bus omnibus Conciliis, & à tota fucceffivè Ecclefia catholica accepta- Natum ex patre unige ptio,quæ fit per gratia adoptionis, termi oprostorov, hoc est, con fubstantiale patri; per quem omnia facta funt, & quæ in calo, & quæ in terra. Qui defcendit, & incarnatus, & homo factus eft. Er in fpiritumfanctum. Hæc ibi. Ubi vides perfonam filii tot proprietatibus fingillatim enumeratis ab aliis duabus perfonis, fcilicet, patre, & fpiritufancto fuiffe ita à Concilio ipfo diftinétè defignatam: ut nullus dubitandi locus de intentione Concilii peni 10 tùs relinquatur, quòd, fcilicet, quandò filium dicit incarnatum,atque hor affumptio communis eft tribus perfonis, dicitur Luc. 1. Miffus eft Dei. Ecce tota Trinitas Commentaria Cardinalis Cajetani. Annotat. Itulus intelligendus eft, ut fonat, fcilicet, ut de una perfona verifice- 20 tur affumere, & de alia non. Comment. In corpore articuli non ponitur formaliter, fed elicitivè conclufio refponfiva: nam in corpore non habetur, nifi ifta conclufio. Una perfona poteft affumere fine alia, non quoad operationem, fed quoad terminum. Ex qua tamen habetur ifta vera fimpliciter. una perfona potest affumere fine alia affumente. Et hanc principaliter intendit auctor. Pro hac ergo in litera conclufio pofita primò manifeftatur, quare duas partes habet : quia affumptio importat duo, f. operationem, & terminum. Secundò probatur quoad partem negativam, .f. non quoad operationem: quia actus affumentis fit virtute divina communi tribus perfonis. Tertiò probatur 30 quoad partem affirmativam,f. quoad terminum: quia terminus eft perfona. Quartò manifeftatur tota conclufio: quia tres perfonæ fecerunt naturam uniri uni perfonæ. Ex hac autem conclufione, & ejus probatione manifeftè fequitur principaliter intenta conclufio tacita. nam ex eo, quòd D.Alb. 3.fent.dift.1.art. 8.9.10. S.Bonav. 3.fent,dist, x¡ ar.1.9.4. Medina q.3.ar. 5. SUPER QU. III. ART. V. & ARTICULUS affumere importat utrumque, f. operationem, & terminum, oportet u- In refponfione ad primum perfpice doctrinam datam in præcedenti Annotar. proprie fuum feciffe, & hominem ex muliere Utrum qualibet perfona divina potuerit humanam naturam assumere. D QUINTUM fic procedi- 40 nis ratio perfonalitatis in tribus perfo- proceffe, non abjecta, vel depofita deitate, aut tur. Videtur, quòd nulla nis, licèt proprietates perfonales fint dif- gencratione illa,qua haalia perfona divina potucferentes. Quandocumque autem virtus bebat ex patre: fed marit humanam naturam affu- aliqua indifferenter fe habet ad plura, fiffe etiam in affumptione carnis Deum, quod poteft ad quodlibet corum fuam actione erat. Hoc itaque recte fimere præter perfonam FiCantus plii. Per hujufmodi enim affumptionem terminare: ficut patet in potentiis ratio- dei ratio protestatur. ruit carnem affumere, factum eft, quòd Deus fit filius hominis: nalibus, quæ fe habent ad oppofita,quo- Hæc ibi. rum utrumque agere poffunt. Sic ergo adoptiva eft participata PROB. Quia virtus fed inconveniens effet, quòd effe filium divina, quæ eft princi- hominis conveniret Patri, vel Spiritui- divina virtus potuit natura humana unire fimilitudo filiationis pium actus affumptio- fancto:hoc enim vergeret in confufionem perfona Patris, vel Spirituffancti, ficut naturalis, &c. B. Et fit nis,fe habet indifferenter divinarum perfonarum. ergo Pater, vel univit cam perfona Filii: & ideò dicen- in nobis appropriatè à communis ratio perfo- Spirituffanctus carné affumere no potuit. dum, quòd Pater, vel Spirituffan&tus potuit filiationis naturalis ; & patre, qui eft principiū nalitatis, quæ eft termi- 2.Prætereà. Per incarnationem divina carnem aßumere, ficut & Filius. nus affumptionis,eft ca- homines affecuti funt adoptionem filiorú, dem in tribus perfonis. fecundum illud Rom. 8. Non accepistis ficut & filius. ad omnes perfonas, & niens effet, quod effe fi- fpiritum fervitutis iterùm in timore, fed &ftultum hoc dicere: fuam faciens. Et infrà. Dicitfcriptura,verbum Dei carnem factum effe. 60 70 80 II. MINOR. Filiatio per donum fpirituffanAD PRIMUM ergo dicendum, quòd ti, qui eft amor patris, filiatio temporalis, qua Chriftus dicitur & filii. §. Tunc nihil &c. Nam ficut, filio infilius hominis, non conftituit perfonam carnato, adoptivam fiipfius, ficut filiatio æterna : fed eft quid- liationem accepimus, dam confequens nativitatem tempora- &c. ut in text. III. DE MAJORI. lem. Unde, fi per hunc modum nomen Secundum quòd incarfiliationis ad Patrem, vel Spiritumfan- natus est. R. Et in divi&tum transferretur nulla fequeretur nis ab alio eft.