His præmissis sic cum card. Gotti O. P. propositam doctrinam adstruimus (1). Si status ille debitus homini esset, talis foret vel ex parte hominis vel ex parte Dei: atqui neque ex parte hominis, neque ex parte Dei debitus dici potest. Non quidem ex parte hominis, cujus natura non exigit, nisi ut sit animal rationale, et ad bonum sui ordinis comparatum, cujusmodi profectò non est gratia sanctificans, alioquin non esset gratia, ut ratiocinatur Apostolus, Rom. 4; sed neque immunitas à concupiscentiâ, quam per se humana natura non exigit, cujus est ferri in bonum sensibile per sensum et appetitum, ac in bonum spirituale et intelligibile per intelligentiam et voluntatem, ex quibus contrariis propensionibus naturaliter conflictus oritur ac ingens rectè agendi difficultas; neque demùm immortalitas et immunitas à doloribus ac pœnis, cùm proprium naturæ sensibilis ac contrariis elementis seu principiis concretæ sit, dolores pati, corruptionem, totalem denique solutionem (2). Non pariter ex parte Dei, qui cùm in

emancipatus à Deo, neque auxiliorum ipsius indigens, quod imprudenter admodùm nonnulli ex Germania præsertim autumant, vel non ampliùs hominem debere ad Deum preces suas fundere ad ejusmodi auxilia obtinenda; vel etiam non posse ampliùs ostendi necessitatem revelationis, quùm ex his sequeretur hominem per peccatum originale in iis, quæ ad naturæ humanæ essentiam spectant, non inferioris conditionis factum esse, quàm foret in statu naturæ non elevatæ. Hæc enim aliaque ejusmodi nonnisi ex perperàm vel intellectâ vel exposità illius status conditione descendunt, non autem ex doctrinâ ipsâ. Sanè per ejusmodi auxilia, seu media naturalis ordinis, quæ extrinsecùs homini proveniant, ipsum minimè propterea transferri ad ordinem supernaturalem inde patet quòd corpus humanum, e. g., in statu suo naturali indigeat alimentis, quæ tamen in agris crescunt, et exterius suppeditantur, numquid propterea desinit esse in statu naturali, quia hæc alimenta non in proprio suo fundo, id est, intus in ipso corpore continuo succrescunt? Anima humana pro facultatum suarum evolutione et culturâ indiget instructione parentum, institutorum, etc. Infans nonnisi à curâ parentum habet, quæ ad sui conservationem et perfectionem requiruntur. Ad naturam itaque entis limitati non pertinet omnia habere in seipso; nullâque re extra se indigere ad suî conservationem, et finis sui assecutionem.

(1) Theol. scholastico-dogm. Bononiæ 1729, tom. 6. in primam partem de homine et ejus statibus. Quæst. 11 de statu naturæ puræ dub. 1, § 2, seqq.

(2) Ita physiologi unanimiter docent, qui naturam hominis prout in se est, et comparatè ad animantium brutorum naturam investigârunt Richat, Anatomie génér., t. 1. M. A. Petit, discours sur la douleur; Bilou, Diss. sur la douleur; Jacopi Fisiologia t. 2, Tommassini lez. critic. ac cæteris omissis Ben. Mojon Leggi fisiologiche. Conf. edit. 3, Milano 1821. Considerazioni generali sulla vita, e sopra i suoi fenomeni, § 1, seqq., tum ib. classe 1, delle funzioni conservatrici della va e relative all' individuo, ord. 1, genere 1, del piacere e del dolore, § 42, seqq., et gen. 6, § 479, seqq. Magendie Compendio elementare di fisiologia, trad. dal franc. Pisa 1819, tom. 2, art. Della morte. Ne longiores simus hujus tantùm textum dabimus. L'esistenza individuale, inquit, di tutti i corpi organizzati è temporaria, alcuno non fugge alla dura necessità di cessar d'essere o di morire; l'uomo va soggetto alla stessa sorte. La storia particolare delle funzioni ci ha fatto vedere che dai primi tempi della vecchiezza, e qualche volta innanzi, gli organi si deteriorano: che molti cessano completamente d'agire; che altri sono

donorum suorum distributione liberrimus sit, nullâ adigitur necessitate, ut hunc potiùs quàm illum perfectionis gradum creaturis suis largiatur.

