nus.Soli ergo damnati etiam propter folum originale peccatum excluduntur à tanto beneficio: quod eft pertinere aliquo modo ad myfticum corpus Chrifti, five habere Chriftum pro capite : quia foli damnati nullo modo ideft, neque in reducibili potentia funt ad hoc, ut aliquandò poffint effe membra Chrifti. Tantò igitur magis, vel minùs aliqui adhuc in corpore viventes affimilantur damnatis: quantò magis, vel minus elongantur ab uniri Chrifto, tanquam membra capiti. Per oppofitum itaque tantò magis, vel minùs aliqui adhuc in corpore viventes affimilantur beatis compre henforibus: quantò magis, vel minùs uniuntur Chrifto,veluti membra capiti fuo. & ¶ COROLLARIUM. Ergo, quia myfticum corpus ecclefiæ coexten- to nuè nutriti fordefcent aliquandò effe membru ergo Chriftus eft caput omnium homi num. 20 30 40 aliquandò propè, ideft, ftris tantùm, fed etiam pro totius mundi. de potentia reducentur Salvare autem homines, & propitiatioad actum,fcilicet, ad effe actualiter de ecclefia, ut nem effe pro peccatis eorum, compefuerunt ii, quibus dicebat tit Chrifto, fecundum quòd eft caput. Apoftolus Ephef.2. vos, qui eratis longe, facti eftis propè : aliqui verò proficientes in pejus, er- RESPONDEO dicendum,quòd hæc rantes, & numquam ad eft differentia inter corpus hominis nafcientiam veritatis per- turale,& corpus ecclefiæ myfticum,quòd venientes 2.Tim.3. hoc eft,de potentia illa nun- membra corporis naturalis funt omnia quam reducentur ad a- fimul, membra autem corporis mystici tum, fed in infidelitatis no funt omnia fimul, neq; quantú ad effordibus nati, & conti- fe naturæ, quia corpus ecclefiæ cóftituiadhuc, Apocal.22.ideft, tur ex hominibus, qui fuerut à principio ufque ad mortem. Ergo mundi ufq; ad finem ipfius: neque etiam foli damnati, etiam pro- quantum ad effe gratiæ : quia eorum pter originale folum excluduntur à tanto bene etiam, qui funt in uno tempore,quidam ficio: quod eft pertinere gratia carent,poftmodùm habituri, aliis aliquo modo ad eccle- eam jam habentibus. Sic igitur membra fiam,five effe de corpore ecclefiæ, quoniam foli corporis myftici accipiuntur, no folùm, damnati nullo modo, id fecundum quòd funt in actu, fed etiam, eft,neque etiam in redu- fecundum quòd funt in potentia. Quæcibili potentia funt ad dam tamen funt in potentia, , quæ numcorporis Chrifti, quod quam reducuntur ad actum. Quædam eft ecclefia, Tantò igitur verò funt, quæ quandoque reducuntur magis, vel minùs aliqui ad actum. Et hoc fecundum triplicem adhuc in corpore viventes aflimilantur damna- gradum: quorum primus eft per fidem, tis: quantò magis, vel fecundus per charitatem viæ,tertius per minùs elongantur ab fruitionem patriæ. uniri ecclefiæ, tanquam matri fuæ: ficut per opSic ergo dicendum eft, quòd, accipiendo pofitum comprehenfo- generaliter fecundum totum tempus munribus affimilantur,quan- di, Chriftus est caput omnium hominum : tò magis, vel minus u- fed fecundum diverfos gradus. Primò niuntur ecclefiæ unicæ enim, & principaliter eft caput eorum, fponfæ Chrifti Cant. 6. Item in Decretis 24.9.1. qui actu uniuntur fibi per gloriam. Sec. loquitur.c.omnibus.c. cundò corum, qui actu uniuntur fibi per pudenda. charitatem. Tertiò corum, qui actu NOT. Adhuc pro uniuntur fibi per fidem. Quartò verò notitia pleniori præsentis artic. & defcriptionis eorum, qui fibi uniuntur folùm in potcorporis myftici nota- entia nondùm reducta ad actum , quæ bis dicta S. Thoma 3. tamen eft ad actum reducenda fecundú fentent .d.13.9.2. artic.2. quæ funt hæc. In corpo- divinam prædeftinationem. Quintò vere naturali invenitur rò eorum, qui in potentia funt fibi uniti, quadruplex unio membrorü ad invicem. Pri que numquam reducetur ad actum : ficma eft fecundum conut homines in hoc mundo viventes, qui formitatem nature, quia non funt prædeftinati, qui tamen ex hoc omnia membra constat ex eifdem fimilibus partibus, & funt unius rationis, ficut manus, & pes ex carne, & offe:& fic dicuntur membra unum, ficut genere, vel Specie. Secunda eft per colligationem eorum adinvicem per nervos juncturas, & fic dicuntur unum continuatione. Tertia eft, fecundum quod diffunditur vitalis fpiritus,& vires anime per totum corpus. Quarta eft,fecundum quòd omnia membra perficiuntur per animam, quæ eft una numero in omnibus membris. He quatuor uniones inveniuntur in corpore myftico. Prima eft,inquantum omnia membra ejus funt unius naturæ, vel Specie, vel genere. Secunda est, inquantum colligata funt adinvicem per fidem,quia fi continuantur in uno credito. Tertia est: fecundum quòd vivificantur per gratiam, & charitatem. Quarta est : fecundum quod in eis est Spirituffanctus, qui est principaliter perfectio corporis mystici, quafi anima in corpore naturali. Prima dictarum unionum non eft unio fim pliciter, quia illud,in quo hæc unio eft,non est unum numero,ficut eft in tribus fequentibus, quia per fidem, & charitatem in numero credito, & amato fecundum numerum uniuntur, fimiliter