An. 818. aliquos eft perducta. Etenim Bernardus & Reginherius, dum impatientiùs ocu- A lorum tulerunt ablationem, mortis fibi confciverunt acerbitatem. Epifcopos porrò hac conftrictos immanitate, ab Epifcopis reliquis depofitos, Monafteriis mancipavit. Ceterorum autem nullum vel vita privari, vel membrorum amputatione juffit multari : fed fecundùm quod exigente culpa vifum eft, alios exiliari, alios juffit attondi. Poft quæ nuntiatur Imperatori inobedientium protervia Brittonum, qui in tantam eruperant infolentiam, ut unum fuorum Marmanum nomine Regem appellare aufi fint; fubjectionemque omnimodis recufarint. Ad quorum infolentiam ulcifcendam Imperator, undequaque aggregata militari mafines Brittonum aggrediens proficifcitur, habitoque Venedis generali Conventu, provinciam ingreditur, & parvo tempore & labore cuncta populatur; donec interfecto Marmano, dum farcinis immeditatur (a) caftrenfibus, à quodam regiorum cuftode equorum, nomine Choflo, tota cum eo Britannia victa fuccubuit, B & manus dedit, ad quafcumque conditiones Imperator vellet, denuò fervitura. Nam & obfides qui & quanti juffi funt, dati, atque omnis terra fecundùm fuam difpofita eft voluntatem.

cis.

nu,

XXXI. Quibus peractis, Imperator à finibus Britanniæ pedem retulit, & Andegavorum urbem repetiit. Ubi dum Hermengardis Regina longo fatigaretur incommodo, duobus poft regreffionem Imperatoris fupervixit diebus, & tertio die obiit, (b) quinto Nonas Octobris. Quo anno eclipfis contigit Solis v111 Idus Julii. Curata autem Reginæ fepultura, Imperator per Rotomagum & Ambianorum urbem recto itinere ad hiberna fe Aquis contulit. Cui revertenti & Heristallium intranti Palatium, occurrêre Miffi Sigonis Beneventani Ducis dona quammaxima deferentes, dominumque fuum à morte Grimoaldi prædecefforis fui purgantes. Prætereà aliarum aderant nationum Miffi, Abodritorum videli- C cet & Godufcanorum & Timotianorum, qui Bulgarorum focietate relicta, Al. Fran- noftris fe nuper fociaverant. Sed & Liudewiti rectoris inferioris Pannoniæ ibidem aderant Miffi, accufantes Cadalum falfo, ut pòft patuit, eò quòd immanitas illius importabilis fibi foret. Quibus auditis, compofitis ac dimiffis, in eodem Palatio Imperator fecundùm fuam difpofitionem ad hiemandum fe contulit. Quò commoranti exhibitus eft ei Sclaomiris Abodritorum Rex à Ducibus Saxonum. Qui cùm infimularetur defectionis, nec objectis obviare quiviffet, exilio eft deportatus, regnumque ejus Ceadrago filio Trafconis traditum.

An. 819.

XXXII. Eodem itidem tempore quidam Wafco (c) Lupus, Centulli cognoWerimum, mento, in rebellionem [affurgens ], * Werinum Arvernorum Comitem & (d) Berengarium Tolofanum prælio laceffivit: ibidemque cum aliis plurimis fratrem quoque Gerfanum amifit: & tunc quidem fugæ fubfidio evafit. Poft autem D Imperatori deductus, & caufam dicere juffus, atque ratione victus, exilio eft damnatus. Qua hieme Imperator in eodem Palatio Conventum publicum populi fui celebravit : & renunciantes fibi Miffos de omni fuo regno, quos pro ftatu fanctæ Ecclefiæ reftaurando dejecto, vel confirmando ftante miferat, audivit : & quicquid utile judicavit, fancta impellente devotione, fuperaddidit, nihilque intactum reliquit, quicquid ad honorem fanctæ Dei Ecclefiæ proficere poffe vifum fuit. Intereà Capitula quædam Legibus fuperaddidit, in quibus caufæ forenfes claudicare videbantur, quæ hactenus veluti perneceffaria fervantur. Qua tempeftate monitu fuorum uxoriam meditabatur inire copulam : timebatur enim à multis ne regni vellet relinquere gubernacula. Tandemque eorum voluntati fatisfaciens & undecumque adductas Procerum filias infpiciens, Judith filiam Welponis nobiliffimi Comitis in matrimonium junxit. Eftate fubfequente in Ingelenheim E Palatio populus ejus convenit ad eum. Ibidemque exercitus fui nuntios recepit qui contra Liudewiti apertam perduellionem comprimendam miffi fuerant. Sed