Eadem veritas constat ex proscriptione thesium Baii et Quesnelli, in quibus contraria doctrina traditur. Nam S. Pius V et Gregorius XIII, sequentes Baii propositiones proscripserunt, nempe 21: ‹ Ilumanæ naturæ sublimatio et exaltatio in consortium divinæ naturæ debita fuit integritati prima conditionis, et proinde naturalis dicenda est, et non supernaturalis. Eadem dicuntur in propositionibus 23 et 24, et rursùm prop. 26. Integritas primæ creationis non fuit indebita humanæ naturæ exaltatio, sed naturalis ejus conditio. 55: Deus non potuisset ab initio talem creare hominem, qualis nunc nascitur. 78: Immortalitas primi hominis non erat gratiæ beneficium, sed naturalis conditio. Ac demùm prop. 79: Falsa est doctorum sententia, primum hominem potuisse à Deo creari et institui sine justitiâ naturali (1). Cùm verò Quesnellus eamdam doctrinam instaurâsset prop. 35, quæ ita se habet: Gratia Adami est sequela creationis et erat debita naturæ sanæ et integræ, eam rursùm damnavit Clemens XI in Const. Unigenitus. Cùm igitur omnes istæ propositiones utpote doctrinæ catholicæ adversantes proscriptæ sint, ab hisce ipsis veritas patet contradictoria doctrine.

Premitur hic Jansenius, inquit card. Gotti (2), hæret, velut anguis torquetur; at postea resumptis animis censura ista damnatos Pontifices novem sanctissimos doclissimosque Innocentium, Zosimum, Bonifacium, Sixtum, Coelestinum, Leonem, Gelasium, Hormisdam et Joannem II, confidenter affirmat, à quibus Augustini doctrina, ut Ecclesiæ catholicæ fidem continens laudata est, amplissimèque confirmata (3).

assorbiti e spariscono; che finalmente, nella decrepitezza, la vita è ridotta ad alcuni resti delle tre fun<zioni vitali,e ad alcune funzioni nutritive deteriorate; in questo stato, la minima causa esterna, il più piccolo colpo, la caduta la più leggiera, bastano per arrestare l' una delle tre funzioni indispensabili alla víta, e la morte immediatamente accade, come l' ultimo grado della distruzione degli organi e delle <funzioni. Ma un piccol numero d'uomini giunge a <questa fine, a cui conducono i soli progressi dell' età. In un miglione d' individui, appena alcuni vi giungono il rimanente muore a tutte l'epoche della vita, etc. Conf. etiam L. Martini Lezioni di fisiologia, Torino 1831, t. 12, lez. 93.

(4) Bulla Greg. XIII. Provisionis nostræ, quâ confirmavit Bullam S. Pii V, jam pridem datam kal. oct. 1567. Utramque confirmavit Urbanus VIII.

(2) L. c. § 2, n. 10.

(3) Eminet hic etiam prava Jansenii fides, qui 1. 1. prælect. De gratiâ Christi, viginti nec minùs capita insumit ad apologiam texendam, stabiliendamque doctrinam S. Augustini; quam doctrinam à novem Romanis pontificibus approbatam et consecratam adstruit, suam non minùs quam doctrinam Ecclesiæ esse affirmat, comparat S. doctorem cum Apostolo Paulo. Eamdem viam subierunt ejus assecla, semper ab extollendâ doctrinâ S. Augustini exordientes, ut deinceps Augustini nomine quodammodo tecti omnes suos errores disseminent. Aliquis inter ipsos eò progressus est, ut effutire non erubuerit: ‹ Ubi quis, invenerit doctrinam in Augustino clarè fundatam, illam absolutè potest tenere et docere, non respiciendo ad ullam pontifi

At frustra pravæ doctrinæ sure Jansenius cum suis asseclis S. Augustinum patronum aut adstipulatorem sibi arrogat. Sic enim scribit S. doctor: Homo ad Dei similitudinem factus est; tamen, quia non est < unius ejusdemque substantiæ, non est verus filius, et ideò fit gratia filius, qui non est natura (1). › Si igitur gratuita ejus est filiatio, non est eidem debita. Rursùm: ‹ Quamvis, inquit, ignorantia et difficultas, etiamsi essent hominis primordia naturalia; nec sic culpandus Deus, sed laudandus esset (2) ; › et clariùs adhuc : Si (anima) talis esse cœpit non solùm ante peccatum, sed ante omnem vitam suam, qualis alia post vitam culpabilem facta est, non parvum bonum habet, unde conditori suo gratias agat... Non enim mediocria bona sunt, non solùm quòd anima est ... sed etiam quòd facultatem habet, ut adjuvante crea<tore se ipsam excolat, et pio studio possit omnes adquirere et capere virtutes per quas et à difficultate cruciante, et ab ignorantiâ cæcante liberetur (3). › De immunitate autem à concupiscentiâ hæc scribit : GRATIA DEI MAGNA ibi erat, ubi terrenum et animale corpus bestialem libidinem non habebat. Qui ergo vestitus gratiâ non habet in nudo corpore quod puderet, spoliatus gratiâ sensit quid operire deberet (4). Pariter de immortalitate disserens, qui status, inquit, eis MIRAbili Dei GRATIA præstabatur (5), et alibi : IPSUM MORTALE non est factum mortuum nisi propter peccatum (6). Hæc autem luculenta sunt adeò, ut commentariis non egeant.