Spiritusfanctus unus numero omnes replet. Homines igitur infideles non pertinent ad unionem corporis ecclefie, fecundum quòd est unum fimpliciter, & ideò refpectu horum Christus non eft caput, nifi in potentia. Fideles autem peccatores pertinent quidem aliquo modo ad unitatem ecclefiæ, inquantum continuantur ei per fidem,non tamen pofunt dici membra proprie, nifi ficut membrum mortuum, fcilicet, æquivocè. Et ficut operationes, quæ funt ad alterum, poffunt aliquo modo fieri per membra arida (ut percutere, vel aliquid hu 50 60 70 80 90 1. DE MAJORI. Nifi ad membra. R.Saltem in potentia. §. Tune nihil, &c. Nam illi, qui funt infideles, &c.ut in textu. II. EX APOSTOLO. Non habentem. R. In ftatu patriæ. §.Tunc nihil, &c. Minor enim tranfit ad loquendum de ecclefia pro ftatu viæ. In quo, fi dixerimus, quia peccatum non habemus, &c. ut in textu. NOT. Optimè examinavit D. Thomas tantam illam auctoritatem Apoftoli,antequam tàm folidum, & breve refponfum afferret. Ecce. Tradidit,inquit,femetipfum pro ecclefia: ut fanctificaret illam, mundans eam lavacro aquæ in verbo vita: ut exhiberet ipfe fibi gloriofam ecclefiam, non habentem maculam, aut rugam, aut aliquid hujufmodi. In tota enim ifta auctoritate bis ponitur ly ut: non autem femel tantùm : fecundum quòd argumétum adducebat, ut truncata fententia uters faciliùs decipere poffet. Primum quidem ut dicit finem proximũ: qui & alio nomine voca folet medium ad ulteriorem finem; fecudum verò ut dicit finem re fæculo recedentes, totaliter definunt effe membra Chrifti, quia jam nec funt in potentia, ut Chrifto uniantur. AD PRIMUM ergo dicendú,quòd illi, qui funt infideles, etfi actu non fint de ecclefia, funt tamé de ecclefia in potentia: quæ quidem potentia in duobus fundatur. Primò quidem, & principaliter in virtute Chrifti, quæ eft fufficiens ad falutem totius humani generis: fecundariò in arbitrii libertate. ¶ Ad fecundum dicendum, quòd effe ecclefiam gloriofam non habentem maculain, neque rugam eft ultimus finis ad quem perducimur per paffionem Chrifti. Unde hoc erit in ftatu patriæ, non autem in ftatu viæ, in quo, fi dixerimus, quia peccatum non habemus, nofipfos feducimus, ut dicitur 1.Joann. 1. Sunt tamen quædam, f. mortalia,quibus carent illi, qui funt membra Chrifti per actuale habere peccatu vel miunionem charitatis. Qui verò his fub- nimum,neque actu,neq; duntur peccatis,non funt membra Chri- potentia. Confequenter fti actualiter,fed potentialiter, nifi fortè ergo per primum U loquitur de ecclefia pro imperfectè per fidem informem,que unit præfenti ftatu: in quo Chrifto fecundum quid, & non fimplici- mundatur quidem per ut fcilicet per Chriftum homo con- facramenta, fed tamen ( fecundum Concilium fequatur vitam gratiæ. Fides enim fine Trident.feff.6.Can.23.) operibus mortua eft, ut dicitur Jac.2.per- non poteft effe omnino cipiunt tamen tales à Chrifto quendam fine ruga, ideft, fine veactum vitæ, qui eft credere ficut fi niali, & multò magis membrum mortificatum moveatur alinon poteft effe fine aliquo hujufinodi,ideft, fiqualiter ab homine. ne potentia ad peccandum. Per fecundum verò ut loquitur de ecclefia pro ftatu patriæ, in quo abfque omni & ter, Ad tertium dicendum, quòd fancti Patres non infiftebant facramentis legalibus, tamquam quibufdam rebus, fed, ficut imaginibus, & umbris futurorum. peccato, & peccandi idem autem eft d motus in imaginem,in- poffibilitate congregaquantum eft imago, & in rem, ut patet in æternum utiquevivet. tio ipfa comprehenforu D.720. per Philofophum in libro de memor. & re- In cujus fignum Apomi. Et ideò antiqui Patres, fervando ftolus non fub primo legalia facramenta, ferebantur in Chri- fed fub fecundo Ut di xit no fimpliciter eccleftum per fidem, & dilectionem eandem, fiä,fed gloriosa ecclefia. qua & nos in ipfum ferimur : & ita Pa- NOT. 2. Rursùs tres antiqui pertinebant ad idem corpus in cadem auctoritate ecclefiæ, ad quod nos pertinemus . denotaturecclefia in duplici potentia, in actu imperfecto, in actu confummato: & confequenter ex illa ipfa confirmatur conclufio articuli cum ejus probatione. Tradidit, inquit, femetipfum pro ecclefia, Ecce totus mundus: partim de ecclefia in potentia, vel reducenda, vel numquam reducenda ad actum partim ecclefia in actu. Nam mortuus eft Chriftus pro omnibus fecundum Concilium Tridentinum feff.6.c.3. quorum aliqui erant fideles, puta Judæi, aliqui infideles, puta gentes, ibidem c.2. Mundas, inquit,eam lavacro. Ecce ecclefia in actu imperfecto,fcilicet, in actu viæ ibidem c.34.Gloriofam,inquit, ecclefiam, non habentem,&c.Ecce ecclefiant actu confummato, ideft, in actu patriæ. : NOT. 3. His nihilominùs per textum corpor.articuli importatis, & pro veris ab Apoftolo etiam admiffis, fciendum eft,quòd nomine ecclefiæ fimpliciter dicto, fecundum ufitatum modum loquendi, intelliguntur illi, qui funt de ecclefia actualiter, ideft, Chrifti fideles, five fint in charitate, five non (ut patet ex