(a) Duo Codd. immediatur. Alius, immetatur.
(b) In uno Codice deeft, V. Non. Octobris.
(c) Lupus Centulli, Centulli filius, Adalarici ne-
pos, anno 812 poft cædem avi & patris à Ludovico
Pio parte Vafconiæ donatus fuerat. In præcepto
Caroli Calvi pro Obbonio Alaonenfi Abbate fic le-
gitur: Quam [Vafconiam ] & Lupus Centulli & Gar-
fimirus Scimini genitus poftea propter infidelitatem ami-
ferunt, Garfimiro, ficut & pater Sciminus, in rebellione
occifo, & Lupo Centulli propter tyrannidem exfulato,
&à Principatu remoto. Tunc enim præexcelfus genitor
nofter, iterùm Vasconia tota vindicata, & regio domi¬

nio conjuncta, illam è manibus nepotum Eudonis in perpetuum eruit, & aliorum ex noftro fanguine gubernaculis commifit. Nam Vafconie ducamen Totilo Duci primò dedit, & poft eum Sigihino Moftellanico, qui illud nunc habet.

(d) Berengarius Comes etiam Tolofe dicitur in Annalibus Eginhardi, à Thegano Dux vocatur cap. 54 & 57, qua dignitate cæteris præftabat Aquitanie Comitibus. Filius erat Hugonis Turonenfis Comitis, quem Carolus anno 811 Conftantinopolim legatum miferat.

S

S

B

* Al. Cha

daloc.

* Al. exce

dere.
* Al. Ca-

A idem negotium penè remanfit infectum. At verò pro his typho inflatus arrogan- An. 819. tia Liudewitus, quafdam conditiones Imperatori per Miffos mandavit fuos: quas fi Imperator impleret, ipfe quoque ut pridem ejus præceptis pareret. Sed hæc tamquam inutilia ab eo fpreta atque rejecta funt. Liudewitus autem in fua remanere perfidia ratum ducens, ad perfidiam quofcumque poterat fibi fociabat. Poft reverfionem fanè exercitus à Pannoniæ finibus, Liudewito in fua permanente perfidia, * Cadolach Dux Forojulienfis in febrem incidit, & diem ultimum claufit, ac Baldricus ejus loco fucceffit. Qui cùm primùm in provinciam veniffet, & Carantanas ingrederetur partes, copias Liudewiti juxta Dravum fluvium cum paucis fuorum fudit, & reliquos proturbans, omnes fuis finibus * fecedere compulit. Fugatus à Baldrico Liudewitus, Bornæ occurrit Dalmatia Duci ad* Calapium fluvium confiftenti. Sed Borna Godufcanorum perfidia, an B timore defertus incertum, fuorum tamen jutus auxilio domeftico difcrimen im- pium. minens tutus evafit, fed & defertores fuos pofteà fubegit. Intereà Liudewitus fequenti hieme Dalmatiam iterùm ingreffus, cuncta populari nititur, ferro quæ animata erant perimens, inanimata verò igni contradens. Cujus vi cùm Borna obviare nequiret, aftu viam nocendi quæfivit. Neque enim apertum ei bellum indixit, fed improvifis irruptionibus adeò & illum & exercitum ejus protrivit, ut puderet ac poeniteret eum talia molitum. Nam tribus millibus interfectis de ejus exercitu, equifque ac varia fupellectile plurima direpta, regione fua eum excedere compulit. Quæ cuncta Imperator Aquis confiftens lætus audivit. Intereà Wafcones nativa fibi feditionis pefte difcordantes, à Pippino Imperatoris filio ipfo anno ita funt edomiti, ut nullus eorum rebellare auderet : pater enim eum ad hoc deftinaverat. His peractis, Imperator Conventum dimifit: venationi conC gruo tempore operam dedit in Arduenna, atque hiematurus ad Palatium eft reverfus Aquenfe.