Placet autem S. Augustino S. Thomam adjungere, qui ejus doctrinam in sua transtulit scripta ejusdemque mentem expressit. Clarissima pcrrò sunt Angelici doctoris verba: Possibile fuit Deo, ut hominem faceret in puris naturalibus (7); et alibi passim,

ciam bullam. Quæ propositio damnata est ab Alexandro VIII. Eodem artificio usi jam fuerant Lutherus et Calvinus; quùm verò S. Augustinus non modò ipsis non faveat imò contrarium apertè doceat, tunc nihili faciunt ejus auctoritatem.

(1) Lib. 2 cont. Maximin. c. 15, n. 2.
(2) L. 1 Retract., c. 9, n. 6.

(3) Lib. 3. de lib. Arb. c. 20, n. 56.

(4) L. 4 cont. Julian., c. ult., n. 82.

(5) L. 13 de civ. Dei c. 20.

(6) L. 1 de peccat. Merit. et Remiss. c. 5.

(7) Quodlib. 1 art. 8 operum S. Th., edit. Rom. 1570, tom. 8, p. 2. Ibi enim ex professo de hoc argumento agit dicens: Sed quia possibile fuit Deo

ut hominem faceret in puris naturalibus, utile est considerare ad quantum se dilectio naturalis extendere possit. Deinde expositis aliorum sententiis concludit: Dicendum est ergo quòd diligere Deum super omnia plusquàm seipsum est naturale non solùm angelo et homini, sed etiam cuilibet creaturæ, secundum quod potest amare aut sensibiliter, aut naturaliter. Et in 2, d. 31, q. 1, art. 2 ad 3. ‹ Poterat Deus, inquit, à principio quandò hominem condidit, etiam alium hominem ex limo terræ formare, <quem in conditione naturæ suæ relinqueret, ut scilicet mortalis et passibilis esset, et pugnam concupiscentiæ ad rationem sentiens, in quo nihil humanæ naturæ derogaretur: quia hoc ex principiis naturæ consequitur: non tamen iste defectus in co rationem culpæ et poenæ habuisset, quia non per voluntatem (Adami) iste defectus causatus esset. › Opp. cit. ed. tom. 6. Demùm 1 p. q., 95 ad 1, disserens de recti

adeò ut nulla possit suboriri dubitatio de ipsius sententiâ (1).

Patet igitur ex dictis tum auctoritate cum ratione constare statum justitiæ seu gratiæ sanctificantis et felicitatis, in quâ primi parentes constituti à Deo sunt, non fuisse eis debitum, quod nobis demonstrandum proposuimus (2).

Difficultates.

I. Obj. 1° Ultimus creaturæ rationalis finis in vi sione Dei beatificâ consistit, cùm ipsa sola plenè hominis animum expleat, ipsumque perfectè beet juxta celebre Augustini effatum: Fecisti nos ad te et inquietum est cor nostrum, donec requiescat in te. 2° Et sanè, nisi ita esset, Deus hominem innocentem addixisset æternæ calamitati; vel enim homo eam beatitudinem expeteret, vel non. Si non expeteret, ipsa bæc perversitas calamitas esset; si verò expeteret et non obtineret, esset item calamitas ipsa privatio. 3° Jurè propterea S. Augustinus Pelagianos, qui parvulos peccato originali carere affirmabant, et tamen sine baptismo decedentes excludebant à regno cœlorum, sic vehementer urgebat: Quare patrimonium regni cœlorum abripis innocenti ? A quo regnum cœlorum non aaquiritur, profectò magno bono fraudatur. Quæ est ista justitia (3)? 4° et alibi passim scribit olim beatitudinem futuram meriti mercedem, quæ jam facta est donum gratiæ. Ergo — Resp. ad primum: Nego ant. ; finis enim proprius naturæ rationalis non elevatæ præmiumque honestarum actionum positum quidem est in contemplatione et amore Dei, sed ordinis naturalis, seu in cognitione Dei abstractivâ, et amore naturali (4). Atque hinc responsio patet ad id, quod adjectum est, solam visionem beatificam animum nostrum explere. Hoc certè falsum est in hypothesi hominis status non elevati ad ordinem supernaturalem in eo enim cognitio abstractiva Dei ejusque amor naturalis ordinis sic hominis animum expleret, ut in eo non existeret desiderium ullum vehemens et