Conc. Trid.feff.6.Can.28.) Et fic ecclefia nominata,& intellecta eft & catholica, & fanéta, ratione faltem immaculatæ fidei, ut fic, & Apoftolica, ratione capitis fui non primi, fed Vicarii, ideft, B.Perri Principis Apoftolorum, ac fuccefforum ejus pro tempore, & una ratione, qua in his, quæ funt fidei, idipfum dicunt omnes, & non funt in eis fchif mata, 1.Cor.1. Porrò ecclefiam fecundum præmiffum ufum loquendi, & quatuor ejus notas accipit refponfalis textus à ly funt tamen quadam, fcilicet, mortalia,&c. ufque in finem. Cujus dictum de fide informi declaratur fimul, & confirmatur ex Concilio Trid. feff. 6. ca.z. Fides, nifi ad eam Ipes accedat, & charitas, neque unit perfectè cum Chrifto, neque cor poris ejus vivum membrum efficit: qua ratione veriffimè dicitur, fidem fi Comment. Annotati Cominent. Annotat. 3. d.13.9.2. Titulus clarus eft. cumque ipfe benè vivat, numquam poffe effe membrum Dei. Secundò habes: quomodò per rationem oftendas, illas meritò damnari à Conciliis Bafilienfi ibidem contra eum de Roma, & Conftantienfi ibidem contra Hufs. Et nota, quòd, licèt poft ultimam translationem de ann. 1437. ab Eugenio Papa factam Bafilienfe illud nihil valeat, utpote à vero fuo capite diffolutum : tamen quoad fententiam contra illum de Roma, quoniam lata fuit de ann. 1435 eft validum. Si pleniùs vis fcire, quid fit tenendum, vel non tenendum de Bafilienfi : vide fummam Conciliorum ibidem, seffione ult. ly Pulla Nicolai V. &c. Vide etiam Compen, Alber. Mag. lib. 4. cap.4. Schol. vide infrà q. 10, art. 1. append. Item damnari à Concilio Tri dentino feff.6.c.3.4.& Can. 28. Ubi decernitur, quòd per fidem veram,licèt non vivam,habet effe Chriftianum, Item à 1.Tim.4.& 1. Joan.2.ut adducuntur hic in argum, contr. Item à Pfal. 117. Lapidem, quem reprobaverunt ædificantes, hic factus est in caput anguli. Totus enim mundus, tanquam fectus in duos parietes in angulum unum concurrentes dividebatur in Judæum, & Græcum, quibus nominibus fæpè ufum fuiffe ad Roman, Apoftolum legimus, hoc eft in Judæos, & Gentiles. Per hoc ergo, quòd, Chriftum effe caput anguli, dicunt Scripturæ, defignant: quòd totus mundus, maximè autem fideles, & charitatem habentes, funt membra corporis Chrifti. Vide fuprà notation. fecunda, tertia, poft refponfionem ad fecundum. Item damnari à prime q. 20. ar. 4. & q. 23.ar.6. 8. cum Elucid. Item à veritatibus aureis fuper totam legem veterem, Genefis 4. concl. 6. 7. Num. 14. concl. 10. Tertio vides: quomodò, &c. Commentaria Cardinalis Cajetani. ¶ In corpore articuli duo fiunt. Primò declaratur modus, quo corPus Chrifti myfticum habet membra. Secundò refpondetur quæfito. Ex differentia autem inter corpus naturale, & myfticum, quoad modum habendi membra fimul, vel fucceffivè, declaratur modus, quo corpus Chrifti myfticum habet membra, fcilicet, non folùm in actu, fed in potentia. Et potentia quidem in propofito dupliciter invenitur, que fcilicet quandoque reducetur, & que nunquam reducetur ad actum. Actus verò tripliciter, vel fecundum fidem,vel fecundum charitatem viæ,vel fecundum fruitionem patriæ. Ubi nota primò, quòd non diftinguitur potentia in potentiam reducibilem, vel non reducibilem ad actum : fed in potentiam, quæ de facto quandoque reducetur ad actum, & in potentiam, quæ de facto numquam reducetur ad actum, quamvis reducibilis fuerit ad actum, alioquin non fuiflet in potentia. Nota fecundo, quòd, licèt fides, ut in refponfione ad fecundum habes, conftituat membrum Chrifti imperfectè, & fecundum quid, quia tamen infra latitudinem actus confiftit, ideò hic primus gradus actus in effe tiæ in membris Chrifti affignatur fidei. gra ¶ Conclufio refponfiva eft. Chriftus eft caput omnium hominum diverfimodè tamen, loquendo generaliter fecundum totum mundi tempus. probatur deducendo per quinque gradus, fecundum quos homines uniuntur Chrifto. Ubi nota Auctorem in fex ftatus ões homines diftinxiffe, & ões differentias corum comprehendiffe. In primo beati, in fecundo viatores in charitate, in tertio viatores in fide tantum, in quarto viatores fine fide, prædeftinati tamen, in quinto viatores fine fide non prædeftinati, in fexto damnati funt. Et primus quidé gradus, licèt hodie cmninò fit clarus: relatus tamen ad totum mundi tempus comprehendit fub fe beatos, etiam impeditos: quamvis in termino, ut erant fancti Patres in lymbo ante mortem Chrifti. Comprehenduntur fiquidem in primo gradu omnes actu Chrifto conjuncti immutabiliter, feu in termino, quales tunc erant fancti Patres, quibus fola patefactio cœli deerat. Secundus verò gradus trifariam diftinguitur: nam continet tàm exiftentes in Purgatorio, qui adhuc extra viam totaliter non funt, quàm exiftentes in charitate hic prædeftinatos, quam exiftentes in charitate fecundum præfentem juftitiam tantùm, quos conftat effe præfcitos. Hi enim omnes, quia funt in via, & charitate, computantur inter membra Christi actualiter: fed primi duo fimpliciter, tertii fecundum præfentem tantùm juftitiam. 