§. Si enim confufio divinarum perfonarum. Ad fecundum dicendum, quòd filiatio non fufficeret ad ratioadoptiva eft quædam participata fimilitu- nem miffionis.Tunc nido filiationis naturalis,fed fit in nobis hil, &c. ut patet. Nam propriatè à patre, qui eft principium na- neceffe non effet dicere patrem etiam poft inturalis filiationis, & per donum Spirituf- carnationem mitti, aut fanéti,qui eft amor Patris, & Filii, fecun- effe miffum ; quia in didum illud Gala.quarto: mifit Deus Spiri- Hæc eft vera hujus cauvinis pater à nullo eft. tum filii fui in corda noftra clamantem: Ab- fa; non autem illa de ba, pater : & ideò, ficut, filio incarnato, innafcibilitate, quæ afadoptivam filiationem accipimus ad fimi fertur. Adhuc enim palitudinem filiationis naturalis ejus, ita ter, fi incarnaretur,effet innafcibilis, quia temPatre incarnato, adoptivam filiationem poralis nativitas non reciperemus ab co, tanquam à princi- tolleret hoc, quod apio naturalis filiationis, & à Spiritufan- ternum eft, nec tamen pater tunc poffet dici cto tanquam à nexu cómuniPatris,& Filii. miffus. Vide ad primis Ad tertium dicendum, quòd patri có- cum Concilio ibi. venit effe innafcibilem fecundum nativitatem æternam, quod non excluderet na- APPENDIX. tivitas temporalis. Mitti autem dicitur filius Dei fecundum incarnationem eo quòd eft ab alio, fine quo incarnatio non fufficeret ad rationem miffionis. mne verbum, & Exod. 15. Dominus, quafi vir pugnator, omnipotens nomen tùm ex nomine σúμßsher, tùm ex Concilio Florentino. De nomine fiqui- Commentaria Cardinalis Cajetani. Itulus clarus eft,nihil aliud apponédo,quã titulus fonet, quod dico, quia mere, fed fimpliciter, an potuerit affumere: ad quod verificandum non requiritur fimultas: fed fufficit,quòd, ficut folus filius eft incarnatus,ita folus Pater fuiffet incarnatus, aut folus Spiritusfanctus. In corpore articuli unica eft conclufio refponfiva quæfito affirmativè, pater,vel Spiritus fanclus potuit carnem affumere, ficut & Filius.Probatur. divina virtus potuit naturam humanam unite perfonæ Patris, vel Spiritusfancti,ficut univit cam perfona Filii. ergo pater,vel Spiritus fanctus potuit carnem affumere. Antecedens probatur fyllogifticè. Virtus indifferenter fe habens ad plura poteft ad quodlibet eorum fuam actionem terminare, fed virtus divina indifferenter fe habet ad omnes perfonas.ergo. Major manifeftatur ex potentia rationali. Minor verò & ex parte virtutis, quia virtus divina communiter, & indifferenter fe habet ad omnes perfonas, & ex parte perfonarum; quia communis ratio perfonalitatis omnium perfonarum D.Alb.3.f.dist.1.art.10. 41. Medina q. 3. art. 6. SUPER QUE. III. CONCL. Non eft fuppofito,aut effent unus homo,vel plu- dit aliam à communio tem, fcilicet,effet tamen, &c. probatur, quia An-¶2.Prat. Affumptio terminatur ad unifelmus hoc dicit per ly tatem perfonæ,ut dictum est:*fed non eft •Ar.a.hu- plures perfonæ, &c. ho- una perfona Patris,& Filii, & Spiritusminem, ideft, perfonam fancti. . ergo non poffunt tres allumere unam naturam humanam . jus queft. 4. 3. hominis. so 20 eadem eft, hoc eft, unius rationis: quoniam quælibet divina perfona eft perfona divina hac ratione,quia fubfiftit incommunicabiliter in divina natura: licèt proprietates perfonales, quibus fubfiftunt,fint diftinétæ:ficut quilibet homo una, & eadem ratione eft perfona: quia fcilicet fubfiftit in natura humana, quamy s alia fit perfonalitas mea, & alia illius, Confequentia autem probatur: quia, cùm affumptio duo importet, fcilicet, actum,& terminum,principium actus eft virtus divina, terminus verò perfona: ex hoc enim, quod utrumque concurrere poffet in qualibet perfona, ut antecedens dicit, confequens eft, quòd quælibet perfona po:eft affumere, quod conclufio dicit. Ubi nota, quòd hoc,quod pro probatione confequentiæ ex principio cor- Annɔt. potis articuli ailatu eft,poteft aliter introduci, ut, f.velut fuppofitio quedam monftrans requifita ad poffe affumere, & ad quæ refolvi oportet potentem affumere, fin virtutem divinam,& perfonalitatem.Et fic formatur fyllogi fmus, ut fuprà,ad probãdū antecedens,& cófequëtia relinquitur per * à fe nota. fterium incarnationis fit Eqodò per ratione pro Eccl. 'X art. habes primò: Utilitas dicitur Matth.28. In no non mult ARTICULUSS EX TU S. Utrum plures perfonæ divinæ poffint affumere unam numero naturam D SEXTUм fic proceditur. 