tudine, cum quâ conditus fuit Adam: Manifestunn <est autem, inquit, quòd illa subjectio corporis ad animam, et inferiorum virium ad rationem non erat naturalis, alioquin post peccatum mansisset, cùm etiam in dæmonibus data naturalia post peccatum ‹ permanserint. Hæc ex diversis S. Th. operibus afferre volui, ut pateat quàm impudenter nonnulli soleant pro contrariâ doctrinâ adducere auctoritatem S. Thomæ.

(1) Conf. Martinez Ripalda S. J. tom. 3, de Ente supernat. Append. disp. 8, sect. 1, Colon. Agripp. 1648, ubi accuratissimè, tum S. Thomæ, tum reliquorum scholasticorum loca recenset.

(2) Quantùm satis est, de hoc argumento inter caxteros scripserunt Bellarminus, lib. de Gratià primi hominis, primis novem capitibus, Suaresius, proleg. 4, de Grat. Card. Gotti, 1. c. Tournely tract. de Gratià, quæst. 2. Sed præ cæteris P. Casini S. J. egregiam dissert. scripsit

מה אנוש cui titulum fecit

scilicct, quid est homo? seu controversia de statu naturæ puræ, quanı iterùm vulgavit P. Zacharia ut appendicem ad librum 2 opificii sex Dierum l'etavii, tom. 5, opp. ed. Venet. 1757.

(3) Serm. c. 94, c. 6.

(4) Conf. Suaresius, Proleg. 4, de Grat., n° 10.

acre, atque, ut aiunt, absolutum et efficax boni majoris, quod ejus pacem beatitudinemque turbaret, prout modò beatos anxios aut mostos non tenet desiderium perfectioris visionis atque hypostatica unionis (1).

Sic effatum S. Augustini pro præsenti conditione accipi debet; in alio verò rerum ordine optimè congruit ordini naturali, ut modò dictum est, non autem ordini supernaturali: hunc enim homo non agnosceret, idcòque neque expeteret, siquidem ignoti nulla cupido. Ad secundum, nego; ex dictis enim jam nullam vim habet propositum dilemma, homo enim non expeteret nisi naturalem beatitudinem quam obtinere posset. Propensio autem quam in se homo sentit ad felicitatem, respicit beatitudinem seu felicitatem in genere, non autem particularem, cujusmodi visio beatifica est. Ex hâc autem naturali propensione eruunt philosophi argumentum ad adstruendam animorum immortalitatem. Ad tertium, dist. In sensu Pelagianorum, adversùs quos S. doctor ad hominem, ut aiunt, argumentum instituebat, concedo; in sensu proprio, subdist. In præsenti providentiâ, conc.; in aliâ de quà loquimur, nego. Pelagiani enim contendebant posse quempiam naturalibus meritis regnum cœlorum seu beatitudinem, quæ in visione beatificâ consistit, quamque naturalem vocabant, obtinere. Meritò propterea S. Augustinus ces arguebat, quòd ab eâ excluderent naturam innocentem, in sensu intellige pelagiano, qui non admittebant peccatum originale (2). Deinde loquitur de ordine præsentis providentiae, in quo juxta ipsum, ut suo loco expendemus, nullus status datur medius inter tormentorum locum et cœlorum regnum. Ad quartum, dist. Impropriè loquendo et habitâ ratione majoris gratiæ, quæ nunc positivè indignis confertur, conc.; propriè et ad exclusionem omnis gratiæ, nego. Etenim in Enchiridio, c. 28, disserens de statu innocenti apertè ait: Sine gratiâ nec tunc ullum <meritum esse potuisset. Cur autem dixerit : « Nunc (naturam humanam accipere per gratiam, quod fuerat, ‹ si non peccâsset, acceptura per meritum ibid. explicat respondendo: quia post illam ruinam, major est misericordia Dei.