30 40 5° ¶ Tertius quoque gradus, qui etiam fecundum actum, licèt imperfeAum, attenditur, duo continet genera hominum, fcilicet, fide tantùm præditos, & tamen prædeftinatos, & fimiles non prædeftinatos. Utrique enim inter membra Chrifti actualiter ratione fidei computantur: mortifi- 60 cata tamen, fed primi, ut membra permanfura, fecundi, ut membra abfcindenda. ¶ Quartus gradus, qui fecundum potentiam attenditur, affignatus eft in litera in ordine ad actum fimpliciter, hoc eft, fruitionem patriæ, ficut & quintus: fed quartus fecundum ordinem pofitivum ad dictum actum : quintus fecundum negationem ordinis ad eundem actum. Et quoniam juftum eft, ut potentiæ ad actus fecundum quid reducantur ad potentiam D. Alb. 3.f.d. 13. ar. 9. ART. IV. ARTICULUS 70 ad actum fimpliciter, ideò quartus gradus comprehendit omnes viatores fine fide prædeftinatos, & reductivè illos etiam fine fide, qui quandoque reducentur in actum fidei tantum, vel etiam charitatis viæ tantùm: hi enim ratione ftatus potentiæ, quæ quandoque reducetur ad actum fimpliciter, ut primi, vel fecundum quid,ut reliqui,quartum conftituunt gradum, juxta diftinctionem præmiffam in litera ante conclufionem. Er propterea quinto gradui illi foli relinquuntur, qui fic in vita ifta degunt in potentia ad actum fimpliciter, vel fecundum quid, quòd numquam affequentur aliquem corum, qui fcilicet non folum præfciti funt, fed numquam ad charitatem viæ, nunquam ad fidem informem pervenient, ut funt jugiter infideles. ¶ Extra omnia autem Chrifti membra computatur fextus ftatus hominum, hoc eft, ftatus æternæ damnationis, qui etiam continet duo genera hominum, fcilicet,damnatorum ad poenam fenfus,& damni,quales funt omnes adulti damnati, & ad pœnam damni tantùm, quales funt infantes, & perpetuò amentes, qui fine facramento fidei deceflerunt. Hi namque,ut fic, quia nec actu, nec potentia inter membra Chrifti funt, aliena omninò ponuntur à capite Chrifto. Eft tamen inter iftos latitudo, dùm quidam corum decidunt à potentia tantùm, ut femper infideles, & qui numquam ufum liberi arbitrii habuerunt, de quibus tantum fit mentio in litera. Quidam autem decidunt ab actu, vel fidei tantùm, vel etiam charitatis viæ, ut Chriftiani damnati, qui membra verè abfciffa à corpore Chrifti funt: quoniam illius fuerunt fecundum præfentem juftitiam, vel fidei facramenta, membra. In refponfione ad primum ejufdem articuli adverte pro intellectu literæ, & prædictorum, quòd dupliciter poffumus loqui de potentia, ut patet 5. Metaph. 1. Logice, vel Phyficè, hocet, vel de potentia, prout termini non implicant contradictionem, vel de potentia activa, vel paffiva exiftente in natura, ad agendum, vel patiendum actum aliquem ordinata. In præfenti materia non eft fermo de potentia logicè, fed phyficè, ut patet ex hac litera, in qua Auctor fundat potentiam ecclefiafticam, hoc eft, poffe effe membrum ecclefiæ, quæ eft corpus Chrifti myfticum fuper reali virtute Chrifti, & reali facultare liberi arbitrii humani in ftatu viæ, fecundum enim has duas poteftates dicitur aliquis phyfice in potentia, vel non in potentia ad efle membrum Chrifti.Et proptereà damnati omnes, licèt fint in potentia logicè, ut fint membra Chrifti, quia tamen non funt in potentia phyfice ad effe inter membra Chrifti, quoniam nec vir tus Chrifti eft ordinata ad redemptionem damnatorum, fcriptum eft enim, quòd in inferno nulla eft redemptio, nec illorum liberum arbitriu vertibile eft ampliùs ad Chriftum, quia funt in termino,ideò fimpliciter, & abfolutè dicuntur in litera totaliter definere effe membra Chrifti. In refponfione ad fecundum adverte, quòd tres conditiones ecclefiæ, hoc eft, gloriofam, & fine macula, & fine ruga effe, non convenire ecclefia militanti ratione prime conditionis, manifefte patet. Sed & Auctor ratione tertia,hoc eft,peccatorum venialium probat, quod intellige formaliter de ecclefia militante, hoc eft, de congregatione fidelium exiftentium in charitate: quoniam hujufmodi congregatio ratione omnium fuarum partium in via hac rugam aliquam vetuftatis habet, licèt non femper in fingulis. Poteft enim viator aliquis aliquanto tempore fine omni actuali peccato inveniri: non poteft tamen omninò vitam hanc agere fine aliquo peccato, ut in litera Apoftolica probat auctoritas, QUARTU s. ei quia hoc innuitur ex Eph. 1. Tertio, quia de angelorü fubjectione ad Chriftu,täqua mēbrú ad corpus ejus, ut dicitur Ephef. 