XXXIII. In eodem Palatio, hieme fuperveniente, Imperator coadunari po- An. 820; puli fecit frequentiam. Quo tempore Borna de infeftatione Liudewiti conqueftus, magnas ab Imperatore fufcepit adjutorii copias, quæ terram illius atterere poffent. Quæ trina partitione divifæ, primo vere terram ditionis illius ferro & igne penè omnem vaftaverunt, ipfo Liudewito caftelli cujufdam altitudine fe protegente, & nec ad pugnam nec ad colloquium procedente. Quibus reversis domum, Carniolenfes & quidam Carantanorum, qui ad Liudewitum fe contulerant, Baldrico (a) Duci noftro manus dederunt. In quo Placito (b) Bera Comes Barcinonenfis, quum impeteretur à quodam vocabulo Sanila, & infidelitalis argueretur; cum eodem fecundùm legem propriam, utpote quia uterque D Gothus erat, equeftri prælio congreffus eft, & victus. Sed cùm lege in eum animadvertendum effet, ut capitali fententia tamquam reus majeftatis feriretur, Imperatoris tamen clementia vitæ refervatus eft, & Rotomagum confiftere juffus. Ipfo tempore nuntiatum eft Imperatori naves piraticas tredecim à Nortmanniæ fedibus mare confcendiffe, & prædatum noftros (c) fines appellere. Contra quas cùm Imperator (d) circumfpici & cuftodiam fieri imperaffet, à Flandrenfi folo fimul & oftio Sequanæ pulfa, in Aquitaniam fefe verterunt, & vaftato vico cujus vocabulum Buin, multaque oneratæ præda reversæ funt.

XXXIV. Hoc anno domnus Imperator hiberna tempora Aquifgrani peregit. An. 821. In eadem hieme menfe Februario Conventus eft Aquis celebratus; & tres cunei ad vaftandam Liudewiti terram directi; irruptaque imaginaria pace, quæ cum Abulat Rege Sarracenorum pacta videbatur, bellum eft ei indictum. In E eodem anno Kalendis Maii Conventum Imperator alterum Noviomagi habuit in quo partitionem regni, quam inter filios fuos jamdudum (e) fecerat, coram

An. 821.

An, 822.

recitari fecit, & à cunctis Proceribus qui tunc affuere confirmari. Ibidem etiam A
Miffos Pafchalis Apoftolici (a), Petrum Centumcellenfem Epifcopum & Leo-
nem Nomenclatorem, fufcepit, audivit, remifit. Atque inde digrediens Aquifgrani
petiit, & inde per Arduennam ufque ad Rumerici montis altitudinem, Vofagi-
que latiffimam vaftitatem, totum quod fuperfuit æftivi & autumni dimidium
temporis tranfegit. Inter hæc (b) Borna vita privato, fuccefforem ei confti-
tuit Imperator nepotem fuum nomine (c) Ladafdeum. Quo tempore nuntium
fufcepit mortis Leonis Imperatoris (d) Conftantinopolitani, qui à domefticis fuis,
& præcipuè à Michaële interfectus eft: qui etiam in loco ejus fubftitutus eft, con-
fpiratoribus fuis, & maximè Prætorianis militibus fibi annitentibus. Eodem anno
medio Octobrio Conventus publicus in Theodonis villa eft celebratus : ibique
domnus Imperator primogenito filio fuo Lothario Ermengardam filiam Hugonis
Comitis uxorem cum folemni junxit apparatu. Quò etiam affuere Legati Papæ B
Romani, Theodorus Primicerius ac Florus, cum magnis variifque muneribus.
Imperatoris porrò clementia, cùm in aliis femper admirabilis claruerit rebus,
in hoc quammaximè Conventu, quanta ejus ineffet pectori, manifestissimè pa-
tuit. Nam revocatis omnibus, qui contra vitam fuam regnumque conjuraverant,
non modò vitam membraque donavit, fed & poffeffiones, quibus legaliter fue-
rant privati, cum magno liberalitatis teftimonio reftituit. Adalhardum etiam Ab-
batem quondam Corbeia Monafterii, fed tunc in Monafterio fancti Filiberti
confiftentem, magifterio reftituit priori : itidemque fratrem ejus (e) Bernarium, à
Monafterio fancti Benedicti evocatum & reconciliatum, eidem cum fratre refti-
tuit loco. His completis, ceterifque quæ utilitas pofcebat explicitis, filium qui-
dem Lotharium hiematum Warmatiam mifit, ipfe autem Aquifgrani reverfus eft.