Inst. S. Thomas, lib. 3, cont. gen., c. 50, et-1 p., q. 12, a. 1, docet inesse homini naturale desiderium videndi Deum, et viso effectu naturaliter desiderare hominem videre primam causam. Ergo. Resp. Dist. ant. Suppositâ ejus elevatione et fidei illustratione, conc.; per se, nego. Sic homo, viso effectu, desiderat videre primam causam, dist. Prout est capax ex proprià conditione, conc.; absolutè, nego. Docet enim idem sanctus cit. quæst. a. 4., neque hominem, neque aliquam quamcumque creaturam naturaliter seu spectatâ naturali conditione Dei essentiam videre posse (3).

(1) Conf. Suaresius, l. c., 19, 20, et card Gotti I. c. (2) Conf. clar. Bernard. de Rubeis O. P. de originali Peccato. tract. theol. Venet. 1757, cap. 31, § 1, seqq. (3) Conf. de Rubeis op. cit, c. 35, ubi cùm protulisset ex Jansenio testimonia S. Thomæ, quæ suæ

11. Obj.: Impossibilis est status ille, in quo homo nasceretur absque peccato, ignorantiæ tamen et concupiscentiæ obnoxius: ignorantia enim et concupiscentia, ut docet passim S. Augustinus, sunt pona peccati, et Rom. 8, 20, 24, concupiscentia absolutè peccatum dicitur : atqui talis foret status puræ naturæ. Ergo. Resp. Nego maj.; ad primam autem prob. dist. Ignorantia et concupiscentia sunt pœna peccati in præsenti statu, conc.; absolutè et in alio statu possibili, nego. Mens enim humana utpote finita ex propria naturâ ignorantiæ et errori obnoxia est. Rursum natura humana utpote sensitivo appetitu instructa ita affecta est, ut in bonum sensibile tendat, et à malo sensibili refugiat, in quo nihil vitii habetur. Quod si interdùm ejusmodi appetitu homo et inclinetur inordinatè ad malum, et avertatur à bono, id per accidens est; et si defectus in hoc reperitur, non moralis sed physicus est, qui suâpte naturá, exsurgit tum ex insitâ cuicumque creaturæ, seu inhærente perfectione, tum ex utriusque partis animalis et rational's conjunctione. Dùm verò S. Augustinus ignorantiam et concupiscentiam pœnas peccati vocat, loquitur ut patet de præsenti rerum ordine, quod et nos dicimus. Pœnæ siquidem nomen relativum est ad culpam (1).

Eodem sensu Apostolus concupiscentiam peccatum vocat, quatenùs nempe à peccato est et ad peccatum inclinat, ut declaravit Tridentina synodus, ideòque nonnisi impropriè peccatum concupiscentia dicitur.

:

Inst. 1° Si ita esset, concupiscentia non solùm naturalis proprietas hominis dicenda foret, sed insuper bona atqui S. Augustinus plurimis in locis probat contra Julianum, eam ex se pravam probrosamque esse: 2° eumdem insectatur, quòd eam naturalem dicere auderet ; 3° peccati præterea originalis transfusionem ex naturæ corruptione evincere satagit, quam quidem corruptionem vel ipsi ethnici philosophi agnoverunt, naturam non matrem sed novercam appellantes. 4° Profectò, nisi ita esset, Deus tum ignoranrantiæ tum omnium scelerum, ad quæ sive irà sive cupiditate homines incitantur, tum denique errorum omnium, quarum fecunda mater ignorantia est, auctor esset censendus. Hæc porrò absurda sunt. 5° Hine

sententiæ favere videntur, in medium adductis apertissimis S. Thomæ locis, imò et principiis, evidenter ostendit Angelicum doctorem nunquàm docuisse visionem Dei beatificam seu intuitivam, na. turalem esse hominis finem, sed ubique prorsùs contrarium tradidisse, Deinde exponit quo sensu dixerit S. doctor, quòd homo viso effectu naturaliter desideret, seu appetat videre primam causam. Ades ut mirum sit quàm leviter nonnulli hæc S. doctoris verba objiciant ad adstruendam impossibilitatem status naturæ puræ. Nobis satis sit afferre quæ scribit S. Thom. q. 22 de Veritate, art. 7, quibus aperit mentem suam. Homini, inquit, inditus est appetitus ultimi finis sui in communi, ut scilicet appetat naturaliter se esse completum in bonitate. Sed in quo ista completio consistat, utrum in virtutibus, vel scientiis, vel delectabilibus, vel hujusmodi non est determinatum à naturâ. › Vide etiam card. Gotti, 1. c.

