirmat Sanctus Auguftinus. Ipfum laudat in epiftola ad Dardanum: Memoriter recole, & fideliter tene Chriftianam confeffionem, quoniam Dominus refurrexit à Mortuis, afcendit ad Cœlum, fedet ad dexteram Patris, nec aliunde quàm inde ventu Epift. 178. rus eft ad vivos mortuofque judicandos. Et de ipfo adjungit in difputatione cum Comite Pascentio : Non in Africa, aut in cuncta Barbaria, fed in Syria, vel Græcia, ubi & ipfa caro voluit de Virgine nafci Dominica, decuit vel oportuit verba fidei compendiosè firmare, nempe per Apoftolicam Synodum: nam non tantùm ufque ad Auguftini tempora, fed nec ufque hodie Syria apud fe vidit ullam generalem Synodum. In nonagefi fuit in corpus unum, ac velut ex innumeris aro- Non folius Manfueti, fed totius Mediola- credi Cap. 6. Lit. 4. cap. 1. Cap. 22. Epift. 2. eredimus & tenemus, & qui ad nos venerint defendum, ne forte deleat oblivio, quod tradidit die aliis regionibus, aut certè de noftris finibus, & banc fidem, & hanc Apoftolicam doctrinam adduxerint, recipimus eos, in Sanctam Ecclefiam. Alludunt ad Sancti Joannis Apoftoli Litteras Si quis venit ad vos & hanc Doctrinam non adfert, nolite recipere eum in domum; nec Avę ei dixeritis. Affirmant à Sancto Joanne laudari avitam apud primos fideles contefferationem Apoftolici Symboli. Ifta Sancti Joannis verba laudant inferius, ifto modo exponunt, & Symbolum effe ab Apoftolis, difertè profitentur : Quod ipfum femper cenfuit Gallicana Ecclefia. Etenim in libro de Antiphonarii correctione fcribit Sanctus Agobardus Lugdunenfium Archiepifcopus: In Symbolo Catholico fidem noftram non noftris, fed Apoftolicis verbis profitemur. Et in fecundo, quem omnis probavit Gallia, adversum Photii calumnias libro, Ratramnus Monachus Corbejenfis: Symbolum Apoftolorum collatione fadum. Et in famofa adverfus fuum Nepotem Hincmarum Laudunenfem Archi Antiftitem epistola, Hincmarus Remenfium Metropolita adfirmat à Sanctis Apoftolis fuiffe celebratas quinque Synodos, addit quintam fuiffe in ipforum Epift. 33. divifione actam, & profequitur: Et tunc Symcap. 24. bolum ficut Univerfalis tenet Ecclefia, condiderunt, finguli fingulas fententias proferentes. Sicut & Leo ad Pulcheriam Auguftam demonftrat Nota voces: ficut Univerfalis tenet Ecclefia; Et in fua, iftis omnibus antiquiori, Auguftodunenfi Synodo ftatuit Sanctus ibidem Epifcopus & Martyr Leodegarius: Symbolum quod Sancto infpirante Spiritu Apoftoli tradiderunt. Et in Auguftinenfium fermontim appendice exftat fermo de traditione Symboli, qui illud adfirmat effe Serm. 42. Apoftolicum, & affignat cuique Apoftolo fuum articulum: Quod ipfum confirmat alius ibidem fermo de expofitione Symboli, & utriufque Sermonis author eft homo Gallus. Et apud Alcuinum Flaccum Author de Divinis officiis fcribit: Beatus Auguftinus, & Majores noftri tra dunt, quia poftquam Apoftoli acceperunt Spiritum Sandum, profecluri in omnem terram duxerunt bonum effe, quia unum Deum credebant, unam fidem prædicarunt. Duodecim Apoftoli fuerunt, duodecim verba compofuerunt. Sanctus Auguftinus illud nullibi exprimit. Exiftimo Scriptorem iftum loqui ex jam adductis appendicis fermonibus. Illud ipfum tradunt Rabanus, Maurus, Honorius Auguftodunenfis, Hugo Victorinus, Jacobus Vitriacenfis, & alii probati Gallicanæ Ecclefiæ Scriptores. Serm. 59. Cap. 41. Porrò Apoftolicam legem, quæ Symbolum fcripto tradi vetuit, & fola memoria teneri juffit, & quam à Sancto Hieronymo, Sancto Cyrillo Hierofolymitano, Ruffino Presbytero, ac Sancto Petro Chryfologo laudari audivimus; laudat etiam in Epiftola ad Dardanum Sanctus Auguftinus: Memoriter retine Chriftianam confeffionem. Et in libro de Symbolo fcribit, non ab Epifcopo, aut Presbytero factam Symboli expofitionem, fed ipfum dumtaxat Symbolum effe memoriæ mandandum. Et in aliis de Symbolo libris dicit ad Catechumenos: Accipite SymLib.1.c.1. bolum. Et cùm acceperitis in cordibus fcribite. Sambolum nemo fcribit ut legi poffit; fed ad recen Cap. 