XXXV. Anno hunc fequente domnus Imperator Conventum generalem coire C
juffit in loco, cujus vocabulum eft Attiniacus. In quo convocatis ad Concilium
Epifcopis, & Abbatibus, fpiritualibufque viris, necnon & regni fui Proceribus,
primò quidem fratribus reconciliari ftuduit, quos invitos attondi fecerat; deinde
omnibus quibus aliquid læfuræ intuliffe videbatur. Poft hæc autem palàm fe er-
raffe confeffus eft, & imitatus Theodofii Imperatoris exemplum, pœnitentiam
fpontaneam fufcepit, tam de his, quàm quæ adversùs Bernardum nepotem fuum
gefferat: & corrigens fi quid talium vel à fe vel à patre fuo geftum reperire ali-
cubi potuit, eleemofynarum etiam largitione plurimarum, fed & fervorum Chrifti
orationum inftantia, necnon & propria fatisfactione, adeò Divinitatem fibi pla-
care curabat, quafi hæc, quæ legaliter fuper unumquemque decucurrerant, fua
gefta fuerint crudelitate. Exercitum fanè eodem tempore mifit de Italia contra
Liudewitum in Pannoniam. Quò ille confiftere non valens, propriam reliquit D
civitatem, & ad quemdam Dalmatia Principem veniens, ab eo fufceptus eft in-
tra civitatem. Qui tamen verfa vice fufceptorem fuum dolo confecit, & civita-
tem fuo dominatui fubjecit. Et quamquam (f) noftris nec pugnam intulerit, nec
collocutus fit, tamen miffis Legatis & erraffe fe dixit, & ad domnum Impera-
torem venire promifit. Nuntiatum eft eodem tempore Imperatori quòd Cuffodes
limitis Hifpanici Sicorim fluvium tranfierint, Hifpaniæ interiora penetraverint,
& cum magna præda profperè redierint, vaftatis incenfifque omnibus quæ obviàm
fe præbuerunt. Necnon & hi, qui fines tuebantur Britannicos, Britanniam in-
greffi, vaftarunt regionem tam ferro quàm igne, propter cujufdam Brittonis re-
bellionem, cujus nomen Wiomarchus fuit. Quibus peractis, profperè funt re-
greffi. Finito hoc Placito, Lotharium filium fuum domnus Imperator in Ita-
liam mifit, & cum eo Walam affinem fuum Monachum, fed & Gerungum Oftia- E
rium; quorum confilio res Italici regni componeret, erigeret, tueretur, tam
publicas quàm privatas. Pippinum autem filium cùm in Aquitaniam mittere
ftatuiffet, priùs illi conjugem filiam (g) Theodeberti Comitis junxit: & fic demum

annum 820 Lotharium huic regno præfecit, quia fci-
licet conjurati anteà comprimendi erant, ut rectè
conjecit Chiffletius in Probationibus Hiftoriæ Tre-
norcienfis pag. 268.