(1) Conf. card. Gotti, I. c.

receptum illud scholarum effatum, hominem per peccatum originale non solùm spoliatum esse gratuitis, sed et vulneratum in naturalibus, quod pariter expressit conc. Trid., dùm per peccatum totum hominem secundùm corpus et animam in deterius commutatum fuisse declarat (1). Ergo ignorantia, concupiscentia, mortalitas non proprietates, sed vulnera naturæ dicendæ sunt. Resp. ad primum Dist. Si pro facultate bonum sensibile appetendi et malum aversandi sumatur, concupiscentia tum naturalis proprietas tum bona esset dicenda, conc.; si pro actu malum concupiscendi, nego. Hoc enim postremo sensu esset defectus naturæ et solùm à Deo permissus. Dùm verò S. Augustinus docet eam esse ex se et pravam et probrosam, seu malam et pudendam, ut ipsemet declarat, talis est quatenùs pro appetitionibus, • quibus caro concupiscit adversum spiritum sumitur ; seu ut idem loquitur quando id quod non licet, libet (2) non verò quatenùs sumitur pro facultate appetendi. Probrosam pariter concupiscentiam vocat, prout naturalem defectum importat, sicut erubescere solemus de corporis vitiis, quæ à culpâ sejungi solent, non quasi res esset moraliter mala.

Ad secundum dist. : Eò quòd naturalem diceret concupiscentiam, quæ ex defectu in malum tendit, conc.; quæ in facultate bonum sensibile appetendi consistit, nego. Multiplici porrò ratione errabat Julianus; 1° in eo quòd vellet concupiscentiam, prout est defectus, esse moraliter bonam; 2° quòd nullam agnosceret concupiscentiam pœnalem seu rebellem ; 3° quòd fas esset ipsi assentiri aut solà sensuum delectatione et voluptate duci ; 4° demùm quòd hanc ipsam naturæ imperfectionem ad primam hominis conditionem referret. Quæ omnia jurè S. Augustinus adversùs Julianum insectatur (3).

Ad tertium, dist. Postquàm constituit mala ista, quibus afflictamur, non primordia sed supplicia esse naturæ et quidem argumento conjecturali, ut vocant, conc.; absolutè ac independenter à jam probatis, nego. Originalis siquidem noxæ existentia et in omnes transfusio nonnisi ex revelatione, seu ex fide constare certò possunt et ostendi, prout reverà dari originalem noxam ex his fontibus ipse Augustinus ostendit hâc autem positâ demonstratione, in subsidium vocat rationem ipsam, ut non solùm originale peccatum, sed etiam adventum Salvatoris, ejusque gratiam, aliaque fidei nostræ mysteria pariter colligat ex miseriis parvulorum (4).

Sic, philosophi naturæ corruptionem viderunt quæ oritur ex defectu naturæ, conc.; quæ oritur ex peccato, subdist. Conjecturaliter, transeat; absolutè, nego. Adde, ut observat Bellarminus (5), ipsos diversimodè de

Sess. 5, can. 1.

(2) Enarr. in Ps. 118.

(3) Conf. Diss. cit. Ant. Casini § 3, a. 4.

(4) Conf. Tournely de Grat. part. 1, quæst. 2, art. 3, obj. ex parte miserarium.

(5) Lib. de Gratià primi hominis c. 7, n. 26, seu in solut.ad 11 diff. ubi ait philosophos ethnicos contrararia de naturâ nostrâ sensisse, ut ostendit Theodo

homine sensisse et locutos fuisse, prout et nostri increduli faciunt, qui eum modò brutis exæquant, modò, Deo (1).

Ad quartum dist. : Deus esset auctor naturæ, quæ secum trahit has imperfectiones et hos defectus, conc.; esset auctor harum imperfectionum et defectuum, nego. Eâ enim ratione, quâ faber censeri nequit auctor rubiginis, etiamsi de gladio ipso rubigo prodeat, ut docet S. Thomas (2), quia nempe sic fert natura et conditio ferri, ita quòd homo vel creatura quælibet aut ulteriorem perfectionem ac præstantiam non habeat, aut quod idem est, defectus insitos habeat quosdam, qui ipsum consequuntur, non ex Deo id repetendum, sed ex finitâ et limitatâ ipsius naturæ conditione. Quod nobilissimo exemplo ex fonte petito illustrat P. Casinus. Ex fonte enim repetendum est, quidquid aquæ quis haurit, ex vasis angustiâ, quidquid non habet (3).