30 ficut fuprà dictum eft,* ex unione animæ, Videtur, quòd duæ perfo- & corporis in Chrifto non fit neq; nova næ divinæ non poffint affu- perfona, neque nova hypoftafis, fed fit mere unam, & eandem nuuna natura affumpta in perfonam, vel APPENDIX. mero naturam. Hoc enim hypoftafim divinam, quod quidem non fit per potentiam naturæ humanæ, fed per potentiam divine perfone. Eft auoftendas, meritò effe Dei. tem talis divinarum perfonarum condi- fcripturis, & Papa intio, quòd una carum non excludit aliam finuatum: quòd non eft à communione ejufdem naturæ, fed fo- impoffibile, quòd olùm à communione ejufdem perfonæ. fumant vnam naturam mnes perfonæ divinæ afQuia igitur in myfterio incarnationis tota creatam. A fcripturis ratio facti est potentia facientis, ut quidem, per hoc, quod Auguft.dicit in Epift. ad Volufianum, mine Patris, & Filii, *eft epift.. magis circa hoc eft judicandum fecun- & Spirituffancli. Quia ante m:A. dum conditionem divinæ perfonæ affu- non dicit in nominibus, toma. mentis, quàm fecundum conditionem fed in nomine, monftrat, quòd pater, & naturæ humanæ affumptæ. Sic ergo non filius, & fpirituflanctus eft impoffibile divinis perfonis, ut due, vel funt unius virtutis, feu tres affumant unam naturam humanam. effentiæ, feu naturæ. JuEßet tamen impoffibile, ut affumerent una xta & illud. 1. Ioann. 5. Pater, & filius, & hypoftafim, vel unam perfonam humanam, fpirituffanctus, hi tres ficut & Anfel. dicit in lib. cur Deus unum funt. Item per Lib.2. cur homo, quòd plures perfonæ non pof- hoc, quod dicitur Ioan. Deus home, 3. Exaltari oportet fi- cap.9. circa funt affumere unum, eundemque homi- lium hominis ut o- princ. nem, fcilicet, in unitatem perfona. mnis, qui credit in iAD PRIMUM ergo dicendum,quòd plum, non pereat, fed hac pofitione facta, f. quòd tres perfonæ Sic enim Deus dilexit affumeret una natura humana,verú effet, mundum ut filium dicere,cfset unus homo propter una na- fuum unigenitum datura humanam. Sicut enim nunc verum ut omnis qui credit in eum, non peréft dicere, quòd tres perfonæ funt unus eat, fed habeat vitam Deus propter unam divinam naturam, aternam. Nam ex hoc, fic verum effet dicere, quòd eflent unus quòd cadem de filio Dei unigenito replicat, propter unam naturam humană. quæ de filio hominis Nec ly unus importaret unitatem per- in cruce exaltando præfonæ,fed unitatem in natura humana. miferat dicens ly ut Non enim poffet argui ex hoc,quòd tres omnis qui credit in ipfum, quòd non pereat, perfonæ funt unus homo, quod effent fed habeat vitam æterunus fimpliciter: nihil enim prohibet demonftrat utidicere, quòd homines, qui funt plu- que quòd idem conditor ac redemptor res fimpliciter, ad fint unus quantum nofter filius Dei ante aliquid, puta, unus populus. Et ficut fæcula exiftens filius ho80 Aug. *dicit 6.de Trin. diverfum eft, na- minis factus cft in fi- * Lib.6 c.3. tura fpiritus Dei,& fpiritus hominis,fed ne fæculorum. Dùm ante, med. igitur per Matthæum tom.3 inhærendo fit unus fpiritus, fecúdú illud fcriptura oftendunt 1.Cor.6. Qui adhæret Deo,unus fpiritus eft. quòd tres perfonæ fub I. DE MINORI. tatem perfonæ. §. Et fic confequitur, quòd, quicquid dicitur de II. DE MAJORI. trium perfonarum, diceretur de illo ho- fiftunt in una natura divina, & per Ioannem quòd una perfona divina, fcilicet, filius poft incarnationem fubfiftit in duabus naturis, fcilicet divina & humana, tunc eodem tenore cooftendere intelliguntur, ( ut perfpicacibus Theologis patet quòd plures perfonæ divinæ, ficut Annotat. nune in una najura divina fubfiftunt per naturalem unionem, poffunt per Lic. Sacrofanéta Roma- Ad fecundum dicendum, quòd, illa funt unum,ubi non obviat relationis oppofitio. Et infrà. Firmiter credit,pro- 10 20 ræ, & dum divinitatem,minor lato utero Mariæ Virginis affumpfiffe, & fibi in unitatem perfona copu- sumus Pontifex,& Concilium oftendunt, quòd tres perfonæ fubfiftunt in una natura divina, & quòd una perfona divina, f.filius poft incarnationem fubfiftit in dua bus naturis, f.divina, & humana : tunc eodem tenore, &c. ut fuprà de fcripturis concludebatur. vide argument. contr. Secundò vides: quomodò ex his, &c. Commentaria Cardinalis Cajetani. Itulus articuli ex jam dictis patet intelligendus de perfonis divinis fe- 30 terminat naturam, & dependentiam ejufdem perfonalitas cujufcunque cundum fuas perfonalitates proprias, ut abinvicem diftinguuntur: perfonæ divinæ, quam terminaretur in fe. igitur, &c. poteft fiquidem dupliciter intelligi, an plures perfonæ divinæ poffint unam, eandem naturam affumere. Primò, loquendo de perfonis, ut conve niunt in natura divina, hoc eft, fecundum quòd funt unus Deus, & in hoc fenfu quæftio fuperiùs difcuffa eft,& hic non quæritur. Secundo,loquendo de perfonis, ut abinvicem propriis