Het Duizendblad met breede bladen (Achillea macrophylla), met zyne witte bloemen en schoone bloemtrossen, wordt meest in Italië gevonden.

Het Duizendblad met vliervormige bladen (Achillea sambucifolia) groeit veel in Oostenryk, Hongariën en andere streken.

Het gulden Duizendblad (Achillea aurea) van Azië, met roodachtige gele bloemtrossen; het egyptisch Duizendblad (Achillea aegyptiaca) van Egypten, met gele bloemtrossen, en het schitterend Duizendblad (Achillea speciosa), met zyne schoone gele bloemtrossen, moeten 's winters in de oranjery bevryd worden.

Het welriekend Duizendblad (Achillea odorata) met zyne welriekende bloemen; het edel Duizendblad (Achillea nobilis); het gezaegd Duizendblad (Achillea serratafolia) en meer andere soorten, die van vreemde landen in België zyn overgevoerd, worden by veel liefhebbers in de bloemhoven geplant, en kunnen door het zaed en wortelscheiding aengekweekt worden.

Alle deze kruidplanten zyn om hare deugden in alle landen van over zeer oude tyden wel bekend; zy hebben den naem van Achillea verkregen, omdat, volgens de Fabelkunde, de vermaerde Achilles dit kruid gebruikte om de wonde van Telephes te genezen; sedert dien, als de soldaten in het gevecht of veldslag gekwetst zyn, zoeken zy gewonelyk dit kruid om hunne wonden te genezen.

Dit kruid met zyne bladen en bloemen gestooten en op de bloedige wonden gelegd, beschermt die tegen alle verhittingen, zwellingen en zweeringen; het doet die wonden heelen en weldra zuiver genezen. Gestoofd en uitwendig opgelegd, stelpt het den vloed der vrouwen.

Het Duizendblad met witte bloemen, dat hier ten alle kanten wast, wordt veel in het bloeijen vergaderd, om 's winters droog te gebruiken die bloemen met melk gekookt, by tyds en matig gebruikt of als thee gedronken, stelpen de bloed- en koudpis. Geheel dit kruid is matig koud en droog, en heeft eenen samentrekkenden aerd; het sap van het Duizendblad, zegt Clusius, met honig ingenomen, is zeer goed voor degenen die bloed spuwen of eenen ader van binnen gebroken hebben. Lobel heeft ook

veel deugden van dit kruid beschreven, en al de bovengemelde krachten bevestigd; hy zegt ook dat het water waerin de Gerwel gezoden is, de wormen verdryft, en dat de wortels in den mond geknauwd, de tandpyn en zeeren genezen.

DUIZENDSCHOON, Vrouwenspiegel, Wilde Klokskens, in het fransch Campanule, in 't latyn Campanula, is door Jussieu onder de familie van het Klokskenskruid gesteld, en onder de 5o klasse van Linnaeus, Pentandria monogynia, planten die met vyf meeldraedjes bloemen en maer een stampertje hebben.

De Herfst-Duizendschoon (Campanula autumnalis, of Campanula rapunculoïdes van Linnaeus) is eene langlevende kruidplant van Europa, die in België in de bosschen, drooge weiden en op sommige andere plaetsen wast, met smalle, steellooze bladen en stengels van omtrent 30 centimeters hoog, waerop in augusty vyf hoekige bloemknopjes komen, die zich met september openen en met zeer lieflyke blauwe klokskens bloeijen, die eenigzins aen de bloemen van het Halskruid gelyken. Zy worden derhalve meest van de landlieden Blauwe Leliekens genoemd. Men vindt van die Duizendschoonen of Vrouwespiegels eenige medesoorten, die met blauwachtige purpere klokskens bloeijen, en in de heiden der provintie Luxemburg en de gebergten van de Ardennen gevonden worden, maer van gedaente cenigzins aen de Vrouwespiegels met perzikbladen (Campanula persicifolia) gelyken.