17. ligentia. Sit vobis codex veftra memoria. Et in alio ejufdem operis libro: Sacramentum Symboli quod accepiftis, memoriæque mandatum retinetis : Et in primo retractationum Libro adfirmat Symbolum effe illam verborum contextionem, quæ tenenda Memoriter competentibus traditur. Et in Sermonibus de diverfis: ut verba Symboli teneatis, ullo modo debetis fcribere, fed audiendo perdifcere; Serm. 75. nec cùm didiceritis fcribere, fed memoria femper te- Serm. 131. nere atque recolere. Quod ipfum eifdem verbis habet alius Sermo de tempore. Ex quibus inter fe collatis teftimoniis habemus varia. Primò quod nulla Ecclefia Symbolum à competenti bus, dum illud ante Baptifma debebant reddere, permiferit legi; fed omnes jufferit memoriter re citari. Secundò, quod traditum in Ecclefia Symbolum addifcentibus Catechumenis quædam Ecclefiæ permiferint fcribi ad juvandam memoria riam, quædam non permiferint. Permiferunt non publicè in Ecclefia excipi fcripto, fed privatim domi. Tertiò, quod iftum morem ufitarit Africana Ecclefia. Quartò, quod adducti populares Sermones nullo modo fint Sancti Auguftini Etenim hic vetuit Symbolum etiam domi defcribi. ric Cap. 41. Eandem legem laudat in fecundo de Ecclefia- Cap. 22. fticis officiis libro Sanctus Ifidorus Hifpalenfis: Idcirco Patres noftri Symbolum non fcribi membranis, fed retineri cordibus tradiderunt, ut certum effet neminem ex lectione ex Scriptorum vitio depravata, hærefim haufiffe ut fieri folet, fed ex Apoftolor: lorum traditione fidem didiciffe Catholicam. Et apud Alcuinum Flaccum Auctor libri de Ecclefiafticis officiis duodecim Apoftoli fuerunt, duodecim verba compofuerunt, & denunciaverunt non ca fcripta habere in membranulis, fed in tabulis cordis retinere. Quia corde creditur ad Juftitiam, ore autem confeffio fit ad falutem. Et in antiquo Romano ordine dicit Epifcopus ad Catechumenos: Intentis animis Symbolum difcite, & quod vobis fi cut accepimus, tradimus non alicui materiæ, que corrumpi, fed paginis veftri cordis infcribite. Et hanc hujus Apoftolici inftituti rationem fupra laudavit etiam Sanctus Petrus Chryfologus. Aliam mox edixit Sanctus Ifidorus. Tertiam rationem edixit Minutius Felix, Octavio nos accufanti, occultis fe nobis & infignibus nofcunt, refpondens: Nos non notaculo corporis, ut putatis, fed innocentiæ & modeftiæ figno facilè dignofcimus. Iftud innocentiæ fignum erat omnino Apoftolici Symboli ex memoria recitatio, de qua dixit Sanctus Apoftolus: Si quis bunc fermonem non adfert, nolite recipere eum in domum. Ea re- Cap. 20. citatio omninò tunc erat fundamentum trium Chriftianorum Jurium, de quibus in Præfcriptionum libro Tertullianus: Communicatio pacis, & appellatio fraternitatis, & contefferatio hofpitalitatis. Quæ jura non alia ratio regit, quàm ejufdem Sacramenti una traditio. Quæ verba rectè commentatur fr. Georgius Capuanus Ambranenfis teffera olim in jus hofpitalitatis servata, fed inter fratres Chriftianos, non aliud quàm ipfum fidei Symbolum. Commentarium etiam probat Nicolaus Rigaltius. Quifquis tunc norat Symbolum, poterat tunc toto orbe peregrinari fine nummis: Apud quofcumque Chriftianos il lud Jud recitans cenfebatur Chriftianus, atque ita tanquam frater excipiebatur hofpitio. Quæ pie tas ne effet fraudibus obnoxia, Apoftoli fanxerant non fcribi tefferam, fed fola memoria retineri. Sic non poterat facilè traduci ad extraneos. Morem fub Juftiniani Imperio plenè adhuc viLib.8.c.7, guiffe affirmat Facundus Epifcopus Hermianenfis: Generali Symbolo fidei Chriftianæ nihil eft fortius, quamvis fcripto non tradatur. Traditionum Ecclefiafticarum authoritatem ex iftius non fcripti nec fcribendi authoritate confirmat. Moris mutatio eft alibi exponenda, ftianæ fidei temporibus Innocentius primus Pon Hinc etiam Symbolum fcribi olim non potuit. CAPUT III Quæstiones Varia Rima quæftio eft: An Orientalis Ecclefia Ba Quarta ratio eft Apoftolicus circa omnia & dogmatum,& Sacramentorum Arcana secreti Canon, cui