perfonalitatibus diftinguuntur ita,quòd qualibet perfona trahat naturam illam ad fuam propriam perfonalitatem fic, ut non perfonetur in alia ex hoc, quòd perfonatur in una, & è contra, fed perfonetur in una, ut diftinguitur ab alia. Cujus oppofitum accideret, fi hic Deus primò incarnatus effet : quoniam una, & eadem ratione quælibet perfona diceretur incarnata,fcilicet, ratione individui natu- 40 ræ. Et (ut unico verbo dicatur) quæftio hic eft, an plures perfonæ poflint unam numero naturam affumere, ut per fe primò diverfi termini affumptionis ; fic enim non qualibet perfona divina, fed quælibet perfona divina affumens per fe primò terminaret affumptionem. Et ad hoc denotandum auctor non quærit,an omnes perfonæ divinæ poflint affumere, fed an du, ut ex dualitate intelligas, quòd non eft fermo de perfonis, ut conveniunt, fed,ut diftiguütur, ac per hoc quelibet fit per fe primò terminus afsuptionis. In corpore articuli funt due conclufiones. Prima eft. Non eft impofComment. fibile divinis perfonis,ut due,vel tres affumant unam naturam humanam. Secunda eft. Effet tamen impoffibile, ut affumerent unam hypoftafim, vel perfonam humanam. Probatur utraque fimul, ex unione animæ,& corporis in Chrifto non fit nova hypoftafis, neque perfona: fed natura una af- 50 fumpta in divinam hypoftafim, non per potentiam naturæ humanæ, fed per potentiam divinæ perfonæ, ergo magis eft hoc judicandum fecundum conditionem divinæ perfonæ affumentis, quàm fecundum conditionem naturæ affumptæ. ergo non eft impoffibile divinis perfonis,&c. Antecedens eft ex fe evidens. Prima confequentia probatur: quia tota ratio facti in myfterio incarnationis eft potentia facientis, fecundum Aug. Secunda vero confequentia probatur:quia conditio divinarum perfonarum talis eft,quòd una carum non excludit aliam à communione ejufdem naturæ, fed folum à communione ejufdem perfonæ. Ubi vides, quòd ex hoc, quòd non fe excludunt à communione ejufdem naturæ, tenet confequentia quoad primam conclufionem, & ex hoc, quòd fe excludunt à communione cjufdem 60 perfonæ, tenet confequentia quoad fecundam conclufionem, quæ auctoritate Anfelmi confirmatur. Ad hanc Scoti rationem refpondendum eft, fingula difcutiendo, & fic Ref. Quef etiam principalem materiam declarando. Major igitur propofitio afsum-So.. pta à Scot.non eft vera, nifi triplici quafi gloffa fubintellecta. prima cft fupra ly dependentia, quod intelligatur de dependetia proprie,& hoc dico:quoniam dependentia propriè non invenitur fine caufalitate: quamvis enim aliquid fit alteri fine caufalitate annexum, non tamen dependentia proprié inter illa eft, ut patet inter correlativa, quorum neutrum, ut fic,ab altero dependet in quocunque genere caufæ, & inter differentias divifivas ex oppofito ejufdem generis,quarum neutra ab altera dependet : & tamen tàm correlativa, quam hujufmodi differentias fimul efse oportet.Scot.autě dependentiæ nomine utitur & cum caufalitate, & fine caufalitate, ut patet. Et proptereà,fic extenfo nomine, utendo dependentia, Major non eft vera, nifi apponatur altera gloffa fupra ly non dependet, quòd intelligatur de dependentia omninò ejufdem rationis ita, quòd fit dependentia eiufdem fpecici fpecialiffima, & in hoc Scotus confentit: & altera fupra ly Totaliter, quòd intelligatur tàm intenfivè,quàm extéfivè:quoniam dato, quòd vnum terminaret totaliter intenfivè, non proptereà habetur, quòd illud unum terminaret totaliter extenfive. Exemplum albi,ut quatuor,fimilitudinem terminat totaliter intenfivè aliud album,ut quatuor, non tamen terminat totaliter extenfivè: quia poteft tertium poni fimile. Annos. Ob. Adverte in hoc proceffu, quòd auctor unico verbo excludit objectio- Num poffibile fit,duas, vel plures perfonas divinas unam & 80 Irca primamconclufionem dubium ex Scot.in 3.d.1.q.2.occurrit,ubi teQueft. Cnens oppofitum, fundat fe fuper hac ratione. In omni dependentia efentiali unum dependens non dependet præcisè, nifi ad unum, quod totaliter terminat ejus dependentiam : fed in ifta unione eft dependentia effentialis unius naturæ, & una perfona terminat totaliter eam, ergo. Major probatur in omni dependentia caufati ad caufam. Et fimile,inquit,videtur in omnibus dependentiis, quæ non funt caufatorum ad caufas, quòd, cùm dependentia alicujus fuerit totaliter terminata ad aliquid, ipfum non poteft dependentia ejufdem rationis dependere ad aliud. Et confirmatur hoc de accidente refpectu plurium fubjectorum primorum. Minor probatur: quia perfonalitas creata totaliter terminaret ipfam, & illa ftante, 90 non pofset fimul effe in