1. fed ange- caput, dat lignu Matth. li non pertinent ad ecclefiam, nam eccle- 4. per ly miniftra bant fia eft congregatio fidelium: fides autem 1 DE MAJORI. non eft in angelis: non enim ambulant Sunt unius naturæ. B. per fidem, fed per fpeciem, alioquin pe- nihil, &c. Na,licèt ChriSaltem genericæ. §. Tüc regrinarentur à domino, fecúdum quod ftus, fecundum quòd Apoftolus argumentatur 2. ad Cor. 5.er- homo, non fit conforgo Chriftus, fecundum quòd homo, non mis Angelis in natura eft caput angelorum. Utrum Chriftus fit caput Angelorum. DQUARTUмfic proceditur. Videtur, quòd Chriftus, fecúdum quòd homo, non fit caput Angelorum. ONCL. 1. Corpus Caput enim, & membra funt unius naCO ecclefiæ myfticum 4. ad s. non folu confiftit ex ho- turæ: fed Chriftus, fecundum quòd eft ver.q.19.a. minibus, fed etiam ex homo, non eft conformis in natura cum 4.c.ads. Angelis. opuf. PROB. Quia ad unu angelis, fed folùm cum hominibus:quia, Corin fine, qui eft divina frui- ut dicitur Heb. 2. Nunquam angelos apEph.. fin. tio,ordinantur & homi- prehendit, fed feme Abrahæ apprehēdit.ernes, & Angeli. go Chriftus, fecundum quòd homo,non CONCL. 2.Chriftus eft caput angelorum. 2. unŭ probationem dicitur: quòd non concludit intentum. Nam Ecclefia fe- fcilicet, ecclefia eft con- ftus, fecundum quòd homo. ergo Chri- Utilitas EX 20 RESPONDEO dicendum,quòd,fic- pro Eccl.S. Dei. riorum. ergo & fuperiorum: valet tamen ab eo, in quo conveniunt fupe- Titulus clarus eft. excellens creatura fit nominabilis, ideft, nomine comprehenfibilis, per ly angelus nunc intelligitur quodcunque nominabile, cujus, fcilicet, effentia nomine cóprehédi poteft. Hoc verò tùm luperioribus, tùm inferiorieft: quoniam folus Deus : ejus : & ideò Christus non folùm eft ca put hominum; fed etiam angelorum unde & Matth.4.legitur, quòd acceffe runt angeli, & miniftrabant ei. influentia Chrifti fuper homines prinTAD PRIMUM ergo dicendum,quòd cipaliter quidem eft, quantum ad animas, fecundum quas homines conveniunt cu angelis in natura generis, licèt non in natura fpeciei. Et ratione hujus conformitatis Chriftus poteft dici caput angelorum, licèt deficiat conformitas, quantum ad corpora. Ad fecundum dicendum, quòd Ec- 30 ¶ Ad tertium dicendum, quòd Au- bus angelis commune in tali fenfu innomina ergo, quod implicitè co bilis eft, 1.qu.13.art.1. corp. & ad primum. Id tinetur in hac auctoritate, fcilicet, qui eft caput omnis principatus,& citè ide Apoftolus Eph. poteftatis, pofuit expli 1. conftituit eum fupra omnem poteftatem, & principatum, & omne Rursum expone ly canomen,quod nominatur. put,fcilicet, quantum ad conformitatem naturæ in genere folùm,& quãtum ad influentiam ad actus hierarchicos tantùm pertinentem. Id, quod expreffit D.Tho dicens. Chriftus, fecunmas 3.d.13.qu.2.artic.2. dum quod homo, eft caput Angelorum: non eodem modo, ficut homitamen ita proprie, nec num, propter duas conditiones. Primò quan & res fpiritualis in res fpirituales: ta- tum ad conformitatem Commentaria Cardinalis Cajetani. so præfuppofita, ficut commune præfupponitur proprio. Et proptereà in li- ¶In corpore art.una cft conclufio responsiva quæfito. Chriftus non Comment. Solum eft caput hominum, fed etiam angelorum. Probatur dupliciter, scilicet, ratione, & auctoritate, ratione quidem fic. Homines, & angeli ordinantur ad unum finem, fcilicet, gloriam divinæ fruitionis. ergo corpus myfticum ecclefiæ non folùm ex hominibus, fed etiam ex angelis confiftit. ergo totius hujus multitudinis eft caput unum, quod eft Chriftus. igitur Chriftus eft caput non folùm hominum, fed angelorum. Prima confequentia probatur: quia corpus fimilitudinariè dicitur quæcunque una multitudo ordinata in unum fecundù diftinétos actus, feu officia.Hinc enim apertè patet,quòd multitudo angelorum, & hominum ex eo, quòd ordinatur ad unum finem,eft unum corpus myfticè:nulla enim eft ambiguitas, 60 quin in his fit diverfitas & officiorum in ordine ad cœleftem feverò Annotat. 1. 41 I ¶ Num fecundum corpus potuerit Chriftus agere in angelicos * Loco cit. in arguin. Objectio. N ejufdem articuli dubium occurrit caua Refponfione ad tertium ci china fucuri dugolos, qui rrit circa ti- Questio. falitatem corporalis naturæ Chrifti fuper angelos, qui funt puri fpiritus, & corporibus nec uniti,nec unibiles, ut formæ. Non videtur fiquidem intelligibile, quòd corpus poffit agere in fpiritum feparatum omnino, peripateticè loquendo, cùm non communicent, & longè inferioris,immò infimæ naturæ fit corpus quodcunque cum corporalibus refpectu fubftantiarū omninò feparatarum à materia, quales fupponimus angelos effe. licitatem, Secunde vcas confequentia habet duas partes, prima eft, quod In refponfione ad primum ejufdem art.adverte, novitie, quòd non ap- S.Bonav. 3.fd.13. art. 2. Suarez q.8.ar.s.in Com ment. 3.4.11.q.3. Medina q.8.ar. s. 4.2.7.1.& 4.4.5. 