Volgens het zeggen van de oude Kruidbeschryvers, heeft dit kruid de krachten van de Gentiana, waervan het door sommigen voor eene medesoort gehouden wordt. Naer het zeggen van de nieuwe Kruidbeschryvers, is het zeer krachtig en goed om alle kwade, pestige, heete en besmettelyke plagen te genezen. Dergelyke krachten vindt men ook door Lobel en Clusius beschreven; maer sommigen zeggen dat dit kruid geene bezondere eigenschappen bezit. Onder alle kruiden die in den herfst bloeijen, doen die blauwe bloempjes zich uitzonderlyk bemerken.

DULLE KERVEL, Scheerlingkruid, Water Scheerling, in het

fransch Ciguë, in 't latyn Conium, door Tournefort Cicuta genoemd, en onder zyne 7° klasse, 1° sectie gesteld, der schermdragende bloemen; door Jussieu onder de kroonvormige bloemplanten, en onder de 5o klasse van Linnaeus, Pentandria digynia, slach van planten die met vyf meeldraedjes bloeijen en twee stampertjes hebben.

Het gevlekt Scheerlingkruid of Dulle Kervel (Conium maculatum van Linnaeus) is eene tweejarige kruidplant van Europa; zy groeit veel in België op belommerde plaetsen, in vette gronden, aen de hagen, wegen, beemden, kanten der grachten en elders, met geknoopte, hollige stengen, die omtrent 1 meter hoog wassen, met venkelvormige bladstelen, die roodachtig gevlekt zyn, en veel blaedjes die aen de tamme Kervel gelyken en eenen stinkenden geur inhouden; bloeit alhier van juny tot in july, met witte schermdragende bloempjes.

De schadelyke Dulle Kervel of Water Scheerlingkruid (Cicuta virosa van Linnaeus) is eene langlevende kruidplant van Europa; zy groeit in België gemeenlyk in het water, moerassen, vochtige meerschen, met veel gevezelde wortels, dikke, gepyple stengels, omtrent 1 meter hoog, en bladen die aen de wilde Peterselie eenigzins gelyken; bloeit meest in july, met witte, kroonvorm geschikte bloempjes, die een geelachtig sap inhouden.

Deze beide Scheerlingkruiden zyn zeer koud van aerd, tot in den vierden graed; derhalve zyn zy inwendig genomen doodelyk voor menschen en beesten, en worden voor een hevig vergiftig kruid gehouden, dat aen al de deelen der ingewanden zeer hinderlyk is.

Het Scheerlingkruid is van over zeer oude tyden bekend, en sedert de dood van den wysgeer Socrates de wereld door vermaerd; maer de geschiedenis zegt niet van welke soort van Scheerling de vergiftige drank was bereid, welke die wyze man veroordeeld werd te moeten drinken. Linnaeus denkt dat het met het sap van de Dulle Kervel (Conium maculatnm) is geweest, terwyl de leeraer Haller meent, dat het 't sap van de Dulle-Waterkervel (Cicuta virosa) was, dat Socrates heeft gedronken. De waerheid is, dat beide deze soorten van Dulle of Wilde Kervels een hevig vergiftig sap inhouden.

Gelyk, zoo als ik gezegd heb, de Wilde Kervel (Conium maculatum) veel aen de hagen, wegen, grachten en elders rond de boomgaerden en omtrent de moeshoven groeit, en het ryp zaed zich ten alle kanten verspreid, kan men zonder voordacht zich ligtelyk misgrypen, en de Wilde Kervel voor de tamme nemen, dewyl door het vervliegen van het zaed, de eerste zich somwylen onder de tamme Kervel in de moeshoven zet; derhalve zal ik hier het verschil hunner gedaenten doen bemerken: de bladen en stengen van de tamme Kervel zyn niet met fyne haertjes gewold, en groeijen met een schoon edel groen, dat den - reuk van de Peterselie heeft, terwyl de Dulle Kervel fyn gewolde stengen en blaedjes heeft, die donkergroen zyn en eenen stinkenden geur inhouden.