alia perfona creata, vel increata : non minus enim Confirm ¶ Oportet autem ad verificandam majorem illam hanc apponere glof fam,alioquin non eft vera de dependentia effentiali non caufali: quoniam ex naturalis rationis lumine nulla apparet major dependentia effentialis nō caufalis, quàm ea, quæ eft unius relativi ad proprium correlativum: quia definitur,& effentialiter conftituitur per effe ad aliud.Conftat autem,quòd unum relativum fic effentialiter dependet ab uno totaliter intenfivè terminante illud,quòd non totaliter extenfive terminat illud,ut patet de duplo,& dimidio, & æquali,& fimili, & aliis hujufmodi:idem enim duplum eadem numero duplicitate duplum eft non folùm ad A, dimidium,fed ad B,& C, & unum æquale eadem numero æqualitate æquale eft omnibus fibi æqualibus. At, fi quis dicat Scotum tenere, quòd non eadem æqualitate unum æquale eft æquale omnibus, & proptereà in fua via propofitionem effe veram, facilè objicitur, quòd ad concludendum aliquid impoffibile, etiam per divinam potentiam ut nunc proceditur ) non eft ex opinatis, & refutatis ab aliis, & communi fchola Peripateticorum procedendum, qualis eft ifta opinio ponens plura accidentia ejufdem rationis in code fubjecto fecundum idem.Neganda eft igitur ifta major non acceptans dictam gloffam. Ad probationem autem iftius majoris, pro quanto probat ipfam in dependentia effentiali caufali,non oportet refpondere, quia vera, ac bona videtur fecundum ordinem inditum caufis, & caufatis, & difputatio noftra extra dependentiam caufalem verfatur. Sed,cùm fubjungit Scotus, quòd ita etiam videtur in omnibus dependentiis, quæ non funt caufatorum ad caufas, refpondetur, quòd non eft idem de utrifque dependentiis judicium, & patet inftantia de dependentia unius relativi totaliter intenfive terminati ab uno, & tamen ab altero ejufdem rationis omninò terminabili. Et fuffragatur huic refponfioni ratio: quoniam dependentia caufalis ponit imperfectionem,& indigentiam in caufato, quæ, fi fublata totaliter eft ab una caufa, implicat,quòd remaneat indigens altera caufa.Sed dependentia non caufalis poteft fine imperfectione,& indigetia inveniri,ut patet in relativis, quæ in divinis fine omni imperfectione, & indigentia inveniütur,ac per hoc poteft aliundè,puta,ex alterius conditione provenire, quòd etiam terminet, quod jam terminatum ab alio eft. Et fic eft in propofito, quòd non ex eo, quòd filius Dei imperfectè terminet perfonaliter naturam humanam,neq; ex co,quòd natura humana affumpta à filio Dei remaneat imperfecta perfonaliter,etia provenit, quòd pater poteft ad illa propria perfonalitatem affumere,fed ex conditione perfonæ Patris, hoc eft ex infinitate fuæ fufficientiæ provenit, quòd etiam poteft illammet perfonare. Ad confirmationem de accidente refpectu plurium fubjectorum pri- Refp. ad morum dicitur primò, quòd nulla apparet implicatio contradictionis, Confirm. quòd Deus accidenti alicui det unitatem numeralem in fe, & confervando illam ponat illud accidens in pluribus fubjectis primis fecundum fe,& quòd in tali cafu neutrum effet fubjectum primum extenfivè, nifi fecundum fe, hoc eft,quantum eft ex parte fui,effet fubjectum primum extenfivè, & daret unitate numeralem,fed divina potentia aliter de facto operatur. Dicitur fecundo, quòd dependentia accidentis à fubjecto primò eft dependentia caufalis: ft.n. fubjectum primum caufa accidentis,ut patet, & ideò non confirmatur per hoc Major illa quoad dependentiam non caufalé, Hæc de Majore. Ad Ad Minorem autě dicitur,quòd in ifta unione eft dependentia efsetialis, Ex hoc igitur, quòd perfonalitates, quæ funt termini unionum, funt di- litate non poteft affumi,& quare perfonata aliena poteft affumi: quia .f. per propriam terminatur conftituendo illa, per aliena non conftituendo illam. Diverfa quoque ratio eft utrobique terminandi, nam & divina "perfona terminat ex fua infinitate, utpote aliena perfona fubfiftens in alia natura dictum eft enim fuprà, quòd proprium eft divinæ perfonæ ob fui infinitatem fubfiftere fimul in diverfis naturis)& natura humana non naturali,ted obedientiæ potentia perfonatur per alienam perfonam:perfona autem Socratis non ex aliqua excellentia, fed ex naturali adæquatione terminat perfonaliter naturam fuam, & è contra natura fua naturaliter eft per illam adæquabilis perfonaliter. Et hinc etiam provenit, quòd, cùm quæliber perfona divina fit infinita, quælibet perfonare poteft humanitatem hanc non ex indigentia naturæ ( ut dictum eft) fed ex fufficientia perfonæ potentis communicare illi naturæ etiam fuam perfonalitatem. Ex his