91.4.7.9.2. ad 1. ve. 9.20 ar.3.6. f&ad 6. &opu 2.c. 214.215. &luan.3. left.6. SUPER QUAS. VIII. 70 ARTICULUS Ad hoc dicitur, quòd, licèt hoc mirum appareat, fi tamen confidere- Ref. Quest. mus phantafma fub lumine intellectus agentis poffe in animam intelle- & Ob. ativam agere, non erit incredibile, quòd aliqua res corporea, virtute divinitatis, cui juncta eft perfonaliter, poffit in fubftantiam feparatam agere fic, ut, quod phantafma ex naturali vinculo cum anima intellectiva fortitum eft, humanitas Chrifti ex fupernaturaliffima, & maxima conjunctione ad divinitatem adepta fit excellentiori modo: quia poteft liberè inftrumentaliter tamen caufare in angelis, & animabus noftris aliquid fpirituale. Non intelligo tamen hunc caufandi modum excedere modum, quo ponimus, facramenta caufare in animabus noftris fpirituales gratias. QUINTUS. Utrum gratia Christi, fecundum quam est caput ecclefia, fit eadem cum gratia habi- C ART. V. fiæ juftificans alios, dif- PROB. 1.Quia idem cundum eminentiã quā delicto multi mortui funt, multò magis art. 9. Secunda autem fecundum quod habitualis, justificat animam Chrifti, & fecundum quòd TEXAM. Ly fecundum eminentiam quandam. Hoc eft. Eminentiam 1.TILLATIO CONCLUSIONIS. Ergo alia eft gratia perfonalis, &c. R. non autem aliquo alio. cet. dicta penetrabis, ut de- dinatur in Chrifto gratia ejus perfonalis, qaar 6. exempli, f.quòd charitas tio eft, quia unus ifto di proximum. ět, eft habitus folummodò 3. Prætereà. Sicut fuprà di&tum eft, * unus: cũ tamen habeat in Chrifto diftinguitur triplex gratia, f. duos actus, f. diligere gratia unionis, gratia capitis, & gratia Deum, & proximu. Ra- fingularis illius hominis: fed gratia finrum eft ratio alterius a- gularis Chrifti eft alia à gratia unionis.. &tus : quoniam diligere ergo etiam eft alia à gratia capitis. Deum eft ratio diligen SED CONTRACft, quod dicitur Jo. III. ILLATIO CON 1.De plenitudine ejus nos omnes accepimus: CLUSIONIS. Ergo et, fecundum hoc autem eft caput noftrum, &c.B. Negatur illatio.5. quòd ab eo accipimus. ergo fecundum Non enim faciendum eft hoc, quòd habuit plenitudinem gratię, idem judicium, ut facit eft caput noftrum. Plenitudinem autem arguens, de gratia illa triplici.Nam gratia per- gratiæ habuit, fecundum quòd perfectè fonalis,& gratia, &c. ut fuit in illo gratia perfonalis, ut fuprà di*q.7.art.. in textu, ufque ad ly tum est . * ergo fecundum gratiam perITEM MINOR. Gratia fonalem eft caput noftrum, & ita non fingularis Chrifti eft a- eft alia gratia capitis, & alia gratia perlia à gratia unionis. R. fonalis. Quamvis , Si loquamur propriè.S. RESPONDEO dicendum, quòd Prout, f. gratia unionis eft effe perfonale, quod quia unumquodque agit, inquantum gratis divinitùs datur eft ens actu, oportet, quòd idem fit ahumanæ naturæ: in quo &us, quo aliquid eft actu, & quo agit, fenfu de gratia unionis hactenus hic textus lo- ficut idem eft calor, quo ignis eft calicutus eft, & q.6 4.6. corp. dus, & quo calefacit. Non tamen omnis Nam perfona divina,pu- actus, quo aliquid eft actu, fufficit ad ta,verbum, fi confidere- hoc, quòd fit principium agendi in alia: tur,ut eft res talis gratuitò.i.abfque ullis meritis, cùm enim agens fit præftatius patiente, *4ug. lib. q.2.ar.11. donata naturę ut Auguft. dicit 12. fuper Genef. ad lite 19. cap. 16. humanæ, tunc vocatur ram, *& Philofin 3. de anima, oporgratia: fi verò confidereArif. de a- tur, quod eo ipfo illi tet, quòd agens in alia habeat actum nima,l.3.te. donatur, quo illi per u- fecundum eminentiam quandam. Di19.10.2. nionem hypoftaticè, id- &tum eft autem fup.*quòd in anima ChriA eft perfonaliter conjun- fti recepta eft gratia fecundum maxi-70 nis. Verbum ergo ipfum mam eminentiam: & ideò ex eminentia eft gratia unionis:& quia gratiæ, quam accepit, competit fibi, gratis datur, ut notatur: cir. med.to. 3. I. 80 tanquam aliquod condecens naturam humanam Déo unitam. Hinc pa quòd gratia illa ad alios derivetur, quòd & quia gratis unitur, q.6. ar.2. Dixi in refponfo ly fi loquamur propriè": AD PRIMUM ergo dicendum,quòd peccatum originale in Adam, quod eft peccatum d naturæ, derivatum eft à peccato actuali ipfius, quod eft peccatum perfonale: quia in eo perfona corrupit naturain, qua corruptione mediante , peccatum primi hominis derivatur ad pofteros, fecundum quòd natura corrupta corrumpit perfonam ; fed gratia non derivatur àChrifto in nos mediante natura humana, fed per fo- claram redditam effe lam perfonalem actionem ipfius Chrifti. cognofcito notationem noftram in Elucidat.fuUnde non oportet in Chrifto diftingue- per 1. par. quæft.1.ar.3. re duplicem gratiam, quarum una refpon- poft refpo. ad fecundum deat naturæ, alia perfonæ, ficut in A- circa medium notatio dam diftinguitur peccatum naturæ, & Procul ergo à fui retranis ipfius ufque in finem. perfonę. mas: nifi modo illo fuo expreffo. Tantòque mainibi per Elucidationes gis adhuc,& in prædictis ftabiliri debes, quantò non femel loco fententiarum citato, fed et iam bis eandem in fenfu doctrină de cögruitate præmiffa gratiæ ad cit enim cod.lib.3.Sente. unionem explicavit. Di¶ Ad tertium dicendum, quòd gratia dift.2.q.2.a.2.Gratia du perfonalis, & gratia capitis ordinantur pliciter dicitur.Uno moad aliquem actum: gratia autem unio- do ipfe Deus gratis dans, nis non ordinatur ad actum, fed ad ef- ejus: Alio modo donum. vel gratuita voluntas fe perfonale; & ideò gratia perfonalis, aliquod gratis datum & gratia capitis conveniunt in effentia Primo ergo modo accihabitus, piendo gratiam: Gratia habitus, non autem gratia