Ad quintum dist. : Homo læsus in naturalibus, id est, gratuitis, et respectivè ad statum naturæ integræ, conc.; in essentialibus et naturæ humanæ propriis nego. Neque alia est mens concilii Tridentini. Magna tamen inter theologos contentio viget, num deterior nunc homo sit, ac foret in puris naturalibus; huc quidam, quidam alio in diversas sententias distrahuntur. S. Thomas, Bellarminus, Suares et communis scholasticorum sententia negant (4); nonnulli recentiores TT. affirmant. Ipsi viderint. Nobis videtur quæstionem hanc ortam esse ex non satis perpensa naturali hominis conditione, quæ non exposcit, nisi facultates necessarias sive ad verum cognoscendum, sive ad bonum sui ordinis consectandum, quibus seu rectè seu pravè utens homo possit se vel, meliorem vel deteriorem efficere, tum in hàc, tum in alià providentià, fretus præsertim, ut præfati sumus, adjumentis ad id opportunis.

retus (lib. 5 cont. Græcos). Alii enim hominem miserrimum, alii felicissimum à naturâ conditum dissereba nt. Tullius in 3 de Repub. apud Augustinum lib. 4 in Julian. c. 12, naturam nobis novercam fuisse queritur. Contra Plato in 3 item de Republ. scribit hominem per corpus fieri posse beatum, esseque animantium omnium felicissimum. Nec minùs Galenus in libris de partibus celebrat auctorem naturæ, ut qui cùm hominum genere præclarissimè egerit. ›

(1) Non alià ratione sese gessisse aut gerere recentiores philosophos circa hominis conditionem patet ex eo quòd Fischer, Jacobi, Schelling, Sansimoniani, novi templarii, ut ex dictis in tract. de Deo constat, censeant, imò tueantur hominem Deum ipsum esse ac propterea profitentur autotheismum. Contra verò materialist.e in nullo ipsum differre velint à brutis, si excipias organisationem, ut vocant, ex quâ deducunt omnes ejus operationes, quas nos dicimus psychologicas. Hinc Bory à S. Vincent., 1. c. contendit hominem non posse sibi vindicare nisi primatum inter animantia bimana (perinde ac si præter hominem alia bimana existerent!); nam non nisi ex humanà superbiâ factum est, ut nonnulli philosophiipsum donatum existimârint aliqua intelligentiæ divinæ particula, non aliter ac si vermicu. lus ex eo, quòd in ipsum sol radium immittit, jactaret se esse emanationem Entis incomprehensibilis. Sic ipse, qui, ut vidimus, consanguineitatem cum vespertilione affectat.

(2) 1-2, q. 85, art. 6.

(3) Diss. cit., art. 4, § 6.

(4) Conf. Suaresius Proleg. 4 de Grat.

Ex dictis patet ignorantiam aliaque incommoda, quibus urgemur, non alio sensu vocari posse naturæ vulnera, quàm respectu habito ad statum protoparentum ; minimè verò absolutè; quo sensu etiam pœnæ aut pœnalitates dicuntur.

III. Obj. Tum auctoritati tum recta rationi adversatur asserere, Deum hominem absque suâ culpâ tum mortalem, tum morbis,doloribus cæterisque ærumnis obnoxium condere potuisse. Auctoritati quidem, cùm 1° conc. Arausicanum can. 2 definierit injustitiam

Deo dare, qui censent Adamum moriturum fuisse, ⚫ etiamsi non peccâsset ; et 2° S. Augustinus asserat corporis mortem non lege naturæ, sed meritò ⚫ inflictam esse peccati › (1), qui 3o prætereà ‹ crudelitatis fore, inquit, si Deus hujus vitæ ærumnis animas nullius peccati reas addiceret › (2). Repugnat insuper rectæ rationi: anima enim, quæ pars hominis est nobilior, est immortalis; 4° naturam igitur animæ potiùs quàm corporis homo consequi deberet; præsertim cum homini beatitudo saltem naturalis debeatur, vita autem si non est æterna nec est beata, ut sæpè arguit ipseAugustinus: 5° alioquin anima, quæ semper trahitur desiderio corporis, vim pati perpetuò deberet, quod est absurdum. Illud prætereà omnibus innatum et in animo quasi insculptum à naturâ est, non posse, qui innocens sit, re adverså ullà cruciari. Ergo tum immortalitas, tum dolorum et ærum narum immunitas connaturales proprietates hominis sunt. Resp. Nego ant. Ad primum dist: Ex eo quòd Deus promissis suis non stetisset, conc.; ex eo quòd Deus naturale aliquod hominis jus violåsset, nego. Loquitur porrò concilium ex suppositione concessæ Adam immortalitatis. Ad secundum, dist. : Cujusmodi in Adam erat, quem Deus privilegio immortalitatis donaverat, conc.; naturali spectatâ hominis conditione, nego.Ad tertium, dist. : Crudelitatis fore in sensu Manichæorum, qui Deum peccati auctorem simul et ultorem faciebant, conc.; in nostræ thesis sensu, nego. Cùm verò disputans adversùs Julianum docet Deum fore injustum, si tam gravi jugo premeret ‹ innocentes, id docet juxta hujus seculi dispo<sitionem, ut ipse loquitur, seu in præsenti providentiæ ordine (3). Ad quartum, dist.: Nisi corporis naturalis conditio aliud postularet, conc.; aliàs nego. Quod verò additur de naturali beatitudine, quæ homini debetur, nempe pro meritis, non de hâc vitâ, sed de alterâ intelligendum est, nunc enim homo in vià ac ferè in agone versatur. Pariter quod dicitur de beatitudine, accipiendum est de beatitudine essentiali, quæ in animå speciatim consistit ; non autem de beatitudine corporis, quæ adventitia est et accidentalis; non esset autem vita beata, si non esset æterna beatitudine essentiali, ut dictum est. Ad quintum, transeat, et nego cons. Dato enim hoc desiderio, Deus huic desiderio