præter Hermiam Zozomenum, adftipulatur etiam Sanctus Hilarius Pictavienfis Epifcopus,fuo de Synodis libro inferens Nicænum Symbolum, atque adjungens: Et ipfam quidem tunc religiosè confcriptam fidem, nunc quoque fermoni noftro non irreligiosè inferemus. Dicit: non irreligiosè: Quod fecreti Canon adhuc vigeret, & ad hocce illi vulnus infligendum neceffitas cogeret. Ex eodem principio Sanctus Joannes Chryfoftomus Baptifmi ritus, ac præfertim Symboli redditio- ptizandis femper tradiderit Apoftolicum Symnem expofiturus in quadragefima fuper primam bolum? Refpondeo negative: Etenim ftatim à ad Corinthios epiftolam homilia præfatur: Et Nicæno Nicænum, ftatim à Conftantinopolita. volo quidem apertè hoc dicere, non audeo autem pro- no Concilio cœpit baptizandis tradere Symbolum pter eos, qui non funt initiati. Hi enim expofitio Conftantinopolitanum. Ita jam audivimus à nem nobis faciunt difficiliorem, & qui nos cogant Sancto Joanne Chryfoftomo. Etenim è Symbonon apertè dicere aut eis arcanum enunciare. li, quod tunc tradebatur, pofterioribus articulis, Sed tamen dicam, quoad ejus à me fieri poterit, erat Refurrectio mortuorum: Qui palam eft Contectè & adumbratè. Nam poft Myfteriorum illorum, ftantinopolitani Symboli articulus. Integrum & terribilium verborum enunciationem, & horren- iftud fuo Ancorato Libro inferuit etiam Sanctus das Regulas dogmatum, quæ è Cœlo funt demissa, Epiphanius, & adjungit: Ejufmodi nobis fidei. boc quoque in fine addimus, quando fumus bapti- formula à Sanctis Apoftolis tradita, & in Ecclefia Zandi jubentes dicere: Credo in refurrectionem in Sancta Urbe ab omnibus Sanctis Epifcopis, qui Cap. 120, mortuorum. Laudat Conftantinopolitanum Sym Supra trecentos & decem fuerunt præfcripta. bolum, ipfum affirmat effe terribilia verba, & Conftantinopolitanum adfirmat effe Nicænum, horrendas dogmatum regulas, & efferre apud atque Apoftolicum. Et rectè. Etenim uti Niinfideles non audet, nifi tectè & adumbratè. cana Apoftolico, ita Conftantinopolitana SyEt in oratione de Sacrofanto Baptifmate Sanctus nodus Nicæno Symbolo aliqua dumtaxat addiGregorius Nazianzenus plerofque Symboli arti- dit, atque ita omnia tria fubftantia & fundaculos exponit paraphrafticè, & fubjungit: ha- mento funt idem ac unum. Et iterum EpiphaOrat. 40% bes que de myfterio foras exportare atque ad vulgi nius; Idem Catechumenis omnibus, qui ad baptifaures efferre licet. Cætera intus addifces, quæ mum fe fe comparant, inculcate diligenter. Neque etiam ipfa apud te ipfum claufa atque occulta ba- filiis veftris id præcipere dumtaxat ut credant oporbebis, baptifmo obfignata atque retenta. Decla- tet, fed & hanc illis formulam exprefsè ac difertè mat ad Catechumenos. Eis promittit mystica proponere. Adfirmat Constantinopolitanum Symboli verba, tradenda intus, obfignanda ba- Symbolum, & tradendum in baptifmo, & à ptifmo, & non in charta, fed intra pectus cunctis fidelibus quotidie recitandum. Suis ad retinenda claudenda extraneis occultanda. Antiochenam Ecclefiam Litteris Nicænum SymEadem de re ad competentes declamat in fuarum bolum inferuit etiam Magnus Bafilius, & adCatechefeon præfatione fanctus Cyrillus Hiero-jungit: Quam fidem tametfi arbitramur ore tenus folymæ Epifcopus: Cùm Catechefis recitatur, fi Catechumenus ex te quæfierit, quid dicebant Dodores, nihil dicas externo. Myfteria enim tibi, & Spem futuri fæculi tradidimus. Cuftodi bọc Myfterium Retributori, nec unquam dicentem aliquen audi: Quid obeft, fi & ego didicero? Etiam ægroti vi num quandoque poftulant: Quod fi illis intempeftivè detur, phrenefim conciliat. Multis oftendit catechefim non poffe credi catechumenis, & addit caufas. Per Catechefim omninò intelligit Symbolum. Hoc enim difcebatur & tradebatur non chartæ, fed foli memoriæ. Et tradebatur non quibufcumque Catechumenis, fed folis electis competentibus. Pacatis & plenis Chri & apud vos in ufu haberi, non tamen detrectabi- Ec Cap. 119. Epift. 60: Epiít. 75. |