unionis eft medium unionis, quan Quamvis perfonalis gratia poffit quo- fiunione efficaciter candammodò dici gratia unionis, prout fa- fans: quia gratuita fua voluntate fine meritis cit congruitatem quandam ad unionem. præcedentibus carnem Et fecundum hóc una per effentiam eft affumpfit. Secundo modo gratia unionis, & gratia capitis, & accipiendo gratiam: non gratia fingularis perfonę, fed differens cadit ibi aliquod mediй fola ratione. habituale donum, ficut unionem,vel unibilitatě formaliter caufans, fed folum ficut medium cögruitatis ficut etiam fcientia,& perfectio corporis,& hujufmodi,que decuit naturæ affumptæ non deeffe. Hæc ibi. Ubi in primo modo ly quaji tenetur expofitivè: & in fecundo ly medium congruitatis tenetur confequenter ad unionem, non antecedenter. In cujus evidens fignū afsumptionem jam factam,cui congruitas ifta fuperaddatur, præfupponit, & contextus per ly que decuit naturæ affumpte non deeffe; & ibidem re fponfio ad tertium fic dicens. Quamvis affumi in unitatem divine persone fit fupra facultatem humanæ nature; non tamen exigitur aliquid formaliter naturam humanam elevans ad talem affumptionem: tum, quia quocumque addito talis natura à perfona divina etiam in infinitum diftaret: tùm, quia, cùm affumi per fe nature conveniat, omnia autem accidentia præter ronem nature fint, non poterit humana natura fecundum id, quòd assumptibilis eft,elevari per aliquod accidens additum ad hoc, ut affumptibilior fiat: fed ad hoc, quod affumatur, exigitur benignitas divina humanam naturam ad tantam dignitatem gratis elevans. Hæc ibi. Commentaria Cardinalis Cajetani. Annotat. Itulus clarus eft: de identitate enim reali quæritur. In affirmaComment. tive. Gratia perfonalis, qua anima Christi juftificata eft,& gratia ejus,fecundum quam eft caput Ecclefie justificans alios, eft eadem fecundum effentiam: differunt tamen fecundum rationem. Probatur. Quo aliquid eft actu, & quo agit, eft unus actus: oportet tamen ad hoc, ut fit, quo agat in alia, quòd actus fecundum eminentiam quandam habeatur. ergo gratia Chrifti habet etiam, quòd fit activa in alios, quod pertinet ad rationem capitis. ergo gratia perfonalis, qua anima Chrifti juftificata eft, & gratia cjufdem, qua eft caput Ecclefiæ juftificans alios, eft eadem. Antecedens quoad primam partem probatur ratione, quia unumquodque agit, fecun- 10 dum quòd eft ens actu, & exemplo in calore ignis. Quoad fecundam verò partem, quia agens oportet effe præftantius patiente, ut Auguft. & Arift.teftatur. Confequentia verò prima probatur:quia in anima Chrifti recepta eft gratia fecundum maximă eminentia: fecunda aut eft per fe evidens. Dubit. Object. Refol. Dub. &06. intenfiffimè, fed dicitur, quòd habeatur fecundum eminentiam quandam, & de Chrifto fubditur, quòd habuit gratiam fecundum eminentiam maximam plus enim comprehenditur fub eminentia nomine, quàm intenfionis quantæcumque. Et reverà,quandò actus habetur fecundum eminentiam intenfionis, & modi habendi, eft caufa univerfalis, homogenea tamé reliquorum: ut patet in calore, qui, quoniam in fummo invenitur in igne, & habetur eminenti modo, quia calor in fummo eft naturalis proprietas ignis folius, ideò eft caufa univoca cæterorum calidorum. Et proportionaliter, quia in anima Chrifti gratia eft in fummo, & habetur eminentiffimo modo, quia, ut naturalis proprietas confequens unionem perfonalem juxta illud: Vidimus gloriam ejus, quafi unigeniti a patre, plenum gratie, &c. ideò gratia Chrifti ex eminentia tali eft activa in alios, & eft activa in omnes, ut caput, ac per hoc, ut conforme, feu homogeneum.Ultima pars conclufionis, hoc eft, differt tamen ratione, non aliter probatur in litera, quia clara eft : conftat enim fecundum rationem differre, quòd gratia eft actus faciens formaliter efle gratum, & quòd eft principium agendi in alios: alioquin elle gratum,& caufare gratiam in alios effent idem. In refponfione ad primum fcito novitic, quòd in Adam diftinguitur peccatum perfonæ, & naturæ, quia peccatum perfonæ vocatur peccatum illud, quod in actu primi peccati Adæ confiftit: peccatum verò nature vocatur fomes peccati cum privatione originalis juftitiæ. Et quia hoc fecundum caufarum fuit in Adam ex primo, ideò dicitur,quòd perfona,hoc eft actus perfonalis corrumpit naturam, hoc eft, naturale bonum, ac donum, in nobis autem dicitur, quòd natura corrumpit perfonam, quia ex fomite, &c.quem cum natura contraximus, perfona, & damnationi obnoxia femper eft,nifi per baptifmum reparetur, & in peccatum actuale labitur. Non proportionaliter auté fe habet Chrifti gratia,ut fcilicet alia fit gratia naturæ, alia perfonæ, tùm, quia gratia non eft data Chrifto ex animæ fuæ actuali operatione, tum, quia gratia non communicatur nobis à Chrifto per actionem naturæ, feu communicando naturam, fed per actionem perfonalem Chrifti, qua meruit nobis, & voluntariè influit nobis gratiam. Sed occurrit hic dubium, quantum valeat proceffus ifte