Op de plaetsen, weiden en kanten waer die Wilde Kervel wast, ziet men nooit de koeijen of andere kruidetende dieren, die aldaer verkeeren, die plant aenranden; zy hebben door hunne natuerlyke aendrift eenen afkeer van dit kruid, want zy byten het gras rondom af, zonder eenigzins aen die vergiftige planten te

roeren.

De vogelen alleen, inzonderlyk de spreeuwen, eten het zaed zonder er eenige hindernis van te hebben.

De menschen die door de Dulle Kervel vergeven zyn, vertoonen dezelfde teekens als die van het hevigste vergift zouden ingenomen hebben: zy bevinden zich in eenen lydenden staet met buiktrekkingen en hoofdpyn, die de oogen verblindt; zy gaen waggelend voort, met eene drooge keel en vurigen dorst, braken zonder te kunnen overgeven, vallen meest in eene koude, ongevoelige slaepzucht, die door stuiptrekkende bewegingen is gevolgd. Het eenigste middel in zulk een geval te gebruiken, is van aenstonds eenen geneesheer te roepen, die door eenen geschikten spuwdrank dit vergift kan doen verdwynen, en de zieken door verzachtende zuerachtige dranken helpen.

De kleine Dulle Kervel (Aethusa cynapium) is eene éénjarige kruidplant, die ook ten alle kanten in België in de velden en rond de moeshoven groeit en somtyds ook tusschen de Peterselie gevonden wordt, maer zoo sterk vergiftig als de twee voormelde

soorten niet schynt te zyn. Zy is wel kennelyk: de bladen zyn zeer donkergroen, als de Peterselie; de stengen zyn naer den zonnekant peers- of violetachtig van kleur.

Als men de Dulle Kervelkruiden tusschen de vingers wryft, wasemt er eenen vuilstinkenden geur uit; maer toch kan men nooit te veel aendacht nemen, als men denkt dat die Dulle Kervels tusschen de tamme zouden kunnen gevonden worden; want een warmoezier, zonder die Dulle Kervels wel te kennen, kan zich somtyds zeer ligtelyk misgrypen.

De baron en leeraer Haller, van Zwitserland, verhaelt dat hy zelf, na eenen avond Peterselie geëten te hebben, gedurende den nacht zeer onpasselyk is geweest, en door aenstonds eenen spuwdrank te nemen, dien overkomenden voorval verholpen heeft. Alle oude en jonge Kruidbeschryvers komen over de vergiftige deelen dezer gevaerlyke planten gansch overeen.

DULLE ZWARTE BEZIE, kleine Nachtschade, Bestbezie, in 't fransch Morelle, in 't latyn Solanum, is onder de familie van de Nachtschade gesteld, en onder de 5° klasse van Linnaeus, Pentandria monogynia, planten die met vyf meeldraedjes bloemen en maer een stampertje hebben.

De Nachtschade of Dulle zwarte Bezie (Solanum nigrum van Linnaeus) is eene éénjarige kruidplant van Europa, die in België ten alle kanten in de velden, kruidhoven en elders wast, alle jaren door het zaed wordt verspreid en van de landlieden als onkruid, onder den naem van Hondskruid, is bekend; zy groeit alhier met zeer veel vezelachtige worteltjes en getakkelde stengels, die omtrent 25 centimeters hoog wassen, met puntige, eivormige, getande bladen, waerop van augusty tot in september witachtige, vyfbladige bloempjes met gele meeldraedjes in de bloemkransjes bloeijen; hierop volgen groene beziën, die met het beginne van october een zwartachtig donker kleur verkrygen, en waervan iedere bezie zeer veel zaedjes inhoudt, die de vogels ten alle kanten 's winters verspreiden.

Het kruid en geheel deze plant bezit eenen vuilen, stinkenden geur, die dwalingen en hoofdpyn kan veroorzaken. Volgens ver