supplere posset, ut nunc in beatis supplet; deindè posset Deus per donum quoad modum, ut aiunt, supernaturale rursùm corpora propriis animabus conjungere. Ad sextum, dist. : Sine causâ, conc.; sine culpå, nego. Porrò nos nullâ habitâ ratione culpæ causas mortis, dolorum, etc., assignavimus ex ipsâ naturali hominis constitutione petitas. Certè animantia sine culpâ malis afficiuntur, non tamen sine causa. Hùc spectant duæ proposit. in Baio conficta, nempe 75: Omnes omninò justorum afflictiones, ⚫ sunt ultiones peccatorum ipsorum; undè et Job et ‹ martyres, quæ passi sunt, propter peccata sua passi sunt, et 73: Nemo præter Christum est absquc ⚫ peccato originali; hinc B. V. mortua est propter peccatum ex Adam contractum, omnesque ejus afflictiones in hâc vitâ, sicut et aliorum justorum, < fuerunt ultiones peccati actualis vel originalis. > Hinc patet non alio sensu immortalitatem aliaque recensita, connaturales proprietates dici posse, nisi quatenùs eidem naturæ sunt consentanea, et homini innocenti concessa.

CAPUT III.

DE PROTOPARENTUM LAPSU.

Beata illa, in quâ primi parentes nostri divino munere constituti fuerant, felicitas ac bonorum omnium affluentia brevi periit. Prævaricati enim sunt divinum mandatum : sensit tellus divinum anathema, quo tribulos et spinas ferre jubebatur: quare, in sudore vultus sui terram scindere, ex ejus visceribus victui necessaria erucre coactus et infortuniorum societate devictus exinde homo est, qui præterea originali innocentià amissà, pugnam in se cupiditatum experiri cœpit ac jugum grave ferre debuit, donec in eam terram reversus est, ex quâ ejus corpus fuerat efformatum. Hanc divini mandati transgressionem increduli hodierni directè impetunt; neoterici biblici expungunt; rationalistæ inter mythos amandant (1). Ad doctrinam proptereà catholicam propugnandam sit PROPOSITIO.- Primi parentes mandatum sibi à Deo datum transgressi sunt, ac per ejus transgressionem graviter peccârunt.

Utraque propositionis pars ad fidem spectat, ut patet ex superiùs recitatis con. Trid. canonibus. Primam itaque ejus partem, quæ factum complectitur, evincimus I° Ex Gen. 2, 17, collato cum c. 3, 6, seqq. Etenim Gènes. 1, Deus hoc præceptum Adam dederat : De ligno scientiæ boni et mali ne comedas; in quâcumque enim die comederis ex eo, morte morieris. Genes. verò 3 de Evâ legitur: Tulit de fructu illius, et comedit: deditque viro suo, qui comedit. Ad hæc autem respiciens Apostolus Rom. 5, 12, scribebat: Per unum hominem (Adam) peccatum intravit in mundum. › Evincimus II° Ex communi synagogæ et Ecclesiæ (1) Rosenmuller, quæ Genes. 3 de hominis lapsu referuntur, exponit de usu rationis, quem tunc primùm protoparentes adepti sunt; sic Gablerus in prolegom. Commentationis eichhornianæ vol. 2, p. 1, p. 137. Jo. Thiess in Variarum de cap. 3 Genes. rectè explicando sententiarum specimine, aliique passim.

46