autem habes, quòd non folum dependentia hujus humanitatis refpectu fingularum perfonarum divinarum quoad affumi, eft diverfarum rationum inter fe, fed etiam, quòd dependentia, feu terminatio hujus humanitatis refpectu divinæ perfonæ, & refpectu perfonæ propriæ funt diver farum rationum, licèt omnes conveniant in una communi ratione termini, quia fcilicet funt ad perfonam. Ruit ergo à fundamentis undique fabrica Scotica, & meritò: quoniam hanc humanitatem perfonari fimul à pluribus perfonis divinis nihil aliud eft, quàm communicare huic humanitati plures perfonalitates alienas infinitas, appropriando illas illi. Et per hæc patet, quare repugnat hanc humanitatem habere fimul plures perfonalitates creatas, aut creatam, & increatam : quia. f. utrobique effet implicatio contradictoriorum, dùm natura hæc in propria perfonalitate poneretur una perfona cu alia perfona.Et non repugnat habere fimul plures perfonalitates increatas:quia per hoc non ponitur, unam perfona affumi in unitatē perfonalem alterius perfonæ.Et hæc pro nunc fufficiant de hac quæftione. ¶ In eodem artic, in calce corporis circa auctoritatem Anfelmi adverte,quòd Durand. in 3. Sentent .dift.1.9.3. latenter arguit auctorem, quafi exponentem per ly unum, eundemque hominem, perfonam humanam, dicens contra hanc expofitionem. Anfelmus concedit, quòd'una perfona affumpfit hominem, & negat plures perfonas poffe affumere unum hominem, non intelligitur igitur perfona per hæc. Sed quoniam Durandus ipfe poftmodùm dicit Anfelmum dicere fic. Impoffibile eft, plures perfonas divinas effe unam perfonam cum uno, eodemque homine, feipfomet convincendus eft. Anfelmus volebat excludere aliquid, quod poffit fub apparenti quæftione cadere, non poteft autem aliter cadere fub apparenti quæftione, quòd plures perfonæ divinæ fint una perfona, nifi, quia uniretur in una perfona humana. Et fic exponit auctor non.n.poteft intelligi,quòd fint plures perfonæ divinæ in una perfona divina: quia hoc ftatim offert apparentem valdè contradictionem. Ad probationem minoris, cùm dicitur. Perfonalitas creata totaliter Et ad probationem fequela, cùm dicitur, quia non minùs terminaret 40 Ad cujus clariorem perceptionem feito, quòd hæc humanitas, fi pro- : D.Alb.3.f.dist.1.art.10, 3d 1.9 2. SUPER QUÆ, III. ar.5. ART. VII. : Exponendo igitur fententiam Anfelmi, optimè in litera dictum eft, five præponatur ly una perfona cum uno,eodemque homine, five non præponatur ly una perfona, & dicatur. Impoffibile eft affumere unum, eundemque hominem: fenfus enim femper eft idem, fcilicet, quòd impoffibile eft, plures perfonas affumere unam perfonam. Nec id, quod objicit Durand,obftat, quia aliud eft dicere, affumit hominem, & aliud affumit unum, cundemque hominem. Nam prima propofitio, etfi eft aliqualiter impropria, glofsatur tamen, quòd intelligitur quoad naturam, ut patet ex Magift. in 3.Sentent dift.6. Secunda autem propter ly unum, eundemque trahitur ad individuum fubfiftens in natura humana, quod conftat effe fuppofitum; nullus enim unus homo invenitur in natura humana afsumpta, nifi filius Dei. In codem 6.artic, in refponfione ad primum adverte diligenter verba auctoris, dùm, hac pofitione facta, dicit, quòd tres perfonæ efsent unus hoAurot. mo, & tamen non proptereà efsent unus homo fimpliciter. Dixit enin hæc ambo propter differentiam, quæ efset inter unum Deum, & unum hominem in tribus perfonis ; quoniam tres perfonæ fic funt unus Deus, quod funt unus numero Deus, & eft ibi verè unus Deus fimpliciter: fed tres perfonæ fic efsent unus homo, quòd non efsent unus numero homo: quia nullus efset ibi unus numero homo communis Patri, & Filio, & Spirituifancto: ficut eft unus numero Deus communis Patri, & Filio, & Spirituifancto. Et fimiliter non efset ibi unus homo fimpliciter: quia non efset homo unus fecundum naturam, &, perfonam, quam unitatem importat unus homo fimpliciter: fed efsent tres homines numero in una natura humana, quia efsent plures perfonæ humanæ fecundum unam naturam humanam fed, quoniam hoc ad vocabula fpectat, parvi refert,si scitur, quid efset in re, qualitercumque exprimeretur. ARTICULUS SEPT TIMU S. ditur. Videtur, quòd una CONCL. Sive confi- fumpta in myfterio incarnationis non non pofset dici, quòd efset plures: quia verò refpondetur; quòd illa propofitio. f, naturæ unius fpeciei non multiplicatur, nifi fecundum distinctione fuppofitori, naturis, quarum forma ad materiam compofi non verificatur; nifi de 3. Præt. In incarnationis myfterio tio conftituit novum tota natura divina eft unita toti naturæ fuppofitum : & confede natura humana,dato eria de poffibili, quòd efset plures in mylterio deremus perfonam habet aliud fuppofitum præter fuppofi- afsumptæ, ideft, cuilibet parti ejus: eft quenter non verificatur divinam fecundum vir tutem,quæ eft principiu tum perfonæ divinæ, ut ex fupradictis unionis, fiue fecundum patet. * Si ergo ponatur efse una perA fuam perfonalitatem, fona divina afsumens duas humanas jusqq. quæ eft terminus unio4.3. nis,oportet dicere,quòd naturas, efset unum fuppofitum duaperfona divina, præter rú naturarum ejufdem fpeciei, videtur naturam humana,quam implicare contradictionem:non .n. natu afsumpfit, poffit aliam numero naturam hu- ra unius fpecici multiplicatur, nifi femanam affumere. cundum diftinétionem fuppofitorum. PROB. Quia,& pot-¶2.Præt.Hac fuppofitione facta, non entia divinæ perfonæ pofset dici, quòd perfona divina incareft infinita, nec poteft limitari ad aliquod crea- nata efset unus homo: quia non habe tum & perfonalitas ret unam naturam humanam. Similiter naturæ divinæ non pot eft comprehendi, feu limitari perunam naturam humanam. I. DE CONCL. Quod videtur implicare contradictionem. R. Nega enim Chriftus perfectus Deus, & per- illo priori abfque ifto pofteriori f. abfque diftinctione fuppofitorum. Si nationis)tunc remanebit effet tunc de facto, fi una (ut eft in myfterio incar- incarnationem filii poteft affumere natu- alteri uniretur,i. omnes 20. niens. §. Ut putat argu- qui, quòd perfonalitas divinæ naturæ cfmentü.Non,n,oporteret, fet ita comprehenfa per unam naturam quòd duari naturarum humanam, quòd ad ejus perfonalitatem afsuptari una totaliter alia affumi non poffit: quod eft impoflipartes unius oibus partibile: non .n.increatum à creato comprebus alterius. Divina fi- hendi poteft. Patet ergo, quòd, five confiquidé, & humana natu- deremus perfonam divinam fecundum virra non eode ordine fe habent, &c.ut in tex. Tunc tutem, quæ eft principium unionis, five fecundum fuam perfonalitatem, quæ est terAPPENDIX. minus unionis, oportet dicere, quòd perfona 30 Utilitas Equò perratione ofteXart. habes primo: divina præter natura humana,qua afsupfit, Eccls, das,meritò effe à fcriptu- poffit alia numero natura humana affumere. nih, &c. ut patet. naturas.A fcripturis qui ris,& Papa infinuatum: AD PRIMUM ergo dicendum, natura quòd una perfona poteft creata perficitur in fua róne per formam, affumere duas humanas q multiplicatur fin divifione materiæ, & de per hoc, quod dicitur ideò,fi copofitio materiæ, & forma coltiSap.18.Cu nox in fuo cur- tuat novú fuppofitú,confequés eft,q nafu mediu iter haberet, o tura multiplicetur fin multiplicationem mnipotes fermo tuus à regalibus fedibus venit, fuppofitorů: fed in myfterio incarnatioHoc.n. fecundü Ecclefia nis unio forma, & materiæ, i.animæ, & in Do.oft.Nativit, expo- corporis, nó cóftituit novú fuppofitü, ut fitione itelligitur de ver- fup.dictu eft.*& ideò poffet effe multitudo Ar praca bo Dei incarnato. Filius fm numeru ex parte naturæ pp divifioné ergo Dei, qui tunc venit, materia abfq;diftinétione fuppofitorum. Annot teftatione. Id, quod fuit, crat omnipotens. At fe- 40 pp una natura affumpta,ut fup.dictü eft*: minuta eft potétia ejus Ф nueret affumptio.Ex hoc minuta, dic: quòd nunc ¶ Ad tertiu dicendú, divina,& huma- unam perfona divina,fed per prius cópa- Commentaria Cardinalis Cajetani. Ntitulo ar.7.adverte,quòd iftæ quæftiones, quæ hic moventur de poffi- fteriü incarnationis factæ magis innotefcat.Manifeftatur fiquidé ex his,que In corpore art.una eft conclufio refpontiva quæfito affirmativè. Perfona Comment. divina præter natură,quã affumpfit,poteft aliam numero natură affumere. Ubi,antequa afferatur probatio,nota, quod, quia affumere principiú, & terminu afsuptionis importat,ideò coclufio probatur primò ex parte principii: f.potetiæ divinæ in divina perfona, fecundo ex parte termini.f.perfonalitatis divinæ.Unde quoad primi probatur fic. Quod poteft in unu, & non in amplius,habet potentia limitatam ad unu:fed potentia divinæ perfonæ eft infinita,nec limitabilis ad aliquid creatü.ergo. Quoad fecüdi probatur fic. Si non poffet affumere aliam naturam, fequeretur, quòd perfonalitas divinæ naturæ effet ita comprehenfa per unam naturam, quòd ad ejus perfonalitatem alia affumi non poffet: fed hoc eft impofsibile, quia increatum à creato comprehendi non poteft.ergo. 70 80 Circa illa propofitione,quod poteft in unu, & no in amplius,habet poteAnnotat. tiam limitatam ad unit,adverte, quòd eft intelligenda formaliter, f.inquatū eft ex parte potentiæ, pōt in unum, & non in ãplius,nā