(a) Cod. unus, Apoftolici fufcepit. Media defunt.
(b) Unus Cod. Reg. Inter hæc Borna vita privato,
fuccefforem ei conftituit Imperator nepotem fuum La-
defdedum. Quo tempore nuntium fufcepit mortis Leo-
nis Imperatoris, & Michaëlis ejus fuccefforis. Eo anno
celebravit Conventum publicum in Theodonis villa: ibi-

que domnus Imperator Ermengardam filiam Ugonis
Comitis uxorem dedit Lothario filio fuo primogenito:
& ibi folempniter juncti funt. Quò etiam affuerunt Le-
gati Romani Papa cum magnis & variis muneribus.
(c) Cod. Reg. Ladafclao. Alter Ladafclo.
(d) Duo Codd. Regii, Conftantinopolitani, & Mi-
chaëlis in loco ejus fubftituti, confpiratoribus fuis.
(e) Alias, Berarium, Bernardum.
(f) Unus Cod. Francis.

Theotbertus feu Theodebertus Madriacenfis
ad

eC

1

A ad memoratas partes direxit regendas. Quibus difpofitis, juxta morem Francorum An. 822.
Regum autumnale tempus venationibus infumpfit, hiemandique gratia trans Rhe-
num, locum, cujus vocabulum eft Franconoford, petivit : ibique Conventum
circumjacentium fieri juffit nationum, omnium fcilicet qui trans Rheni confiften-
tes fluenta ditioni obediunt Francorum. Cum quibus de omnibus (a), quæ uti-
litati conducere vifa funt, pertractans, fingulorum rebus congruè profpiciebat.
In eodem Conventu Avarorum Legatio munera afferens affuit. Miffi Nortman-
norum pacem renovantes & confirmantes non defuerunt. Quos auditos cùm con-
gruè remisisset, in eodem loco præparatis, ut dignum erat, & tempori con-
gruebat, novo opere ædificiis hiemavit.

XXXVI. In eadem villa, Franconoford fcilicet, Imperator hieme exacta, An. 823.
Maio menfe Conventum habuit Auftralium Francorum, Saxonum, aliarumque
B eis collimitantium gentium: in quo duorum fratrum certamen,
duorum fratrum certamen, quod (b) de re-
gno magna altercatione inter fe vertebant, congruo fine diremit. Erant autem
Wilzi genere, filii Liubi quondam Regis nomina corum fuere, (c) Milegua-
ftus & Celeadragus; quorum pater Liubi, dum Abodritis bellum indixiffet, ab
eis interemptus eft, & regnum primogenito contraditum. At hic cùm nimis fe-
gniorem fe, quàm res pofcebat, in regni adminiftratione exhiberet : circa ju-
nioris honorem favor populi declinavit. In qua altercatione ante præfentiam Im-
peratoris venientes, requifita atque reperta voluntate populi, junior quidem Prin-
ceps eft declaratus: ambos tamen Imperator muneribus amplis donatos, & fa-
cramentis devinctos, & inter fe & fibi dimifit amicos. Intereà Lotharius filius domni
Imperatoris (d) cùm, ficut fuprà dictum eft, à patre in Italiam miffus effet, &
fecundùm virorum, qui cum eo miffi erant, confilium opportunitates ordinaflet ne-
C gotiorum, & quibufdam perfectis, quibufdam adhuc infectis, de fingulis refpon-
dere, & ad patrem de reditu cogitaret, rogatu Pafchalis Papa Romam, immi-
nente fancta Paschæ folemnitate, adiit, atque ab eodem Papa clariffima ambitione
fufceptus, ipfo fancto die apud beatum Petrum diadema Imperiale cum nomine
fufcepit Augufti. Poft hæc cùm Papiam veniffet, aliquantifper neceffitatibus fe-
met impedientibus, ibidem moratus eft, & fic ad patrem menfe Junio perve-
nit, perfecta nuntians, de inchoatis interrogans. Ad fupplenda autem quæ minùs
perfecta erant, miffus eft Adalhardus Comes Palatii, adhibito fibi focio Mau-
ringo. Gundulfo porrò Mettenfi Epifcopo eodem tempore defuncto, Clerus omnis
populufque ejufdem Ecclefiæ, veluti uno fpiritu animati, Drogonem Impera-
toris fratrem fub Canonico habitu nobiliffimè * viventem, fibi pofcunt dari Sa- *Al. degen`
cerdotem; mirumque in modum tam Imperatoris quàm Procerum ejus, fed &
D totius populi confenfus, quafi quodam coagulo in unum conjuravit, ut omnes
id velle, nullus nolle reperiretur. Ideò Imperator cum fummo gaudio petitioni
Ecclefiæ annuit, eifque quem petebant Pontificem dedit. In eodem Conventu
mors nuntiata eft Liudewiti tyranni, à quodam dolo interfecti. Imperator hoc
Placitum folvit, & alium Conventum Compendio tempore autumnali indixit.
XXXVII. Sub hoc tempore perlatum eft Imperatori, Theodorum Primice-
rium fanctæ Ecclefiæ Romanæ & Leonem Nomenclatorem luminibus privatos,
ac deinde decollatos in domo Epifcopali Lateranenfi. Invidia porrò interfecto-
ribus (e) imponebatur, eò quòd diceretur ob fidelitatem Lotharii eos, qui inter-
fecti funt, talia fuiffe perpeffos. In qua re fama quoque Pontificis lædebatur,
dum ejus confenfui totum adfcriberetur. Imperator autem dum ad hanc rem enu-
cleatiffimè inveftigandam Adalungum Abbatem Monafterii fancti Vedafti & Hun-
E fridum Comitem mittere curaret, Pafchalis Papæ Miffi fupervenerunt, Johannes
Epifcopus Silva-candidæ, & Benedictus Archidiaconus fanctæ Ecclefiæ Romanæ,