ex hoc, quòd Ad hoc dicitur, quòd, quia fermo literæ formalis eft, non spectat ad ¶ Cum his quoque fcito, quòd in litera non dicitur, quòd habeatur actus Suarez, q.8. art. 6, in SUPER QU. VIII. ART. VI. CONCL 'ONCL. 1. Effe ec fto. clefiæ caput fecun manifeftè infinuat,quòd In refponfione ad tertium vide novitie, quòd Auctor primò appellat gratiam unionis id, quod propriè eft gratia unionis, & de illa dicit, quòd non eft eadem gratiæ perfonali, feu habituali. Deindè propter reverentiam aliorum permittit appellari ipfam habitualem gratiam Chrifti nomine gratiæ unionis, non fimpliciter, fed quodammodò, pro quanto, fcilicet, ipfa habitualis gratia in Chrifto facit congruitatem quandam ad unionem. Et intelligit de congruitate non antecedente unionem velut difponente ad illam, fed de congruitate confequente ad unionem: reddit enim habitualis gratia animam Chrifti congruam dignitati unionis, ad quam præelevata intelligitur, ficut gravitas congruit terræ, & ficut defponfata jam mulier principi congrua redditur principi ex ornatu jocalium, quæ ex dono fponfi accepit. ARTICULUS SEX TU S. Chrifto. Dicitur enim 1. 40 se extra fenfum articuli : bi fubiectæ. Tucni. &c. Nã cóclufio prima, quæ oppugnatur fecundū intentu argumenti, loquiD SEXTUмfic proceditur. SED CONTRA eft, quod dicitur tur de effe caput in alio Videtur, quòd effe caput Coloff. 2. Caput ecclefiæ eft, ex quo corpus interiorem influxum. fenfu, fecundü fcilicet ecclefiæ non fit propriuino per nexus, & conjunctiones fubministra II. DE MAJORI. tum, & conftructum crefcit in augmentum Quòd gratiam influit.B. Dei: fed hoc foli Chrifto convenit. ergo Interius caufando. §. folus Chriftus eft caput ecclefiæ. fup. art. 1. ad primum . Tuc nihil,&c. Nam auRESPONDEO dicendum, quòd ca- ctoritas adducta loquiput in alia membra influit dupliciter.Uno tur de dare gratiam in modo quodam intrinfeco influxu, prout, rius tantùm perfuadenalio fenfu,fcilicet, extefcilicet, virtus motiva, & fenfitiva à ca- do: & ideò minor propite derivatur ad cætera membra. Alio pofitio,fcilicet, gratiam modo fecundum quandam exteriore gu- præbere aliis pertinet bernationem, prout. f. fecundum vifum, etiam ad alios, loquitur & alios fenfus, qui in capite radicantur, aut, fi eam velis loqui dirigitur homo in exterioribus actibus. de prebere gratiam in Interior aute influxus gratia non est ab ali- propolito ejus, tunc nequo, nifi à folo Christo,cujus humanitas ex gatur omninò tanquam hoc, quòd eftdivinitati conjuncta, habet EXAM. Ly exteriùs virtutem juftificandi: fed influxus in mem- perfuadendo. Hoc dicit, bra ecclefie,quantum ad exteriorem guber- pro quanto fufficit ad fatisfaciendu intento Anationem, potest aliis convenire. Et fe- poftoli,Eph.4.Alioquin, cundum hoc aliqui alii poffunt dici ca- fi univerfaliter abfolutè pita ecclefiæ, fecundum illud Amos 6. loqueretur, diceret: exOptimates capita populorum: differenter teriùs vel perfuadendo, tamen à Chrifto. Primò quidem quan- ftrando,& ex confequétum ad hoc, quòd Chriftus eft caput o- ti inftrumentaliter ad eorum, qui ad ecclefiam perti- gratia collationem conent, fecundum omnem locum, & tem- mum,& q.62. ar.1.3.4. currendo, art.1.ad prim pus, & ftatum: alii autem homines di- III. MAJOR. Chriftus cuntur capita, fecundum quædam fpe- ex eo, quod preest ecclefia, non folu dicitur cialia loca, ficut epifcopi fuarum eccle- caput: fed etiam paftor, fia &fundamentum eccle 1.11. dum influxum interio in oculis tuis, caput in tribubus Ifrael fa- capita quantum ad exteriorem gubernationem, ut habetur ex Amos 6. CONCL. 3. Quamvis aliqui dicantur capita ecclefiæ modo concluf.2. dicto: in hoc tamen differenter à Chrifto fe habent dupliciter. PROB. Quia alii funt capita ecclefiæ fecundum determinationem, vel loci, vel temporis, vel ftatus, tum, ut vicem Chrifti gerentes, ut patet in tex, ac 2. Cor.2.5. Et Chriftus eft etiam quoad exteriorem gubernationem caput ecclefie, tùm fecundum univerfalitatem locorum, temporum, ftatuum: tùm fecundum propriam virtutem ; atque auctoritatem. Im DE CONCLUS. Caput ecclefiæ. B. Secundum exteriorem gubernationem. §. Sic enim quilibet princeps, vel prælatus eft caput multitudinis fi 60 0° 70 mnium falfa. vel facramenta mini fie. R.Et oftium.§. Hoc enim dicit auctoritaté principalem in Chrifto,propter rationem dicta in tex.& confequenter Chriftus ex eo, quòd præcft,dicitur etiam oftium Ecclefiæ. Tunc nihil, &c. Nam ex infufficienti divifione, cùm major ab arguméto adducta fit mutila, fit, ut nihil exinde efficaciter concludatur. Quòd fi non mutilè, fed fufficienter adducatur illa magojor ut refponfum formale infinuavit, fcilicet, eft caput ecclefiæ, paftor fundamentum,& oftium; tunc concludetur in favorem articuli. Sic enim fubfumetur minor, fed Chriftus fibi foli retinuit, non quidem nomen paftoris, 1. Pet.5. nec nomen fundamenti, Apoc.21. Sed nomen oftii, Joan. 11. Ergo videtur, quòd etiam nomen capitis fibi foli retinuerit. |