fi aliudè proveniret, quòd poffet in unum,& non in amplius,puta,ex modo agendi,quia agit per modú naturæ,quæ eft determinata ad una, non argueret limitationem potentiæ: fed,fi ex ipfa potentia eft,quòd pofsit in unum tantùm, limitationem in illa arguit:quoniam potentia, ut potentia,extendit fe ad pofsibile, quod non comprehenditur unitate ita,quòd excludat multitudinem.Unde in art. ult. 9.41. in 1.p. dictum eft, quòd non ex impotentia patris eft, quòd unus tantü filius genitus,& generabilis in divinis. Et, quia hæc propofitio procedit ex parte potetiæ,ideò fimpliciter, & abfolutè afsupta eft propofitio illa. Circa probatione ex parte termini nota diligentifsmè,auctorem habere pro inconvenienti,ac impofsibili, perfonam divinam, ut terminum, comprehendi à natura creata. Hoc.n.nihil aliud eft dicere, quàm docere (quod jam prælibavimus refpodendo Scoto)hoc, quòd perfona divina non folùm eft infinita in efsendo,& caufando ratione naturæ divinæ, fed eft infinita in terminado rõe fuæ perfonalitatis : incöprehenfibilitas fiquide increatæ perfonæ,ut termini,à natura creata, ut afsupta,nihil aliud fignificat, quàm in- 90 finitate in terminando increatæ perfonæ, Et,ut excelfa Dei balbutiendo,ut pofsumus,refonemus,dicédum eft,quòd infinitas divina, ut eft naturæ, feu naturalis,coftituit infinitü ens,& infinitam causasut autem eft perfonæ,feu perfonalis, conftituit infinitam perfonam, ut fic,quòd claudit in fe infinitatem in terminando. Et ideò poteft quælibet divina perfona fubfiftere non Secundò vides: &c. folùm iu pluribus naturis f.naturali, & afsumpta : fed etiam in pluribus affumptis, & cadem ratione in infinitis, fi infinite in venitentur fimul In refpofione ad primă perfpice,quòd confiftit in hoc,quòd natura fubftantiæ creatæ multiplicatur, multiplicato fuppofito conftituto per ipfam : non aute multiplicato fuppofito non conftituto per ipsa, ut patet in litera. In refponfione ad fecundum objectio Scot. 3.Sent.d.1.9.3. occurrit dicetis contra hoc, quòd fequeretur, quòd pofsemus dicere,quod plures perfonæ funt plures dii. Probatur. Secundum hoc tale concretum habet unitatem, vel pluralitatem ex unitate, vel pluralitate fuppofiti. Dubitat. ub Scut. Annotat. Ad hoc dicitur,quòd in litera no dicitur affirmativè multiplicari cöcre- Refol. du tū, multiplicato fuppofito, ut arguens fortè accipit: fed ponitur univerfalis bitat, & object. regula negative.f.nunquã nomen ab aliqua forma impofitú pluraliter dicitu, nifi propter pluralitate fuppofitorü. Et ifta regula eft vera,ta in cöcretis adjectivis, qua fubftantivis, tam fubftantialibus, quàm accidentalibus ita. quod femper ad pluralitate concretoru exigitur pluralitas fuppofitorū : fed cu hoc ftat,quòd pluralitas fuppofitorú no fufficiat quandoq; & exigitur et pluralitas formæ fignificate,ut de concretis fubftãtivis in a.3.q.39.1.p.pater. Et proptereà, licèt unitas fuppofiti optimè inferat fingularitatem concreti fubftãtivi quale eft ly ho) no tamê multitudo fuppofitorú infert pluralitaté nois fubftantivi.Et proptereà no fequitur.ergo tres perfonæ sut dii:nec.ergo tres perfonæ hoies in cafu prec.ar.ut in hac et litera dicitur:& tame benè lequitur in cafu hujus art.ergo verbum Dei non eft homines, fed unus homo. In refponfione ad tertium perfpice rationem, quare præfentis art.pofitione facta, hæc humana natura præafsumpta non assumeret aliam naturam humanam, quæ poft assumeretur, cum qua tamen concurreret in cādē numero perfonalitatem, & natura divina afsumeret quamcunque naturam humanam,quæ uniretur perfonaliter verbo Dei. Ratio,inqua,eft,quia filius Dei eft fua deitas, non autem eft fua humanitas: hinc .n. fit, ut cuicunque perfonaliter unitur filius Dei per fe primò, eidem fecundariò deitas uniatur, dico, & naturæ affumptæ, & cuilibet ejus parti, ut patet ex auctoritate Damaf. Et hinc fit, quòd una humanitas non effet unita alteri ita, quòd nec ipfa naturæ poft affumptæ præcedens uniretur, nec alicui ejus parti: fed per accidens coinciderent in unam perfonam, inter fe diftinctæ etiam loco. Et ex hoc fequeretur, quòd non effet communio convenientium illi perfonæ fecundum unam naturam affumptam cum convenientibus fibi fecundum aliam affumptam, imò poffet fimul mori fecundum unam, vivere fecundum aliam. Et fiv. g. fecundum primam naturam vocaretur Chriftus, & fecundum fecundam vocaretur Joannes, mortuo Chrifto,non poffet dici mortuus Joannes: fed benè diceretur mortuus Deus, & Dei filius, & fimiliter, vivo Joanne tantùm, non verè diceretur vivus Chriftus, fed vivus Deus, & Dei filius, & fic de fimilibus. & |