Comes, pater erat Eudonis five Odonis Aureliano-
rum Comitis, & Roberti Comitis, ex quo Robertum
cognomento Fortem, qui tertiæ ftirpis regiæ apud
nos feliciter regnantis caput eft, prodiiffe recentio-
res non pauci exiftimant, ut notat Mabillonius lib.
30 Annal. Bened. Num. 33.

(a) Cod. unus, de omnibus utilitatibus pertra&lans....
munera attulit. Miffi Nortmannorum pacem renovantes
ibi fuerunt. Quos cum congruè remififfet, præparatis ibi
novis ædificiis, ut dignum erat, hiemavit: ibidem hieme
exacta Imperator Maio menfe.

(b) Idem, de regno inter fe agebant. Alter, de regno magna inter fe vi vertebant. Alius, de regno ma

gno inter fe alterna vi vertebant.

(c) Cod. unus, Milecaftus & Ceadragus. Alter, Milegaftus & Celeadragus. Alius, Millequafius & Cedeadragus.

(d) Cod. unus, cùm, ficut fuprà dictum eft, in Italiam miffus effet, & demum ad patrem redire difponeret, rogatu Pafchalis Papa Romam Pafcha [ imminente ] adiit, & clariffimè fufceptus... fufcepit Augusti: & Papiam veniens, parumper ibi demoratus, ad patrem menfe Junio pervenit, perfecta nuntians, de inchoandis interrogans.

(e) Ita in duobus Codd, In alio, injuriabatur, In edito, innafcebatur.

tem.

:

An. 823. accufationi opponentes excufationem, & fuper ifta Imperatori offerentes exami- A nationem. Quibus auditis, & cum congruo refponfo remiffis, Miffos deftinatos, ut juffum fuerat, Romam ire præcepit, inveftigaturos de dubiis veritatem. Ipfe autem, prout vifum eft, fingulis moratus in locis, conftituto tempore, id eft Kalendis Novembris, ad Compendium venit. In quo Placito Legati Romam miffi redierunt, nuntiantes quòd Pafchalis Papa ab interfectorum nece fe cum plurimis Epifcoporum facramento purgaverit, interfectores autem nequaquam exhibere potuerit: fed & eos qui interfecti funt, meritis exigentibus talia perpeffos afferuerit: fimulque fecum præfentabant Miffos ab Apoftolico directos, fimilia perferentes nomina Legatorum funt, Johannes Epifcopus Silva-candida, Sergius Bibliothecarius, Quirinus Subdiaconus, & Leo Magifter militum. Imperator ergo natura mifericordiffimus occiforum vindictam ultrò perfequi non valens, quamquam multùm volens, ab inquifitione hujufcemodi ceffandum exifti- B mavit: & cum refponfis congruis Miffos Romanos abfolvit. Eodem tempore quædam prodigiofa figna apparentia animum Imperatoris follicitabant, præcipuè terræ motus Palatii Aquenfis, & fonitus inauditi nocturno fub tempore, & puellæ cujufdam jejunia duodecim menfibus omni cibo penitus abftinentis, crebra & inusitata fulgura, lapidum cum grandine cafus, peftilentia hominum & animalium. Propter quæ fingula piiffimus Imperator crebrò fieri jejunia, orationumque inftantiâ, atque eleemofynarum largitionibus Divinitatem per Sacerdotum monebat officium placandam, certiffimè dicens per hæc portendi magnam humano generi futuram cladem. Quo etiam anno, mense (a) Junio, natus ei eft filius ex Judith Regina: quem in baptifmo Karolum vocitare placuit. Eodem anno Eblus atque (b) Afenarius Comites, trans Pyrinai montis altitudinem juffi funt ire. Qui cùm magnis copiis ufque ad Pampilonam iffent, & inde negotio peracto redi- C rent, folitam loci perfidiam, habitatorumque genuinam experti funt fraudem. An. 824. Circumventi enim ab incolis illius loci, omnibus amiffis copiis, in inimicorum manus devenere. Qui Eblum quidem Cordubam Regi Sarracenorum miferunt: Afenario verò tamquam qui eos affinitate fanguinis tangeret, pepercerunt. XXXVIII. Intereà cùm Lotharius, ut prædictum eft, à patre miffus Romam veniffet, libentiffimè atque clariffimè ab Eugenio Papa fufceptus eft. Cúmque de his quæ acciderant quereretur, quare fcilicet hi, qui Imperatori & Francis fideles fuerant, iniqua nece perempti fuerint, & qui fuperviverent ludibrio reliquis haberentur; quare etiam tantæ querelæ adverfus Romanorum Pontifices Judicefque fonarent; repertum eft quòd quorumdam Pontificum vel ignorantia vel defidia, fed & Judicum cæca & inexplebili cupiditate, multorum prædia injuftè fuerint confiscata. Ideóque reddendo quæ injuftè erant fublata, Lotharius D magnam populo Romano creavit lætitiam. Statutum (c) eft etiam juxta antiquum morem ut ex latere Imperatoris mitterentur, qui judiciariam exercentes poteftatem, juftitiam omni populo, tempore quo vifum foret Imperatori, æqua lance penderent (d). Quæ cùm rediens filius patri retuliffet, tamquam amator æquitatis, & cultor veritatis, magno perfufus eft gaudio, eò quòd oppreffis iniquè relevatio fuccurrerit pietatis.

An. 825.

XXXIX. Tempore fubfequenti domnus Imperator Conventum à populo fuo celebrari juffit tempore Maii menfis Aquifgrani. Quò confiftenti Legatio Bulgarorum, quæ diu in Bajoaria fecundùm præceptum ejus fubftiterat, ei adducta & audita; quæ maximè poft pacis conftitutionem de terminis fuit terrarum inter Bulgaros Francofque cuftodiendis. Affuerunt etiam Brittonum Primores non pauci,

(a) Id eft Idibus Junii, ut nos edocet ipfe Carolus in Diplomate anno 872 à fe emiffo; & teftatur Auctor Chronici S. Benigni. Idem habetur in Statutis Adalhardi Abbatis Corbeienfis, Spicil. tom. 4, pag. 13.

(b) Afenarius Comes de Jacca filiam fuam Mariam nuptui dedit Wandregifilo limitis Hifpanici Comiti, qui ab Eudone Aquitaniæ Duce genus ducebat, quique anno 835 Alaonenfe Monafterium fundavit & dotavit, in quo anno fequenti fepultus eft.

(c) Lotharii Conftitutionem infrà referemus ante Capitularia.

(d) Hoc etiam anno Romæ, præfente Lothario, clerus & populus Romanus Sacramentale promiffionis fecerunt Ludovico Pio Imperatori & Lothario filio. Exftat illud Sacramentale apud Baluzium